42-Vibhanga.txt

vibh_utf8
[pts vol vbh -] [\z vibh /] [\f i /]
[pts page 001] [\q   1/]
[bjt vol vbh 1] [\z vibh /] [\w i /]
abhidhammapiṭake
vibhaṅgappakaraṇaṁ
[pts page 001] [\q   1/]
namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.

1. khandhavibhaṅgo

1. pañcakkhandhā rūpakkhandho vedanākkhandho sañcākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho

2. tattha katamo rūpakkhandho

yaṁ kiñci rūpaṁ atitānāgatapaccuppannaṁ ajjhattaṁ bahiddhā vā oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā hīnaṁ vā paṇītaṁ vā yaṁ dūre santike vā tadekakajjhaṁ abisañgñuhitvā abhisaññuhitvā abhisaṅkhipitvā, ayaṁ vuccati rūpakkhandho.

3. tattha katamaṁ rūpaṁ atītaṁ

yaṁ rūpaṁ atītaṁ niruddhaṁ vigataṁ vipariṇataṁ atthaṅgataṁ abbhatthaṁ gataṁ uppajjitvā vigataṁ atītaṁ atītaṁsena saṅgahītaṁ cattāroca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṁ upādāya rūpaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ atītaṁ.

4. tattha katamaṁ rūpaṁ anāgataṁ:
yaṁ rūpaṁ ajātaṁ abhūtaṁ asañajataṁ anibbattaṁ anabhinibbattaṁ apātubhūtaṁ anuppannaṁ asamuppannaṁ anuṭṭhitaṁ asamuṭṭhitaṁ anāgataṁ anāgataṁsena saṅgahitaṁ cattāroca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṁ upādāya rūpaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ anāgataṁ.

5. tttha katamaṁ jātaṁ bhūtaṁ sañjātaṁ nibbattaṁ abhinibbattaṁ pātubhūtaṁ uppannaṁ samuppannaṁ uṭṭhitaṁ samuṭṭhitaṁ paccuppannaṁ paccuppannaṁsena saṅgahitaṁ [pts page 002] [\q   2/]      cattāro ca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṁ upādāya rūpaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ paccuppannaṁ.

6. tattha katamaṁ rūpaṁ ajjhattaṁ:
yaṁ rūpaṁ tesaṁ sattānaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ niyakaṁ1paṭipuggalikaṁ upādinnaṁ2cattāro ca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṁ upādāya rūpaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ ajjhattaṁ.

1. niyataṁ - simu 2. upādiṇṇaṁ - [pts]

[bjt page 4] [\x   4/]
7. tattha katamaṁ rūpaṁ bahiddhā:
yaṁ rūpaṁ tesaṁ parasattānaṁ parapuggalānaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ niyakaṁ pāṭipuggalikaṁ upādinnaṁ cattāro ca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṁ upādāya rūpaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ bahiddhā.

8. tattha katamaṁ oḷārikaṁ:
cakkhāyatanaṁ rūpāyatanaṁ sotāyatanaṁ saddāyatanaṁ ghānāyatanaṁ gandhāyatanaṁ jivhāyatanaṁ rasāyatanaṁ kāyāyatanaṁ phoṭṭhabbayatanaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ oḷārikaṁ.
9. tattha katamaṁ rūpaṁ sukhumaṁ:
itthindriyaṁ purisindriyaṁ jivindriyaṁ kāyaviññatti vaciññatti ākāsadhātu āpodhātu rūpassa lahutā rūpassa mudutā rūpassa kammaññatā rūpassa upacayo rūpassa santani rūpassa jaratā rūpassa aniccatā kabaḷiṅkāro1- āhāro, idaṁ vuccati rūpaṁ sukhumaṁ.

10. tattha katamaṁ rūpaṁ hīnaṁ: yaṁ rūpaṁ tesaṁ sattānaṁ uññātaṁ avaññataṁ hiḷitaṁ paribhūtaṁ avittīkaṁ hīnaṁ hīnamataṁ hīnasammataṁ aniṭṭhaṁ akattaṁ amanāpaṁ rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā idaṁ vuccati rūpaṁ hīnaṁ.

11. tattha katamaṁ rūpaṁ paṇītaṁ:
yaṁ rūpaṁ tesaṁ sattānaṁ anuññātaṁ anavaññātaṁ ahīḷitaṁ aparibhūtā cittīkataṁ paṇītaṁ paṇitamataṁ paṇitasammataṁ iṭṭhaṁ kantaṁ manāpaṁ rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā, idaṁ vuccati rūpaṁ paṇītaṁ, taṁ vā pana rūpaṁ upādāyupādāya rūpaṁ hīnaṁ paṇita daṭṭhabbaṁ.

12. tattha katamaṁ rūpaṁ dūre:
itthindriyaṁ - pe - kabaḷiṅkāro1- āhāro yaṁ vā panaññampi atthi rūpaṁ anāsanno anupakaṭṭhe dūre asantike, idaṁ vuccati rūpaṁ bahiddhā.

[pts page 003] [\q   3/]
13. tattha katamaṁ rūpaṁ sannike:
cakkhāyatanaṁ - pe - phoṭṭhabbāyatanaṁ, yaṁ vā panaññampi atthi rūpaṁ anāsanno upakaṭṭhe avidūre santike, idaṁ vuccati rūpaṁ santike. taṁ taṁ vā pana rūpaṁ upādāyupādāya rūpaṁ santike daṭṭhabbaṁ. .

14. tattha katamo vedanākkhandho:
yā kāci vedanā atitānāgatapaccuppannā ajjhattā vā bahiddhā vā oḷārikā vāsukhamumā vā hinā vā paṇītā vā yā dūre santike vā tadekajjhaṁ abhisaññahitvā abhisaṅkhipitvā, ayaṁ vuccati vedanākkhandho.

1. kabaḷikāro - machasaṁ

[bjt page 6] [\x   6/]
15. tattha katamā vedanā atītā:
yā vedanā atitā niruddhā vigatā vipariṇatā atthaṅgatā abbhatthaṁ gatā uppajjitvā vigatā atitā atītaṁsena saṅgahitā sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā, ayaṁ vuccati vedanā atitā.

16. tattha katamā vedanā anāgatā:
yā vedanā ajātā abhūtā asañjātā anibbattā anabhinibbattā apābhūtā anuppannā asamuppannā anuṭṭhitā asamuṭṭhitā anāgatā anāgataṁsena saṁṅgahitā sukhā vedanā sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā, ayaṁ vuccati vedanā anāgatā.

17. tattha katamā vedanā paccuppannā:
yā vedanā jātā bhūtā nibbattā abhinibbattā pātubhūtā uppannā samuppannā uṭṭhitā samuṭṭhitā paccuppannā paccuppannaṁsena saṅgahitā sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā, ayaṁ vuccati vedanā paccappannā.

18. tattha katamā vedanā ajatthattā:
yā vedanā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ niyakā pāṭipuggalikā upādinnā sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā, ayaṁ vuccati vedanā ajjhattā.

19. tattha katamā vedanā bahiddhā:
yā vedanā tesaṁ tesaṁ parasattānaṁ parapuggalānaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ niyakā pāṭipuggalikā upādinnā sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā, ayaṁ vuccati vedanā bahiddhā.

20. tattha katamā vedanā oḷārikā sukhumā:
akusalā vedanā oḷārikā, kusalābyākatā vedanā sukhumā, kusalākusalā vedanā oḷārikā, abyākatā vedanā sukhumā, [pts page 004] [\q   4/]      dukkhā vedanā oḷārikā, sukhā ca adukkhamasukhā vā vedanā sukhumā, sukhadukkhā vedanā oḷārikā, adukkhamasukhā vedanā sukhumā, asamāpannassa vedanā oḷārikā, samāpannassa vedanā sukhumā, sāsavā vedanā oḷārikā, anāsavā vedanā sukhumā, taṁ taṁ vā pana vedanā upādāyupādānaya vedanā oḷārikā sukhumā daṭṭhabbā.

21. tattha katamā vedanā hīnā paṇītā:
akusalā vedanā hīnā, kusalābyākatā vedanā paṇītā, kusalākusalā vedanā hīnā, abyākatā vedanā paṇītā, dukkhāvedanā hīnā, sukhā ca adukkhamasukhā ca vedanā paṇītā, sukhadukkhā vedanā hinā, adukkhamasukhā vedanā paṇītā, asamāpannassa vedanā hīnā, samāpannassa paṇītā, sāsavā vedanā hīnā, anāsavā vedanā paṇītā, taṁ vā pana vedanaṁ upādāyupādāya vedanā hīnā paṇītā daṭṭhabbaṁ.

[bjt page 8] [\x   8/]
22. tattha katamā vedanā dūre:
akusalā vedanā kusalābyākanāhi vedanāhi dūre, kusalābyākatā vedanā akusalāya vadanāya dūre, kusalā vedanā akusalābyākatāhi vedanāhi dūre, va akusalābyākatādanā kusalāya vedanāya dūre, abyākatā vedanā kusalākusalāhi vedanāhi dūre, kusalākusalā vedanā abyākatāya vedanāya dūre, dukkhā vedanā sukhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi dūre, sukhā ca adukkhamasukhā ca vedanā dukkhāya vedanā dūre, sukhā vedanā dukkhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi dūre, dukkhā ca adukkhamasukhā ca vedanā sukhāya vedanāya dūre, adukkhamasukhā vedanāsukhadukkhāhi vedanāhi dūre, sukhadukkhā vedanā adukkhamasukhāya vedanāya dūre, asamāpannassa samāpannassa vedanāya dūre, samāpannassa vedanā asamāpannassa vedanāya dūre, samāpannassa vedanā asamāpannassa vedanāya dūre, sāsavā vedanā anāsavāya vedanāya dūre, anāsavā vedanā sāsavāya vedanāya dūre, ayaṁ vuccati vedanā dūre.

23. tattha katamā vedanā santike:
akusalā vedanā akusalāya vedanāya santike, kusalā vedanā kusalāya vedanāya santike, abyākatā vedanā abyākatāya vedanāya santike, dukkhā vedanā dukkhāya vedanāya santike, sukhā vedanā sukhāya vedanāya santike, adukkhamasukhā vedanā adukkhamasukhāya vedanāya [pts page 005] [\q   5/]      santike, asamāpannassa vedanā asamāpannassa vedanāya santike, samāpannassa vedanāya samāpannassa vedanāya santike, sāsavā vedanā sāsavāya vedanāya santike, anāsavā vedanā anāsavāya vedanāya santike, ayaṁ vuccati vedanā santike. taṁ taṁ vā pana vedanaṁ upādāyupādāya vedanā dūre santike daṭṭhabbā.

24. tattha katamo saññakkhandho:
yā kāci saññā atitānāgatapaccuppannā ajjhattā vā bahiddhā vā oḷārikā vā sukhumā vā hīnā vā paṇītā vā yā dūre santike vā tadekajjhaṁ abhisaññuhitvā abhisaṅkhipitvā, ayaṁ vuccati saññākkhandho.

25. tattha katamā saññā vedanā atītā:
yā sañña atītā niruddhā vigatā vipariṇatā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā uppajjitvā vigatā atītā atītaṁsena saṅgahitā cakkhu samaphassajā saññā sotasamphassajā saññā ghānasamphassajā saññā jivhāsamphassajā saññā kāyasamphassajā saññā manosamphassajā saññā, ayaṁ vuccati saññā atītā.

26. tattha katamā saññā anāgatā:
yā saññā ajātā abhūtā asañajātā anibbattā anabhitibbattā apātubhūtā anuppannā asamppannā asamuppannā anuṭṭhitā asamuṭṭhitā anāgatā anāgataṁsena saṅgahitā cakkhusamphasasjā saññā sotasamphassajā saññā ghānasamphassajā saññā jivhāsamphassajā saññā kāya samphassajā saññā manosamphassajā saññā, ayaṁ vuccati saññā anāgatā.

[bjt page 10] [\x  10/]
27. tattha katamā saññā paccuppannā:
yā saññā jātā bhūtā sañjātā nibbattā abhinibbattā pātu bhūtā uppannā samuppannā uṭṭhitā samuṭṭhitā paccuppannā paccuppannaṁsena saṅgahitā cakkhusamphassajā saññā sotapasphassajā saññā ghānasamphassajā saññā jivhāsamphassajā saññā kāyasamphassajā saññā manosamphassajā saññā, ayaṁ vuccati saññā paccuppannā.

28. kattha katamā saññā ajjhattā:
yā saññā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ niyakā pāṭipuggalikā upādinnā cakkhusamphassajā saññā sotasamphassajā saññā ghānasamphassajā saññā jivhāsamphassajā saññā kāya samphassajā saññā manosamphassajā saññā, ayaṁ vuccati saññā ajjhattā.

29. kattha katamā saññā bahiddhā:
yā saññā tesaṁ tesaṁ parasattānaṁ parapuggalānaṁ ajjhattaṁ papaccattaṁ niyakā pāṭipuggalikā upādinnā cakkhusamphassajā saññā sotāsamphassajā saññā ghānasamphassajā saññā jivhāsamphassajā saññā kāyasamphassajā saññā manosamphassajā saññā, ayaṁ vuccati saññā bahiddhā. [pts page 006] [\q   6/]

30. tattha katamā saññā oḷārikā sukhumā:
paṭighasamphassajā saññā oḷārikā, adhivacanasamphassajā saññā sukhumā, akusalā saññā oḷārikā. kusalābyākatā saññā sukhumā, kusalākusalā saññā oḷārikā, abyākatā saññā sukhumā, dukkhāya vedanāya sampayuttā saññā sukhumā, sukhudukkhāhi vedanāhi sampayuttā saññā oḷārikā, adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā saññā sukhumā, asamāpannassa saññā oḷārikā, samāpannassa saññā sukhumā, sāsavā saññā oḷārikā. anāsavā saññā sukhamā, taṁ taṁ vā pana saññaṁ upādāyupādāya saññā oḷārikā sukhumā daṭṭhabbaṁta

31. tattha katamā saññā hinā paṇītā:
akusalā saññā hīnā, kusalābyākatā saññā paṇītā, kusalākusalā saññā hīnā, abyākatā saññā paṇītā. dukkhāya vedanāya sampayuttā saññā hinā, sukhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi sampayuttā saññā paṇītā, sukhadukkhāhi vedanāhi sampayuttā saññā hīnā, adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā saññā paṇītā, asamāpannassa saññā hinā, samāpannassa saññā paṇītā, sasavā saññā hinā. anāsamā saññā paṇītā, taṁ taṁ vā pana saññaṁ upādāyupādāya saññā hīnā paṇītā daṭṭhabbaṁ.

[bjt page 12] [\x  12/]
32. tattha katamā saññā dūre:
akusalā saññā kusalābyākatāhi saññāhi dūre, kusalābākatā saññā akusalāya saññā akusalāya saññāya dūre, kusalā saññā dūre. saññāhi dūre, akusalābyākatā saññā kusalāya saññāya dūre. abyākatā saññā kusalākusalāhi saññāhi dūre, kusalākusalā saññā abyākatāya saññāya dūre, dukkhāya vedanāya smapayuttāhi saññāhi dūre, sukhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi sampayuttā saññā dukkhāya vedanāya sampayuttāya saññāya dūre, sukhāya vedanāya sampayuttā saññā dukkhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi sampayuttāhi saññāhi dūre, dukkhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi sampayuttā saññā sukhāya vedanāya sambayuttāya saññāya dūre, adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā saññā sukhadukkhāhi vedanāhi sampayuttāhi saññāhi dūre, sukhadukkhāhi vedanāhi sampayuttā saññā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttāya saññāya dūre, asamāpannassa saññā samāpannassa saññāya dūre, samāpannassa [pts page 007] [\q   7/]      saññā asamāpannassa saññāya dūre, sāsavā saññā anāsavāya saññāya dūre, anāsavā saññā sāsavāya saññāya dūre. ayaṁ vuccati saññā dūre.

33. tattha katamā saññā santike:
akusalā saññā akusalāya saññāya santike, kusala saññā kusalāya saññāya santike, abyākatā saññā abyākatāya saññāya santike, dukkhāya vedanāya sampayuttā saññā dukkhāya vedanāya sampayuttāya saññāya santike, sukhāya vedanāya sampayuttāya saññā sukhāya vedanāya sampayuttāya saññāya santike, adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā saññā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttāya saññāya santike, asamāpannassa saññā asamāpannassa saññāya santike, samāpannassa saññā samāpannassa saññāya santike, sāsavā saññā sāsavāya saññāya santike, anāsavā saññā anāsavāya saññāya santike ayaṁ vuccati saññā santike. taṁ taṁ vā pana saññaṁ upādāyupādāya saññā dūre santike daṭṭabbā.

35. tattha katame saṅkhārā atītā:
ye saṅkhārā atītā niruddhā vigatā vipariṇatā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā uppajjitvā vigatā atītā atītaṁsena saṅgahitā cakkhusamphassajā cetanā sotasamphassajā cetanā ghānasamphassajā cetanā jivhāsamphassajā cetanā kāyasamphassajā cetanā manosamphassajā cetanā, ime vuccanti saṅkhārā atītā.

36. tattha katame saṁkhārā anāgatā:
ye saṅkhārā ajātā abhūtā asañajātā anibbattā anabhinibbattā apātubhūtā anuppannā asamuppannā anuṭṭhitā asamuṭṭhitā anāgatā anāgataṁsena saṅgahitā, cakkhusamphassajā cetanā sotāsamphassajā cetanā ghānasamphassajā cetanā jivhāsamphassajā cetanā kāya samphassajā cetanā manosamphassajā cetanā, ime vuccanti saṅkhārā anāgatā.

[bjt page 14] [\x  14/]
37. kattha katame saṅkhārā paccuppannā:
ye saṅkhārā jātā bhūtā sañajātā1- nibbattā abhinibbattā pātubhūtā uppannā samuppannā uṭṭhitā samuṭṭhitā saccuppannā [pts page 008] [\q   8/]      paccuppannaṁsena saṅgahitā cakkhusamphassajācetanā sotasamphassajā cetanā ghānasamphassajā cetanā jivhāsamphassajā cetanā kāya samphassajā cetanā manosamphassajā cetanā, ime vuccanti saṅkhārā paccuppannā.

38. tattha katame saṅkhārā ajjhattā:
ye saṅkhārā tesaṁ tesaṁ sattātaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ niyakā pāṭipuggalikā upādinnā cakkhusamphassajā cetanā sotasamphassajā cetanā ghānasamphassajā cetanā jivhāsamphassajā cetanā kāya samphassajā cetanā manosamphassajā cetanā, ime vuccanti saṅkhārā ajjhattā.

39. tattha katame saṅkhārā bahiddhā:
ye saṅkhārā tesaṁ tesaṁ parasattānaṁ parapuggalānaṁ ajjhāttaṁ paccattaṁ niyakāpāṭipuggalikā upādinnā cakkhusamphassajā cetanā sotasamphassajā cetanā ghānasamphassajā cetanā vhāsampassajā cetanā kāyasamphassajā cetanā manosamphassajā cetanā, ime vuccanti saṅkhārā bahiddhā.

40. tattha katame saṅkhārā oḷārikā sukhumā:
akusalā saṅkhārā oḷārikā, kusalābyākatā saṅkhārā sukhumā. kusalākusalā saṅkhārā oḷārikā, abyākatā saṅkhārā sukhumā. dukkhāya vedanāya sampayuttā saṅkhārā oḷārikā, sukhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi sampayuttā saṅkhārā sukhumā. sukha dukkhāhi vedanāhi sampayuttā saṅkārā oḷārikā, adukkhamasukāya vedanāya sampayuttā saṅkhārā sukhumā. asamāpannassa saṅkhārā oḷārikā, sampānnassa saṅkhārā sukhumā. sāsavā saṅkhārā oḷārikā, anāsavā saṅkhārā sukhumā. te te vā pana saṅkhāre upādāyupādāya saṅkhārā oḷārikā sukhumā daṭṭhabbā.

41. tattha katame saṅkharā hīnā paṇītā:
akusalā saṅkhārā hīnā, kusalābyākatā saṅkhārā paṇītā. kusalākusalā saṅkhārā hīnā, abyākatā saṅkhārā paṇītā. dukkhāya vedanāya sampayuttā saṅkhārā hinā, sukhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi sampayuttā saṅkhārā paṇītā. sukhadukkhāhivedanāhi sampayuttā saṅkhārā hīnā, adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā saṅkhārā paṇītā. asamāpannassa saṅkhārā hīnā, samāpannassa saṅkhārā paṇītā. sāsavā saṅkhārā hīnā, anāsavā saṅkhārā paṇītā. te te vā pana saṅkhāre upādāyupādāya saṅkhārā paṇītā daṭṭhabbā.

1. saṁkhatā - si. mu.

[bjt page 16] [\x  16/]
42. tattha katame saṅkhārā dūre:
akusalā saṅkhārā kusalābyākatehi saṅkhārehi dūre, kusalābyākatā saṅkhārā akusalehi saṅkhārehi dūre, kusalā saṅkhārā akusalābyākatehi saṅkhārehi dūre, akusalābyākatā saṅkhārā kusalehi saṅkhārehi dūre, [pts page 009] [\q   9/]      abyākatā saṅkhārā kusalā kusalehi saṅkhārehi dūre. kusalākusalā saṅkhārā abyākatehi saṅkhārehi dūre, dukkhāya vedanāya sampayuttā saṅkhārā sukhāya ca adukkhamasukhāya vedanāhi sampayuttehi saṅkhārehi dūre, sukhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi sampayuttā saṅkhārā dukkhāyavedanāya sampayuttehi saṅkhārehi dūre, sukhaya vedanāya sampayuttā saṅkhārā dukkhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi sampayuttehi saṅkhārehi dūre. dukkhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāyahi sampayuttā saṅkhārā sukhāya vedanāya sampayuttehi saṅkhārehi dūre, adukkhamasukhāya saṅkhārehi dūre, sukhadukkhāhi vedanāhisampayuttā saṅkhārā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttehi saṅkhārehi dūre, asamāpannassa saṅkhārā samāpannassa saṅkhārehi dūre, samāpannassa saṅkhārā asamāpannassa saṅkhārehi dūre, sāsavā saṅkhārā anāsavehi saṅkhārehi dūre, anāsavā saṅkhārā sāsavehi saṅkhārehi dūre, ime vuccanti saṅkhārā dūre.

43. kattha katame saṅkhārā santike:
akusalā saṅkhārā akusalānaṁ saṅkhārānaṁ santake, kusalā saṅkhārā kusalānaṁ saṅkhārānaṁ santake, abyākatā saṅkhārā abyākatānaṁ saṅkhārānaṁ santike. dukkhāya vedanāya sampayuttā saṅkhārā dukkhāya vedanāya sampayuttānaṁ saṅkhārānaṁ santike, sukhāya vedanāya sampayuttatā saṅkhārā sukhāya vedanāya sampayuttānaṁ saṅkhārānaṁ santike, adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā saṅkhārā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttānaṁ saṅkhārānaṁ santike, asamāpannassa saṅkhārā asamāpannassasa saṅkhārānaṁ santike samāpannassa saṅkhārā samāpannassa saṅkhārānaṁ santike, sāsavā saṅkhārā sāsavānaṁ saṅkhārānaṁ santike, anāsavā saṁkhārā anāsavānaṁ saṁkhārānaṁ santike, ime vuccanti saṅkhārā santike, te te vā pana saṅkhāre upādāyupādāya saṅkhārā dūre santike daṭṭhabbā.

44. tattha katamo viññāṇakkhandho:
yaṁ kiñci viññāṇaṁ atitānāgatapaccuppannaṁ ajjhattaṁ vā bahiddhā vā oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā hinaṁ vā paṇītaṁ vā yaṁ dūre santike vā tadekajjhaṁ abhisaññuhitvā abhisaṅkhipitvā, ayaṁ vuccati.

45. tattha katamaṁ viññāṇaṁ atītaṁ: [pts page 010] [\q  10/]
yaṁ viññāṇaṁ atītaṁ niruddhāṁ vigataṁ vipariṇataṁ atthaṅgataṁ abbhatthaṅgataṁ uppajitvā vigataṁ atītaṁ atītaṁsena saṅgahitaṁ cakkhuviññāṇaṁ sotaviññāṇaṁ ghānaviññāṇaṁ jivhāviññāṇaṁ kāyaviññāṇaṁ manoviññāṇaṁ, idaṁ vuccati viññāṇaṁ atītaṁ.

[bjt page 18] [\x  18/]
46. tattha katamaṁ viññāṇaṁ anāgataṁ:
yaṁ viññāṇaṁ ajātaṁ abhūtaṁ asañjātaṁ anibbattaṁ anabhinibbattaṁ apātubhūtaṁ anuppannaṁ asamuppannaṁ anuṭṭhitaṁ asamuṭṭhitaṁ anāgataṁ anāgataṁsena saṅgahitaṁ cakkhuviññāṇaṁ sotaviññāṇaṁ ghānaviññāṇaṁ jivhāviññāṇaṁ kāyaviññāṇaṁ manoviññāṇaṁ, idaṁ vuccati viññāṇaṁ anāgataṁ.

47. tattha katamaṁ viññāṇaṁ paccuppannaṁ:
yaṁ viññāṇaṁ jātaṁ bhūtaṁ sañjātaṁ nibbattaṁ abhinibbattaṁ pātubhūtaṁ uppannaṁ samuppannaṁ uṭṭhitaṁ samuṭṭhitaṁ paccuppanaṁ paccuppannaṁsena saṁgahitaṁ cakkhuviññāṇaṁ sotaviññāṇaṁ ghānaviññāṇaṁ jivhāviññāṇaṁ kāyaviññāṇaṁ manoviññāṇaṁ, idaṁ vuccati viññāṇaṁ paccuppannataṁ.

48. tattha katamaṁ viññāṇaṁ ajjhattaṁ:
yaṁ viññāṇaṁ tesaṁ tesaṁ sattānaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ niyakaṁ pāṭipuggalikaṁ upādinnaṁ cakkhuviññāṇaṁ sotaviññāṇaṁ ghānaviññāṇaṁ jivhāviññāṇaṁ kāyaviññāṇaṁ manoviññāṇaṁ, idaṁ vuccati viññāṇaṁ ajjhattaṁ.

49. tattha katamaṁ viññāṇaṁ bahiddhā:
yaṁ viññāṇaṁ tesaṁ tesaṁ parasattānaṁ parapuggalānaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ niyakaṁ pāṭipuggalikaṁ upādinnaṁ cakkhuviññāṇaṁ sotaviññāṇaṁ ghānaviññāṇaṁ jivhāviññāṇaṁ kāyaviññāṇaṁ manoviññāṇaṁ, idaṁ vuccati viññāṇaṁ anāgataṁ.
50. tattha katamaṁ viññāṇaṁ oḷārikaṁ sukhumaṁ:
akusalaṁ viññāṇaṁ oḷārikaṁ kusalābyākatā viññāṇā sukhumā, kusalākusalā viññāṇā oḷārikā, abyākataṁ viññāṇaṁ sukhumaṁ, dukkhāya vedanāya sampayuttaṁ viññāṇaṁ oḷārikaṁ, sukhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi sampayuttā viññāṇā sukhumā, sukhadukkhāhi vedanāhi sampayuttā viññāṇā oḷārikā, adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṁ viññāṇaṁ sukhumaṁ, asamāpannassa viññāṇaṁ oḷārikaṁ, samāpannassa viññāṇaṁ sukhumaṁ, sāsavaṁ viññāṇaṁ oḷārikaṁ, anāsavaṁ viññāṇaṁ sukhumaṁ, taṁ taṁvā pana viññāṇaṁ upādāyupādāya viññāṇaṁ oḷārikaṁ sukhumaṁ daṭṭhabbaṁ.

51. tattha katamaṁ viññāṇaṁ hinaṁ paṇītaṁ:
akusalaṁ viññāṇaṁ hīnaṁ, kusalābyākatā viññāṇā [pts page 011] [\q  11/]      paṇītā, kusalākusalā viññāṇā hīnā, abyākataṁ viññāṇaṁ paṇītaṁ, dukkhāya vedanāya sampayuttaṁ viññāṇaṁ hīnaṁ, sukhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi sampayuttā viññāṇā paṇītā. sukhadukkhāhi vedanāhi sampayuttā viññāṇā hinā, adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṁ viññāṇaṁ paṇītaṁ, asamāpannassa viññāṇaṁ hināṁ, samāpannassa viññāṇaṁ paṇītaṁ, sāsavaṁ viññāṇaṁ hīnaṁ, anāsavaṁ viññāṇaṁ paṇītaṁ, taṁ taṁ vā pana viññāṇaṁ upādāyupādāya viññāṇaṁ hīnaṁ paṇītaṁ daṭṭhabbaṁ.
.

[bjt page 20] [\x  20/]
52. tattha katamaṁ viññāṇaṁ dūre:
akusalaṁ viññāṇaṁ kusalābyākatehi viññāṇehi dūre, kusalā byākatā viññāṇā akusalā viññāṇā dūre, kusalaṁ viññāṇaṁ akusalābyākatehi viññāṇehi dūre. akusalābyākatā viññāṇā kusalā viññāṇā dūre, abyākataṁ viññāṇaṁ kusalākusalehi viññāṇehi dūre, kusalākusalā viññāṇā abyākatā viññāṇā dūre, dukkhāya vedanāya sampayuttaṁ viññāṇaṁ sukhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi sampayuttehi viññāṇehi dūre, sukhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi sampayuttā viññāṇā dukkhāya vedanāya sampayuttā viññāṇā dūre, sukhāya vedanāya sampayuttaṁ viññāṇaṁ dukkhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi sampayuttehi viññāṇehi dūre, dukkhāya ca adukkhamasukhāya ca vedanāhi sampayuttā viññāṇā sukhāya vedanāya sampayuttaṁ viññāṇaṁ sukhadukkhāhi vedanāhi sampayuttehi viññāṇehi dūre, sukhadukkhāhi vedanāhi sampayuttāviññāṇā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā viññāṇā dūre, asamāpannassa viññāṇaṁ samāpannassa viññāṇā dūre, samāpannassa viññāṇaṁ asamāpannassa viññāṇā dūre, sāsavaṁ viññāṇaṁ anāsavā viññāṇā dūre, anāsavaṁ viññāṇaṁ sāsavā viññāṇā dūre, idaṁ vuccati viññāṇaṁ dūre.

53. tattha katamaṁ viññāṇaṁ santike:
akusalaṁ viññāṇaṁ akusalassa viññāṇassa santike, [pts page 012] [\q  12/]      kusalaṁ viññāṇaṁ kusalassa viññāṇassa santike, abyākataṁ viññāṇaṁ abyākatassa viññāṇassa santike, dukkhāya vedanāya sampayuttaṁ viññāṇaṁ dukkhāya vedanāya sampayuttassa viññāṇassa santike, sukhāya vedanāya sampayuttaṁ viññāṇaṁ sukhāya vedanāya sampayuttassa viññāṇassa santike, adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṁ viññāṇaṁ adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttassa viññāṇassa santike, asamāpannassa viññāṇaṁ asamāpannassa viññāṇassa santike, samāpannassa viññāṇaṁ samāpannassa viññāṇassa santike, sāsavaṁ viññāṇaṁ sāsavassa viññāṇassa santike, anāsavaṁ viññāṇaṁ anāsavassa viññāṇassa santike, idaṁ vuccati viññāṇaṁ santike. taṁ taṁ vā pana viññāṇaṁ upādāyupādāya viññāṇaṁ dūre santike daṭṭhabbaṁ.

suttantabhājaniyaṁ.

[bjt page 22] [\x  22/]
54. pañcakkhandhā: rūpakkhandho, vedanākkhandho, saññākkhandho saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho.

55. tattha katamo rūpakkhandho:
ekavidhena rūpakkhandho; sabbaṁ rūpaṁ na hetuṁ ahetukaṁ, hetuvippayuttaṁ, sappaccayaṁ, saṅkhataṁ, rūpaṁ, lokiyaṁ, sāsavaṁ, saṁyojaniyaṁ, gandhanīyaṁ, yoniyaṁ, nīvaraṇiyaṁ, parāmaṭṭhaṁ, upādāniyaṁ, saṁkilesikaṁ, abyākataṁ, anārammaṇaṁ, acetasikaṁ, cittavippayuttaṁ, nevavipākanavipākadhammadhammaṁ, asaṁkiliṭṭhasaṁkilesikaṁ, na savitakkasavicāraṁ, na avitakkacivāramattaṁ acitakkaavicāraṁ, na pītisahagataṁ, na sukhasahagataṁ, na upekkhā sahagataṁ, neva dassanena na bhāvanāya pahātabbaṁ, neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukaṁ, nevācayagāmi, nāpacayagāmi, nevasekkhaṁ, nāsekkhaṁ, parittaṁ, kāmāvacaraṁ, na rūpāvacaraṁ na arūpāvacaraṁ, pariyāpannaṁ, no apariyāpannaṁ, aniyataṁ, aniyyānikaṁ uppannaṁ, chahi viññāṇehi viññeyyaṁ, aniccaṁ, jarāhibhūtaṁ evaṁ ekavidhena rūpakkhandho. [pts page 013] [\q  13/]

56. duvidhena rūpakkhandho: atthi rūpaṁ upadāya, atthi rūpaṁ nupādā atthi rūpaṁ upādinnaṁ, atthi rūpaṁ anupādinnaṁ. atthi rūpaṁ upādinnu pādāniyaṁ, atthi rūpaṁ anupādinnupādānīyaṁ. atthi rūpaṁ sanidassanaṁ, atthi rūpaṁ anidassanaṁ atthi rūpaṁ sappaṭighaṁ, atthi rūpaṁ appaṭighaṁ. atthi rūpaṁ indriyaṁ, atthi rūpaṁna indriyaṁ. atthi rūpaṁ mahābhūtaṁ, atthi rūpaṁ na mahābhūtaṁ. atthi rūpaṁviññātti, atthi rūpaṁ na viññatti. atthi rūpaṁ vittasamuṭṭhānaṁ, atthi rūpaṁ na cittasamuṭṭhānaṁ. atthi cittasahabhu, atthi rūpaṁ na cittasahabhu. atthi rūpaṁ cittānuparivatti, atthi rūpaṁ na cittānuparivatti. atthi rūpaṁ ajjhattikaṁ, atthi rūpaṁ bāhiraṁ. atthi rūpaṁ oḷārikaṁ, atthi rūpaṁ sukhumaṁ. atthi rūpaṁ dūre, atthi rūpaṁ santike - pe - atthi rūpaṁ kabaḷiṁkāro āhāro, atthi rūpaṁ na kabaḷiṁkāro āhāro evaṁ duvidhena rūpakkhandho (yathā rūpakaṇḍe vibhattaṁ, tathā idha vibhajitabbaṁ. )

57. tividhena rūpakkhandho: yaṁ taṁ rūpaṁ ajjhattikaṁ taṁ upādāya, yaṁ taṁ rūpaṁ bāhiraṁ atthi upadāya, atthi nupādā. yaṁ taṁ rūpaṁ ajjhattakaṁ upādinnaṁ, yaṁ taṁ rūpaṁ bāhiraṁ taṁ atthi upādinnaṁ, atthi anupādinnaṁ. yaṁ taṁ rūpaṁ ajjhattikaṁ taṁ upādinniyaṁ, yaṁ taṁ rūpaṁ bāhiraṁ taṁ upādinnupādāniyaṁ, atthi anupādinnupādāniyaṁ - pe - yaṁ taṁ rūpaṁ ajjhattakaṁ taṁ na kabaḷikāroṁ āhāro, yaṁ taṁ rūpaṁ bāhiraṁ taṁ atthi kabaḷikāro āhāro atthi na kabaḷiṁkāro āharo. evaṁ tividhena rūpakkhandho.

[bjt page 24] [\x  24/]
58. catubbidhena rūpakkhandho: yaṁ taṁ rūpaṁ upādā, taṁ atthi upādinnaṁ, atthi anupādinanaṁ. yaṁ taṁ rūpaṁ nupadā, taṁ atthi upādinnaṁ, atthi anupādinnaṁ. yaṁ taṁ rūpaṁ upadāya, atthi nupādā. yaṁ taṁ rūpaṁ ajjhattakaṁ taṁ atthi upādinnaṁ, atthi upādinnupādāniyaṁ, atthi anupādinnupādāniyaṁ. yaṁ taṁ rūpaṁ upādā, taṁ atthi sappaṭighaṁ, atthi [pts page 014] [\q  14/]      appaṭighaṁ. yaṁ taṁ rūpaṁ atthi sappaṭighaṁ, atthi appaṭighaṁ. yaṁ taṁ atthi sappaṭighaṁ, yaṁ taṁ atthi sappaṭighaṁ, atthi appaṭighaṁ [pts page 014] [\q  14/]      yaṁ taṁ rūpaṁ upādā taṁ atthi oḷārikaṁ atthi atthi sukhumaṁ. yaṁ taṁ rūpaṁ nupādā taṁ atthi oḷārikaṁ atthi sukhumaṁ yaṁ taṁ nupadā taṁ atthi dūre, atthi santike yaṁ taṁ rūpaṁ nupādā taṁ atthi dūre, atthi atthi santike - pe - diṭṭhaṁ, sutaṁ, mutaṁ, viññataṁ rūpaṁ evaṁ catubbidhena rūpakkhandho.

59. pañca vidhena rūpakkhandho: paṭhavidhātu, apodhātu tejodhātu, vāyodhātu, yañca rūpaṁ upādā evaṁ pañcavidhena rūpakkhandho.

60. chabbidhena rūpakkhandho: cakkhuviññeyyaṁ rūpaṁ, sota viññeyyaṁ rūpaṁ, ghānaviññāyyaṁ rūpaṁ jivhāviññeyyaṁ rūpaṁ kāyaviññeyyaṁ rūpaṁ, manoviññeyyaṁ rūpaṁ. evaṁ chabbidhena rūpakkhandho.

61. sattavidhena rūpakkhandho: cakkhuviññeyyaṁ rūpaṁ, sota viññeyyaṁ rūpaṁ, ghānaviññeyyaṁ rūpaṁ, jivhāviññeyyaṁ rūpaṁ, kāyaviññeyyaṁ rūpaṁ, manodhātuviññeyyaṁ rūpaṁ, manoviññāṇadhātuviññeyyaṁ rūpaṁ evaṁ sattavidhena rupakkhandho.

62. aṭṭhavidhena rūpakkhandho: cakkhuviññeyyaṁ rūpaṁ sotaṁ viññeyyaṁ rūpaṁ, ghānaviññeyyaṁ rūpaṁ, jivhāviññeyyaṁ rūpaṁ, kāyaviññeyyaṁ rūpaṁ, atthi sukhasamphassaṁ, atthi dukkhasamphassaṁ, manodhātuviññeyyaṁ rūpaṁ manoviññāṇadhātuviññeyyaṁ rūpaṁ evaṁ aṭṭhavidhena rupakkhandho.

63. navavidhena rūpakkhandho: cakkhundriyaṁ, sotindriyaṁ, ghānindriyaṁ, jivhāndriyaṁ, kāyindriyaṁ, purisindriyaṁ, jīvitindriyaṁ, yañca rūpaṁ na indriyaṁ. evaṁ navacidhena rūpakkhandho.

64. dasavidhena rūpakkhandho: cakkhundriyaṁ, sotindriyaṁ, ghānindriyaṁ, jivhāndriyaṁ, kāyindriyaṁ, purisindriyaṁ, jīvitindriyaṁ, na indriyaṁ. rūpaṁ atthi appaṭighaṁ. evaṁ dasacidhena rūpakkhandho.

65. ekādasavidhena rūpakkhandho: cakkhāyatanaṁ, sotāyatanaṁ, ghānāyatanaṁ, jivhāyatanaṁ, kāyāyatanaṁ, rūpāyatanaṁ, saddāyatanaṁ, gandhāyatanaṁ, rasāyatanaṁ, phoṭṭhabbāyatanaṁ, yañca rūpaṁ anidassana appaṭighaṁ dhammāyatanapariyāpannaṁ. evaṁ ekādasavidhena rūpakkhandho ayaṁ vuccati rūpakkhanadho.

rūpakkhāndho niṭṭhito
[pts page 015] [\q  15/]
[bjt page 26] [\x  26/]
66. tattha katamo vedanākkhandho:

ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto

duvidhena vedanākkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.

tividhena vedanākkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo atthi abyākato.
catubbidhena vedanākkhandho: atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi  arūpāvacaro, atthi apariyāpanno,

pañcavidhena vedanākkhandho: atthi sukhindriyaṁ, atthi dukkhindriyaṁ, atthi somanassindriyaṁ, atthi domanassindriyaṁ, atthi upekkhindriyaṁ evaṁ pañcavidhena vedanākkhandho.

chabbadhena vedanākkhandho: cakkhusamphassajā vedanā, sota samphassajā vedanā, ghānasamphassajā vedanā, jivhāsamphassajā vedanā, kāyasamphassajā vedanā, manosampassajā vedanā. evaṁ chabbidhena vedanākkhandho.

sattavidhena vedanākkhandho: cakkhusamphassajā vedanā, sota samphassajā vedanā, ghānasamphassajā vedanā, jivhāsamphassajā vedanā, kāyasamphassajā vedanā, manosampassajā vedanā. manoviññāṇadhātusamphassajā vedanā evaṁ sattavidhena vedanākkhandho.

aṭṭhavidhena vedanākkhandho: cakkhusamphassajā vedanā, sota samphassajā vedanā, ghānasamphassajā vedanā, jivhāsamphassajā vedanā, kāyasamphassajā vedanā, atthi sukhā, atthi dukkhā, manodhātu sampassajā vedanā manoviññāṇadhātusphassajā vedanā. evaṁ aṭṭhavidhena vedanākkhandho.

navavidhena vedanākkhandho: cakkhusamphassajā vedanā, sota samphassajā vedanā, ghānasamphassajā vedanā, jivhāsamphassajā vedanā, kāyasamphassajā vedanā, manodhātusampassajā vedanā, mano viññāṇadhātusamphassajā vedanā atthi kusalā, atthi akusalā, atthi abyākatā.
evaṁ navavidhena vedanākkhandho.

dasavidhena vedanākkhandho: cakkhusamphassajā vedanā, sota samphassajā vedanā, ghānasamphassajā vedanā, jivhāsamphassajā vedanā, kāyasamphassajā vedanā, atthi sukhā, atthi dukkhā, manosampassajā vedanā, manoviññāṇadhātusamphassajā vedanā atthi kusalā, atthi akusalā, atthi abyākatā. evaṁ dasavidhena vedanākkhandho. [pts page 016] [\q  16/]

[bjt page 28] [\x  28/]
67. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto

duvidhena vedanākkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.

tividhena vedanākkhandho: atthi vipāko, atthi vipākadhamma dhammo, atthi nevavipākanavapākadhammammo

atthi upādinnupādāniyo atthi anupādinnupādāniyo, atthi anupādinnaanupādāniyo.

atthi saṅkiliṭṭhasaṅkilesiko, atthi asaṅkiliṭṭhasaṅkilesiko, atthi asaṅkiliṭṭhaasaṅkilesiko.

atthi savitakkasamicāro, atthi avitakkavicāramatto, atthi avitakkaavicāro

atthi dassanena pahātabbā, atthi bhāvanāya pahātabbo, atthi neva dassanena na bhāvanāya pahātabbo.

atthi dassanena pahātabbāhetuko, atthi bhāvanāya pahātabbehetuko, atthi neva dassanena na bhāvanāya pahātabbehetuko.

atthi ācayagāmi, atthi apacayagāmi, atthi nevācayagāmināpacayagāmi.

atthi sekkho, atthi asekkho, atthi nevasekkhanāsekkho.

atthi paritto, atthi mahaggato, atthi appamāṇo. [pts page 017] [\q  17/]

atthi parittārammaṇo, atthi mahaggatārammaṇo, atthiappamāṇārammaṇo.

atthi hīno, atthi majjhimo, atthi paṇīto.

atthi micchattaniyako. atthi sammattaniyato, atthi aniyato.

atthi maggārammaṇo, atthi maggahetuko, atthi maggādhipati.

atthi uppanno, atthi anuppanno, atthi udapādi.

atthi atīto. atthi anāgato, atthi paccuppanno.

atthi atītārammaṇo, atthi anāgatārammaṇo, atthi paccuppannārammaṇo.

atthi ajjhatto, atthi bahiddho, atthi ajjhattabahiddho.

atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhatta bahiddhārammaṇo - pe - evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

[bjt page 30] [\x  30/]
68. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayuttā.
duvidhena vedanākkhandho: atthi hetusampayutto, atthi hetu vippayutto.

atthi na hetu sahetuko, atthi hetu na hetu ahetuko.
atthi lokiyo, atthi lokuttaro.
atthi kenaci viññoyyo, atthi kenaci na viññoyyo. [pts page 018] [\q  18/]
atthi sāsavo, atthi anāsavo.
atthi āsavasampayutto, atthi āsavavippayutto. atthi āsavavippayuttasāsavo, atthi āsavavippayuttaanāsavo.
atthi saṁyojanayo, atthi asaṁyojaniyo.
atthi saṁyojanasampayutto, atthi saṁyojanavippayutto.
atthi saṁyojanavippayuttasaṁyojaniyo, atthi saṁyojana vippayuttaasaṁyojaniyo.

atthi ganthaniyo, atthi aganthaniyo, atthi aganthaniyo.
atthi ganthasampayutto, atthi ganthavippayutto.
atthi ganthavippayutataganthaniyo, atthi ganthavippayuttaaganthaniyo.
atthi oghaniyo, atthi anoghaniyo.
atthi oghasampayutto, atthi oghavippayutto.
atthi oghavippayuttaoghaniyo, atthi oghavippayuttaanoghaniyo.
atthi yoganiyo, atthi ayoganiyo.
atthi yogasampayutto, atthi yogavippayutto.
atthi yogavippayuttayoganiyo, atthi yogavippayuttaayoganiyo.

atthi nīvaraṇiyo, atthi anivaraṇiyo.
atthi nīvaraṇasampayutto, atthi nīvaraṇavippayutto
atthi nivaraṇavippayuttanīvaraṇiyo, atthi nīvaraṇavippayutta anīvaraṇiyo.

atthi parāmaṭṭho, atthi aparāmaṭṭho.
atthi parāmāsasampayutto, atthi parāmāsavippayutto.
atthi parāmāsavippayuttaparāmaṭṭho, atthi parāmāsavippayutta aparāmaṭṭho.

atthi upādinno, atthi anupādinno.
atthi upādāniyo, atthi anupādiniyo.
atthi udānasampayutto, atthi upādānavippayutto.
atthi upādānavippayutta upādāniyo, atthi upādānavippayutta anupādāniyo.

atthi saṁkilesiko, atthi asaṁkilesiko.
atthi saṁkiliṭṭho, atthi asaṁkiliṭṭho.
atthi kilesasampayutto, atthi kilesavippayutto.
atthi kilesavippayutta saṁkilesiko, atthi kilesavippayutta asaṁkilesiko.

[bjt page 32] [\x  32/]
atthi dassanena pahātabbo, atthi na na dassanena pahātabbo.
atthi bhāvanāya pahātabbo, atthi na bhāvanāya pahātabbo.
atthi dassanena pahātabbahetuko, atthi na dassanena pahātabba hetuko.

atthi bhāvanāya pahātabbahetuko, atthi na bhāvanāya pahātabbahetuko.

atthi savitakko, atthi avitakko.
atthi savicāro, atthi avicāro. [pts page 019] [\q  19/]
atthi sappītiko, atthi appitako.
atthi pitisahato, atthi na pītisahagato.
atthi kāmāvacaro, atthi na kāmāvacaro.
atthi rūpāvacaro, atthi na rūpāvacaro.
atthi arūpāvacaro, atthi na arūpāvacaro.
atthi pariyāpanno, atthi apariyāpanno.
atthi niyyāniko, atthi aniyyāniko
atthi niyato, atthi aniyato
atthi sauttaro, atthi anuttaro.
atthi saraṇo atthi araṇo.

tividhena vedanākkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato - pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

69. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi saraṇo, atthi araṇo.

tividhena vedanākkhandho: atthi vipāko, atthi vipākadhamma dhammo, atthi neva vipāka vipākadhammadhammo.

atthi upādinnupādāniyo - pe - atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo - pe - evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

dukamulakaṁ.
[pts page 020] [\q  20/]
70. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.
tividhena vedanākkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato - pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

[bjt page 34] [\x  34/]
71. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi hetusampayutto, atthi hetu vippayutto.

tividhena vedanākkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato - pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

72. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi na hetu sahetuko, atthi na hetu ahetuko.
atthi lokiyo, atthi lokuttaro.
atthi kenaci viññeyyo, atthi kenaci na viññeyyo.
atthi sāsavo, atthi anāsavo.
atthi āsavasampayutto, atthi āsavacippayutto.
atthi āsavavippayuttāsāsavo, atthi āsavavippayutta anāsavo - pe -

[pts page 021  [\q  21/]     pts page 021] [\q  21/]
atthi saraṇo, atthi araṇo.

tividhena vedanākkhandho: atthi kusalo atthi akusalo, atthi abyākato - pe -evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

73. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.
tividhena vedanākkhandho: atthi vipākadhammedhammo, atthi neva vipāka na vipākadhammadhammo.

atthi upādinnupādāniyo, atthi anupādinnupādāniyo, atthi anupādinnaanupādāniyo.

atthi saṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesiko.

atthi savitakkasavicāro, atthi avitakkavicāramatto, atthi avitakkaavicāro.

atthi dassanena pahātabbo, atthi bhāvanāya pahātabbo, atthi neva dassanena na bhāvanāya pahātabbo.

atthi dassanne pahātabbahetuko, bhāvanāya pahātabbahetuko, atthi nevadassanenana bhāvanāya pahātabbahetuko.
atthi ācayagāmi, atthi apacayagami, atthi nevācayagāmi nāpacayagāmi. atthi sekkho, atthi asekkho, atthi neva sekkho nāsekkho.

[bjt page 36] [\x  36/]
atthi paritto atthi mahaggato atthi appamāṇo.
atthi parittārammaṇo, atthi mahaggatārammaṇo, atthi appamāṇārammaṇo.

atthi hīno, atthi majjhimo, atthi paṇīto.
atthi micchattaniyato, atthi sammattaniyato, atthi aniyato.
atthi maggārammaṇo, atthi maggahetuko, atthi maggadhipati.
atthi uppatto, atthi anuppanno, atthi uppādi.
atthi atītārammaṇo, atthi anāgatārammaṇo, atthi paccuppannārammaṇo.

atthi ajjhatto, atthi bahiddho, atthi ajjhattabahiddhā

atthi ajjhattorammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo - pe - evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

74. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi hetusampayutto, atthi hetuvippayutto

atthi lokiyo, atthi na hetuateko.
atthi lekiyo, atthi lokuttaro.
atthi kenaci viññeyyo, atthi kenaci na viññeyyo
atthi sāsavo, atthi anāsavo.
atthi āsavasampayutto, atthi āsavacippayutto
atthi āsavavippayutatasāsavo, atthi āsavacippayutta anāsavo.

atthi saṁyojaniyo, atthi asaṁyojaniyo - pe - atthi saraṇo, atthi araṇo.
tividhena vedanākkhandho: atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo - pe - evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

tikamulakaṁ.

[bjt page 38] [\x  38/]
75. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.
tivadhena vedanākkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato - pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

76. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi sahetusampayutto, atthi hetuvippayutto. [pts page 022] [\q  22/]      tivadhena vedanākkhandho: atthi vipāko, atthi vipākadhammadhammo, atthi neva vipāka na vipākadhammadhammo - pe evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

77. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi na hetu sahetuko, atthi na hetu ahetuko.
tividhena vedanākkhandho: atthi upādinnupādāniyo, atthi anupādinnupādinnupā diniyo, anupādinnaanupādāniyo - pe evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

78. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi lokiyo, atthi lokuttarearo.
tividhena vedanākkhandho: atthi saṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesiko - pe evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

79. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi kenaci viññeyyo, atthi kenaci na viññeyyo.
tivadhena vedanākkhandho: atthi savitakkasavicāro, atthiavitakka vicāramatto, atthi avitakkaavicāro - pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

80. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi sāsavo, atthi anāsavo. [pts page 023] [\q  23/]
tividhena vedanākkhandho: atthi dassanena pahātabbo, atthi bhāvanāya pahātabbo atthi neva dassanena na bhāvanāya pahātabbo - pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

[bjt page 40] [\x  40/]
81. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi āsavasampayutto, atthi āsavavippayutto.
tivadhena vedanākkhandho: atthi dassanena pahātabbahetuko, atthi bhāvanāya pahātabbahetuko, atthi nevadassanena na bhāvanāya pahātabbahetuko - pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

82. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi āsavavippayuttasāsavo, atthi āsāvavippayuttaanāsavo. tividhena vedanākkhandho: atthi ācayagāmi, atthi apacayagāmi, atthi nevāciyagāmi napacayagāmi - pe evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

83. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi saṁyojaniyo, atthi asaṁyojaniyo.

tividhena vedanākkhandho: atthi sekkho, atthi asekkho, atthi neva sekkhanāsekho - pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

84. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi saṁyojanasampayutto, atthi saṁyojanavippayutto. [pts page 024] [\q  24/]      tivadhena vedanākkhandho: atthi paritto, atthi mahaggato, atthi appamāṇo - pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

85. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi saṁyojanavippayuttasaṁyojaniyo, atthi saṁyojanavippayutta asaṁyojaniyo.

tivadhena vedanākkhandho: atthi parittārammaṇo: atthi mahaggatārammaṇo, atthi appamāṇārammaṇo - pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

86. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi gandhanīyo, atthi aganthanīyo.
tividhena vedanākkhandho: atthi hīno, atthi majjhimo, atthi paṇīto - pe evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

[bjt page 42] [\x  42/]
87. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi ganthasampayutto, atthi ganthavippayutto.
tividhena vedanākkhandho: atthi micchāttaniyato, atthi sammattaniyato, atthi ayato, atthi pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

88. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi ganthavippayuttaganthaniyo, atthi ganthavippayutta aganthanīyo. [pts page 025] [\q  25/]

tividhena vedanākkhandho: atthi maggārammaṇo, atthi magga hetuko, atthi maggādhipati - pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

89. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi oghaniyo, atthi anoghanīyo,
tividhena vedanākkhandho: atthi uppanno, atthi anuppanno, atthi uppādi - pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

90. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi oghāsampayutto, atthi yutto.
tivadhena vedanākkhandho: atthi atīto, atthi anāgato, atthi paccuppanno pe evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

91. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi oghavippayuttaoghanīyo, atthi oghavippayutta anoghanīye tividhena vedanākkhandho: atthi atītārammaṇo, atthi anāgatārammaṇo, atthi paccupapannārammaṇo - pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

92. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi yonīyo, atthi ayoganiyo. [pts page 026] [\q  26/]
tividhena vedanākkhandho: atthi ajjhatto, atthi bahiddho, atthi ajjhattabahiddhā -pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

93. ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena vedanākkhandho: atthi yogasampayutto, atthi yogavippayutto.
tividhena vedanākkhandho: atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo - pe- evaṁ dasavidhena vedanākkhandho.

ubhato vaḍaḍhakaṁ.

[bjt page 44] [\x  44/]
94. sattavidhena vedanākkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. evaṁ sattavidhena vedanākkhandho.

aparopi sattavidhena vedanākkhandho: atthi vipāko - pe - atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. evaṁ sattavidhena vedanākkhandho.

95. catuvisatividhena vedanākkhandho: cakkhusamphassapaccayā vedanākkhandho atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato sotasamphassapaccayā vedanākkhandho - pe - ghānasamphassapaccayā vedanākkhandho - pe - jivhāsamphassapaccayā vedanākkhandho - pe - kāyasamphassapaccayā vedanākkhandho - pe - manosamphassapaccayā vedanākkhandho atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato, cakkhusamphassajā vedanā, sotasamphassajā vedanā, ghānasamphassajā vedanā, jivhāsamphassajā vedanā, kāyasamphassajā vedanā, manosamphassajā vedanā evaṁ catuvisatividhena vedanākkhandho.

96. aparopi catuvisati vedanākkhandho: cakkhusamphassapaccayā [pts page 027] [\q  27/]      vedanākkhandho atthivipāko - pe - atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo. sotasamphassapaccayā vedanākkhandho - pe - ghānasamphassapaccayā vedanākkhandho - pe - jivhāsamphassapaccayā vedanākkhandho- pe - kāyasamphassapaccayā vedanākkhandho - pe - manosamphassapaccayā vedanākkhandho. atthi vipāko - pe - atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo. cakkhusamphassajā vedanā - pe - manosamphassajā vedanā. evaṁ catuvisatividhena vedanākkhandho.

97. tiṁsatividhena vedanākkhandho: cakkhusamphassapaccayā vedanākkhandho atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. sotasamphassapaccayā - pe - ghānasamphassapaccayā - pe - jivhāsamphassapaccayā -pe - kāyasamphassapaccayā - pe- manosamphassapaccayā vedanākkhandho, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno, cakkhusamphassajā vedanā, sotasamphassajā vedanā, ghānasamphassajā vedanā, jivhāsamphassajā vedanā, kāyasamphassajā vedanā, manosamphassajā vedanā evaṁ tiṁsatividhena vedanakkhanadho.

[bjt page 46] [\x  46/]
98. bahuvidhena vedanākkhandho: cakkhusamphassapaccayā vedanākkhandho atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno, sotāsamphassapaccayā - pe - ghānasamphassapaccayā -pe- jivhāsamphassapaccayā -pekāyasamphassapaccayā -pemanosamphassa paccayā vedanākkhandho atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato, atthi kāmāvacaro, atthi rūpavacaro, atthi aarūpāvacaro, atthi apariyāpanno, cakkhusamphassajā vedanā, sotasamphassajā vedanā, ghānasamphassajā vedanā, jivhāsamphassajā vedanā, kāya samphassajā vedanā manosamphassajā vedanā. evaṁ bahuvidhena vedanākkhandho.

99. apareyi bahuvidhena vedanākkhandho: cakkhusamphassapaccayā vedanākkhandho atthi vipāko -pe- atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. sotasamphassapaccayā vedanākkhandho -peghānasampassapaccayā vedanākkhandho -pejivhāsampassapaccayā vedanākkhandho -pe- kāyasamphassapaccayā vedanākkhandho -peatthi ajjhattārammaṇo, atthi vedanākkhandho atthi vipāko -pe- atthi ajjhattārammaṇo, [pts page 028] [\q  28/]      atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. cakkhu samphassajā vedanā, sotasamphassajā vedanā, ghānasamphassajā vedanā, jivhāsamphassajā vedanā, kāyasammaphassajā vedanā, manosamphassajā vedanā evaṁ bahuvidhena vedanākkhandho.

ayaṁ vuccati vedanākkhaṇdho.

100. tattha katamo saññākkhandho:
ekavidhena saññakkhandho: phassasampayutto
duvidhena saññākkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.
tividhena saññākkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato.

catubbidhena saññākkhandho: atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno.

pañcavidhena saññākkhandho, atthi sukhindriyasampayutto, atthi dukkhindriyasampayutto, atthi somanassindriyasampayutto, atthi domanassindriyasampayutto, atthi upekkhindriyasampayutto. evaṁ pañcavidhena saññākkhanedhā.

[bjt page 48] [\x  48/]

chabbidhena saññākkhandho: cakkhusamphassajā saññā, sotasamphassajā saññā, ghānasampassajā saññā, jivhāsampassajā saññā, kāyasamphassajā saññā, manosamphassajā saññā. evaṁ chabbidhena saññakkhandho.

sattavidhena saññākkhandho: cakkhusamphassajā saññā, sotasamphassajā saññā, ghānasampassajā saññā, jivhāsampassajā saññā, kāyasamphassajā saññā, manodhātusamphassajā saññā. manoviññāṇa dhātusamphassajā saññā. evaṁ sattavidhena saññakkhandho.

aṭṭhavidhena saññākkhandho: cakkhusamphassajā saññā, -pekāyasamphassajā saññā, atthi sukhasahagatā, atthi dukakhasahagatā, manodhātu samphassajā saññā, manoviññāṇadhātusamphassajā saññā. evaṁ aṭṭhavidhena saññakkhandho.

navavidhena saññākkhandho: cakkhusamphassajā saññā, -pekāyasamphassajā saññā, manodhātusamphassajā saññā, manoviññāṇadhātu samphassajā saññā atthi kusalā, atthi akusalā, atthi abyākatā. evaṁ navavidhena saññakkhandho.

dasavidhena saññākkhandho: cakkhusamphassajā saññā, -pekāyasamphassajā saññā, atthi sukhasahagatā, atthi dukakhasahagatā, manodhātu samphassajā saññā, manoviññāṇadhātusamphassajā saññā atthi kusalā, atthi akusalā, atthi abyākatā evaṁ dasavidhena saññakkhandho.

101. ekavidhena saññākṇandho: [pts page 029] [\q  29/]
phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.

tividhena saññākkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto, atthi dukkhāya vedanāya sampayutto, atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

102. ekavidhena saññākṇandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.

tividhena saññākkhandho: atthi vipāko, atthi vipākadhammadhammo, atthi neva vipākadhammdhammo.

atthi upādinnupādāniyo, atthi anupādinnupādāniyo, atthi anupādinnaanupādāniyo.
atthi saṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesiko.
atthi savitakkasavicāro, athi avitakkavicāramatto, atthi avitakkaavicāro.
atthi pītisahagato, atthi sukhasahagato, atthi upekkhāsahagato.

[bjt page 50] [\x  50/]
atthi dassanena pahātabbo, atthi bhāvanāya pahātabbo, atthi neva dassanena na bhāvanāya pahātabbo.
atthi dassanena pahātabbahetuko, atthi bhāvanāya pahātabba hetuko, atthi neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetuko.
atthi ācayagāmi, atthi apacayagāmi, atthi nevācayagāmi nāpacayagāmi.
atthi sekkho, atthi asekkho, atthi neva sekkhonāsekkho.
atthi paritto, atthi mahaggato, atthi appamāṇo.
atthi paritto, atthi mahaggato, atthi appamāṇo.
atthi parittārammaṇo, atthi mahaggatārammaṇo, atthi appamāṇā rammaṇo.
atthi hīno, atthi majjhimo, atthi paṇīto.
atthi micchattaniyato, atthi sammattaniyato, atthi aniyato.
atthi maggārammaṇo, atthi maggahetuko, atthi maggādhipati.
atthi uppanno, atthi anuppanno, atthi uppādi.
atthi atīto, atthi anāgato, atthi paccuppanno.
atthi atītārammaṇo, atthi anāgatārammaṇo, atthi paccuppannārammaṇo.
atthi ajjhatto, atthi bahiddho atthi ajjhattabahiddho.

atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhatta bahiddhārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

103. ekavidhena saññākṇandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi hetusampayutto, atthi hetu vippayutto.

atthi na hetu sahetuko, atthi na hetu ahetuko.
atthi lokiyo, atthi lokuttaro.

atthi kenaci viññoyyo, atthi kenacina viññeyyo.
atthi sāsavo, atthi anāsavo
atthi āsavasampayutto, atthi āsavacippayutto
[pts page 030] [\q  30/]      atthi āsavavacippayuttasāsavo, atthi āsavacippayuttaanāsavo
atthi saṁyojaniyo, attha asaṁyojaniyo.
atthi saṁyojanasampayutto, atthi saṁyojavippayutto.

[bjt page 52] [\x  52/]
atthi saṁyojanavippayuttasaṁyojaniyo, atthi saṁyojanavippayutta asaṁyojaniyo
atthi ganthanīyo, atthi aganthaniyo.
atthi ganthasampayutto, atthi ganthavippayutto. atthi ganthavippayutta ganthaniyo, atthi ganthavippayutta agananthaniyo.
atthi oghaniyo, athi anoghaniyo
atthi oghampayutto, atthi oghavippayutto
atthi oghavippayuttaoghaniyo. atthi oghavippayuttaanoghaniyo.
atthi yoganiyo, atthi ayoganīyo.
atthi yogasampayutto, atthi yogavippayutto
atthi yogavippayuttayoganiyo, atthi yogavippayutto
atthi yogavippayuttayoganiyo, atthi yogavippayutta ayoganiyo.

atthi nīvaraṇiyo, atthi anīvaraṇiyo.
atthi nivaraṇasampayutto, atthi nīvaraṇavippayutto
atthi nivaraṇavippayuttanivaraṇiyo, atthi nivaraṇavippayutta anīvaraṇiyo.

atthi parāmaṭṭho, atthi aparāmaṭṭho.
atthi parāmasasampayutto, ati parāmāsavippayutto
atthi parāmāsavippayuttaparāmaṭṭhoṁ, atthi parāmāsavippayutta aparāmaṭṭho.

atthi upādinno, atthi anupādinno.
atthi upādāniyo, atthi anupādāniyo.
atthi upādānasampayutto, atthi upādānavippayutto
atthi upādānavippayuttaupādāniyo, atthi upādānavippayuttaanupādāniyo.

atthi saṁkilesako, atthi asaṁkilesiko.
atthi saṁkiliṭṭho, atthi asaṁkiliṭṭho.
atthi kilesasampayutto, atthi kilesavippayutto.

atthi kilesavippayuttasaṁkilesiko, atthi kilesavippayuttaasaṁkilesiko.
atthi dassanena pahātabbo, atthi dassanena pahātababbo.
atthi bhāvanāya pahātabbo, atthi na bhāvanāya pahātabbo.
atthi dassanena pahātabbahetuko, atthi na dassanena pahātabbahetuko.

[bjt page 54] [\x  54/]
atthi bhāvanāya pahātabbahetuko, atthi na bhāvanāya pahātabba hetuko.

atthi savitakko, atthi avikakko.
atthi savicāro, atthi avicāro.
atthi sappītiko, atthi appītiko.
atthi pītisahagato, atthi na pītisahagato
atthi sukhasahagato, atthi na sukhasahagato.
atthi upekkhāsahagato, atthi na upekkhāsahagato.
atthi kāmavacaro, atthi na kāmāvacaro.
atthi rūpāvacaro, atthi na rūpāvacaro.
atthi arūpāvacaro, atthi na arūpāvacaro.
atthi pariyāpanno, atthi apariyāpanno. [pts page 031] [\q  31/]
atthi niyyāniko, athi aniyāyāniko.
atthi niyato, atthi aniyato.
atthi sauttaro, atthi anuttaro.
atthi saraṇo, atthi araṇo.

tividhena saññākkhandho: atthi kusalo, athi akusalo, atthi abyākato -pe evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

104. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi saraṇo, atthi araṇo.

tividhena saññākkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto, atthi dukkhāya vedanāya sampayutto, atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto, atthi vipāko -pe-

atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhatta bahiddhārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho (yathā kusalattike vitthāro evaṁ sabbepi tikā vitthāretabbā).

dukamulakaṁ.

105. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.

tividhena saññākkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato -pe evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

[bjt page 56] [\x  56/]
106. ekavidhena saññākkhandho: [pts page 032] [\q  32/]
phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi hetusampayutto, atthi hetuvippayutto, -pe- atthi saraṇo, atthi araṇo.

tividhena saññākkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato -pe evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

107. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.

tividhena saññākkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto, atthi dukkhāya vedanāya sampayutto, atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto, atthi vipāko -pe- atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo -pe evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

108. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi hetusampayutto, atthi hetuvippayutto. -pe- atthi saraṇo, atthi araṇo. [pts page 033] [\q  33/]

tividhena saññākkhandho: -pe- atthi ajjhattārammaṇo: atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo, -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

tikamulakaṁ.

109. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko tividhena saññākkhandho: atthi akusalo, atthi abyākato -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

110. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi hetusampayutto, atthi hetuvippayutto

tividhena saññākkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto, atthi dukkhāya vedanāya sampayutto, atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

111. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi na hetu sahetuko, atthi na hetu ahetuko.

tividhena saññākkhandho: atthi vipāko, atthi vipākadhamma dhammo, atthi neva vipāka na vipākadhammadhammo -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

[bjt page 58] [\x  58/]
112. ekavidhena saññākkhandho: [pts page 034] [\q  34/]
phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi lokiyo, atthi lokuttaro.
tividhena saññākkhandho: atthi upādinnupādiniyo, atthi anupādinnupādāniyo, atthi anupādinnaanupādāniyo -pe evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

113. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi kenaci viññoyyo, atthi kenaci na viññeyyo.
tividhena saññākkhandho: atthi saṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesiko -pe evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

114. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi sāsavo, atthi anāsavo.
tividhena saññākkhandho: atthi savitakkasavicāro, atthi avitakkavicāramatto, atthi avitakkaavicāro -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

115. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi āsavasampayutto, atthi āsavavippayutto.
tividhena saññākkhandho: atthi pītisahagato, atthi sukhasahagatā, aaitthi upekkhāsagahato -pe evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

116. ekavidhena saññākkhandho: [pts page 035] [\q  35/]
phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi āsavavippayuttasāsavo, atthi āsavavippayuttaanāsavo.
tividhena saññākkhandho: atthi dassanne pahātabbo, atthi bhāvanāya pahātabbo, atthi neva dassanena na bhāvanāya pahātabbo. -pe evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

117. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi saṁyojaniyo, atthi asaṁyojaniyo
tividhena saññākkhandho: atthi dassanena pahātabbahetuko, atthi bhāvanāya pahātabbahetako, atthi neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetuko -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

118. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi saṁyojanasampayutto, atthi saṁyojanavippayutto.
tividhena saññākkhandho: atthi ācayagāmi, atthi apacayagāmi, atthi nevācayagāmi nāpacayagāmi -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

[bjt page 60] [\x  60/]
119. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi saṁyojanavippayuttasaṁyojaniyo, atthi saṁyojanavippayuttaasaṁyojanayā. [pts page 036] [\q  36/]
tividhena saññākkhandho: atthi asekkho, atthi asekkho, atthi nevasekkho nāsekkho -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

120. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi ganthaniyo, aganthaniyo.
tividhena saññākkhandho: atthi paritto atthi mahaggato, atthi appamāṇo -pe evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

121. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi ganthasampayutto, atthi gantha vippayutto.
tividhena saññākkhandho: atthi parittārammaṇo, atthi mahaggatārammaṇo, atthi appamāṇārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

122. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi ganthavippayuttaganthanīyo, atthi ganthavippayuttaaganthaniyo tividhena saññākkhandho: atthi hīno, atthi majjhimo, atthi paṇīto -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

123. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi oghanīyo, atthi anoghanīyo. [pts page 037] [\q  37/]
tividhena saññākkhandho: atthi micchāttiniyato, atthi sammattaniyato, atthi aniyato -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

124. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi oghasampayutto, atthi oghavippayutto.
tividhena saññākkhandho: atthi maggārammaṇo, atthi maggahetuko, atthi maggādhipati -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

125. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi oghavippayuttaoghanīyo, atthi oghavippayuttaanoghanīyo.
tividhena saññākkhandho: atthi uppanno, atthi anuppanno, atthi uppādi -pe evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

[bjt page 62] [\x  62/]
126. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi yoganīyo, atthi ayoganīyo.
tividhena saññākkhandho: atthi atīto, atthi anāgato, atthi paccuppanno -pe evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

127. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi yogasampayutto, atthi yogavippayutto. [pts page 038] [\q  38/]
tividhena saññākkhandho: atthi atītārammaṇo, atthi anāgatārammaṇo, atthi paccuppannārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

128. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi yogavippayuttayoganīyo, atthi yogavippayuttayoganīyo, atthi yogavippayuttaayoganīyo.
tividhena saññākkhandho: atthi ajjhatto, atthi bahiddho, atthi ajjhattabahiddho -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

129. ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.
duvidhena saññākkhandho: atthi nīvaraṇiyo, atthi anīvaraṇiyo.
tividhena saññākkhandho: atthiajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho.

ubhatovaḍḍhakaṁ.

130. sattavidhena saññākkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo atthi abyākato, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. evaṁ sattavidhena saññākkhandho.

aparopi sattavidhena saññākkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto, atthi dukkhāya vedanāya sampayutto, atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto -pe-

atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhatta bahiddhārammaṇo, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. evaṁ sattavidhena saññākkhandho. [pts page 039] [\q  39/]

[bjt page 64] [\x  64/]
131. catuvisatividhena saññākkhandho: cakkhusamphassapaccayā saññākkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato. sota samphassapaccayā -peghānasampaphassapaccayā-pejivhāsamphassapaccayā -pekāyasamphassapaccayā -pe manosamphassapaccayā saññākkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato, cakkhusamphassajā saññā, sotasamphassajā saññā, ghānasasamphassajā sañasaññā, jivhāsamphassajā saññā, kāyasamphassajā saññā, manosamphassajā saññā, evaṁ catuvisatividhena saññākkhandho.

aparopi catuvisatividhena saññākkhandho: cakkhusamphassapaccayā saññākkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto -pe- atthi ajjhattarammano, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattā bahiddhā rammaṇo. sotasamphassa paccayā -pe ghānasamphassapaccayā -pejivhāsamphassapaccayā -pekāyasamphassapaccayā -pe manosamphassapaccayā saññākkhandho: atthi sukhāya vedanāya samphayutto -pe- atthi ajjhattārammaṇo atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhatta bahiddhārammaṇo, cakkhusamphassajā saññā, -pemanosamphassajā saññā. evaṁ catuvisatividhena saññākkhandho.

132. tiṁsatividhena saññākkhandho: cakkhusamphassapaccayā saññākkhandho atthi kāmāvacaro, atthi rūpavacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno, sotasamphassapaccayā -pe ghānasamphassapaccayā -pe- jivhāsamphassapaccayā -pekāyasamphassapaccayā -pe- manosamphassapaccayā saññākkhandho atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. cakkhusamphassajā saññā -pemanosamphassajā saññā. evaṁ tiṁsatividhena saññākkhandho.

133. bahuvidhena saññākkhandho: cakkhusamphassapaccayā saññākkhandho: atthi kusalo. atthi akusalo, atthi abyākato, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. sotasamphassapaccayā -pe ghānasamphassapaccayā -pejivhāsamphassapaccayā -pekāyasamphassapaccayā -pe manosamphassapaccayā saññākkhandho atthi kusalo, atthi akusalo, atthi [pts page 040] [\q  40/]
abyākato, apariyāpanno. cakkhusamphassajā saññā -pemanosamphassajā saññā. evaṁ bahuvidhena saññākkhandho.

134. aparopi bahuvidhena saññākkhandho: cakkhusamphassapaccayā saññākkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto -pe- atthi ajjhattarammano, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahidhārammaṇo. kāmavacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyapanno. sotasamphassapaccayā -pe ghānasamphassapaccayā -pe- jivhāsamphassapaccayā -pekāyasamphassapaccayā -pe- manosamphassapaccayā saññākkhandho: atthi ajjhattārammaṇo atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhatta bahiddhārammaṇo, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno cakkhusamphassajā saññā, sotasamphassajā saññā ghānasamphassajā saññā jivhāsamphassaja saññā kāyasamphassajā saññā manosamphassajā saññā. evaṁ bahuvidhena saññākkhandho.

ayaṁ vuccati saññākkhandho.

[bjt page 66] [\x  66/]
135. tattha katamo saṅkhārakkhandho:
ekavidhena saṅkhārakkhandho cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi hetu, atthi na hetu,
tividhena saṁkhārakkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato.

catubbidhena saṅkhārakkhandho: atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno.

pañcavidhena saṅkhārakkhandho: atthi sukhindriyasampayutto, atthi dukkhindriyasampayutto, atthi somanassindriya sampayutto, atthi domanassindriya sampayutto, atthi upekkhindriya sampayutto. evaṁ pañcavidhena saṅkārakkhandho.

chabbidhena saṅkhārakkhandho: cakkhusamphassajā cetanā, sotasamphassajā cetanā, ghānasamphassajā cetanā, jivhāsamphassajā cetanā, kāyasamphassajā cetanā, manosamphassajā cetanā. evaṁ chabbidhena saṅkhārakkhandho.

sattavidhena saṅkhārakkhandho: cakkhusamphassajā cetanā, sotasamphassajā cetanā, ghānasamphassajā cetanā, jivhāsamphassajā cetanā, kāyasamphassajā cetanā, manosamphassajā [pts page 041] [\q  41/]      cetanā. manoviññāṇadhātusamphassajā cetanā. evaṁ sattadhena saṅkhārakkhandho.

aṭṭhavidhena saṅkhārakkhandho: cakkhusamphassajā cetanā, -pekāyasamphassajā cetanā, atthi sukhasahagatā, atthi dukkhasahagatā, manodhātusamphassajā cetanā, manoviññāṇadhātu samphassajā cetanā. evaṁ aṭṭhavidhena saṅkhārakkhandho.

navavidhena saṅkhārakkhandho: cakkhusamphassajā cetanā, -pemanodhātusamphassajā cetanā, manodhātusamphassajā cetanā, atthi kusalā, akusalā, atthi abyākatā evaṁ navavidhena saṅkhārakkhandho.

dasavidhena saṅkhārakkhandho: cakkhusamphassajā cetanā, -pekāyasamphassajā cetanā, atthi sukhasahagatā, atthi dukkhasahagatā, manodhātusamphassajā cetanā, atthi kusalā, atthi akusalā, atthi abyākatā, evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

136. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi hetu, atthi na hetu.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto, atthi dukkhāya vedanāya sampayutto, atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto.

[bjt page 68] [\x  68/]      atthi vipāko, atthi vipāka dhamma dhammo, atthi nevacipāka na vipāka dhammadhammo.
atthi upādinnupādāniyo, atthi anupādinnupādāniyo, atthi anupādinnaanupādāniyo.
atthi saṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesiko.
atthi savitakkasamicāro, atthi avitakkavicāramatto, atthi avitakka avicāro.
atthi pītisahagato, atthi sukhāsahagato, atthi upekkhāsahagato.
atthi dassanena pahātabbo, atthi bhāvanāya pahātabbo, atthi nevadassanena na bhāvanāya pahātabbo.
atthi dassanena pahātabbahetuko, atthi bhāvanāya pahātabbahetuko, atthi nevadassanena na bhāvanāya pahātabbahetuko.
atthi ācayagāmi, atthi apacayagāmi, atthi nevācayagāmi nāpacayagāmi.
atthi sekkho, asekkho, atthi nevasasekkho nāsekkho.
atthi paritto, atthi mahaggato, atthi appamaṇo.
atthi parittārammaṇo, atthi mahaggatārammaṇo atthi appamāṇārammaṇo.
atthi hīno, majjhimo, atthi paṇīto.
atthi micchattaniyato, atthi sammattaniyato, atthi aniyato.
atthi maggārammaṇo, atthi maggahetuko, attha maggādhipati.
atthi uppanno, atthi anuppanno, atthi uppādi.
atthi atīto, atthi anāgato, atthi atthi paccuppanno.
atthi atītārammaṇo, atthi anāgatārammaṇo, atthi paccuppannārammaṇo.
atthi ajjhatto, atthi bahiddho, atthi ajjhattabahiddho.
atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhatta bahiddhārammaṇo -pe- evaṁ dassavidhena saṅkhārakkhandho.

137. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko. [pts page 042] [\q  42/]
atthi hetusampayutto, atthi hetuvippayutto.
atthi hetu ceva sahetuko ca, atthi sahetuko ceva na ca hetu.
atthi hetu ceva hetu sampayutto, ca atthi hetu sampayutto ceva na ca hetu.

[bjt page 70] [\x  70/]
atthi na hetu sahetuko, atthi na hetu ahetuko.
atthi lokiyo, atthi lokuttaro.
atthi kena ci viññeyyo, atthi kenaci na viññeyo.
atthi āsavo, atthi no āsavo.
atthi sāsavo, atthi no āsavo.
athi āsava sampayutto, atthi āsavacippayutto.
atthi āsavo ceva sāsavo ca, atthi sāsavo ceva no ca āsavo.
atthi āsavo ceva āsavasampayutto ca, atthi āsavasampayutto ceva no ca āsavo.
atthi āsava vippayutta sāsavo, atthi āsava vippayutta anāsavo.
atthi saṁyojanaṁ, atthi no saṁyojanaṁ.
atthi saṁyojaniyo, atthi asaṁyojaniyo.
atthi saṁyojanasampayuttā, atthi saṁyojanavippayutto.
atthi saṁyojanaṁ ceva saṁyojaniyo ca, atthi saṁyojaniyo ceva no ca saṁyojanaṁ.
atthi saṁyojanaṁ ceva saṁyojana sampayutto ca, atthi saṁyojanasampayutto ceva no ca saṁyojanaṁ.
atthi saṁyojanavippayutta saṁyojaniyo, atthi saṁyojanavippayutta asaṁyojaniyo.
atthi gattho, atthi no gantho.
atthi ganthanīyo, atthi aganthanīyo.
atthi ganthasampayutto, atthi ganthavippayutto.
attha gantho ceva ganthanīyo ca, atthi ganthanīyo ceva no ca gantho.
atthi gantho ceva ganthasampayutto ca, atthi sampayutto ceva no ca gantho. [pts page 043] [\q  43/]
atthi gantha vippayuttaganthanīyo, atthi ganthavippayutta aaganthaniyo.
atthi ogho, atthi no ogho.
atthi oghanīyo, atthi anoghanīyo.
atthi oghasampayutto, atthi oghavippayutto.
atthi ogho ceva oghaniyo ca, atthi oghanīyo ceva no ca ogho.
atthi ogho ceva oghasampayutto ca, atthi oghasampayutto ceva no ca ogho.
atthi oghavippayutta oghanīyo, atthi oghavippayutta anoghanīyo.
atthi yogo, atthi no yogo.

[bjt page 72] [\x  72/]
atthi yoganīyo, atthi ayoganīyo.
atthi yogasampayutto, atthi yogavippayutto.
atthi yogo ceva yoganīyo ca, atthi yoganīyo ceva no ca yogo.
atthi yogo ceva yogasampayutto ca, atthi yogasampayutto ceva no ca yogo.
atthi yogavippayuttayoganīyo, atthi yogavippayutta ayoganiyo.
atthi nīvaraṇaṁ, atthi no nīvaraṇaṁ.
atthi nivaraṇiyo, atthi anīvaraṇiyo.
atthi nīvaraṇasampayutto, atthi nīvaraṇavippayutto.
atthi nīvaraṇaṁ ceva nīvaraṇiyo ca, atthi nivaraṇiyo ceva no ca nīvaraṇaṁ.
atthi nīvaraṇaṁ ceva nīvaraṇasampayutto ca, atthi nīvaraṇa sampayutto ceva no ca nīvaraṇaṁ.
atthi nīvaraṇavippayuttanivaraṇiyo, atthi nīvaraṇavippayuttaanīvaraṇiyo.
atthi parāmāso, atthi no parāmāso.
atthi parāmaṭṭho, atthi aparāmaṭṭho.
atthi parāmāsasampayutto, atthi parāmāsavippayutto.
atthi parāmāso ceva parāmaṭṭho ca, atthi parāmaṭṭho ceva no ca parāmāso. [pts page 044] [\q  44/]
atthi parāmāsavippayuttaparāmaṭṭho, atthi parāmāsavippayutta aparāmaṭṭho.
atthi upādinno, atthi anupādinno.
atthi upādānaṁ, atthi no upādānaṁ.
atthi upādānīyo, atthi anupādānīyo.
atthi upādānasampayutto, atthi upādānavippayutto.
atthi upādānañceva upādāniyo ca, atthi upādāniyo ceva no ca upādānaṁ.
atthi upādānañceva upādānasampayutto ca, atthi upādāna sampayutto ceva no ca upādānaṁ.
atthi upādānavippayutta upādāniyo, atthi upādānavippayutta anupādāniyo.
atthi kileso, atthi no kileso.
atthi saṁkilesiko, atthi asaṁkilesiko.
atthi saṁkiliṭṭho, atthi asaṁkiliṭṭho.
atthi kilesasampayutto, atthi kilesavippayutto.

[bjt page 74] [\x  74/]
atthi kileso ceva saṁkilesiko ca, atthi saṁkilesiko ceva no ca kileso.
atthi kileso ceva saṁkiliṭṭho ca, , atthi saṁkiliṭṭho ceva no ca kileso.
atthi kileso ceva kilesasampayutto ca, atthi kilesa sampayutto ceva no ca kileso.
atthi kilesa vippayuttasaṁkilesiko, atthi kilesavippayutta asaṁkilesiko.
atthi dassanena pahātabbo, atthi na dassanena pahātabbo.
atthi bhāvanāya pahātabbo, atthi na bhāvanāya pahātabbo.
atthi dassanena pahātabbahetuko, atthi na dassanena pahātabbahetuko.
atthi bhāvanāya pahātabbahetuko, atthi na bhāvanāya pahātabbahetuko
atthi savitakko, atthi avitakko.
atthi savicāro, atthi avicāro.
atthi sappītiko, atthi appītiko. [pts page 045] [\q  45/]
atthi pītisahagato, atthi na pītisahagato.
atthi sukhasahagato, atthi na sukhasahagato.
atthi upekkhāsahagato, atthi na upekkhāsahagato.
atthi kāmāvacaro, atthi na kāmāvacaro.
atthi rūpāvacaro, atthi na rūpāvacaro.
atthi arūpāvacaro, atthi na arūpāvacaro.
atthi pariyāpanno, atthi apariyāpanno.
atthi niyyāniko, atthi aniyyāniko.
atthi niyato, atthi aniyato.
atthi sauttaro, atthi anuttaro.
atthi saraṇo, atthi araṇo.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato -pe evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

138. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi saraṇo, atthi araṇo.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto. -pe-
atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo -pe- dasavidhena saṅkhārakkhandho.

dukkhamalakaṁ.
[bjt page 76] [\x  76/]
139. ekavidhena saṅkhārakkhandho: [pts page 046] [\q  46/]
cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi hetu, atthi na hetu.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato -pe evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

140. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi saraṇo, atthi araṇo.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

141. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi hetu, atthi na hetu.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

142. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi saraṇo, atthi araṇo.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhatta bahiddhārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

tikamulakaṁ.

143. ekavidhena saṅkhārakkhandho: [pts page 047] [\q  47/]
cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi hetu, atthi na hetu.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato -pe evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

144. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto, atthi dukkhāya vedanāya sampayutto, atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

[bjt page 78] [\x  78/]
145. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi hetu sampayutto, atthi hetu vippayutto
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi vipāko, atthi vipākadhammadhammo, atthi neva va vipāka na vipākadhammadhammo -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

146. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi hetu ceva sahetuko ca, atthi sahetuko ceva na ca hetu.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi upādinnupādānīyo, atthi anupādinnupādāniyo, atthi anupādinnaanupādānīyo -pe evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

147. ekavidhena saṅkhārakkhandho: [pts page 048] [\q  48/]
cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi hetu ceva hetusampayutto ca, atthi hetusampayutte ceva na ca hetu.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi saṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi saṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesiko -pe evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

148. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi na hetu sahetuko, atthi na hetu ahetuko.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi savitakkasamicāro, atthi avitakka vicāramatto, atthi avitakka avicāro -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

149. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi lokiyo, atthi lokuttaro.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi pītisahagato, atthi sukhasahagato, atthi upekkhāsahagato -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

150. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi kenaci viññeyyo, atthi kenaci na viññeyyo.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi dassanena pahātabbo, atthi bhāvanāya pahātabbo atthi neva dassanena na bhāvanāya pahātabbo -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

[bjt page 80] [\x  80/]
151. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi āsavo, atthi no āsavo.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi dassanena pahātabbahetuko. atthi bhāvanāya pahātabbahetuko, atthi nevadassanena na bhāvanāya pahātabbahetuko -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

152. ekavidhena saṅkhārakkhandho: [pts page 049] [\q  49/]
cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi sāsavo, atthi anāsavo.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi ācayagāmi, atthi apacayagāmi, atthi nevācayagāmi nāpacayagāmi -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

153. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi āsavasampayutto, atthi āsava vippayutto.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi sekkho, atthi asekkho, atthi neva sekkho nāsekkho -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

154. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi āsavo ceva sāsavo ca, atthi sāsavo ceva no ca āsavo. tividhena saṅkhārakkhandho: atthi paritto, atthi mahaggato, atthi appamāṇo -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

155. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi āsavo ceva āsavasampayutto ca, atthi āsavasampayutto ceva no ca āsavo.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi parittārammaṇo, atthi mahaggatārammaṇo, atthi appamāṇārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

156. ekavidhena saṅkhārakkhandho: [pts page 050] [\q  50/]
cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi āsacavippayuttasāsavo, atthi āsavavippayuttaanāsavo saraṇo,
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi hīno, atthi majjhimo, atthi paṇīto -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

157. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi saṁyojanaṁ, atthi no saṁyonaṁ.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi micchāttaniyato, atthi sammattaniyato, atthi aniyato-pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.
[bjt page 82] [\x  82/]
158. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi saṁyojaniyo atthi asaṁyojaniyo.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi maggārammaṇo, atthi maggahetuko, atthi maggādhipati -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

159. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi saṁyojanasampayutto, atthi saṁyojanavippayutto.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi uppanno, atthi anuppanno, atthi uppādi -pe evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

160. ekavidhena saṅkhārakkhandho: [pts page 051] [\q  51/]
cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi saṁyojanaceva saṁyojaniyo ca atthi saṁyojanayo ceva no ca saṁyojanaṁ.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi atīto, atthi anāgato, atthi paccuppanno -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

161. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi saṁyojanaceva saṁyojanasampayutto, ca atthi saṁyojanasampayutto ce no ca saṁyonaṁ.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi atītārammaṇo, atthi anāgatārammaṇo, atthi paccuppannāramamaṇo -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

162. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi saṁyojanavippayuttasaṁyojaniyo, atthi saṁyojana vippayuttaasaṁyojaniyo
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi ajjhatto, atthi bahiddho, atthi ajjhattabahiddho-pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

163. ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.
duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi gantho, atthi no gantho.
tividhena saṅkhārakkhandho: atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajhattabahiddhārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho.

ubhatovaḍḍhakaṁ. [pts page 052] [\q  52/]

[bjt page 84] [\x  84/]
164. sattavidhena saṅkhārakkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. evaṁ sattavidhena saṅkhārākkhandho.

165. aparopi sattavidhena saṅkhārakkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto, atthi dukkhāya vedanāya sampayutto, atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto, atthi vipāko -peatthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. evaṁ sattavidhena saṅkhārakkhandho.

166. catuvisatividhena saṅkhārakkhandho: cakkhusamphassapaccāyā saṅkhārakkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato. sotasphassapaccayā -pe ghānasamphassapaccayā -pejivhāsamphassapaccayā -pe- kāyasamphassapaccayā -pe manosamphassapaccayā saṅkhārakkhandho atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākatato. cakkhusamphassajā cetanā -pemanosamphassajā cetanā. evaṁ catuvisatividhena saṅkhārakkhandho.

167. aparopi catuvisatividhena saṅkhārakkhandho: cakkhusamphassa paccayā saṅkhārakkhandho atthi sukhāya vedanāya sampayutto -pe- atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhatta bahiddhārammaṇo. sotasasamphassapaccayā -pe ghānasamphassapaccayā -pe- jivhāsamphassapaccayā -pekāyasamphassapaccayā -pe manosamphassapaccayā saṅkhārakkhandho atthi sukhāya vedanāya sampayutto -pe- atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhatta bahiddhārammaṇo. cakkhusamphassajā cetanā, sotasamphassajā cetanā, ghānasamphassajā cetanā, jivhā samphassajā cetanā, kāyasamphassajā cetanā, manosamphassajā cetanā. evaṁ catuvisatividhena saṅkhārakkhandho.

168. tiṁsatividhena saṅkhārakkhandho: cakkhusamphassapaccayā saṅkhārakkhandho atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. sotasamphassapaccayā -pe ghānasamphassapaccayā [pts page 053  [\q  53/]     -@]pa- jivhāsampassapaccāya -pe-kāyasamphassapaccayā -pe- manosamphassapaccayā saṅkhārakkhandho atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. cakkhusamphassajā cetanā -pe- manosamphassajā cetanā. evaṁ tiṁsatividhena saṅkhārakkhandho.

[bjt page 86] [\x  86/]
169. bahuvidhena saṅkārakkhandho: cakkhusamphassapaccayā saṁkhārakkhandho atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. sotasamphassapaccayā -pe- ghānasamphassapaccacayā -pe- jivhāsamphassapaccayā -pekāyamphassapaccayā -pe manosamphassapaccayā saṅkhārakkhandho atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. cakkhusamphassajā cetanā, sotasamphassajā cetanā, ghānasamphassajā cetanā, jivhā samphassajā cetanā, kāyasamphassajā cetanā, manosamphassajā cetanā. evaṁ bahuvidhena saṅkhārakkhandho.

170. aparopi bahuvidhena saṅkārakkhandho: cakkhusamphassapaccayā saṁkhārakkhandho atthi sukhāya vedanaya sampayutto, atthi dukkhāya -pe- atthi ajjhattārammaṇo, atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhatta bahiddhārammaṇo, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. sotasamphassapaccayā -pe- ghānasamphassapaccacayā -pe- jivhāsamphassapaccayā -pekāyamphassapaccayā -pe manosamphassapaccayā saṅkhārakkhandho atthi sukhāya vedanāya sampayutto -pe- atthi ajhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇe atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. cakkhusamphassajā cetanā, sotasamphassajā cetanā, ghānasamphassajā cetanā, jivhā samphassajā cetanā, kāyasamphassajā cetanā, manosamphassajā cetanā. evaṁ bahuvidhena saṅkhārakkhandho.

ayaṁ vuccati saṅkhārakkhandho.

171. tattha katamo viññāṇakkhandho:
ekavidhena viññāṇakkhandho phassa sampayutto. [pts page 054] [\q  54/]
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato.

catubbidhena viññāṇakkhandho: atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno.
pañcavidhena viññaṇakkhandho: atthi sukhindriyasampayutto, atthi dukkhindriyasampayutto. atthi somanassindriya sampayutto, atthi domanassindriyasampayutto, atthi upekkhindriyasampayutto. evaṁ pañcavidhena viññāṇakkhandho.

chabbidhena viññāṇakkhandho: cakkhuviññāṇaṁ, sotaviññāṇaṁ, ghānaviññāṇaṁ, jivhāviññāṇaṁ, kāyaviññāṇaṁ, manoviññāṇaṁ. evaṁ chabbidhena viññāṇakkhandho.

[bjt page 88] [\x  88/]
sattavidhena viññāṇakkhandho: cakkhuviññāṇaṁ, sotaviññāṇaṁ, ghānaviññāṇaṁ, jivhāviññāṇaṁ, kāyaviññāṇaṁ, manodhātu, manoviññāṇadhātu, evaṁ sattavidhena viññāṇakkhandho.

aṭṭhavidhena viññāṇakkhandho: cakkhuviññāṇaṁ, sotaviññāṇaṁ, ghānaviññāṇaṁ, jivhāviññāṇaṁ, kāyaviññāṇaṁ atthi sukhasahagataṁ, atthi dukkhasahagataṁ, manodhātu, manoviññāṇadhātu. evaṁ aṭṭhavidhena viññāṇakkhandho.

navavidhena viññāṇakkhandho: cakkhuviññāṇaṁ, sotaviññāṇaṁ, ghānaviññāṇaṁ, jivhāviññāṇaṁ, kāyaviññāṇaṁ, manodhātu, manoviññāṇadhātu atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato. evaṁ navavidhena viññāṇakkhandho.

dasavidhena viññāṇakkhandho: cakkhuviññāṇaṁ -pe- kāyaviññāṇaṁ atthi sukhasahagataṁ, atthi dukkhasahagataṁ, manodhātu, manoviññāṇadhātu atthi kusalaṁ, atthi akusalaṁ, atthi abyākataṁ. evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

172. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto, atthi sukhāya vedanāya sampayutto, atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto. [pts page 055] [\q  55/]

atthi vipāko, atthi vipākadhammadhammo, atthi neva vipāka na vipākadhammadhammo.
atthi upādinnupādāniyo, atthi anupādinnupādāniyo, atthi anupādinnaanupādāniyo.
atthi saṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesiko.
atthi savitakkasamicāro, atthi avitakkavicāramatto, atthi avitakkaavicāro.
atthi pītisahagato, atthi sukhasahagato, atthi upekkhāsahagato.
atthi dassanena pahātabbo, atthi bhāvanāya pahātabbo, atthi neva dassanena na bhāvanāya pahātabbo.
atthi dassanena pahātabbahetuko, atthi bhāvanāya pahātabbahetuko, atthi nevadassanena na bhāvanāya pahātabbahetuko.
atthi ācayagāmi, atthi apacayagāmi, atthi nevācayagāmi nāpacayagāmi
atthi sekkho, atthi asekkho, atthi nevasekkhanāsekkho1-

1-nevasekkhānāsekkho - sirimu.

[bjt page 90] [\x  90/]
atthi paritto, atthi mahaggato, atthi appamāṇo.
atthi parittārammaṇo, atthi mahaggatārammaṇo, atthi appamāṇārammaṇo.
atthi hīno, atthi majjhimo, atthi paṇīto.
atthi macchattaniyato, atthi sammattaniyato, atthi aniyato.
atthi maggārammaṇo, atthi maggahetuko, atthi maggādhipati.
atthi uppanno, atthi anuppanno, atthi uppādi.
atthi atīto, atthi anāgato, atthi paccuppanno.
atthi atītārammaṇo, atthi anāgatārammaṇo, atthi paccuppannārammaṇo.
atthi ajjhatto, atthi bahiddho atthi ajjhattabahiddho
atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhatta bahiddhārammaṇo -pe - evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

173. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassapampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi hetusamphayutto, atthi hetuvippayutto.
atthi na hetusahetuko, atthi na hetu ahetuko.
atthi lokiyo, atthi lokuttaro.
atthi kenaci viññeyyo, atthi kenaci na viññeyyo.
atthi sāsavo, atthi anāsavo.
atthi āsavasampayutto, atthi āsavavippayutto.
atthi āsavavippayuttasāsavo, atthi āsavavippayuttaanāsavo.
atthi saṁyojaniyo, atthi asaṁyojaniyo.
atthi saṁyojanasampayutto, atthi saṁyojanavippayutto.
atthi saṁyojanavippayuttasaṁyojaniyo, atthi saṁyojanavippayuttaasaṁyojaniyo.
atthi ganthaniyo, atthi aganthanīyo.
atthi ganthasampayutto, atthi ganthavippayutto.
atthi ganthavippayuttaganthanīyo, atthi ganthavippayuttaaganthanīyo.
atthi oghanīyo atthi anoghanīyo.
atthi oghasampayutto, atthi oghavippayutto.
atthi oghavippayuttaoghanīyo, atthi oghavippayuttaanoghanīyo.
atthi yoganīyo, atthi ayoganīyo.

[bjt page 92] [\x  92/]
atthi yogasampayutto, atthi yogavippayutto.
atthi yogavippayuttayoganīyo, atthi yogavippayuttaayoganīyo.
atthi nīvaraṇiyo, atthi anīvaraṇiyo.
atthi nīvaraṇasampayutto, atthi nīvaraṇavippayutto.
atthi nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyo, atthi nīvaraṇavippayutta [pts page 056] [\q  56/]
anīvaraṇiyo.
atthi parāmaṭṭho, atthi aparāmaṭṭho.
atthi parāmāsasampayutto, atthi parāmāsavippayutto.
atthi parāmāsavippayuttaparāmaṭṭho, atthi parāmāsavippayuttaaparāmaṭṭho.
atthi upādinno, atthi anupādinno.
atthi upādiniyo, atthi anupādāniyo.
atthi upādānasampayutto, atthi upādānavippayutto.
atthi upādānavippayuttaupādāniyo. atthi upādānavippayutta anupādāniyo.
atthi saṁkilesiko, atthi asaṁkilesiko.
atthi saṁkiliṭṭho, atthi asaṁkiliṭṭho.
atthi kilesa sampayutto, atthi kilesa vippayutto,
atthi kilesavippayuttasaṁkilesiko, atthi kilesavippayuttaasaṁkilesiko.
atthi dassanena pahātabbo atthi na dassanena pahātabbo.
atthi bhāvanāya pahātabbo, atthi na bhāvanāya pahātabbo.
attha dassanena pahātabba hetuko, atthi na dassanena pahātabba hetuko.
atthi bhāvanāya pahātabbahetuko, atthi na bhāvanāya pahātabba ahetuko.
atthi savitakko, atthi avitakko.
atthi savicāro, atthi avicāro.
atthi sappītiko, atthi appītiko.
atthi pītisahagato, atthi na pītisahagato.
atthi sukhasahagato, atthi na sukhasahagato.
atthi upekkhāsahagato, atthi na upekkhāsahagato.
atthi kāmāvacaro, atthi na kāmāvacaro.
atthi arūpāvacaro, atthi na rūpāvacaro.

[bjt page 94] [\x  94/]
atthi pariyāpanno, atthi apariyāpanno.
atthi niyyāniko, atthi aniyyāniko.
atthi niyato, atthi aniyato.
atthi sauttaro, atthī anuttaro.
atthi saraṇo, atthi [pts page 057] [\q  57/]
araṇo.

tividhena viññāṇakkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho:

174. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi saraṇo, atthi araṇo.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto, atthi dukkhāya vedanāya sampayutto, atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto.

atthi vipāko -pe- atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo. atthi ajjhattabahiddhārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho:

dukkhamalakaṁ.

175. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi kusalo. atthi akusalo, atthi abyākato -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.
176. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi hetusampayutto, atthi hetu vippayutto -peatthi saraṇo, araṇo.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato -pe evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

177. ekavidhena viññāṇakkhandho: [pts page 058] [\q  58/]
phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto, atthi dukkhāya vedanāya sampayutto, atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto.

atthi vipāko -pe- ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

[bjt page 96] [\x  96/]
178. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi hetusampayutto, atthi hetu vippayutto -peatthi saraṇo, atthi araṇo.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

tikamulakaṁ.

179. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi kusalo. atthi akusalo, atthi abyākato -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.
180. ekavidhena viññāṇakkhandho: [pts page 059] [\q  59/]
phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi hetusampayutto, atthi hetu vippayutto
tividhena viññāṇakkhandho: atthi sukhāya vedanāya samyutto, atthi dukkhāya vedanāya sampayutto, atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

181. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi na haitusahetuko, na hetuahetuko.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi vipāko, atthi vipākadhammadhammo atthi nevavipākana vipākadhammo -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

182. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi lokiyo, atthi lokuttaro
tividhena viññāṇakkhandho: atthi upādinnupādāniyo, atthi anupādinnupādāniyo, atthi anupādinnuanupādāniyo -pe evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

183. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi kenaci viññeyyo, atthi kenaci na viññayyo.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi saṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhasaṁkilesiko, atthi asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesiko. -pe evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.
[bjt page 98] [\x  98/]
184. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi sāsavo, atthi anāsavo.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi savitakkasavicāro, atthi avitakka vicāramatto. atthi avitakka avicāro -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.
evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

185. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi āsavasampayutto, atthi āsavavippayutto,
tividhena viññāṇakkhandho: atthi pītisahagato, atthi sukhasahagato, atthi upekkhāsagato -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

186. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi āsavavippayuttasāsavo, atthi āsavavippayuttaanāsavo.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi dassanena pahātabbo, atthi bhāvanāya pahātabbo, atthi neva dassanena na bhāvanāya pahātabbo -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

187. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi saṁyojaniyo, atthi asaṁyojaniyo.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi dassanena pahātabbahetuko, atthi bhāvanāya pahābbahetuko, atthi neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetuko -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

188. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi saṁyojanasampayutto, atthi saṁyojanavippayutto. tividhena viññāṇakkhandho: atthi ācayagāmī, atthi apacayagāmi, atthi nevācayagāmi nāpacayagāmi -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

189. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi saṁyojanavippayuttasaṁyojaniyo, atthi saṁyojanavappayuttaasaṁyojaniyo.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi sekkho, atthi asekkho, atthi neva sekkhanākkhā -pe- evaiṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

190. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi ganthaniyo, atthi aganthanīyo.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi paritto, atthi mahaggato, atthi appamāṇo -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

[bjt page 100] [\x 100/]
191. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi ganthasampayutto, atthi ganthavippayutto.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi parittārammaṇo, atthi mahaggatārammaṇo, atthi appamāṇārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

192. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthiganthavippayuttaganthanīyo, atthi ganthavippayuttaaganthanīyo
tividhena viññāṇakkhandho: atthi hīno, atthi majjhimo, atthi paṇīto -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

193. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi oghanīyo, atthi anoghanīyo. .
tividhena viññāṇakkhandho: atthi micchattaniyato. atthi sammattaniyato, atthi aniyato -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

194. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi oghasampayutto, atthi oghavippayutto.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi maggārammaṇo, atthi maggahetuko, atthi maggadhipati -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

195. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi oghavippayuttaoghanīyo, atthi oghavippayutta anoghanīyo tividhena viññāṇakkhandho: atthi uppanno, atthi anuppanno, atthi uppādi -pe evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

196. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi yoganīyo, atthi ayoganīyo.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi atīto, atthi anāgato, atthi paccuppanno -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

197. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi yogasampayutto, atthi yogavippayutto.
tividhena viññāṇakkhandho: atthi atītārammaṇo, atthi anāgatārammaṇo, atthi paccuppannārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

[bjt page 102] [\x 102/]
198. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi gogavippayuttayoganīyo, atthi yogavippayuttaayoganīyo
tividhena viññāṇakkhandho: atthi ajjhatto, atthi bahiddho, atthi ajjhattabahiddho -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

199. ekavidhena viññāṇakkhandho: phassasampayutto.
duvidhena viññāṇakkhandho: atthi nīvaraṇiyo, atthi anīvaraṇiyo
tividhena viññāṇakkhandho: atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhatta bahiddhārammaṇo -pe- evaṁ dasavidhena viññāṇakkhandho.

ubhato vaḍḍhakaṁ. [pts page 060] [\q  60/]

200. sattavidhena viññāṇakkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. evaṁ sattavidhena saṅkhārākkhandho.

201. aparopi sattavidhena saṅkhārakkhandho: atthi sukhāya vedanāya sampayutto, -pe- atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. evaṁ sattavidhena saṅkhārakkhandho.

202. catuvisatividhena viññāṇakkhandho: cakkhusamphassapaccayā viññāṇkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato. sotasphassapaccayā -pe ghānasamphassapaccayā -pejivhāsamphassapaccayā -pe- kāyasamphassapaccayā -pe manosamphassapaccayā viññāṇkhandho atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākatato. cakkhuviññaṇaṁ, sotaviññaṇaṁ, ghāṇaviññāṇaṁ, jivhāviññāṇaṁ, kāyaviññāṇaṁ, manoviññāṇaṁ evaṁ catuvisatividhena viññāṇkhandho.

203. aparopi catuvisatividhena viññāṇkkhandho: cakkhusamphassa paccayā viññāṇakkhandho atthi sukhāya vedanāya sampayutto atthi dukkhāya vedanāya sampayutto, atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto, atthi vipāko, atthi vipākadhammadhammo, atthi neva vipāka na vipākadhammadhammo -pe- atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo. sotasasamphassapaccayā -pe ghānasamphassapaccayā -pejivhāsamphassapaccayā -pekāyasamphassapaccayā -pe manosamphassapaccayā viññāṇakkhandho atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhatta bahiddhārammaṇo. cakkhuviññāṇaṁ, sotaviññāṇaṁ, ghānasaviññāṇaṁ, jivhāviññāṇaṁ, kāyaviññāṇaṁ, manoviññāṇaṁ, evaṁ catuvisatividhena viññāṇakkhandho.

[bjt page 104] [\x 104/]
204. tiṁsatividhena viññāṇakkhandho: cakkhusamphassapaccayā viññāṇkhandho atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. sotasamphassapaccayā -pe ghānasamphassapaccayā -pe- jivhāsampassapaccāya -pe-kāyasamphassapaccayā -pe- manosamphassapaccayā viññaṇakkhandho atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. cakkhuviññāṇaṁ, [pts page 061] [\q  61/]      sotaviññāṇaṁ, ghānaviññāṇaṁ, jivhāviññāṇaṁ, kāyaviññāṇaṁ, manoviññāṇaṁ, evaṁ tiṁsatividhena viññāṇakkhandho.

saṅkhārakkhandho.

205. bahuvidhena saṅkārakkhandho: cakkhusamphassapaccayā viññāṇakkhandho atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. sotasamphassapaccayā -pe- ghānasamphassapaccacayā -pejivhāsamphassapaccayā-pekāyamphassapaccayā -pe manosamphassapaccayā viññāṇakkhandho atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. cakkhuviññāṇaṁ -pemanoviññāṇaṁ. evaṁ bahuvidhena viññāṇakkhandho.

206. aparopi bahuvidhena viññāṇakkhandho: cakkhusamphassapaccayā viññaṇakkhandho atthi sukhāya vedanāya sampayutto -pe- atthi ajjhattārammaṇo, atthi ajjhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. sotasamphassapaccayā -pe- ghānasamphassapaccacayā -pe- jivhāsamphassapaccayā -pekāyamphassapaccayā -pe manosamphassapaccayā viññāṇkhandho atthi sukhāya vedanāya sampayutto -pe- atthi ajhattārammaṇo, atthi bahiddhārammaṇo, atthi ajjhattabahiddhārammaṇo, atthi kāmāvacaro, atthi rūpāvacaro, atthi arūpāvacaro, atthi apariyāpanno. cakkhuviññāṇaṁ, sotaviññāṇaṁ, ghānaviññāṇaṁ, jivhāviññāṇaṁ, kāyaviññāṇaṁ, manoviññāṇaṁ, evaṁ bahuvidhena viññāṇakkhandho. ayaṁ vuccati viññāṇakkhandho.

abhidhammabhājaniyaṁ.

207. pañcakkhandho: rūpakkhandho, vedanakkhandho, saññākkhandho saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho.

208. pañcannaṁ khandhānaṁ kati kusalā, kati akusalā, kati abyākatā, -pe- kati saraṇā, kati araṇā: [pts page 062] [\q  62/]

209. rūpakkhandho avyākato. cattaro khajhā siyā kusalā, siyā akusalā, siyā abyākatā.

dve khajhā na vattabbā sukhāya vedanāya sampayuttātipi dukkhāya vedanāya sampayuttāpi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttātipi. tayo khajhā siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā.

[bjt page 106] [\x 106/]
rūpakkhandho nevavipākanavipākadhammadhammo, cattāro khandhā siyā vipākā, siyā vipākadhammā, nevavipākanavipākadhammadhammā.

rūpakkhandho siyā upādinnupādāniyo, siyā anupādinnupādāniyo. cattāro khandhā siyā upādinnupādāniyo, siyā anupādinanpādāniyā, siyā anupādāniyā.
rūpakkhandho asaṁkiliṭṭhasaṁkilesiko. cattāro khandhā siyā saṁkiliṭṭhasaṁkilesikā siyā asaṁkiliṭṭhasaṁkiliko, siyā asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesikā.

rūpakkhandho avitakkaavicāro, tayo khandhā siyā savitakkasavicārā, siyā avitakka vicāramattā, siyā avitakkaavicārā. saṅkhārakkhandho siyā savitakkasamicāro, siyā avitakkavicāramatto, siyā avitakkaavicāro, siyā navattabbo savitakkasavicārotipi, avitakkavicāramattotipi, avitakkaavicārotipi.

rūpakkhandho na vattabbo pītisahagatotipi, sukhasahagatotipi, upekkhāsahagatotipi. vedanākkhandho siyā pītisahagato na sukhasahagato na upekkhāsahagato, siyā na vattabbo pītisahagatoti. tayo khandhā siyā pītisahagatā siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā, siyā na vattabbā pītisahagatātipi, sukhasahagatātipi, upekkhāsahagatātipi.

rūpakkhandho nevadassanena na bhāvanāya pahātabbo. cattaro khandhā siyā dassanena pahātabbā, siyā bhāvanāya pahātabbā, siyā nevadassanena na bhāvanāya pahātabbā.

rūpakkhandho neva dassanena na bhāvanāya pahātabbohetuko. cattaro khandhā siyā dassanena pahātabbāhetukā, siyā bhāvanāya pahātabbāhetukā, siyā nevadassanena na bhāvanāya pahātabbāhetukā.

rūpakkhandho nevācayagāmī nāpacayagāmi. cattāro khandhā siyā ācayagāmino, siyā apacayagāmino, siyā nevācayagāmi nāpacayagāmino.

rūpakkhandho neva sekkho1- nāsekkho. cattāro khandhā, siyā sekkhā, siyā sekkhā nāsekkhā.
rūpakkhandho paritto, cattāro khandhā siyā parittā, siyā mahaggatā, siyā appamāṇā.
rūpakkhandho, anārammaṇo cattāro khandhā siyā parittārammaṇā siyā mmaṇo cattāro khandhā siyā parittārammaṇā siyā
mahaggatārammaṇā, siyā appamāṇārammaṇā, siyā na vattabbā parittārammaṇāti [pts page 063] [\q  63/]      pi, mahaggatārammaṇāti pi, "appamāṇārammaṇāti"pi.
rūpakkhandho majjhimo, cattāro khandhā, siyā hīnā, siyā siyā majjhimā, siyā paṇītā.
rūpakkhandho aniyato. cattāro khandhā siyā micchāttaniyatā, siyā sammattaniyatā, siyā aniyatā.

1-sekkhā - sirimu

[bjt page 108] [\x 108/]
rūpakkhandho, anārammaṇo cattāro khandhā siyā maggārammaṇā siyā maggahetukā siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggārammaṇātipi maggahetukātipi maggādhipatinotipi.

siyā uppannā, siyā anuppannā, siyā uppādino.

siyā atitā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā.

rūpakkhandho, anārammaṇo cattāro khandhā siyā atītārammaṇā siyā anāgatārammaṇā, siyā paccuppannārammaṇā, siyā na vattabbā atitārammaṇāti"pi anāgatārammaṇāti"pi paccuppannārammaṇāti"pi.

siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā.

rūpakkhandho, anārammaṇo cattāro khandhā siyā ajjhattārammaṇā siyā bahiddhārammaṇā, siyā ajjhattabahiddhārammaṇa, siyā na vattabbā ajjhattārammaṇāti"pi bahiddhārammaṇāti"pi ajjhattabahiddhārammaṇāti"pi.

cattāro khandhā anidassanaappaṭighā. rūpakkhandho siyā sanidassana sappaṭigho, siyā anidassanasappaṭigho, siyā anidassanaappaṭigho.

210. cattāro khandhā na hetu. saṅkhārakkhandho siyā hetu, siyā na hetu.

rūpakkhandho ahetuko. cattāro khandhā siyā sahetukā, siyā ahetukā.

rūpakkhandho hetuvippayutto. cattāro khandhā siyā hetusampayuttā, siyā hetuvippayuttā.

rūpakkhandho na cattabbo hetu ce va sahetukotipi sahetuko ce va na ca hetūti"pi. tayo khandhā na vattabbā hetu ceva sahetukātipi, siyā sahetukā ceva na ca hetu, siyā na vattabbā sahetukā ceva na ca hetūti. saṅkhārakkhandho siyāhetu ceva sahetuko ca siyā sahetuko ceva na ca hetu, siyā na vattabbo hetu ceva sahetukotipi sahetuko ceva na ca hetūtipi.

rūpakkhandho na cattabbo hetu ce va hetusampayuttoti"pi, hetusampayutto ceva na ca hetūti"pi. tayo khandhā na vattabbā hetu ceva hetusmapayuttāti, siyā hetusampayuttā ceva na ca hetu, na vattabbā hetusampayuttā ceva na ca hetu ti. saṅkhārakkhandho siyā hetu ceva hetusampayutto ca, siyā hetusampayutto ceva na ca hetu, siyā na vattabbo hetu ceva sahetukotipi hetusampayutto ceva na ca hetu, siyā na vattabbo hetu ceva hetusampayutto"pi, hetusampayutto ceva na ca hetūti"pi.

rūpakkhajho na hetu [pts page 64] [\q  64/]      ahetuko. tayo khandhā siyā na hetusahetukā, siyā na hetu ahetukā. saṅkhārakkhandho siyā na hetu sahetuko, siyā na hetu ahetuko, siyā na vattabbo na hetu sahetukoti"pi na hetu ahetukoti"pi.

[bjt page 110] [\x 110/]
211. sappaccayā, saṅkhatā.
cattāro khandhā anidassanaṁ. rūpakkhandho siyā sanidassano, siyā anidassano, cattāro khandhā appaṭighā. rūpakkhandho siyā sappaṭigho, siyā appaṭigho.
rūpakkhandho rūpaṁ. cattāro khandhā arūpā.
rūpakkhandho lokiyo. cattāro khandhā siyā lokiyā, siyā lokuttarā.
kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.

212. cattāro khandhā no āsavā. saṅkhārakkhandho siyā āsavo, siyā no āsavo.
rūpakkhandho sāsavo. cattāro khandhā siyā āsavā, siyā anāsavā.
rūpakkhandhe āsavavippayutto. cattāro khandhā siyā āsavā sampayuttā, siyā āsavavippayuttā.

rūpakkhandho na vattabbo āsavo ceva sāsavo cāti, 1sāsavo ceva no ca āsavo. tayo khandhā na vattabbā āsavā ceva sāsavā cāti, 2- siyā sāsavā ceva no ca āsavā, siyā na vattabbā sāsavā ceva no ca āsavāti. saṅkhārakkhandho siyā āsavo ceva sāsavo ca, siyā sāsavo ceva no ca āsavo, siyā na vattabbo āsavo ceva sāsavoti"pi sāsavo ceva no ca āsavotipi.

rūpakkhandho na vattabbo āsavo ceva āsavasampayuttotipi, āsavasampayutto ceva no ca āsavoti"pi tayo khandhā na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttāti, siyā āsavasampayuttā ceva no ca āsavā, siyā na vattabābā āsavasampayuttā ceva no ca āsavāti. aṅkhārakkhandho siyā āsavo ceva āsavasampayutto ca, siyā āsavasampayutto ceva no ca āsavo, siyā na vattabbo āsavo ceva āsavasampayutto tipi, āsavasampayutto ceva no ca āsavotipi.

rūpakkhandho āsavavippayuttasāsavo. cattāro khandhā siyā āsavavippayuttasāsavā, siyā āsavavippayuttaanāsavā siyā na vattabbā āsava vippayutta sāsavā tipi āsava vippayutta anāsavā tipi.

213. cattāro khandhā no saññojanā saṅkhārakkhandho siyā saññojanaṁ, siyā no saññojanaṁ.

rūpakkhandho saññojaniyo. cattāro khandhā siyā saññojaniyā siyā asaññojaniyā.

rūpakkhandho saññojanavippayutto. cattāro khandhā siyā saññojanasampayuttā, siyā saññojanavippayuttā.

1. sāsavoti - simu. 2. sāsavāti - sirimu.

[bjt page 112] [\x 112/]
rūpakkhandho na vattabbo saññojanaṁ ceva saññojaniyoti saññojaniyo cevano ca saññonaṁ. tayo khandhā na vattabbā saññojanā ceva saññojaniyayāti; siyā saññejaniyā ceva no ca saññojanā, siyā na vattabbā saññojaniyā ceva no ca sañño janā ti. saṅkhārakkhandho siyā saññojanañceva [pts page 065] [\q  65/]      saññojaniyā ceva no ca sañño siyā saññojaniyo ceva no ca saññojanañceva saññejanihiyo ca ññojanaṁ. siyā na vattabbo saññojanañceva saññojaniyotipi. saññejaniyo ceva no ca saññojananti"pi.

rūpakkhandho na vattabbo saññojanañce va saññojanasampayutto cā"tipi, saññojanasampayatto ceva no ca saññojannati"pi. tayo khandhā na vattabbā saññojanā ceva saññojanasampayuttā cāti, siyā saññejanasampayuttā ceva no ca saññojanasampayuttā cāti, saññojanasampayutatā ceva no ca saññojanā, siyā na vattabbā saññojanasampayuttā ceva no ca saññojanāti. saṅkhārakkhandho siyā saññojanañceva saññojana sampayutto ca, siyā saññojanasampayutto ceva no
ca saṁyojanaṁ; siyā na vattabbo saññojanaṁ ceva saññojana sampayuttopi,
saññojanasampayutto ceva no saññojanannatipi.

rūpakkhandho saññejanavippayutatasañño yā cattāro khandhā siyā saññojanavippayuttasaññejaniyā, siyā saññoja vippayutta asaññojaniyā, siyā na vattabbā saññojana vippayutta saṁyojaniyā tipi, saññojanavippayuttaasaṁyojaniyātipi.

214. cattāro khandhā no ganthā. saṅkhārakkhandho siyā gantho, siyā no gantho.
rūpakkhandho ganthanīyo. cattāro khandhā siyā ganthanīyā, siyā aganthaniyā.
rūpakkhandhe ganthavippayutto. cattāro khandhā siyā gantha sampayuttā, siyā ganthavippayuttā.

rūpakkhandho na vattabbo gantho ceva ganthaniyo cāti, 1ganthaniyo ceva no ca gantho. tayo khandhā na vattabbā ganthā ceva ganthāniyā cāti, 2- siyā ganthaniyā ceva no ca ganthā, siyā na vattabbā ganthaniyā ceva no ca ganthāti. saṅkhārakkhandho siyā gantho ceva ganthaniyo ca, siyā ganthaniyo ceva no ca gantho; siyā na vattabbo gantho ceva gatthaniyo cātipi1- ganthaniyo no ca ganthopi.

rūpakkhandho na vattabbo gatthā ceva gantha sampayuttotipi, ganthasampayutto ceva no ca ganthātipi tayo khandhā na vattabbā ganthā ceva ganthasampayuttāti, cāti, 3siyā ganthasampayuttā ceva no ca ganthā; siyā na vattabābā ganthasampayuttā ceva no ca ganthāti. saṅkhārakkhandho siyā gantho ceva ganthasampayutto ca, siyā ganthasampayutto ceva no ca gantho; siyā na vattabbo gantho ceva ganthesampayutto cāti, ganthasampayutto ceva no ca gaṇthotipi.

1. gatthaniyoti - sirimu 2. ganthaniyāti - sirimu 3. ganthasampayuttāti - sirimu.

[bjt page 114] [\x 114/]

rūpakkhandho ganthavippayutta ganthanīyo. cattāro khandhā siyā ganthavippayuttaganthaniyā; siyā ganthavippayutataaganthanīyaṁ; siyā na vattabbā gantha vippayuttaganthanīyātipi, ganthavippayuttaaganthaniyātipi;

215- 216. cattāro khandhā no oghā -pe- no [pts page 066] [\q  66/]
yogā -pe-
217. cattāro khandhā no nīvaraṇā. saṅkhārakkhandho siyā nīvaraṇaṁ, siyā no nīvaraṇaṁ.

rūpakkhandho nīvaraṇavippayutto cattāro khandhā siyā nīvaraṇasampayuttā, siyā nīvaraṇavippayuttā.

rūpakkhandho na vattabbo nīvaraṇaṁ ceva nīvaraṇiyo cāti, 1nīvaraṇiyo ceva no ca nīvaraṇaṁ tayo khandhā na vattabbā nīvaraṇaṁ ceva nīvaraṇiyā cāti, siyā nīvaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇaṁ, siyā na vattabbā nīvaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇā1-ti. saṅkhārakkhandho siyā nīvaraṇaṁ ceva sāsavo ca, siyā nīvaraṇiyo ceva no ca nīvaraṇaṁ siyā na vattabbo nīvaraṇaṁ ceva nīvaraṇiyoti"pi nīvaraṇiyo ceva no ca nīvaraṇantipi.

rūpakkhandho na vattabbo nīvaraṇaṁ ceva nīvaraṇasampayuttocāti"pi, nivaraṇasampayutto ceva no ca nīvaraṇanti"pi tayo khandhā na vattabbā nīvaraṇā ceva nīvaraṇasampayuttā cāti, siyā nīvaraṇasampayuttā ceva no ca nīvaraṇā, siyā na vattabābā nīvaraṇa sampayuttā ceva no ca nīvaraṇāti. aṅkhārakkhandho siyā nīvaraṇaṁ ceva nīvaraṇasampayutto ca, siyā nīvaraṇasampayutto ceva no ca nīvaraṇaṁ, siyā na vattabbo nīvaraṇaṁ ceva nīvaraṇasampayutto cāti"pi, nīvaraṇasampayutto ceva no ca nīvaraṇanti"pi.

rūpakkhandho nīvaraṇa vippayutta nīvaranīvarayo. cattāro khandhā siyā nīvaraṇa vipapayuttanīvaraṇiyā, siyā nīvaraṇavippayuttaanāvaraṇiyo, siyā na vattabbā nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyāti"pi nīvaraṇavippayutta anivaraṇiyāti"pi.

218. cattāro khandhā no parāmāsā. saṅkhārakkhandho siyā parāmāso, siyā no paramāso.

rūpakkhandho parāmaṭṭho cattāro khandhā siyā parāmaṭṭhā, siyā aparāmaṭṭhā.

rūpakkhandho parāmāsavippayutto. tayo khandhā siyā parāmāsasampayuttā, siyā parāmāsavippayuttā. saṅkhārakkhandho siyā parāmāsasampayutto, siyā parāmāsavippayutto, siyā na vattabbo parāmāsa sampayuttotipi parāmāsavippayutto"pi.

1. nīvaraṇiyoti - sirimu.

[bjt page 116] [\x 116/]
rūpakkhandho na vattabbo parāmāso ceva parāmaṭṭhoti, parāmaṭṭho ceva no ca parāmāso. tayo khandhā na parāmāsā ceva parāmaṭṭhoti, siyā parāmaṭṭhā ceva no ca parāmāsā, siyā na vattabbā parāmaṭṭha ceva no ca parāmāsāti. saṅkhārakkhandho siyā parāmāso ceva parāmaṭṭho ca, siyā parāmaṭṭho ceva no ca parāmāso, siyā na vattabbo parāmāso ceva parāmaṭṭhotipi parāmaṭṭhe ceva no ca parāmāsotipi.

rūpakkhandho parāmāsavippayuttaparāmaṭṭho. cattāro khandhā siyā parāmāsavippayuttaparāmaṭṭhā, siyā parāmāsavippayutta [pts page 067] [\q  67/]      aparāmaṭṭhā, siyā na vattabbā parāmāsavippayuttaparāmaṭṭhāti"pi, parāmāsavippayutta aparāmaṭṭhāti"pi.

219. rūpakkhandho anārammaṇo. cattāro khandhā sārammaṇā. viññāṇakkhandho cittaṁ cattāro khandhā no cittā.

tayo khandhā cetasikā. dve acetasikā.

tayo khandhā cittasampayuttaṁ. rūpakkhandho cittavippayutto. viññāṇakkhandho navattabbo cittena sampayuttoti"pi cittena vippayutto"pi.

tayo khandhā cittasaṁsaṭṭhā. rūpakkhandho cittavisaṁsaṭṭho viññāṇakkhandho na vattabbo cittena saṁsaṭṭhoti"pi cittena visaṁsaṭṭhoti"pi.

tayo khandhā cittasamuṭṭhānā. viññāṇakkhandho no cittasamuṭṭhāno. rūpakkhandho siyā cittasamuṭṭhāno, siyā no cittasamuṭṭhāno.

tayo khandhā cittasahabhuno. viññāṇakkhandho no cittasahabhu. rūpakkhandho siyā cittasahabhu siyā no cittasahabhu.

tayo khandhā cittānuparivattino viññāṇakkhandho no cittānuparivatti. rūpakkhandho siyā cittānuparivatti, siyā no cittānuparivattī.

tayo khatdhā cittasaṁsaṭṭha samuṭṭhānā. dve khandhā no citatasaṁsaṭṭha samuṭṭhānā.

tayo khandha cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno. dve khandhā no cittaṁsaṭṭha samuṭṭhānasahabhuno.

tayo khandhā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino. dve khandhā no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino.

viññāṇakkhandho ajjhattiko. tayo khandhā bāhirā, rūpakkhandho siyā ajjhattiko, siyā bāhiro.

cattāro khandhā no upādā rūpakkhandho siyā upādā, siyā no upādā.

siyā upādinnā, siyā anupādinnā.

[bjt page 118] [\x 118/]
220. cattāro khandhā no upādānā. saṅkhārakkhandho siyā upādānaṁ, siyā no upādānaṁ.
rūpakkhandho upādāniyo. cattāro khandhā siyā upādāniyā, siyā anupādāniyo.

rūpakkhandho upādānavippayutto. cattāro khandhā siyā upādāna sampayuttā, siyā upādānavippayutta.

rūpakkhandho na vattabbo upādānaṁ ceva upādāniyo"ti, upādāniyo ceva no ca upādānaṁ. tayo khandhā na vattabbā upādānā ceva upādāniyo"ti, siyā upādāniyā ceva no ca upādānā, siyā na vattabbā upādāniyā ceva no ca upādānāti. saṅkhārakkhandho siyā upādānañceva upādāniyo ca, siyā upādāniyo ca, siyā upādāniyo ceva no ca upādānaṁ, siyā na vattabbo upādānaṁ ceva upādāniyoti"pi. upādāniyo ceva no ca upādānanti"pi.

rūpakkhandho na vattabbo upādānaṁ ceva upādānaṁ ceva upādānasampayutto [pts page 068] [\q  68/]      ti"pi, upādānasampayutto ceva no ca upādānanti"ti, siyā upādānasampayuttāceva no ca upādānā, siyā na vattabbā upādānasampayuttā ceva no ca upādānāti. saṅkhārakkhandho siyā upādānaṁ ceva upādāna
sampayutto ca, siyā upādānasampayutto ceva no ca upādānaṁ, siyā na vattabbo upādānaṁ ceva upādānasampayuttoti"pi, upādānasampayutto ceva no ca upādānanti"pi.

rūpakkhandho upādānavippayuttaupādāniyo. cattāro khandhā siyā upādānānavippayutta upādāniyā, siyā upādānavippayuttaanupādāniyā, siyā na vattabbā upādānavippayutta upādāniyātipi upādānavippayuttaanupādāniyātipi.

221. cattāro khandhā no kilosā. saṅkhārakkhandho siyā kileso, siyā no kileso.
rūpakkhandho saṁkilesiko. cattāro khandhā siyā saṁkilesikā, siyā asaṁkilesikā.

rūpakkhandho asaṁkiliṭṭho cattāro khandhā siyā saṁkiliṭṭhā, siyā asaṁkiliṭṭhā.

rūpakkhandho kilesavippayutto. cattāro khandhā siyā kilesa sampayuttā, siyā kilesavippayuttā.

rūpakkhandho na vattabbo kileso ceva saṁkilesikoti, saṁkilesiko ceva no ca kileso. tayo khandhā na vattabbā kileso ceva saṁkilesikāti, siyā saṁkilesikā ceva no ca kilesā siyā na vattabbā saṁkilesikā ceva no ca kilesāti. saṅkhārakkhandho siyā kileso ceva saṁkilesiko ca, siyā saṁkilesiko tapi saṁkilesiko ceva no ca kilesotipi.
[bjt page 120] [\x 120/]
rūpakkhandho na vattabbo kileso ceva saṁkiliṭṭhātipi, saṁkiliṭṭho ceva no ca kilesotipi. tayo khandhā na vattabbā kileso ceva saṁkiliṭṭhāti, siyā saṁkiliṭṭhā ceva no ca kilesā siyā na vattabbā saṁkiliṭṭhā ceva no ca kilesāti. saṅkhārakkhandho siyā kileso ceva no ca saṁkiliṭṭho ca, siyā saṁkiliṭṭho ceva no ca kileso. siyā na vattabbo kileso ceva saṁkiliṭṭhotipi, saṁkiliṭṭho ceva no ca kilesotipi.

rūpakkhandho na vattabbo kileso ceva kilesa sampayuttotipi, kilesampayutto ceva no ca kilesotipi. tayo khandhā na vattabbā kileso ceva kilesasampayuttāti, siyā kilesasampayuttā ceva no ca kilesā, siyā na vattabbākilesasampayuttā ceva no ca kilesāti. saṅkhārakkhandho siyā kileso ceva kilesasampayutto ca, siyā kilesasampayutto ceva no ca kileso, siyā na vattabbo kileso ceva kilesasampayuttotipi, kilesasampayutto ceva no ca kilesotipi.

rūpakkhandho kilesavippayuttasaṁkilesiko. cattāro khandhā siyā kilesavippayuttasaṁ kilesavippayuttasaṁkilesiko. cattāro khandhā siyā kilesavippayutatsaṁkilesikā, [pts page 069] [\q  69/]      siyā kilesavippayutta asaṁkilesikā, siyā na vattabbā kilesavippayutta saṁkilesikātipi, kilesavippayuttaasaṁkilesikātipi.

222. rūpakkhandho na dassanena pahātabbo. cattāro khandhā siyā dassanena pahātabbā, siyā na dassanena pahātabbā.

rūpakkhandho na bhāvanāya pahātabbo. cattāro khandhā siyā bhāvanāya pahātabbā, siyā na bhāvanāya pahātabbā.

rūpakkhandho na dassanena pahātabbahetuko. cattāro khandhā siyā dassanena pahātabbahetukā, siyā na dassanena pahātabbahetukā.

rūpakkhandho na bhāvanāya pahātabbahetuko. cattāro khandhā siyā bhāvanāya pahātabbahetukā, siyā bhāvanāya pahātabbahetukā

rūpakkhandho avitakko cattāro khandhā siyā savitakkā siyā avitakkā.

rūpakkhandho avicāro cattāro cattāro khandhā siyā savicārā. siyā avicārā.
rūpakkhandho appītiko cattaro khandhā siyā sappītikā, siyā appītikā.
rūpakkhandho na pītisahagato. cattāro khandhā siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā
dve khandhā na sukhasahagatā. tayo khandhā siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā.
dve khandhā na upekkhāsahagatā tayo khandhā siyā upekkhā sahagatā, siyā na upekkhāsahagatā.

[bjt page 122] [\x 122/]
rūpakkhandho kāmavacaro cattāro khandhā siyā kāmāvacarā, siyā na kāmāvacarā.
rūpākkhandho na rūpāvacaro. cattāro khandhā siyā rūpāvacarā siyā na rūpāvacarā.
rūpakkhandho na arūpāvacaro cattāro khandhā siyā arūpāvacaro siyā na arūpāvacarā.
rūpakkhandho pariyāpanno. cattāro khandhā siyā pariyāpannā siyā apariyāpannā.
rūpakkhandho aniyyāniko. cattāro khandhā siyā niyyānikā, siya aniyyānikā.
rūpakkhandho aniyato cattāro khandhā siyā niyatā siyā aniyatā.
rūpakkhandho sauttaro. cattāro khandhā siyā sauttarā, siyā anuttarā.
rūpakkhandho araṇo. cattaro khandhā siyā saraṇā siyā araṇāti.

pañhapucchakaṁ.
khandhavibhaṅgo niṭṭhito. [pts page 070] [\q  70/]

[bjt page 124] [\x 124/]
2. āyatana vibhaṅgo
223. dvādasāyatanāni: cakkhāyatanaṁ. rūpāyatanaṁ, sotāyatanaṁ, saddāyatanaṁ, ghānāyatanaṁ, gandhāyatanaṁ, jivhāyatanaṁ, rasāyatanaṁ kāyāyatanaṁ, phoṭṭhabbāyatanaṁ, manāyatanaṁ, dhammāyatanaṁ.

224. cakkhuṁ aniccaṁ dukkhaṁ anattā vipariṇāmadhammaṁ, rūpā aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā, sotaṁ aniccaṁ dukkhaṁ anattā vipariṇāmadhammaṁ. saddā aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā, ghānaṁ aniccaṁ dukkhaṁ anattā vipariṇāmadhammaṁ, gandhā aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā, jivhā aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā, rasā aniccaṁ dukkhaṁ anattā vipariṇāmadhammaṁ. kāyo aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā, phoṭṭhabbā aniccaṁ dukkhaṁ anattā vipariṇāmadhammaṁ, mano anicco dukkho anattā vipariṇāmadhammo, dhammā aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā,

suttantabhājaniyaṁ.
225. dvādasāyatanāni: cakkhāyatanaṁ. sotāyatanaṁ, ghānāyatanaṁ, jivhāyatanaṁ, kāyāyatanaṁ, manāyatanaṁ, rūpāyatanaṁ. saddāyatanaṁ, gandhāyatanaṁ, rasāyatanaṁ, phoṭṭhabbāyatanaṁ, dhammāyatanaṁ.

226. tattha katamaṁ cakkhāyatanaṁ, yaṁ cakkhuṁ catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya pasādo attabhāvapariyāpanno anidassano sappaṭigho, yena [pts page 071] [\q  71/]      cakkhunā anidassanena sappaṭighena rūpaṁ sanidassanaṁ sappaṭighaṁ passi vā passati vā passissati vā passe vā. cakkhumepataṁ cakkhāyatanampetaṁ cakkhudhātupesā cakkhundriyampetaṁ lokopeso dvārāpesā samuddopeso paṇḍarampetaṁ khettampetaṁ vatthumpetaṁ nettampetaṁ nayanampetaṁ orimaṁ tirampetaṁ suñño gāmopeso idaṁ vuccati cakkhāyatanaṁ.

227. tattha katamaṁ sotāyatanaṁ, yaṁ sotaṁ catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya pasādo attabhāvapariyāpanno anidassano sappaṭigho, yena sotena anidassanena sappaṭighena saddaṁ anidassanaṁ sappaṭighaṁ suṇi vā suṇāti vā suṇissati vā suṇe vā sotampetaṁ sotāyatanamepataṁ sotādhātupesā sotindriyampetaṁ lokopeso dvārāpesā samuddopeso paṇḍarampetaṁ khettampetaṁ vatthumpetaṁ orimaṁ tirampetaṁ suñño gāmo peso idaṁ vuccati sotāyatanaṁ.

[bjt page 126] [\x 126/]
228. tattha katamaṁ ghanāyatanaṁ, yaṁ ghānaṁ catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya pasādo attabhāvapariyāpanno anidassano sappaṭigho, yena ghanena anidassanena sappaṭighena gandhaṁ anidassanaṁ sappaṭighaṁ ghāyī vā ghāyati vā ghāyissati vā ghaye vā. ghānamepataṁ ghānāyatanampetaṁ ghanadhātupesā ghānindriyampetaṁ lokopeso dvārāpesā samuddopeso paṇḍarampetaṁ khettampetaṁ vatthumpetaṁ orimaṁ tirampetaṁ suñño gāmopeso idaṁ vuccati ghanāyatanaṁ.

229. tattha katamaṁ javihāyatanaṁ, yaṁ jivhā catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya pasādo attabhāvapariyāpanno anidassano sappaṭigho, yāya jivhāya anidassanena sappaṭighāya rasaṁ anidassanaṁ sappaṭighaṁ sāyī vā sāyati vā sāyissati vā sayo vā. jivhāpesā javihāyatanampetaṁ jivhādhātu"pesā jivhindriyampetaṁ lokopeso dvārāpesā samuddopeso paṇḍarampetaṁ khettampetaṁ vatthumpetaṁ orimaṁ tirampetaṁ suñño gāmopeso idaṁ vuccati javhāyatanaṁ.

230. tattha katamaṁ kāyāyatanaṁ, yaṁ jivhā catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya pasādo attabhāvapariyāpanno anidassano sappaṭigho, yena kāyena anidassanena sappaṭighena pheṭṭhabbaṁ anidassanaṁ sappaṭighaṁ phusi vā phusati vā phusissati vā phuse vā, kāyopeso kayāyatanampetaṁ kayādhātupesā kāyindriyampetaṁ lokopeso dvārāpesā samuddopeso paṇḍarampetaṁ khettampetaṁ vatthumpetaṁ orimaṁ tirampetaṁ suñño gāmopeso idaṁ vuccati kāyāyatanaṁ.

231. tattha katamaṁ manāyatanaṁ: ekavidhena manāyatanaṁ: phassasampayuttaṁ.
duvidhena manāyatanaṁ: atthi sahetukaṁ, atthi ahetukaṁ.
tividhena manāyatanaṁ: atthi kusalaṁ atthi akusalaṁ atthi avyākataṁ.
catubbidhena manātanaṁ: atthi kāmāvacaraṁ atthi arūpāvacaraṁ atthi arūpāvacaraṁ atthi apariyāpannaṁ.

pañcavidhena manāyatanaṁ: atthi sukhindriya sampayuttaṁ atthi dukkhindriya sampayuttaṁ, atthi somanassindriyasampayuttaṁ, atthi domanassindriya sampayuttaṁ, atthi upekkhindriyasampayuttaṁ

chabbidhena manāyatanaṁ: cakkhuviññāṇaṁ sotaviññāṇaṁ ghānaviññaṇaṁ jivhāviññāṇaṁ kāyaviññāṇaṁ manoviññāṇaṁ, evaṁ chabbidhena manāyatanaṁ.

sattavidhena manāyatanaṁ: cakkhuviññāṇaṁ sotaviññāṇaṁ ghanaviññāṇaṁ kāyaviññāṇaṁ manodhātu manoviññāṇadhātu. evaṁ sattavidhena manāyatanaṁ.

aṭṭhavidhena manāyatanaṁ: cakkhuviññāṇaṁ -pe- kāyaviññāṇaṁ atthi sukhasahagataṁ, atthi dukkhāsahagataṁ manodhātu manoviññāṇadhātu. evaṁ aṭṭhavidhena manāyatanaṁ.

[bjt page 128] [\x 128/]
navavidhena manāyatanaṁ: cakkhuviññāṇaṁ -pe- kāyaviññāṇaṁ, manodhātu manoviññāṇadhātu atthi kusalaṁ atthi akusalaṁ, atthi avyākataṁ. evaṁ navavidhena manāyatanaṁ.

dasavidhena manāyatanaṁ: cakkhuviññāṇaṁ sotaviññāṇaṁ ghānaviññāṇaṁ jivhāviññāṇaṁ, kāyaviññāṇaṁ atthi sukhasahagataṁ, atthi dukkhasahagataṁ, manodhātu, manoviññāṇadhātu atthi kusalaṁ, atthi akusalaṁ, atthi avyākataṁ. evaṁ dasavidhena manāyatanaṁ.

232. ekavidhena manāyatanaṁ: phassasampayuttaṁ.
duvidhena manāyatanaṁ: atthi sahetukaṁ atthi ahetukaṁ.

tividhena manāyatanaṁ: atthi sukhāya vedanāya sampayuttaṁ, atthi dukkhāya vedanāya sampayuttaṁ. atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttataṁ -pe- evaṁ bahuvidhena manāyatanaṁ. idaṁ vuccati manāyatanaṁ. [pts page 072] [\q  72/]

233. tattha katamaṁ rūpāyatanaṁ: yaṁ rūpaṁ catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya vaṇṇanibhā sanidassanaṁ sappaṭighaṁ nilaṁ pītakaṁ1lohitakaṁ2odātaṁ kāḷakaṁ mañejavṭhakaṁ hirihirivaṇṇaṁ3ambaṅkuravaṇṇaṁ dīghaṁ rassaṁ aṇuṁ thulaṁ vaṭṭaṁ parimaṇḍalaṁ caturassaṁ chaḷaṁsaṁ aṭṭhaṁsaṁ soḷassaṁ ninnaṁ thalaṁ chāyā ātapo āloko andhakāro abbhā mahikā dhumo rajo candamaṇḍalassa vaṇṇanibhā suriyamaṇḷassa vaṇṇanibhā tāraka rūpānaṁ vaṇṇanibhā ādāsamaṇḍalassa vaṇṇanibhā maṇisaṅkhamuttā4veḷuriyassa vaṇṇanibhā jātarūparajatassa vaṇṇanibhā yaṁ vā panaññampi atthi rūpaṁ catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya vaṇṇanibhā sanidassanaṁ sappaṭighaṁ yaṁ rūpaṁ sanidassana sappaṭighaṁ cakkhunā anidassa nena sappaṭighena passi vā passati vā passissati vā passe vā rūpa mpetaṁ rūpāyatanampetaṁ rūpadhātupe"sā. idaṁ vuccati rūpāyatanaṁ.

234. tattha katamaṁ saddāyatanaṁ: yo saddo catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya anidassano sappaṭigho, bherisaddo, mutiṅgasaddo, saṅkhasaddo panavasaddo, gītasaddo, vāditasaddo, sammasaddo, pāṇisaddo, sattānaṁ nigghosasaddo, dhātunaṁ santighātasaddo, vātasaddo, udakasaddo, manussasaddo, amanussasaddo, yo vā panaññopi atthi saddo catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya anidassano sappaṭigho, yaṁ saddaṁ anidassanaṁ sappaṭighā sotena anidassanena sappaṭighena suṇivā suṇāti vā suṇissati vā suṇe vā saddo peso saddāyatanampetaṁ saddadhātupesā idaṁ vuccati saddāyatanaṁ.

235. tattha katamaṁ gandhāyatanaṁ: yo gandho catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya anidassano sappaṭigho, mulandho, sāragandho, tacagandho pattagandho, pupphagandho phalagandho āmagandho vissagandho sugandho duggandho yo vā panaññopi atthi gandho catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya anidassano sappaṭigho, yaṁ gandhaṁ anidassanaṁ sappaṭighaṁ ghānena anidassanena sappaṭighena ghāyi vā ghāyati vā ghāyissati vā ghāye vā gandhopeso gandhāyatanampetaṁ gandhadhātupesā idaṁ vuccati gandhāyatanaṁ.

1. pītaṁ sirimu. 2. lohitaṁ - sirimu 3. harivaṇṇaṁ - si 4. mutta - simu, machasaṁ.

[bjt page 130] [\x 130/]
236. tattha katamaṁ rasāyatanaṁ: yo raso catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya anidassano sappaṭigho, mularaso, khandharaso, tacaraso pattaraso, puppharaso, phalaraso, ampilaṁ madhuraṁ tittakaṁ kaṭukaṁ loṇikaṁ khārikaṁ lapilakaṁ1- kasāvo sādu asādu, yo vā panaññepi atthi raso catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya anidassano sappaṭigho, yaṁ rasaṁ anidassanaṁ sappaṭighā jivhāya anidassanena sappaṭighaya sāyi vā sāyati vā sāsissati vā sāye vā raso peso rasāyatanampetaṁ rasādhātupesā idaṁ vuccati rasāyatanaṁ.

237. tattha kataṁma phoṭṭhabbātanaṁ: paṭhavidhātu tejodhātu vāyodhātu kakkhalaṁ mudukaṁ sanhaṁ pharusaṁ sukhasamphassaṁ dukkhasamphassaṁ garukaṁ lahukaṁ yaṁ phoṭṭhabbaṁ anidassanaṁ sappaṭighaṁ kāyena anidassanena sappaṭighena phusī vā phusati vā phusissati vāphusissati vā phuse vā phoṭṭhabbopeso phoṭṭhabbāyatanampetaṁ phoṭṭhabbadhātupesā, idaṁ vuccati phoṭṭhabbāyatanaṁ.

238. tattha katamaṁ dhammāyatanaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, yaṁ ca rūpaṁ anidassanaṁ appaṭighaṁ dhammāyatanaparisā pannaṁ asaṅkhā ca dhātu.

tattha katamo vedanākkhandho: ekavidhena vedanākkhandho: phassasampayutto.

duvidhena vedanākkhandho atthi sahetuko atthi ahetuko.

tividhena vedanākkhandho: atthi kusalo atthi akusalo atthi avyākato -pe evaṁ dasavidhena vedanākkhandho -pe- evaṁ bahuvidhena vedanākkhandho. ayaṁ vuccati vedanākkhandho.

tattha katamo saññākkhandho: ekavidhena saññākkhandho: phassasampayutto.

duvidhena saññākkhandho: atthi sahetuko atthi ahetuko.

tividhena saññākkhandho: atthi kusalo atthi akusalo atthi avyākato -pe- evaṁ dasavidhena saññākkhandho -pe- evaṁ bahuvidhena saññākkhandho. ayaṁ vuccati saññākkhandho.

tattha katamo saṅkhārakkhandho: ekavidhena saṅkhārakkhandho: cittasampayutto.

duvidhena saṅkhārakkhandho: atthi hetu atthi na hetu.

tividhena saṅkhārakkhandho: atthi kusalo atthi akusalo atthi avyākato -pe evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho -pe- evaṁ bahuvidhena saṅkhārakkhandho. ayaṁ vuccati saṅkhārakkhandho.

1. lambilaṁ - machasaṁ.

[bjt page 132] [\x 132/]
tattha katamaṁ rūpaṁ anidassana appaṭighaṁ dhammāyatana pariyāpannaṁ: itthindriyaṁ purisindriyaṁ -pe- kabaḷiṁkāro āhāro. idaṁ vuccati rūpaṁ anidassanaṁ appaṭighaṁ dhammāyatanapariyāpannaṁ.

tattha katamā asaṅkhatā dhātu: [pts page 073] [\q  73/]      rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo ayaṁ vuccati asaṅkhatā dhātu, idaṁ vuccati dhammāyatanaṁ.

abhidhammabhājaniyaṁ.

239 dvādasāyatanāni: cakkhāyatanaṁ, rūpāyatanaṁ, sotāyatanaṁ, saddāyatanaṁ, ghānāyatanaṁ. gandhāyatanaṁ, jivhāyatanaṁ, rasāyatanaṁ, kāyāyatanaṁ, phoṭṭhabbāyatanaṁ, manāyatanaṁ, dhammāyatanaṁ.

240. dvādasannaṁ āyatanānaṁ kati kusalā, kati akusalā, kati avyākatā -pe- kati saraṇā, kati araṇā.

241. dasāyatanā avyākatā, dvāyatanā siyā kusalā, siyā akusalā, siyā avyākatā.

dasāyatanā na vattabbā sukhāya vedanāya sampayuttāni pi, dukkhāya vedanāya sampayuttā"pi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttāti"pi. manāyatanaṁ siyā sukhāya vedanāya sampayuttaṁ. siyā dukkhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṁ, dhammāyatanaṁ siyā sukhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā dukkhāyavedanāya sampayuttaṁ, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā na vattabbaṁ sukhāya vedanāya sampayuttanti"pi dukkhāya vedanāya sampayuttanti"pi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttanti"pi.

dasāyatanā nevavipākanavipākadhammadhammā, dvāyatanā siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā. siyā nevavipākanavipākadhammadhammā.

pañcāyatanā upādinnupādāniyā, saddāyatanaṁ anupādinnupādāniyaṁ cattāro āyatanā siyā anupādinnupādāniyā, dvāyatanā siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādinna anupādāniyā.

dasāyatanā asaṁkiliṭṭhasaṁkilesikā, dvāyatanā siyā saṁkiliṭṭhasaṁkilesikā, siyā asaṁkiliṭṭhasaṁkilesikā, siyā asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesikā.

dasāyatanā avitakkaavicārā, manāyatanaṁ siyā savitakkasavicāraṁ siyā avitakkavicāramattaṁ, siyā avitakkaavicāraṁ. dhammāyatanaṁ siyā savitakkavicāraṁ, siyā avitakkavicāramattaṁ, siyā avitakkaavicāraṁ siyā na vattabbaṁ savitakkasavicāranti pi avitakkavicāramattanti"pi. avitakkaavicāranti"pi.

[bjt page 134] [\x 134/]
dasāyatanā na vattabbā pītisahagatāti"pi sukhasahagatāti"pi upekkhāsahagatāti"pi, dvāyatanā siyā pītisahagatā. [pts page 074] [\q  74/]      siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā, siyā na vattabbā pītisahagatāti"pi sukhasahagatāti"pi upekkhāsahagatāti"pi.

dasāyatanā nevadassanena na bhāvanāya pahātabbā, dvāyatanā siyā dassanena pahātabbā, siyā bhāvanāya pahātabbā, siyā nevadassanena na bhāvanāya pahātabbā.

dasāyatanā nevadassanena na bhāvanāya pahātabbāhetukā dvāyatanā siyā dassanena pahātabbāhetukā, siyā bhāvanāya pahātabbāhetukā, siyā nevadassanena na bhāvanāya pahātabbāhetukā

dasāyatanā nevācayagāmināpacayagāmino, dvāyatanā siyā ācayagāmino. siyā apacayagāmino, siyā nevaācayagāmināpacayagāmino.

dasāyatanā neva sekkhā nāsekkhā, dvāyatanā siyā sekkhā, siyā asekkhā, siyā neva sekkhā nāsekkhā.

dasāyatanā parittā, dvāyatanā siyā parittā, siyā mahaggatā, siyā appamāṇā.

dasāyatanā anārammaṇā, dvāyatanā siyā parittārammaṇā, siyā mahaggatārammaṇā, siyā appamāṇārammaṇā, siyā na vattabbā parittā rammaṇātipi mahaggatārammaṇātipi appamāṇārammaṇātipi.

dasāyatanā majjhimā dvāyatanā siyā hinā, siyā majjhimā, siyā paṇītā.

dasāyatanā aniyatā, dvāyatanā siyā micchattiniyatā, siyā sammattaniyatā, siyā aniyatā.

dasāyatanā anārammaṇā, dvāyatanā siyā maggārammaṇā, siyā maggahetukā, siyā maggādhipatino. siyā na vattabbā maggarammaṇāti"pi maggahetukāti"pi maggādhipatinoti"pi.

pañcāyatanā siyā uppannā, siyā uppādino, na vattabbā anuppannāti, saddāyatanaṁ siyā uppannaṁ, siyā anuppannaṁ, na vattabbaṁ uppāditi, pañcāyatanā siyā uppannā, siyā anuppannaṁ siyā uppādino, dhammāyatanaṁ siyā uppannanaṁ, siyā anuppannaṁ, siyā uppādi, siyā na vattabbaṁ uppannananti"pi anuppannanti"pi uppāditi"pi.

ekādasāyatanā siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā, siyā na vattabbaṁ atītanti"pi anāgatannati"pi paccuppannanti"pi.

dasāyatanā anārammaṇā, dvāyatanā siyā atītārammaṇā siyā anāgatārammaṇā, siyā paccuppannārammaṇā, siyā na [pts page 075] [\q  75/]      vattabbā atītārammaṇāti"pi anāgatārammaṇāti"pi pacacuppannārammaṇāti"pi.

[bjt page 136] [\x 136/]
siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā.

dasāyatanā anārammaṇā, dvāyatanā siyā ajjhattārammaṇā, siyā bahiddhārammaṇā, siyā ajjhattabahiddhārammaṇā, siya na vattabbā ajjhattārammaṇātipibahiddharammaṇātipi ajjhattabahiddhārammaṇātipi

rūpāyatanaṁ sanidassanasappaṭighaṁ, navāyatanā anidassanasappaṭighā, dvāyatanā anidassanaappaṭighā.

242. ekādasāyatanā na hetu. dhammāyatanaṁ siyā hetu, siya na hetu.

dasāyatanā ahetukā. dvāyatanā siyā sahetukā, siyā ahetukā.
dasāyatanā hetuvippayuttā. dvāyatanā siyā hetusampayuttā, siyā hetuvippayuttā.

dasāyatanā na vattabbā hetu ceva sahetukāti"pi, sahetukā ceva na ca hetūtipi. manāyatanaṁ na vattabbaṁ hetu ceva sahetukanti, siyā sahetukaṁ ceva na ca hetu, siyā na vattabbaṁ sahetukañceva na ca hetūti. dhammāyatanaṁ siyā hetu ceva sahetukañca, siyā sahetukaṁ ceva na ca hetu, siyā na vattabbaṁ hetu ceva sahetukanti"pi sahetukañce va na ca hetūti"pi.

dasāyatanā na vattabbā hetu ceva hetusampayuttāti"pi hetusampayuttā ceva na ca hetūti"pi. manāyatanaṁ na vattabbaṁ hetu ceva hetusampayuttanti, siyā hetusampayuttaṁ ceva na ca hetu, siyā na vattabbaṁ hetusampayuttaṁ ceva na ca hetūti, dhammāyatanaṁ siyā hetu ceva hetusampayuttaṁ ca. siyā hetusampayuttaṁ cevana ca hetu. siyā na vattabbaṁ hetu ceva hetusampayuttanti"pi hetusampayuttaṁ ceva na ca hetūti"pi.

dasāyatanā na hetu ahetukaṁ. manāyatanaṁ siyā na hetu sahetukaṁ, siyā na hetu ahetukaṁ. dhammāyatanaṁ siyā na hetu sahetukaṁ, siyā na hetu ahetukaṁ, siyā navattabbaṁ na hetu sahetukanti"pi na hetu ahetukanti"pi.

243. ekādasāyatanā sappaccayā. dhammāyatanaṁ siyā sappaccayaṁ siyā appaccayaṁ.

ekādasāyatanā saṅkhatā. dhammāyatanaṁ siyā saṅkhataṁ siyā asaṅkhataṁ.

rūpāyatanā sanidassanaṁ. ekādasāyatanā anidassanā. [pts page 076] [\q  76/]

dasāyatanā sappaṭighā. dvāyatanā appaṭighā.

dasāyatanā rūpā manāyatanaṁ arūpaṁ, dhammāyatanaṁ siyā rūpaṁ, siyā arūpaṁ.

dasāyatanā lokiyā. dvāyatanā siyā lokiyā. siyā lokuttarā kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.
[bjt page 138] [\x 138/]
244. ekādasāyatanā no āsavā, dhammayatanaṁ siyā āsavo siyā no āsavo.
dasāyanā sāsavā, dvāyatanā siyā sāsavā siyā anāsavā.
dasāyatanā āsava vippayuttā. dvāyatanā siyā āsavasampayutatā, siyā āsavavippayuttā.

dasāyatanā na vattabbā āsavā ceva sāsavāti. sāsavā ceva no ca āsavā: manāyatanaṁ na vattabbaṁ āsavo ceva sāsavanti, siyā sāsavaṁ ceva no ca āsavo, siyā na vattabbaṁ sāsavaṁ ceva no ca āsavoti; dhammāyatanaṁ siyā āsavo ceva sāsavaṁ ca, siyā sāsavaṁ ceva no ca āsavo, siyā na vattabbaṁ asavo ceva sāsavantipi sāsavaṁ ceva no ca āsavoti"pi.

dasāyatanā na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttātipi. asavā sampayuttā ceva no ca āsavātipi; manāyatanaṁ na vattabbaṁ asavo ceva āsavasampayuttanti. siyā āsavasampayuttaṁ ceva no ca āsavo, siyā na vattabbaṁ āsavasampayuttaṁ ceva no ca āsavoti; dhammāyatanaṁ siyā āsavo ceva āsavasampayuttaṁ ca, siyā āsavasampayuttaṁ ceva no ca āsavo, siyā na vattabbaṁ āsavo ceva āsavasampayuttantipi, āsavasampayuttaṁ ceva no ca āsavotipi.

dasāyatanā āsavavipapyutatasāsavā. dvāyatanā siyā āsavavippayutta sāsavā, siyā āsavavippayutta anāsavā. siyā na vattabbā āsavavippayuttasāsavātipi āsavavipapyutatanāsavātipi.

245. ekādasāyatā no saññojanā, dhammāyatanaṁ siyā saññojanaṁ, siyā no saññojanaṁ.

dasāyatanā saññojaniyā, dvāyatanā siyā saṁyojaniyā siyā asaṁyojaniyaṁ.

dasāyatanā saññojanavippayuttā, dvāyatanā siyā saññojanasampayuttā, saññojanavippayuttā.

dasāyatanā na vattabbā saññejanā ceva saññojaniyāti, saññejaniyā ceva no ca saññojana; manāyatanaṁ na vattabbaṁ saññojanaṁ ceva saññojaniyanti, siyā saññojaniyaṁ ceva no ca saññojanaṁ, siyā na vattabbaṁ saññojaniyaṁ ceva no ca saññojananti. dhammāyatanaṁ siyā saññojanaṁ ceva saññojaniyaṁva siyā saññojaniyaṁ ceva no ca saññojanaṁ siyā na vattabbaṁ saññojanaṁ ceva saññojaniyantipi, saññojaniyaṁ ceva no ca saññojanantipi.

dasāyatanā na vattabbā saññojanā ceva saññojanasampayuttātipi, saññojanasampayuttā ceva no ca saññojanātipi. manāyatanaṁ [pts page 077] [\q  77/]      na vattabbaṁ saññojanaṁ ceva saññojanasampayuttanni, siyā saññojanasampayuttaṁ ceva no ca saññojanaṁ, siyā na vattabbaṁ saññojanasampayuttaṁ ceva no ca saññojananti. dhammāyatanaṁ siyā saññojanañceva saññojanasampayuttaṁ ca, siyā saññojana sampayuttaṁ no ca saññojanaṁ, siyā na vattabbaṁ saññojanaṁ ceva saññojanasampayuttantipi, saññojanasampayuttaṁ ceva no ca saññojanantipi.

[bjt page 140] [\x 140/]
dasāyatanā saññojanavippayutatsaññojaniyā, dvāyatanā siyā saññojanavippayuttasaññojaniyā. siyā saññojanavipapyutta asaññojaniyā, siyā na vattabbā saññojanavippayuttasaññejaniyātipi, saññojanavippayutta asaññojaniyātipi.

246. ekādasāyatanā no ganthā, dhammāyatanaṁ siyā gantho, siyā no gantho.

dasāyatanā ganthāniyā, dvāyatanā siyā ganthaniyā, siyā aganthaniyā.

dasāyatanā ganthavippayuttā, dvāyatanā siyā ganthasampayuttā siyā ganthavippayuttā.

dasāyatanā na vattabbā ganthā ceva ganthaniyāti. ganthaniyā ceva no ca ganthā, manāyatanaṁ na vattabbaṁ gantho ceva ganthaniyanti. siyā ganthaniyaṁ ceva no ca gantho, siyā na vattabbaṁ ganthaniyaṁ ceva no ca ganthoti; dhammāyatanaṁ siyā gantho ceva ganthaniyañca, siyā ganthaniyaṁ ceva no ca gantho, siyā na vattabbaṁ gantho ceva ganthaniyantipi ganthaniyaṁ ceva no ca ganthotipi.

dasāyatanā na vattabbā ganthā ceva ganthasampayuttātipi. ganthasampayuttā ceva no ca ganthātipi. manāyatanaṁ na vattabbaṁ gantho ceva ganthasampayuttanti, siyā ganthasampayuttaṁ ceva no ca gantho. siyā na vattabbaṁ ganthasampayuttaṁ ceva no ca ganthoti. dhammāyatanaṁ siyā gantho ceva ganthasampayuttaṁ ca, siyā ganthasampayuttaṁ. ceva no ca gantho, siyā na vattabbaṁ gantho ceva ganthasampayuttantipi. ganthasampayuttaṁ ceva no ca ganthotipi, dasāyatanā ganthavippayutta ganthaniyā, dvāyatanā siyā ganthavippayutta ganthaniyā. siyā ganthavippayutta aganthaniyā, siyā na vattabbā ganthavippayuttaganthaniyātipi ganthavippayutta agatthaniyātipi.

247. ekādasāyatanā no oghā -pe- no yogā -pe-
249. no nīvaraṇaṁ dhammāyatanaṁ siyā nīvaraṇaṁ, siyā no nīvaraṇaṁ.

dasāyatanā nīvaraṇiyaṁ, dvāyatanā [pts page 078] [\q  78/]      siyā nīvaraṇiyaṁ, siyā anīvaraṇiyā.

dasāyatanā nīvaraṇavippayuttā; dvāyatanā siyā nīvaraṇasampayuttā, siyā nīvaraṇavippayuttā.

dasāyatanā na vattabbā nīvaraṇā ceva nīvaraṇiyāti, nivaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇā, manāyatanaṁ na vattabbaṁ nīvaraṇaṁ ceva nīvaraṇiyanti; siyā nīvaraṇiyañceva no ca nīvaraṇaṁ; siyā na vattabbaṁ nīvaraṇiyañceva no ca nīvaraṇanti dhammāyatanaṁ siyā nīvaraṇañceva nīvaraṇiyañca, siyā nīvaraṇiyañce no ca nīvaraṇaṁ; siyā na vattabbaṁ nīvaraṇañceva nīvaraṇiyantipi, nīvaraṇiyañceva no ca nīvaraṇanti"pi.

[bjt page 142] [\x 142/]
dasāyatanā na vattabbā nīvaraṇā ceva nīvaraṇasampayuttāti"pi, nīvaraṇasampayuttā ceva no ca nivaraṇāti"pi; manāyatanaṁ na vattabbaṁ nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttanti; siyā nīvaraṇasampayuttañceva no ca nīvaraṇaṁ, siyā na vattabbaṁ nīvaraṇasampayuttañceva no ca nīvaraṇanti, dhammāyatanaṁ siyā nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, siyā nīvaraṇasampayuttañceva no ca nīvaraṇaṁ, siyā na vattabbaṁ nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttantipi, nīvaraṇasampayuttañceva no ca nīvaraṇanti"pi.

dasāyatanā nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyā; dvāyatanā siyā nīvaraṇavippayutatnivaraṇiyā, siyānīvaraṇavippayutta anīvaraṇiyā; siyā na vattabbā nīvaraṇavippayuttanīvaraniyāti"pi nīvaraṇavippayuttaanīvaraṇiyāti"pi.

250. ekādasāyatanā no parāmāsā; dhammāyatanaṁ siyā parāmāso, siyā no parāmāso.

dasāyatanā parāmaṭṭhā, dvāyatanā siyā parāmaṭṭhā, siyā aparāmaṭṭha;
dasāyatanā parāmāsavippayuttā; manāyatanaṁ siyā parāmāsasampayuttaṁ, siyā parāmāsavippayuttaṁ; dhammāyatanaṁ siyā parāmāsasampayuttaṁ, siyā parāmāsavippayuttaṁ, siyā na vattabbaṁ parāmāsasampayuttantipi" parāmāsavippayuttantipi.

dasāyatanā na vattabbā parāmāsā ceva parāmaṭṭhāti, paramaṭṭhā ceva no ca parāmāsā; manāyatanaṁ na vattabbaṁ parāmāso ceva parāmaṭṭhanti. siyā parāmaṭṭhaṁ ceva no ca parāmāso; siyā na vattabbaṁ parāmaṭṭhaṁ ceva no ca parāmāsoti; dhammāyatanaṁ siyā parāmāso ceva parāmaṭṭhañca, siyā parāmaṭṭhañceva no ca parāmāso, siyā na vattabbaṁ parāmāso ceva parāmaṭṭhantipi. parāmaṭṭhaṁ ceva no ca parāmāsotipi.

dasāyatanā parāmāsavippayuttaparamaṭṭhā; dvāyatanā siyā parāmāsavippayuttaparāmaṭṭhā, siyā parāmāsavippayuttaaparāmaṭṭhā; siyā na vattbbā parāmāsavippayutta [pts page 079] [\q  79/]      parāmaṭṭhāti "pi, parāmāsavippayuttaaparāmaṭṭhātipi.

251. dasāyatanā anārammaṇā; manāyatanaṁ sārammaṇaṁ, dhammāyatanaṁ siyā sārammaṇā, siyā anārammaṇā.

manāyatanaṁ cittaṁ, ekādasāyatanā no cittā.

ekādasāyatanā acetayikā, dhammāyatanaṁ siyā cetasikaṁ, siyā acetasikaṁ.

dasāyatanā cittavippayuttā; dhammāyatanaṁ siyā cittasampayuttaṁ, siyā cittavippayuttaṁ; manāyatanaṁ na vattabbaṁ cittena sampayuttanantipi cittena vippayuttanti"pi;

dasāyatanā cittavisaṁsaṭṭhā, dhammāyatanaṁ siyā cittasaṁsaṭṭhaṁ, siyā cittavisaṁsaṭṭhaṁ, manāyatanaṁ na vattabbaṁ cittena sasaṭṭhanti"pi cittena visaṁsaṭṭhanti"pi.

[bjt page 144] [\x 144/]
chāyatanā no cittasamuṭṭhānā, chāyatanā siyā cittasamuṭṭhāna, siyā no cittasamuṭṭhānā.

ekādasāyatanā no citatsahabhuto, dhammāyatanaṁ siyā cittasahabhu, siyā no cittasahabhu.

ekādasāyatanā no cittānuparivattino. dhammāyatanaṁ siyā cittānuparivatti, siyā no cittānuparivatti.

ekādasāyatanā no cittasaṁsaṁṭṭhasamuṭṭhānā, dhammāyatanaṁ siyā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānaṁ, siyā no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānaṁ.

ekādasāyatanā no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhāna sahabhuno, dhammāyatanaṁ siyā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭānasahabhu, siyā no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhu.

ekādasāyatanā no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino, dhammāyatanaṁ siyā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭānānuparivatti, siyā no citta saṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivatti.

chāyattā ajjhattikā, chāyatanā bāhirā.

navāyatanā upādā, dvāyatanā no upādā, dhammāyatanaṁ siyā upādā siyā no upādā.

pañcāyatanā upādinnā, saddāyatanaṁ anupādinnaṁ, chāyatanā siyā upādinnā, siyā anupādinnā.

252. ekādasāyatanā no upādānā, dhammāyatanaṁ siyā upādānaṁ, siyā no upādānaṁ.

dasāyatanā upādāniyā, dvāyatanā siyā upādāniyā, siyā anupādāniyā.

dasāyatanā upādānavippayuttā, dvāyatanā siyā upādānasampayuttā, siyā upādānavipapyuttā.

dasāyatanā na vattabbā upādānāceva upādāniyāti, upādāniyā ceva no ca upādānā, manāyatanaṁ na vattabbaṁ upādānañceva upādāniyanti, siyā upādāniyaṁ ceva no ca upādānaṁ, siyā na vattabbaṁ upādāniyañceva no ca upādānanti, dhammāyatanaṁ siyā upādānañceva upādāniyañca, siyā upādāniyañceva no ca upādānaṁ, siyā na vattabbaṁ upādānaṁ [pts page 080] [\q  80/]      ceva upādāniyanti pi, upādāniyañce vano ca upādānanti"pi.

dasāyatanā na vattabbā upādānā ceva upādānasampayuttāti"pi, upādānasampayuttā ceva no ca upādānāti"pi; manāyatanaṁ na vattabbaṁ upādānañceva upādānasampayuttanti, siyā upādānasampayuttaṁ ceva no ca upādānaṁ, siyā na vattabbaṁ upādānasampayutatañceva no ca upādānanti; dhammāyatanaṁ siyā upādānañceva upādāna sampayuttañca, siyā upādāna sampayuttañceva no ca upādānaṁ, siyā na vattabbaṁ upādānañceva upādānasampayuttanti"pi, upādānasampayuttañceva no ca upādānanti"pi.

[bjt page 146] [\x 146/]
dasāyatanā upādānavipapyuttaupādāniyā, dvāyatanā siyā upādānavippayuttaupādāniyā, siyā upādānavippayuttaanupādāniyā. siyā na vattabbā upādānavippayuttaupādāniyāti"pi, upādānavippayuttaanupādāniyāti"pi.

253. ekādasāyatanā no kilesā, dhammāyatanaṁ siyā kileso, siyā no kileso.

dasāyatanā saṁkilesikā, dvāyatanā siyā saṁkilesikā, siyā asaṁkilesikā.

dasāyatanā asaṁkiliṭṭhā, dvāyatanā siyā saṁkiliṭṭhā, siyā asaṁkiliṭṭhā;

dasāyatanā kilesavippayuttā, dvāyatanā siyā kilesasampayuttā siyā kilesavippayuttā.

dasāyatanā na vattabbā kilesā ceva saṁkilesikā ti, saṁkilesikā ceva no ca kilesā, manāyatanaṁ na vattabbaṁ kileso ceva saṁkilesikanti, siyā saṁkilesikañceva no ca kileso, siyā na vattabbaṁ saṁkilesikañceva no ca kileso ti; dhammāyatanaṁ siyā kileso ceva saṁkilesikañca, siyā saṁkilesikañceva no ca kileso, siyā na vattabbaṁ kileso ceva saṁkilesikanti"pi, saṁkilesikañceva no ca kilesoti"pi.

dasāyatanā na vattabbā kilesā ceva saṁkiliṭṭhātipi, saṁkiliṭṭho ceva no ca kilesāti"pi; manāyatanaṁ na vattabbaṁ kileso ceva saṁkiliṭṭhanti, siyā saṁkiliṭṭhaṁceva no ca kileso, siyā na vattabbaṁ saṁkiliṭṭhaṁ ceva no ca kilesoti; dhammāyatanaṁ siyā kileso ceva saṁkiliṭṭhaṁ ca, siyā saṁkiliṭṭhaṁ ceva no ca kileso, siyā na vattabbaṁ kileso ceva saṁkiliṭṭhanti"pi, saṁkiliṭṭhaṁ ceva no ca kileso ti"pi.

dāsayatanā na vattabbā kilesā ceva kilesasampayuttāti"pi kilesa sampayuttā ceva no ca kilesātipi; manāyatanaṁ na vattabbaṁ kileso ceva kilesasampayuttanti; siyā kilesasampayuttaṁ ceva no ca kileso, siyā na vattabbaṁ kilesasampayuttaṁ ceva no ca kileso ti, dhammāyatanaṁ siyā kileso ceva kilesasampayuttaṁ ca, siyā kilesasampayuttaṁ ceva no ca kileso, siyā na vattabbaṁ kileso ceva kilesasampayuttanti"pi kilesasampayuttaṁ ceva no ca kilesoti"pi.

dasāyatanā kilesavippayuttasaṁkilesikā, dvāyatanā siyā kilesavippayuttasaṁkilesikā, siyā [pts page 081] [\q  81/]      kilesavipapyuttaasaṁkilesikā, siyā na vattabbā kilesavippayutta saṁkilesikāti"pi kilesa vippayutta asaṁkilesikāti"pi.

254. dasāyatanā na dassanena pahātabbā, dvāyatanā siyā dassanena pahātabbā, siyā na dassanenapahātabbā.

dasāyatanā na bhāvanāya pahātabbā, dvāyatanaṁ siyā bhāvanāya pahātabbā, siyā na bhāvanāya pahātabbā.

[bjt page 148] [\x 148/]
dasāyatanā na dassanena pahātabbahetukā, dvāyatanā siyā dassanena pahātabbahetukā, siyā na dassanena pahātabbahetukā.

dasāyatanā na bhāvanāya pahātabbahetukā, dvāyatanā siyā bhāvanāya pahātabbahetukā. siyā na bhāvanāya pahātabbahetukā.

dasāyatanā avitakkā, dvāyatanā siyā savitakka. siyā avitakka.
dasāyatanā avicārā, dvāyatanā siyā savicārā, siyā avicārā;
dasāyatanā appītikā, svāyatanā siyā sappītikā, siyā appītikā;
dasāyatanā na pītisahagatā, dvāyatanā siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā.
dasāyatanā na upekkhāsahagatā, dvāyatanā siyā upekkhā sahagatā, siyā na upekkhā sahagatā;
dasāyatanā kāmāvacarā, dvāyatanā siyā kāmāvacarā, siyā na kāmāvacarā.
sāyatanā rūpāvacarā, dvāyatanā siyā rūpāvacarā, siyā na rūpāvacarā.
dasāyatanā arūpāvacarā, dvāyatanā siyā arūpāvacarā, siyā na arūpāvacarā.
dasāyatanā pariyāpannā, dvāyatanā siyā pariyāpannā, siyā na apariyāpannā.
dasāyatanā aniyyātikā, dvāyatanā siyā niyyānikā, siyā na aniyyānīkā:
dasāyatanā aniyatā, dvāyatanā siyā niyatā, siyā aniyatā;
dasāyatanā sauttarā, dvāyatanā siyā sauttarā, siyā anuttarā,
dasāyatanā araṇā, dvāyatanā siyā saraṇā, siyā araṇā"ti.

pañhapucchakaṁ.
āyatanavibhaṅgo niṭṭhito. [pts page 082] [\q  82/]

[bjt page 150] [\x 150/]
3. dhātuvibhaṅgo

255. chadhātuyo: paṭhavidhātu, apodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu.

256. tattha katamā paṭhavidhātu: paṭhavidhātu dvayaṁ: atthi ajjhattakā, atthi bāhirā,

tattha katamā ajjhattikā paṭhavīdhātu: yaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ kakkhalaṁ kharigataṁ kakkhalattaṁ kakkhalabhāvo ajjhattaṁ upādinnaṁ, seyyathīdaṁ: kesā lomā nakhā dantā taco maṁsaṁ nahāru aṭṭhi aṭṭhimañjā cakkaṁ hadayaṁ yakanaṁ kilomakaṁ pihakaṁ papphāsaṁ antaṁ antaguṇaṁ udariyaṁ karisaṁ, yaṁ vā panaññampi atthi ajjhattāpaccattaṁ. kakkhalaṁ kharigataṁ kakkhalattaṁ kakkhalabhāvo ajjhattaṁ upādinnaṁ. ayaṁ vuccati ajjhattikā paṭhavidhātu.

tattha katamā bāhirā paṭhavīdhātu: yaṁ bāhiraṁ kakkhalaṁ kharigataṁ kakkhalattaṁ kakkhalabhāvo bahiddhā anupādinnaṁ, seyyathīdaṁ: ayo lohaṁ tipu sisaṁ sajjhu1muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavālaṁ rajataṁ jātarūpaṁ lohitaṅko masāragallaṁ tiraṇaṁ kaṭṭhaṁ sakkharaṁ kaṭhalaṁ bhūmi pāsāṇo pabbato yaṁ vā naññampi atthi bāhiraṁ kakkhalaṁ kharigataṁ kakkhalattaṁ kakkhalabhāvo bahiddhā anupādinnaṁ. ayaṁ vuccati bāhirā paṭhavidhātu.

yā ca ajjhattikā paṭhavidhātu yā ca bāhirā paṭhavidhātu tadekajjhaṁ abhisaññuhitvā abhabisaṅkhipitvā ayaṁ vuccati paṭhavidhātu. [pts page 083] [\q  83/]

257. tattha katamā apodhātu: āpodhātu dvayaṁ: atthi ajjhattakā, atthi bāhirā,

tattha katamā ajjhattikā āpodhātu: yaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ āpo āpogataṁ shenaho snehagataṁ bandhanattaṁ rūpassa ajjhattaṁ upādinnaṁ, seyyathīdaṁ: pittaṁ semhaṁ pubbo lohitaṁ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghānikā lasikā muttaṁ. yaṁ vā panaññampi atthi ajjhattaṁ paccattaṁ apo apogataṁ senaho snehagataṁ bandhanattaṁ rūpassa ajjhattaṁ upādinnaṁ. ayaṁ vuccati ajjhattikā āpodhātu.

tattha katamā bāhirā āpodhātu: yaṁ bāhiraṁ apo apogataṁ sineho bandhanattaṁ rūpassa bahiddhā anupādinnaṁ, seyyathīdaṁ: mularaso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso, khīraṁ dadhi sappi navanītaṁ telaṁ madhu phāṇitaṁ bhummāni vā udakāni antaḷikkhāni vā, ya vā panaññampi atthi bāhiraṁ apo āpogataṁ sineho sinehagataṁ bandhanattaṁ rūpassa bahiddhā anupādinnaṁ. ayaṁ vuccati bāhirā apodhātu.

yā ca ajjhattikā āpodhātu yā ca bāhirā āpodhātu tadekajjhaṁ abhisaññuhitvā abhabisaṅkhipitvā ayaṁ vuccati āpodhātu.

1. sajjhaṁ - sīmu.

[bjt page 152] [\x 152/]
258. tattha katamā tejo dhātu: tejodhātu dvayaṁ: atthi ajjhattakā, atthi bāhirā,

tattha katamā ajjhattikā tejodhātu: yaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ tejo tejogataṁ usmā usmāgataṁ usumaṁ usumagataṁ ajjhattaṁ upādinnaṁ, seyyathīdaṁ: yena ca santappati yena ca jiriyati, yena ca pariḍhayti, yena ca asitapitakhāyitasāyitaṁ sammā pariṇāmaṁ gacchati, yaṁ vā panaññampi atthi ajjhattā paccattaṁ. tejo tejogataṁ usmā usmāgataṁ usumaṁ usumagataṁ ajjhattaṁ upādinnaṁ. ayaṁ vuccati ajjhattikā tejodhātu.

tattha katamā bāhirā paṭhavīdhātu: yaṁ bāhiraṁ tejo tejogataṁ usmā usmā usmāgataṁ usumaṁ usumagataṁ bahiddhā anupādinnaṁ, seyyathīdaṁ: kaṭṭhaggi sakalikaggi1tiṇaggi gomayaggi thusaggi saṅkāraggi indaggi aggisantāpo suriyasantā keṭṭhasannicayasantāpo tiṇasanticaya santāpo dhaññasannicayasantāpo bhaṇḍasannicayasantāpo, yaṁ vā panaññampi atthi bāhiraṁ tejo tejogataṁ usmā usmāgataṁ usumā usumagataṁ bahiddhā anupādinnaṁ. ayaṁ vuccati bāhirā tejodhātu. [pts page 084] [\q  84/]

yāca ajjhattikā tejodhātu yā ca bāhirā tejodhātu tadekajjhaṁ abhisaññuhitvā abhabisaṅkhipitvā ayaṁ vuccati tejodhātu.

259. tattha katamā vāyodhātu: vāyodhātu dvayaṁ: atthi ajjhattakā, atthi bāhirā,

tattha katamā ajjhattikā vāyodhātu: yaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ vāyo vāyogataṁ thambhitattaṁ ajjhattaṁ upādinnaṁ, seyyathīdaṁ: uddhaṅgamā vātā, adhogamā, vātā, adhogamā vātā, kucchisayā vātā koṭṭhasayā2- vātā aṅgamaṅgānusārino vātā, satthakavātā, khurakavātā uppalakavātā, assāso, passāso, iti vā yaṁ vā panaññampi atthi ajjhattā paccattaṁ. vāyo vāyogataṁ thambhitattaṁ rūpassa ajjhattaṁ upādinnaṁ. ayaṁ vuccati ajjhattikā vāyodhātu.

tattha katamā bāhirā vāyodhātu: yaṁ bāhiraṁ vāyo vāyogataṁ thambhitattaṁ rūpassa bahiddhā anupādinnaṁ, seyyathīdaṁ: puratthimā vātā pacchimā vātā, uttarā vātā dakkhiṇā vātā, sarajā vātā, arajā vātā, sitā vātā, uṇhā vātā, parittā vātā, adhimattā vātā, kāḷavātā, verambavātā2- pakkhamātā supaṇṇavātā tālavaṇaṭavātā vidhupanavātā, yaṁ vā panaññampi atthi bāhiraṁ vāyo vāyogataṁ thambhitattaṁ rūpassa bahiddhā anupādinnaṁ. ayaṁ vuccati bāhirā vāyodhātu.

260. tattha katamā akāsadhātu: ākāsadhātu dvayaṁ: atthi ajjhattakā, atthi bāhirā,

1. palālaggi - machasaṁ 2. koṭṭhāsayā - sirimu 2. verambhavātā - sirimu, machasaṁ

[bjt page 154] [\x 154/]
tattha katamā ajjhattikā ākāsadhātu: yaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ ākāso ākāsagataṁ aghaṁ aghagataṁ vivaro vivaragataṁ, asamphuṭṭhaṁ maṁsalohitehi ajjhattaṁ upādinnaṁ, seyyathīdaṁ: kaṇṇacchiddaṁ nāsacchiddaṁ mukhadvāraṁ yena ca asitapītakhāyitasāyitaṁ ajjheharati yattha ca asitapitakhāyitasāyitaṁ santiṭṭhati, yena ca asitapītakhāyitu sāyitaṁ adhobhāgaṁ nikkhamati, yaṁ vā panaññampi atthi ajjhattā paccattaṁ. ākāso ākāsagataṁ aghaṁ aghagaṁ vivaro vivaragataṁ asamphuṭṭhaṁ maṁsalehitehi ajjhattaṁ upādinnaṁ. ayaṁ vuccati ajjhattikā ākāsadhātu.

tattha katamā bāhirā ākāsadhātu: yaṁ bāhiraṁ ākāso ākāsagataṁ aghaṁ aghagataṁ vivaro [pts page 085] [\q  85/]      vivaragataṁ asamphuṭṭhaṁ catūhi mahābhūtehi bahiddhā anupādinnaṁ, ayaṁ vuccati bāhirā ākāsadhātu.

yāca ajjhattikā ākāsadhātu yā ca bāhirā ākāsadhātu tadekajjhaṁ abhisaññāhitvā abhisaṅkhipitvā, ayaṁ vuccati bāhirā ākāsadhātu.

261. tattha katamā viññāṇadhātu, cakkhuviññāṇadhātu, sotaviññāṇadhātu, ghānaviññāṇadhātu, jivhāviññāṇadhātu, kāyaviññāṇadhātu, manoviññāṇadhātu, ayaṁ vuccati viññāṇadhātu.

imā chadhātuyo.

262. aparāpi cha dhātuyo: sukhadhātu, somanassadhātu, domanassadhātu, upekkhādhātu, avijjādhātu.

kattha katamā sukhadhātu: yaṁ kāyikaṁ sātaṁ kāyikaṁ sukhaṁ kāyasamphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ kāyasamphassajā sātā sukhā vedanā, ayaṁ vuccati sukhadhātu.

tattha katamā dukkhadhātu: yaṁ kāyikaṁ asātaṁ kāyikaṁ dukkhakhaṁ kāyasamphassajaṁ asātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ kāyasamphassajā asātā dukkhā vedanā, ayaṁ vuccati dukkhadhātu.

tattha katamā somanassadhātu: yaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ ceto samphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ ceto samphassajā sātā sukhā vedanā, ayaṁ vuccati somanassadhātu

tattha katamā domanassadhātu: yaṁ cetasikaṁ asātaṁ cetasikaṁ dukkhaṁ ceto samphassajaṁ asātaṁ dukakhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā, ayaṁ vuccati comanassadhātu

tattha katamā upekkhā dhātu: yaṁ cetasikaṁ neva sātaṁ nāsātaṁ ceto samphassajaṁ adukkhamasukhaṁ vedayitaṁ ceto samphassajā adukkhamasukhā vedanā, ayaṁ vuccati upekkhādhātu

[bjt page 156] [\x 156/]
tattha katamā avijjā dhātu: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ anahisamayo ananubodho asambodho appaṭivedho asaṅgāhanā apariyogāhanā asamapekkhanā apaccavekkhanā apaccakkhakammaṁ dummejjhaṁ bālyaṁ asampajaññaṁ moho pamoho sammoho avijjā avijjegho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṁ [pts page 086] [\q  86/]      avijjālaṅgi moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjādhātu.

imā cha dhātuyo.

263. aparāpi chadhātuyo: kāmadhātu, vyāpādadhātu, vihaṁsā dhātu, nekkhammadhātu, avyāpādadhātu, avihaṁsādhātu.

tattha katamā kāmadhātu: kāmapaṭisaṁyutto takko citakko saṁkappo appanā vyappanā cetaso abhiniropanā micchāsaṁkappo, ayaṁ vuccati kāmadhātu, heṭṭhato avicinirayaṁ pariyantaṁ katvā uparito paranimmitavasavatti deve anto karitvā yaṁ etasmiṁ antare etthāvacarā ettha pariyāpannā khandhātuāyatanā rūpā vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṁ, ayaṁ vuccati kāmadhātu.

tattha katamā vyāpāda dhātu: vyāpādapaṭisaṁyutto takko vitakko -pemicchāsaṁkappo, ayaṁ vuccati vyāpādadhātu. dasasu vā āghātavatthusu cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṁ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadeso cittassa vyāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṁ doso dussanā dussitattaṁ vyāpatti vyāpajjanā vyāpajjitattaṁ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṁ asuropo anattamanatā cittassa ayaṁ vuccati vyāpādadhātu.

tattha katamā vihiṁsā dhātu: vihiṁsā paṭisaṁyutto takko vitakko -pemicchāsaṁkappo, ayaṁ vuccati vihiṁsādhātu. idhekacco pāṇitā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā rajjuyā vā aññataraññatarona vā satte viheṭheti, yā evarūpā heṭhanā viheṭhanā hiṁsanā vihiṁsanā rosanā virosanā parūpaghato, ayaṁ vuccati vihiṁsādhātu

tattha katamā nekkhammadhāku: nekkhammapaṭisaṁyutto takko vitakko -pesammāsaṁkappo, ayaṁ vuccati nekkhammadhātu. sabbepi kusalā dhammā nekkhammadhātu.

tattha katamā avyāpādadhātu: avyāpādapaṭisaṁyutto takko vitakko -pesammāsaṁkappo, ayaṁ vuccati avyāpādadhātu. yā sattesu metti mettāyanā mettāyitattaṁ mettā ceto vimutti, ayaṁ vuccati avyāpādadhātu.

[bjt page 158] [\x 158/]
tattha katamā avihiṁsādhātu: avihiṁsāpaṭisaṁyutto takko vitakko saṁkappo appanā [pts page 087] [\q  87/]      vyāppanā cetaso abhiniropanā sammāsaṁkappo. ayaṁ vuccati avihiṁsādhātu. yā sattesu karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṁ karuṇācetovivutti, ayaṁ vuccati avihiṁsādhātu. imā cha dhātuyo.

iti imāni tiṇi chakkāni, tadekajjhaṁ abhisaññuhitvā abhisaṁkhipitvā aṭṭhārasa dhātuyo honti.

suttannabhājaniyaṁ.

264. aṭṭhārasa dhātuyo: cakkhudhātu, rūpādhātu, cakkhuviññāṇadhātu, sotadhātu, saddādhātu, sotaviññāṇadhātu, ghānadhātu, gandhādhātu, kāyadhātu, phoṭṭhabbadhātu, kāyaviññāṇadhātu, manodhātu, dhammadhātu, manoviññāṇadhātu.

tattha katamā cakkhudhātu: yaṁ cakkhuṁ catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya pasādo -pesuñño gāmo peso. ayaṁ vuccati cakkhudhātu.

tattha katamā rūpadhātu: yaṁ rūpaṁ catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya vaṇṇanibhā -perūpadhātupesā, ayaṁ vuccati rūpadhātu.

tattha katamā cakkhuviññāṇadhātu: paṭicca rūpe ca uppajjati cittaṁ mano mānasaṁ hadayaṁ paṇḍaraṁ mano manāyatanaṁ manindriyaṁ viññāṇaṁ viññāṇakkhandho tajjā cakkhuviññāṇadhātu. ayaṁ vuccati cakkhuviññāṇadhātu

tattha katamā sotadhātu: yaṁ sotaṁ catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya pasādo -pesuñño gāmo peso. ayaṁ vuccati sotadhātu.

tattha katamā saddadhātu: yo saddo catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya anidassano sappaṭigho -pe- saddadhātupeso. ayaṁ vuccati saddadhātu.

tattha katamā sotaviññāṇadhātu: sotañca paṭicca sadde ca uppajjati cittaṁ mano mānasaṁ hadayaṁ paṇḍaraṁ mano manāyatanaṁ manindriyaṁ viññāṇaṁ viññāṇakkhandho tajjā sotaviññāṇadhātu. ayaṁ vuccati sotaviññāṇadhātu.

tattha katamā ghānadhātu: [pts page 088] [\q  88/]      ghānaṁ catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya pasādo -pesuñño gāmo peso, ayaṁ vuccati ghānadhātu

tattha katamā gandhadhātu: yo gandhe catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya anidassano-pesappaṭigho -pe- gandhadhātu "pesā. ayaṁ vuccati gandhadhātu.

tattha katamā ghānaviññāṇadhātu: ghānañca paṭicca gandho ca uppajjati cittaṁ mano mānasaṁ hadayaṁ paṇḍaraṁ mano manāyatanaṁ manindriyaṁ viññāṇaṁ viññāṇakkhandho tajjā ghānaviññāṇadhātu, ayaṁ vuccati ghānaviññāṇadhātu

[bjt page 160] [\x 160/]
tattha katamā jivhādhātu: yā jivhā catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya pasādo -pesuñño gāmo peso. ayaṁ vuccati jivhādhātu.

tattha katamā rasadhātu: yo raso catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya anidassano -pesappaṭigho -pe- rasādhātu pesā. ayaṁ vuccati rasadhātu.

tattha katamā jivhāviññāṇadhātu: jivhañca paṭicca raso ca uppajjati cittaṁ - manomānasaṁ hadayaṁ paṇḍaraṁ mano manāyatanaṁ manindriyaṁ viññāṇaṁ viññāṇakkhandho tajjā jivhāviññāṇadhātu, ayaṁ vuccati jivhāviññāṇadhātu

tattha katamā kāyadhātu: yo kāyo catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya pasādo -pesuññe gāmo peso. ayaṁ vuccati kāyadhātu.

tattha katamā phoṭṭhabbadhātu: paṭhavidhātu -pe- pheṭṭhabbadhātu pesā. ayaṁ vuccati pheṭṭhabbadhātu.

tattha katamā kāyaviññāṇadhātu: kāyañca paṭicca pheṭṭhabbe ca uppajjati cittaṁ - mano mānasaṁ hadayaṁ paṇḍaraṁ mano manāyatanaṁ manindriyaṁ viññāṇaṁ viññāṇakkhandho tajjā kāyaviññāṇadhātu, ayaṁ vuccati kāyaviññāṇadhātu

tattha katamā manodhātu: cakkhuviññaṇadhātuyā uppajitvā niruddhasamanantarā uppajjati cittaṁ mano mānasaṁ hadayaṁ paṇḍaraṁ mano manāyatanaṁ manindriyaṁ viññāṇaṁ viññāṇakkhandho tajjā manodhātu, sotaviññāṇadhātuyā -pe- ghānaviññāṇadhātuya -pejivhāviññāṇadhātuyā -pe- kāyaviññāṇadhātuyā uppajitvā niruddhasamanantarā uppajjati cittaṁ mano mānasaṁ hadayaṁ paṇḍaraṁ manomanāyatanaṁ manindriyaṁ viññāṇaṁ viññāṇaṁ viññāṇakkhandho tajjā manodhātu, sabbadhammesu vā pana paṭhamasamannāhāro uppajjati cittaṁ māno mānasaṁ hadayaṁ paṇḍaraṁ mano manāyatanaṁ manindriya viññāṇaṁ viññāṇakkhandho tajja manodhātu, [pts page 089] [\q  89/]      ayaṁ vuccati manodhātu.

tattha katamā dhammadhātu: vedanākkhandho, saññākhkhandho, saṅkhārakkhandho, yaṁ ca rūpaṁ anidassanaṁ appaṭighaṁ dhammāyatanapariyāpannaṁ asaṅkhatā ca dhātu.

tattha katamo vedanākkhandho: ekavidhena vedanākkhandho, phassasampayutto,

duvidhena vedanākkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko,

tividhena vedanākkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo atthi avyakato -pe evaṁ dasavidhena vedanākkhandho -pe- evaṁ bahuvidhena vedanākkhandho, ayaṁ vuccati vedanākkhandho.

tattha katamo saññākkhandho: ekavidhena saññākkhandho, phassasampayutto.

duvidheṇana saññākkhandho: atthi sahetuko, atthi ahetuko,

tividhena saññākkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo atthi avyakato -pe evaṁ dasavidhena saññākkhandho -pe- evaṁ bahuvidhena saññākkhandho, ayaṁ vuccati saññākkhandho.

[bjt page 162] [\x 162/]
tattha katamo saṅkhārakkhandho: ekavidhena saṅkhārakkhandho, cittasampayutto.

duvidheṇana saṅkhārakkhandho: atthi hetu, atthi na hetu,

tividhena saṅkhārakkhandho: atthi kusalo, atthi akusalo atthi avyakato -pe evaṁ dasavidhena saṅkhārakkhandho -pe- evaṁ bahuvidhena saṅkhārakkhandho, ayaṁ vuccati saṅkhārakkhandho.

tattha katamaṁ rūpaṁ anidassanaṁ appaṭighaṁ dhammāyatanapariyāpannaṁ: itthindriyaṁ -pekabaliṁkāro āhāro. idaṁ vuccati rūpaṁ anidassanaṁ appaṭighaṁ dhammāyatanariyāpannaṁ.

tattha katamā asaṅkhatā dhātu: rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo ayaṁ vuccati asaṅkhatā dhātu. ayaṁ vuccati dhammadhātu.

tattha katamā manoviññāṇadhātu: cakkhuviññaṇadhātuyā uppajitvā niruddhasamanantarā uppajjati manodhātu, manodhātuyā"pi uppajjitvā [pts page 090] [\q  90/]      niruddhasamanantarā uppajjati cittaṁ mano mānasaṁ hadayaṁ paṇḍaraṁ mano manāyatanaṁ manindriyaṁ viññāṇaṁ viññāṇakkhandho tajjā manodhātu, sotaviññāṇadhātuyā -peghānaviññāṇadhātuya -pejivhāviññāṇadhātuyā -pekāyaviññāṇadhātuyā uppajitvā niruddhasamanantarā uppajjati manodhātu, manodhātuyā"pi uppajjitvā niruddha samanantarā uppajjati cittaṁ mano mānasaṁ -pe - tajjā manoviññāṇadhātu, manañca paṭicca dhamme ca uppajjati cittaṁ māno mānasaṁ hadayaṁ paṇḍaraṁ mano manāyatanaṁ manindriya viññāṇaṁ viññāṇakkhandho tajja manoviññāṇadhātu, ayaṁ vuccati manoviññāṇadhātu.

abhidhammabhājaniyaṁ.

265. aṭṭhārasa dhātuyo: cakkhudhātu, rūpādhātu, cakkhuviññāṇadhātu, sotadhātu, saddādhātu, sotaviññāṇadhātu, ghānadhātu, gandhādhātu, ghānaviññāṇadhātu, jivhādhātu, rasadhātu, jivhāviññāṇadhātu, kāyadhātu, phoṭṭhabbadhātu, kāyaviññāṇadhātu, manodhātu, dhammadhātu, manoviññāṇadhātu.

266. aṭṭhārasannaṁ dhātunaṁ kati kusalā kati akusalā kati avyākatā -pe- kati saraṇā taki araṇā:

soḷasa dhātuyo avyākatā, dve dhātuyo siyā kusalā, siyā akusalā, siyā avyākatā.

[bjt page 164] [\x 164/]
dasa dhātuyo na vattabbā sukhāya vedanāya sampayuttāti"pi dukkhāya vedanāya sampayuttāti"pi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttāti"pi pañcadhātuyo adukkhamasukhāyavedanāya sampayuttā kāyaviññāṇadhātu siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttā. manoviññāṇadhātu siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā, dhammadhātu siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayutta siyā na vattabbā sukhāya vedanāya sampayuttāti"pi dukkhāya vedanāya sampayuttāpi"pi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttāti"pi.

dasa dhātuyo nevavipākanavipākadhammadhammā, [pts page 091] [\q  91/]      pañca dhātuyo vipāka, manodhātu siyāvipākā siyā nevavipākanavipākadhammadhammā. dve dhātuyo siyā vipāka siyā nevavipākanavipākadhammadhammā. dve dhātuyo siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā, siyā nevavipāka navipākadhammadhammā.

dasa dhātuyo upādinnupādāniyā, saddādhātu anupādinnupādāniyā, pañca dhātuyosiyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, dve dhatuyo siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādinnaanupādāniyā.

soḷasa dhātuyo asaṅkiliṭṭha saṅkilesikā, dve dhātuyo siyā saṁkiliṭṭha saṁkilesikā, siyā asaṁkiliṭṭhasaṁkilesikā, siyā asaṁkiliṭṭha asaṁkilesikā.

paṇṇarasa dhātuyo avitakkaavicārā. manodhātu savitakkasavicārā. manoviññāṇadhātu siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakka avicārā. dhammadhātu siyā savitakkasamicārā, siyā avitakka vicāramattā, siyā avitakkaavicārā, siyā na vattabbā, savitakkasavicārāti"pi avitakkavicāramattāti"pi avitakkaavicārāti"pi.

dasadhātuyo na vattabbā pītisahagatāti"pi sukhasahagatāti"pi upekkhā sahagatāti"pi. pañcadhātuyo upekkhāsahagatā. kāyaviññāṇadhātu na pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, na upekkhāsahagatā, siyā na vattabbā sukhasahagatā"ti. dve dhātuyo siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā, siyā na vattabbā pītisahagatāti"pi sukhahagatāti"pi upekkhāsahagatāti"pi.

soḷasadhātuyo neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā. dve dhātuyo siyā dassanena pahātabbā, siyā bhāvanāya pahātabbā siyā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā.

soḷasadhātuyo neva dassanena na bhāvanāya pahātabbāhetukā. dve dhātuyo siyā dassanena pahātabbāhetukā, siyā bhāvanāya pahātabbāhetukā, siyā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā hetukā.

soḷasadhātuyo neva ācayagāmi nāpacayagāmino. dve dhātuyo siyā ācayagāmino, siyā apacayagāmino, siyā neva ācayagāmi nāpacayagāmino.

soḷasa dhātuyo neva sekhā nāsekhā. dve dhātuyo siyā sekhā, siyā asekhā, siyā neva sekhā nāsekhā.

[bjt page 166] [\x 166/]
soḷasa dhātuyo parittā. dve dhātuyo siyā parittā, siyā mahaggatā, siyā appamāṇā. [pts page 092] [\q  92/]

dasa dhātuyo anārammaṇā. cha dhātuyo parittārammaṇā. dve dhātuyo siyā parittārammaṇā, siyā mahaggatārammaṇā. siyā appamāṇārammaṇā. siyā na vattabbā parittārammaṇāti"pi mahaggatārammaṇāti"pi appamāṇārammaṇāti"pi.

soḷasa dhātuyo majjhimā. dve dhātuyo siyā hīnā, siyā majjhimā, siyā paṇītā.

soḷasa dhātuyo aniyatā. dve dhātuyo siyā micchattiniyatā. siyā sammattaniyatā, siyā aniyatā.

dasa dhātuyo anārammaṇā. cha dhātuyo na vattabbā maggārammaṇāti"pi maggahetukāti"pi maggādhipatinoti"pi. dve dhātuyo siyā maggārammaṇā, siyā maggahetukā, siyā maggādhipatino. siyā na vattabbā maggārammaṇāti"pi maggahetukāti"pi maggādhipatinoti"pi.

dasa dhātuyo siyā uppannā, siyā uppādino, siyā na vattabbā anuppannāti. saddadhātu siyā uppannā, siyā anuppannā na vattbabā uppādinīti. cha dhātuyo siyā uppannā, siyā anuppannā"siyā uppādino. dhammadhātu siyā uppannā, siyā anuppanannā, siyā uppādinī, siyā na vattabbā uppannāti"pi anuppannāti pi uppādinīti"pi.

sattarasa dhātuyo siyā atītā, siyā anāgatā siyā paccuppannā. dhammadhātu siyā atīti, siyā anāgatā. siyā paccuppannā, siyā na vattabbā atītātipi anāgatātipi paccuppannātipi.

dasa dhātuyo anārammaṇā. cha dhātuyo paccuppannārammaṇā. dve dhātuyo siyā atītārammaṇā, siyā anāgatārammaṇā, siyā paccuppannārammaṇā, siyā na vattabbā atītārammaṇātipi anāgatārammanātipi, paccuppannārammaṇāti"pi.

siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā.

dasa dhātuyo anārammaṇā. cha dhātuyo siyā ajjhattārammaṇā, siya bahiddhā rammaṇā, siyā ajjhattabahiddhārammaṇā. dve dhātuyo siyā ajjhattārammaṇā, siyā bahiddhārammaṇā, siyā ajjhattabahiddhārammaṇā, siyā na vattabbā ajjhattārammaṇāti"pi bahiddhārammaṇāti"pi ajjhattabahiddhārammaṇāti"pi.

rūpādhātu sanidassanasappaṭighā. na ca dhātuyo anīdassana sappaṭighā. aṭṭha dhātuyo anidassanaappaṭighā.

267. sattarasa dhātuyo na hetu. dhammadhātu siyā hetu, siyā na hetu.

soḷasa dhātuyo ahetukā. dve dhātuyo siyā sahetukā, siyā ahetukā.

soḷasa dhātuyo hetuvippayuttā. [pts page 093] [\q  93/]      dve dhātuyo siyā hetusampayuttā, siyā hetuvippayuttā.

[bjt page 168] [\x 168/]      soḷasa dhātuyo na vattabbā hetu ceva sahetukātipi, sahetukā ceva na ca hetūtipi. manoviññāṇadhātu na vattabbā hetu ceva sahetukāti, siyā sahetukā ce va na ca hetu, siyā na vattabbā sahetukā ceva na ta hetūti. dhammadhātu siyā hetu ceva sahetukā ca, siyā sahetukā ceva na ca hetu, siyā na vattabbā hetu ceva sahetukātipi, sahetukā ceva na ca hetūtipi.
soḷasa dhātuyo na vattabbā hetu ceva hetusampayuttātipi, hetusampayuttā ceva na ca hetūtipi. manoviññāṇadhātu na vattabbā hetu ceva sampayuttā ti, siyā hetusampayuttā ce va na ca hetu, siyā na vattabbā hetusampayuttā ceva na ta hetūti. dhammadhātu siyā hetu ceva hetusampayuttā ca, siyā sahetukā ceva na ca hetu, siyā na vattabbā hetu ceva hetusampayuttātipi hetu sampuyattā ceva na ca hetūtipi.

soḷasa dhātuyo na hetu ahetukā. manoviññāṇadhātu siyā na sahetukā siyā na hetu. ahetukā. dhammadhātu siyā na hetu sahetukā, siyā na hetu ahetukā siyā na vattabbā na hetu sahetukātipi na hetu ahetukātipi.

268. sattarasa dhātuyo sappaccayā. dhammadhātu siyā sappaccayā, siyā appaccayā.

sattarasa dhātuyo saṅkhatā. dhammadhātu siyā saṅkhatā, siyā asaṅkhatā.

rūpādhātu sanidassanā. sattarasa dhātuyo anidassanā.

dasa dhātuyo sappaṭighā. aṭṭha dhātuyo appaṭighā.

dasa dhātuyo rūpā. sattadhātuyo arūpā. dhammadhātu siyā rūpā siyā arūpā.

soḷasa dhātuyo lokiyā. dve dhātuyo siyā lokiyā, siyā lokuttarā.

kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.

269. sattarasa dhātuyo no āsavā. dhammadhātu siyā āsavā, siyā no āsavā.

soḷasa dhātuyo sāsavā dve dhātuyo siyā sāsavā. siyā anāsavā,

soḷasa dhātuyo āsavavippayuttā. dve dhātuyo siyā āsava sampayuttā, siyā āsavavippayuttā.

soḷasa dhātuyo na vattabbā āsavā ceva sāsavāti, sāsavā [pts page 094] [\q  94/]      ce va no ca āsavā. manoviññāṇadhātu na vattabbā āsavo ceva sāsavāti, siyā sāsavā ce va no ca āvo siyā na vattabbā sāsavā ceva no ca āsavoti. dhammadhātu siyā āsavo ceva sāsavo ceva no ca āsavo, siyā na vattabbā āsavo ceva sāsavā tipi, sāsavā no ca āsavo"tipi.

[bjt page 170] [\x 170/]
soḷasa dhātuyo na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttātipi, āsavasampayuttā no ca āsavotipi. manoviññāṇadhātu na vattabbā āsavo ceva āsavasmpayuttā ti, siyā asavasampayuttā ceva no ca āsavo, siyā na vattabbā āsavasmpayuttā no ca āsāvo ti. dhammadhātu siyā āsavo ceva āsavasampayuttā ca, siyā āsasampayuttā ceva no ca āsavo, siyā na vattabbā āsavo ceva āsavasampayuttātipi āsavasampuyattā ceva no ca āsavotipi.

soḷasa dhātuyo āsavavippayuttasāsavā. dve dhātuyo siyā āsavavippayuttasāsavā, siyā āsavavippayuttaanāsavā. siyā na vattabbā āsavavippayu ttasāsavātipi āsavavippayuttaanāsavātipi.

170. sattarasa dhātuyo no saññojanaṁ. dhammadhātu siyā saññojanaṁ, siyā no saññojanaṁ

soḷasa dhātuyo saññojaniyā. dve dhātuyo siyā saññojaniyā, siyā asaññoniyā.

soḷasa dhātuyo saññojanavippayuttā dve dhātuyo siyā saññojanasampayuttā, siyā saññojanavippayuttā.

soḷasa dhātuyo na vattabbā saññojanā ceva saññojaniyā ti, saññojaniyā ceva no ca saññojanā. manoviññaṇadhātu na vattabbā saññojanaṁ ce va saññojaniyā ti, siyā sasuññājaniyā ce va no ca saññojanaṁ, siyā na vattabbā, saññojaniyā ce va no ca saññejananti, dhammadhātu siyā saññojanaṁ ce va saññojaniyā ca, siyā saññojaniyā ce va no ca saññojanaṁ, siyā na vattabbā saññojanaṁ ceva saññojaniyātipi saññoniyā ce va no ca saññojananti.

soḷasa dhātuyo na vattabbā saññojanā ceva saññojana sampayuttātipi, saññojanasampayuttā ceva no ca saññojanātipi. manoviññāṇadhātu na vattabbā saññojanaṁ ceva saññojanasampayuttāti, siyā saññojana sampayuttā ceva no ca saññojanaṁ, siyā na vattabbā saññojanasampayuttā ceva no ca saññojananti. dhammadhātu siyā saññojanaṁ ceva saññojanasampayuttā ca, siyā saññojanaṁ ceva saññojanasampayuttāpi, saññojanasampayuttā ceva no ca saññojanantipi.

soḷasa dhātuyo saññojanavippayuttasaññojaniyā. [pts page 095] [\q  95/]      dve dhātuyo siyā saññojanavippayuttasaññojaniyā siyā saññojanavippayuttaasaññojaniyā. siyā na vattabbā saññojanavippayuttasaññojaniyā"tipi, saññojanavippayuttaaasaññojaniyā tipi.

271. sattarasa dhātuyo - no ganthā. dhammadhātu siyā gantho, siyā no gantho.

soḷasadhātu ganthanīyā. dve dhātuyo siyā ganthaniyā, siyā aganthanīyā.

soḷasa dhātuyo ganthavippayuttā. dve dhātuyo siyā ganthasampayuttā, siyā ganthavippayuttā.

[bjt page 172] [\x 172/]
soḷasa dhātuyo na vattabbā ganthā ceva ganthanīyāti, ganthanīyā ceva no ca ganthā. manoviññāṇadhātu na vattabbā na vattabbā gantho ceva ganthaniyāti, siyā ganthanīyā ceva no ca gantho, siyā na vattabbā ganthaniyā ceva no ca ganthoti. dhammadhātu siyā gantho ceva ganthanīyā ca, siyā ganthanīyā ceva no ca gantho, siyā na vattabbā, gantho ceva ganthanīyātipi. ganthanīyā ceva no ca ganthotipi.

soḷasa dhātuyo vattabbā ganthā, ceva ganthasampayuttāpi, ganthasampayuttā ceva no ca ganthāti"pi. manoviññāṇadhātu na vattabbā gantho ceva ganthasampayuttāti, siyā ganthasampayuttā ceva no ca gantho, siyā na vattabbā ganthasampayuttā ceva no ca gatthiti. dhammadhātu siyā gantho ceva ganthasampayuttā ca, siyā ganthasampayuttā ceva no ca gantho, siyā na vattabbā gantho ceva ganthasampayuttāti"pi ganthasampayuttā ceva no ca ganthoti"pi.

soḷasa dhātuyo ganthavippayuttaganthaniyā. dve dhātuyo siyā ganthavippayuttaganthanīyā, siyā ganthavippayuttaaganthanīyā, siyā na vattabbā gavthavippayuttaganthaniyātipi, ganthavippayuttaaganthanīyāti"pi.

272 - 274. sattarasadhātuyo no oghā -pe- no yogā -pe- no nīvaraṇā dhammadhātu siyā nivaraṇaṁ, siyā no nīvaraṇaṁ.

soḷasadhātuyo nīvaraṇiyā dve dhātuyo siyā nīvaraṇiyā siyā anīvaraṇiyā.

soḷasa dhatuyo nīvaraṇavippayuttā. dve dhātuyo siyā nīvaraṇā sampayuttā, siyānīvaraṇavippayuttā.

soḷasa dhātuyo na vattabbā nīvaraṇā ceva nīvaraṇiyāti, nīvaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇā. manoviññāṇadhātu na vattabbā nīvaraṇañceva nivaraṇiyāti, siyā nīvaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇaṁ, siyā na vattabbā nīvaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇanti. dhammadhātu siyā nīvaraṇaṁ ceva nīvaraṇiyā ca, siyā nivaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇaṁ, siyā na vattabbā nīvaraṇañce va nīvaraṇiyātipi, nīvaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇantipi.

soḷasa dhātuyo na vattabbā nīvaraṇā ceva nīvaraṇasampayuttātipi, nīvaraṇasampayuttā ceva no ca nīvaraṇātipi. manoviññāṇadhātu na vattbbā nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttāti, siyā nīvaraṇa sampayuttā ceva no ca nīvaraṇaṁ. siyā na vattabbā nīvaraṇa sampayuttā ceva no ca nīvaraṇanti. dhammadhātu siyā nīvaraṇañcava nivaraṇasampayuttā ca, nivaraṇasampayuttā ceva no ca nīvaraṇaṁ, siyā na vattabbā nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttātipi, nīvaraṇa sampayuttā ceva no ca nīvaraṇantipi.

soḷasa dhātuyo nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyā. dve dhātuyo siyā nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyā. siyā nīvaraṇavippayuttaanīvaraṇiyā. siyā na vattabbā nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyātipi nīvaraṇavippayuttaanīvaraṇiyātipi.

[bjt page 174] [\x 174/]
275. sattarasa dhātuyo no parāmāsā. dhammadhātu siyā parāmāsā, siyā noparāmāsā.

soḷasa dhātuyo parāmaṭṭhā. dve dhātuyo siyā parāmaṭṭhā, siyā aparāmaṭṭhā.

soḷasa dhātuyo parāmāsavippayuttā. manoviññāṇadhātu siyā parāmāsasampayuttā, siyā parāmāsavippayuttā. dhammadhātu siyā parāmāsasampayuttā. siyā parāmāsavippayuttā, siyā na vattabbā parāmāsasampayuttātipi paramāsavippayuttatipi

soḷasa dhātuyo na vattabbā parāmāsā ceva parāmaṭṭhāti, parāmaṭṭhā ceva no ca parāmāsā. manoviññāṇadhātu na vattabbā parāmāso ceva parāmaṭṭhāti, siyā parāmaṭṭhā ceva no ca parāmāso, siyā na vattabbā parāmaṭṭhā ceva no ca parāmāsoti. dhammadhātu siyā parāmāso ceva parāmaṭṭhā ca, siyā parāmaṭṭhā ceva no ca parāmāso, siyā na vattabbā parāmāso ceva parāmaṭṭhātipi parāmaṭṭhā ceva no ca parāmāsotipi.

soḷasa dhātuyo parāmāsavippayuttaparāmaṭṭhā. dve dhātuyo siyā parāmāsavippayuttaparāmaṭṭhā, siyā parāmāsavippayuttaaparāmaṭṭhā, siyā na vattabbā parāmāsavippayuttaparāmaṭṭhātipi parāmāsavippayutta aparāmaṭṭhātipi.
276. dasa dhātuyo anārammaṇā. satta dhātuyo sārammaṇā dhammadhātu siyā sārammaṇā, siyā anārammaṇā.

satta dhātuyo cittā. ekādāsa dhātuyo no cittā.

sattarasa dhātuyo acetasikā dhammadhātu siyā cetasikā, siyā acetasikā.

dasa dhātuyo cittavippayuttā. dhammadhātu siyā cittasampayuttā, siyā cittavippayuttā. satta dhātuyo na vattabbā cittena sampayuttā ti"pi cittena vippayuttāti"pi.

dasa dhātuyo cittavisaṁsaṭṭhā. dhammadhātu siyā cittasaṁsaṭṭhā siyā cittavisaṁsaṭṭhā. satta dhātuyo na vattabbā cittena saṁsaṭṭhāti"pi cittena visaṁsaṭṭhātipi.

dvādasa dhātuyo no cittasamuṭṭhānā. cha dhātuyo siyā cittasamuṭṭhānā, siyā no cittasamuṭṭhānā. [pts page 096] [\q  96/]

sattarasa dhātuyo no cittasahabhuno dhammadhātu siyā cittasahabhu, siyā no cittasahabhu.

sattarasa dhātuyo no cittānuparivattino. dhammadhātu siyā cittānuparivatti, siyāno cittānuparivatti.

sattarasa dhātuyo no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānā dhammadhātu siyā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānā, siyā no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭānā.

sattarasa dhātuyo no cittasaṁṭṭhasamuṭṭānasahabhuno. dhammadhātu siyā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhu, siyā no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhu.

[bjt page 176] [\x 176/]
sattarasa dhātuyo no cittasaṁsaṭṭasamuṭṭhānānuparivattino. dhammadhātu siyā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭānānuparivatti, siyā no citta saṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivatti.

dvādasa dhātuyo ajjhattakā. cha dhātuyo bāhirā.

na va dhātuyo upādā. aṭṭhadhātuyo no upādā. dhammadhātu siyā upādā, siyā no upādā.

dasa dhātuyo upādinnā saddadhātu anupādinnā sattadhātuyo siyā upādinnā.

277. sattarasa dhātuyo no upādānā. dhammadhātu siyā upādānaṁ, siyā no upādānaṁ.

soḷasa dhātuyo upādānīyā. dve dhātuyo siyā upādānīyā, siyā anupādāniyā.

soḷasa dhātuyo upādānavippayuttā. dve dhātuyo siyā upādānasampayuttā, siyā upādānavippayuttā.

soḷasa dhātuyo na vatabbā upādāna ceva upādāniyāti, upādāniyā ceva no ca upādānā. manoviññāṇadhātu na vattabbā upādānañce upādāniyāti, siyā upādāniyā ceva no upādānaṁ, siyā na vattabbā upādāniyo ceva no upādānanti. dhammadhātu siyā upādānañce upādāniyā ca, siyā upādāniyā ceva no ca upādāyā ca, siyā upādāniyā ceva no ca upādānaṁ, siyā na vattbbā upādānañceva upādāniyātipi upādāniyā ceva no ca upādānantipi.

soḷasa dhātuyo na vattabbā upādānā ceva upādānasampayuttāti"pi upādānasampayuttā ceva no ca upādānati"pi manoviññāṇadhātu na vattabbā upādānañce upādānasampayuttāti, siyā upādānapampayuttā ceva no upādānaṁ, siyā na vattabbā upādānasampayuttā ceva no upādānanti. dhammadhātu siyā upādānañce upādānasampayuttā ca, siyā upādānasampayuttā ceva no ca upādānaṁ, siyā na vattbbā upādānañceva upādānasampayuttāti"pi upādānasampayuttā ceva no ca upādānantipi.

278. sattarasadhātuyo no kilesā dhammadhātu siyā kilesā siyā no kilesā
soḷasa dhātuyo saṁkilesikā. dve dhātuyo siyā saṁkilesikā, siyā asaṁkilesikā

soḷasa dhātuyo asaṁkiliṭṭhā dve dhātuyo siyā saṁkiliṭṭhā, siyā asaṁkiliṭṭhā.
[bjt page 178] [\x 178/]
soḷasa dhātuyo kilesavippayuttā. dve dhātuyo siyā kilesa sampayuttā, siyā kilesavippayuttā.

soḷasa dhātuyo na vattabbā kilesā ceva saṁkilesikāti, saṁkilesikā ceva no ca kilesā. manoviññāṇadhātu na vattabbā kileso ceva saṁkilesikāti, siyā saṁkilesikā ceva no ca kileso, siyā na vattabbā saṁkilesikā ceva no ca kilesoti. dhammadhātu siyā kileso ceva saṁkilesikā ca, siyā saṁkilesikā ceva no ca kileso, siyā na vattabbā kileso ceva saṁkilesikātipi saṁkilesikā ceva no ca kilesotipi.

soḷasa dhātuyo na vattabbā kilesā ceva saṁkiliṭṭhātipi saṁkiliṭṭhā ceva no cakilesātipi. manoviññāṇadhātu na vattabbā kileso ceva saṁkiliṭṭhāti, siyā saṁkiliṭṭhā ceva no ca kileso, siyā na vattabbā saṁkiliṭṭā ceva no ca kilesotipi. dhammadhātu siyā kileso, siyā na vattabbā kileso ceva saṁkiliṭhātipisaṁkiliṭṭhā ceva no ca kilesotipi.

soḷasa dhātuyo na vattabbā kilesā ceva kilesasampayuttāpi kilesasampayuttā ceva no ca kilesātipi. manoviññāṇadhātu [pts page 097] [\q  97/]      na vattabbā kileso ceva kilesasampayuttāti kilesasampayuttā ceva no ca kileso, siyā na vattabbā kilesasampayuttā ceva no ca kilesoti. dhammadhātu siyā kileso ceva kilesasampayuttā ca siyā kilesasampayuttā ceva no ca kileso, siyā na vattabbā kileso ceva kilesasampayuttātipi kilesasampayuttā ceva no ca kilesotipi.

soḷasa dhātuyo kilesavippayuttasaṁkilesikā, dve dhātuyo siyā kilesavippayuttasaṁkilesikā, siyā kilesavippayuttaasaṁkilesikā, siyā na vattabbā kilesavippayuttasaṁkilesikātipi kilesavippayuttaasaṁkilesikātipi.

279. soḷasa dhātuyo na dassanena pahātabbā dve dhātuyo siyā dassanena pahātabbā, siyā na dassanena pahātabbā.

soḷasa dhātuyo na bhāvanāya pahātabbā. dve dhātuyo siyā bhāvanāya pahātabbā, siyā na bhāvanāya pahātabbā.

soḷasa dhātuyo na dassanena pahātabbahetukā. dve dhātuyo piyā dassanena pahātabbahetukā, siyā na dassanena pahātabbahetukā.

soḷasa dhātuyo na bhāvanāya pahātabbahetukā. dve dhātuyo siyā bhāvanāya pahātabbahetukā, siyā na bhāvanāya pahātabbahetukā.

paṇṇarasa dhātuyo avitakkā. manodhātu savitakkā. dve dhātuyo siyā savitakkā siyā avitakkā.

[bjt page 180] [\x 180/]
paṇṇarasa dhātuyo avicārā. manodhātu savicārā. dve dhātuyo siyā savicārāsiyā avicārā.

soḷasa dhātuyo appītikā dvedhātuyo siyā sappītikā siyā appītikā.

soḷasa dhātuyo na pītisahagatā. dve dhātuyo siyā pītisahagatā siyā na pītisahagatā.

paṇṇarasa dhātuyo na sukhasahagatā. tisso dhātuyo siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā.

ekādasa dhātuyo na upekkhāsahagatā. pañca dhātuyoupekkhāsahagatā. dve dhātuyo siyā upekkhāsahagatā, siyā na upkhosahagatā.

soḷasa dhātuyo kāmāvacarā. dve dhātuyo siyā kāmāvacarā, siyā na kāmāvacarā.

soḷasa dhātuyo na rūpavacāro dve dhātuyo siyā rūpāvacaro. siyā na rūpāvacarā.

soḷasa dhātuyo na arūpavacāro dve dhātuyo siyā arūpāvacaro. siyā na arūpāvacarā.

soḷasa dhātuyo pariyāpannā dve dhātuyo siyā pariyāpannā, siyā na apariyāpannā.

soḷasa dhātuyo aniyyātikā dve dhātuyo siyā niyyānikā siyā na aniyyānikā.

soḷasa dhātuyo aniyatā dve dhātuyo siyā niyatā siyā aniyatā.

soḷasa dhātuyo sauttarā. dve dhātuyo siyā sauttarā. siyā anuttarā. [pts page 097]

soḷasa dhātuyo araṇā. dve dhātuyo siyā saraṇā. siyā araṇāti.

pañhapucchakaṁ.
dhātuvibhaṅgo niṭṭhito
[pts page 099] [\q  99/]
[bjt page 182] [\x 182/]
4. saccavibhaṅgo

280. cattāri ariyasaccāni: dukkhaṁ ariyasaccaṁ, dukkhasamudayo ariyasaccaṁ, dukkhanirodho ariyasaccaṁ, dukkhanirodhagāmini paṭipadā ariyasaccaṁ.

281. tattha katamaṁ dukkhaṁ ariyasaccaṁ: jātipi dukkhā, jarāpi dukkhā, maraṇampi dukkhaṁ, sokaparidevadukkhadomanassapupāyāsāpi dukkhā, appiyehi sampayogo dukkho, piyehi vippayogo dukkho, yampicchaṁ na labhati tampi dukkhaṁ, saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā.

tattha katamā jāti: yā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti abhinibbatti khandhānaṁ pātubhāvo āyatanānaṁ paṭilābho, ayaṁ vuccati jāti.

tattha katamā jarā: yā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tamhi tamhi sattanikāye jarā jiraṇatā khaṇḍiccaṁ pāliccaṁ valittacatā āyuno saṁhāni indriyānaṁ paripāko, ayaṁ vuccati jarā.

tattha katamā maraṇaṁ: yā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tamhi tamhi sattanikāye cuti vacanatā bhedo antaradhānaṁ maccu maraṇaṁ kālakiriyā khandhānaṁ bhedo kalebarassa nikkhepo jīvitindriyassa upacchedo, idaṁ vuccati maraṇaṁ.

tattha katamo soko: ñātivyasanena vā phuṭṭhassa bhogavyasanena vā phuṭṭhassa rogavyāsanena vā phuṭṭhassa silavyāsanena vā [pts page 100] [\q 100/]      phuṭṭhassa diṭṭhivyāsanena vā phuṭṭhassaaññataraññatarena vyasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa soko socanā socitattaṁ anto soko anto parisoko cetaso parijjhāyanā domanassaṁ sokasallaṁ, ayaṁ vuccati soko.

tattha katamo paridevo: ñātivyasanena vā phuṭṭhassa bhogavyasanena vā phuṭṭhassa rogavyāsanena vā phuṭṭhassa silavyāsanena vā phuṭṭhassa diṭṭhivyāsanena vā phuṭṭhassaaññataraññatarena vyasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa adovā paridevitattaṁ vacā pālāpo vippalāpo lālappo lālappanā lālappitattaṁ, ayaṁ vuccati paridevo.

tattha katamaṁ dukkhaṁ: yaṁ kāyikaṁ asātaṁ kāyikaṁ dukkhaṁ kāya samphassajaṁ asātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ, kāyasamphassajā asātā dukkhā vedanā, idaṁ vuccati dukkhaṁ.

[bjt page 184] [\x 184/]
tattha katamaṁ domanassaṁ: yaṁ cetasikaṁ asātaṁ cetasikaṁ dukkhaṁ cetosamphassajaṁ asātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ, cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā, idaṁ vuccati domanassaṁ.

tattha katamo upāyāso: ñātivyasanena vā phuṭṭhassa bhogavyasanena vā phuṭṭhassa rogavyāsanena vā phuṭṭhassa silavyāsanena vā phuṭṭhassa diṭṭhivyāsanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena vyasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa āyaso upāyāso āyāsitattaṁ, ayaṁ vuccati upāyāso.

tattha katamo appiyehi sampayogo dukkho: idha yassa te honti aniṭṭhā akantā amanāpā rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā, ye vā panassa te honti anatthakāmā abhitakāmā aphāsukakāmā ayogakkhemakāmā, yā tehi saṅgati samāgamo samodhānaṁ missibhāvo, ayaṁ vuccati appiyehi sampayogo dukkho.

tattha katamo piyehi vippayogo dukkho: idha yassa te honti iṭṭhā kantā manāpā rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā, ye vā panassa te honti anatthakāmā abhitakāmā aphāsukakāmā ayogakkhemakāmā, mātā vā pitā vā bhātā vā bhagini vā bhagini vā mittāmaccā vā ñātisālohitā vā, yā tehi asaṅgati asamāgamo asamodhānaṁ amissibhāvo, ayaṁ vuccati piyehi vippayogo dukkho. [pts page 101] [\q 101/]

tattha katamaṁ yaṁpicchaṁ na labhati tampi dukkhaṁ: jātidhammānaṁ sattānaṁ evaṁ icchā uppajjati: aho vata mayaṁ na jātidhammā assāma, na ca vata no jāti āgaccheyyāti, na kho panetaṁ icchāya pattabbaṁ, idampi yampicchaṁ na labhati tampi dukkhaṁ, jarādhammānaṁ sattānaṁ -pevyādhidhammānaṁ sattānaṁ -pemaraṇadhammāṇaṁ sattānaṁ -pesokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammānaṁ sattānaṁ evaṁ icchā uppajjati: aho vata mayaṁ na sokaparidevadukkhadomanassupāyāsa dhammā assāma, na ca vata no sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā āgaccheyyunti, na kho panetaṁ icchāya pattabbaṁ. idampi yampicchaṁ na labhati tampi dukkhaṁ.

tattha katame saṁkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā. seyyathīdaṁ: rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārūpādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho, ime vuccanti saṁkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā.

iduṁ vuccati dukkhaṁ ariyasaccaṁ.

[bjt page 186] [\x 186/]
282. tattha katamaṁ dukkhasamudayo ariyasaccaṁ: taṇhā ponobhavikā nandirāgasahagatā tatra tatrābhinandinī, seyyathīdaṁ: kāmataṇhā, bhavataṇhā, vibhavataṇhā.

sā kho panesā taṇhā kattha uppajjamānā uppajjati, kattha nivisamānā nivisati. yaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

kiñca loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ: cakkhuṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthe taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. sotaṁ loke -pe- ghānaṁ loke -pejihhā loke -pe- kāyo loke -pe- mano loke -pe- piyarūpaṁ sātarūpaṁ, ettha"sā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

rūpā1- loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthe"sā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. saddā loke -pe- gandhā loke -perasā loke -pe- phoṭṭhabbā leke -pe- dhammā [pts page 102] [\q 102/]      loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthe"sā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

cakkhuviññāṇaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthe"sā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. sotaviññāṇaṁ loke -pe- ghānaviññāṇaṁ loke -pe- jivhāviññāṇaṁ loke -pe- kāyaviññāṇaṁ loke -pemanoviññāṇaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthe"sā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

cakkhusamphasso loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthe"sā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. sotasamphasso loke -pe- ghānasamphasse loke -pejivhāsampasso loke -pe- kāyasampasso loke -pemanosampasso loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthe"sā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

cakkhusamphasso vedanā loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthe"sā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. sotasamphasso vedanā loke -pe- ghānasamphasse vedanā loke -pe- jivhāsampasso vedanā loke -pekāyasampasso vedanā loke -pe- manosampasso vedanā loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthe"sā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

rūpaññā loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthe"sā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. saddasaññā loke -pe- ghandhasaññā loke -perasasaññā loke -pephoṭṭabbasaññā loke -pe- dhammasaññā loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthe"sā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

rūpaṁ - kattha ci,

[bjt page 188] [\x 188/]
rūpasañcetanaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthe"sā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. saddasañcetanā loke -pe- gandhasañcetanā loke -pe- rasasañcetanā loke -pe- phoṭṭhabbasañcetanā loke -pedhammasañcetanā loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

rūpataṇhā loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. saddataṇhā loke -pe- gandhataṇhā loke -perasataṇhā loke -pephoṭṭhabbataṇhā loke -pe- dhammataṇhā loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

rūpavitakko loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthe"sā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. saddacitakko loke -pe- gandhavitakko loke -pe- rasavitakko loke -pe- phoṭṭhabbavitakko loke -pedhammavitakko loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. [pts page 103] [\q 103/]

rūpavicāro loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. saddavicāro loke piyarūpaṁ, sātarūpaṁ etthesā taṇhā uppajamāna uppajjati, ettha nivisamānānivisati. gandhevicāro loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. rasavicāro loke piyarūpaṁ, sātarūpaṁ etthesā taṇhā uppajamāna uppajjati, ettha nivisamānānivisati. phoṭṭhabbavicāro loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. dhammavicāro loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

idaṁ vuccati dukkhasamudayo ariyasaccaṁ.

283. tattha katamaṁ dukkhanirodho ariyasaccaṁ: yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo.

sā kho panesā taṇhā kattha pahiyamānā pahiyati, kattha nirujjhamānā nirujjhati, yaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthesā taṇhā pahiyamānā pahiyati. ettha nirujjhamānā nirujjhati.

kiñca loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ: cakkhuṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, etthesātaṇhā pahīyamānā pahīyati. ettha nirujjhamānā nirujjhati. sotaṁ loke -pe- ghānaṁ loke -pe- jivhā loke kāyo loke -pemano loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

[bjt page 190] [\x 190/]
rūpā loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. saddaṁ loke -pegandhaṁ loke -pe- rasā loke phoṭṭhabbā loke -pedhammā loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

cakkhuviññāṇa loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ, ettha sā haṇhā pahīyamānā pahīyati. ettha nirujjhamānā nirujjhati. sotaviññāṇaṁ ghānaviññāṇaṁ loke -pejivhāviññāṇaṁ loke kāyaviññāṇaṁ loke -pe- manoviññāṇaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

cakkhusamphasso loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. sotasamphasso loke -pe-ghānasamphasso loke -pejivhāsamphasso loke kāyasampaphasso loke-pemanosamphasso loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

cakkhusamphasso vedanā loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. sotasamphasso vedanā loke -peghānasamphasso vedanā loke -pejivhāsamphasso vedanā loke kāyasampaphasso vedanā loke-pe- manosamphasso vedanā [pts page 104] [\q 104/]      loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

rūpasaññā loke -pe- saddāsaññā loke -pe- gandhasaññā loke -perasa saññā loke -pe- phoṭṭhabbasaññā loke -pe- dhammasaññā loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

rūpasaññāñcetanā loke -pe- saddāsaññāññecatanā loke -pegandhasaññāñcetanā loke -pe- rasasañcetanā loke -pephoṭṭhabbasañcetanā loke -pe- dhammasañcetanā loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

rūpataṇhā loke -pe- saddataṇhā loke -pe- gandhataṇhā loke -perasataṇhā loke -pe- phoṭṭhabbataṇhā loke -pedhammataṇhā loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

rūpavitakko loke -pe- saddavitakko loke -pegandhavitakko loke -pe- rasa vitakko loke -pephoṭṭhabbavitakko loke -pe-dhammavitakko loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

rūpavicāroloke -pe- saddavicāro loke -pegandhavicāro loke-perasa vicāro loke -pephoṭṭhabbavicāro loke-pe- dhammavicāro loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

idaṁ vuccati dukkhānirodho ariyasaccaṁ.

[bjt page 192] [\x 192/]
284. tattha katamaṁ dukkhanirodhagāminipaṭipadā ariyasaccaṁ: ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. seyyathīdaṁ: dammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi.

tattha katamā sammādiṭṭhi: dukkhe ñāṇaṁ dukkhasamudaye ñāṇaṁ dukkhanirodhe ñāṇaṁ dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ, ayaṁ vuccati sammādiṭṭhi.

tattha katamo sammāsaṅkappo: nekkhammasaṅkappo avyāpādasaṅkappo avihiṁsāsaṁkappo, ayaṁ vuccati sammāsaṅkappo. [pts page 105] [\q 105/]

tattha katamā sammāvācā: musāvādā veramaṇī pisunāvācā veramaṇī pharusāvācā veramaṇī samphappalāpā veramaṇī, ayaṁ vuccati sammāvācā.

tattha katamo sammākammatto: pāṇātipātā veramaṇī adinnādānā veramaṇī kāmesu micchācārā veramaṇī, ayaṁ vuccati sammā kammanto.

tattha katamo sammā ājivo: idha ariyasāvako micchā ājivaṁ pahāya sammā ājivena jivikaṁ kappeti, ayaṁ vuccati sammā ājivo.

tattha katamo sammā vāyāmo: idha bhikkhu anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti, vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati, uppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati, anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya chandaṁ janeti, vāyamati viriyaṁ ārabhati, cittaṁ paggaṇhāti padahati, uppannaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripuriyā chandaṁ janeti, vāyamati, viriyaṁ ārabhati, cittaṁ paggaṇhāti padahati, ayaṁ vuccati sammā vāyāmo.

tattha katamā sammā sati: idha bhikkhu kāye kāyānupassi viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhā domanassaṁ, vedanāsu -pe- citte -pedhammesu dhammānupassi viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhā domanassaṁ, ayaṁ vuccati sammāsati.

tattha katamo sammāsamādhi: idha bhikkhu vivicce"va kāmehi vicicca akulehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati, vitakkavicārānaṁ vupasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ sāmādhijaṁ pitisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati, pitiyā ca vihāragā upekkhako ca viharati sato"ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedati yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti upekkhako ca satimā sukhavihāriti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati, sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbe"va somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā, adukkhamasukhaṁ upekkhāsati pārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati, ayaṁ vuccati sammāsamādhi. [pts page 106] [\q 106/]

idaṁ vuccati dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṁ.
suttantabhājaniyaṁ.

1. atthagamā - [pts]

[bjt page 194] [\x 194/]
285. cattāri saccāti: dukkhaṁ, dukkhasamudayo, dukkhanirodho, dukkhanirodhagāminī paṭipadā.

tattha katamo dukkhasamudayo: taṇhā, ayaṁ vuccati dukkhasamudayo.

tattha katamaṁ dukkhaṁ: avasesā ca kilesā, avasesā ca akusalā dhammā, tiṇi ca kusalamūlāni sāsavāni, avasesā ca sāsavā kusalā dhammā, sāsavā ca kusalākusalānaṁ dhammānaṁ vipākā, ye ca dhammā kiriyā neva kusalā nākusalā ca kamamvipākā, sabbañca rūpaṁ, idaṁ vuccati dukkhaṁ.

tattha katamo dukkhanirodho: taṇhāya pahānaṁ, ayaṁ vuccati dukkanirodho.

tattha katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vicicce"va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhanaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ, tasmiṁ samaye aṭṭhaṅgiko maggo heti: sammādiṭṭhi -pesammā samādhi.

tattha katamā sammā diṭṭhi: yā paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo  sammādiṭṭhi dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ. ayaṁ vuccati sammādiṭṭhi.

tattha katamo sammāsaṅkappo: yo takko vitakko -pesammāsaṅkappo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammā saṅkappo.

tattha katamā sammācācā: yā catūhi vaciduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyā akaraṇaṁ anajjhāpatti velāanatikkamo setughāto sammāvācā maggaṅgaṁ maggaṁpariyāpananaṁ, ayaṁ vuccati sammavācā.

tattha katamo sammākammanto: yā tīhi kāyaduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyā akaraṇaṁ anajjhāpatti velā anatikkamo setughāto [pts page 107] [\q 107/]      sammākammanto maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati smākammanto.

tattha katamo sammā ājivo: yā micchāājivā ārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyā akaraṇaṁ anajjhāpatti velāanatikkamo setughāto sammāājīvo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati smākammanto.

tattha katamo sammāvāyāmo: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammāvāyāmo.

tattha katamā sammāsati: yā sati anussati -pe- sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammāsati.

tattha katamo sammāsamādhi: yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti -pesammāsamādhi, samādhisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammāsamādhi, ayaṁ vuccati dukkhanirodhagāminī paṭipādā, avasesā dhammā dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya sampayuttā.

[bjt page 196] [\x 196/]
286. tattha katamo dukkhasamudayo: taṇhā ca avasesā ca kilesā ayaṁ vuccati dukkhasamudayo.

tattha katamaṁ dukkhaṁ: avasesā ca akusalā dhammā, tīṇi ca kusalamūlāni sāsavāni, avasesā ca sāsavā kusalā dhammā, sāsavā ca kusalākusalānaṁ dhammānaṁ vipākā, ye ca dhammā kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā, sabbaṁ ca rūpaṁ, idaṁ vuccati dukkhaṁ.

tattha katamo dukkhanirodho: taṇhāya avasesānañca kilesāṁ pāhānaṁ, ayaṁ vuccati dukkhanirodho.

tattha katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vicicce"va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhanaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ, tasmiṁ samaye aṭṭhaṅgiko maggo heti: sammādiṭṭhi -pesammā samādhi, ayaṁ vuccati dukkhanirodhagāminī paṭipadā, [pts page 108] [\q 108/]      avasesā dhammā dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya sampayuttā.

287. tattha katamo dukkhāsamudayo: taṇhā ca, avasesā ca kilesā, avasesā caakusalā dhammā, ayaṁ vuccati dukkha samudayo.

tattha katamaṁ dukkhaṁ: tiṇi ca kusalamūlāni sāsavāni, avasesā ca sāsavā kusalā dhammā, sāsavā ca kusalākusalānaṁ dhammānaṁ vipākā, ye ca dhammā kiriyā ne"ca kusalā nākusalā na ca kammavipākā, sabbañca rūpaṁ, idaṁ vuccati dukkhaṁ.

tattha katamo dukkhanirodho: taṇhāya ca, avasesānañca kilesānaṁ, avasesānañcaakusalānaṁ dhammānaṁ pahānaṁ, ayaṁ vuccati dukkhanirodho.

tattha katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vicicce"va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhanaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ, tasmiṁ samaye aṭṭhaṅgiko maggo heti: sammādiṭṭhi -pesammā samādhi, ayaṁ cuccati dukkhanirodhagāminī paṭipadā, avasesā dhammā dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya sampayuttā.

288. tattha katamo dukkhasamudayo: taṇhā ca, avasesā ca kilesā avasesā ca akusalā dhammā, tiṇi ca kusalamūlāni sāsavāni, ayaṁ vuccati dukkhasamudayo.

tattha katamaṁ dukkhaṁ: avasesā ca sāsavā kusalā dhammā sāsavā ca kusalākusalānaṁ dhammānaṁ vipākā, ye ca dhammā kiriyā ne"va kusalā nākusalā na ca kammavipākā, sabbañca rūpaṁ, idaṁ vuccati dukkhaṁ. [pts page 109] [\q 109/]

tattha katamo dukkhanirodho: taṇhāya ca, avasesānañca kilesānaṁ, avasesānañca kilesāsanaṁ, avasesānañca akusalānaṁ dhammānaṁ, tiṇṇañca kusalamulānaṁ sāsavānaṁ pahānaṁ, ayaṁ vuccati dukkhanirodho.

[bjt page 198] [\x 198/]
tattha katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vicicce"va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhanaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ, tasmiṁ samaye aṭṭhaṅgiko maggo heti: sammādiṭṭhi -pesammā samādhi, ayaṁ vuccati dukkhanirodhagāminī paṭipadā, avasesā dhammā dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya sampayuttā.

289. tattha katamo dukkhāsamudayo: taṇhā ca. avasesā ca kilesā avasesā ca akusalā dhammā, tiṇi ca kusalamūlāni sāsavāni, avasesā ca sāsavā kusalā dhammā ayaṁ vuccati dukkhasamudayo.

tattha katamaṁ dukkhaṁ: sāsavā kusalākusalānaṁ dhammānaṁ vipākā, ye ca dhammā kiriyā ne"va kusalā nākusalā na kammavipākā, sababañca rūpaṁ, idaṁ vuccati dukkhaṁ.

tattha katamo dukkhanirodho: taṇhāya ca avasesānañca kilesānaṁ, avasesānañca akusalānaṁ dhammānaṁ, tiṇṇañca kusalāmulānaṁ sāsavānaṁ, avasesānañca sāsavānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ pahānaṁ, ayaṁ vuccati dukkhanirodho.

tattha katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vicicce"va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhanaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ, tasmiṁ samaye aṭṭhaṅgiko maggo heti: sammādiṭṭhi -pesammā samādhi ayaṁ vuccati dukkhanirodhagāminī paṭipadā avasesā dhammā dukkanirodhagāminiyā paṭipadāya sampayuttā.[pts page 110] [\q 110/]

290. cattāri saccāni: dukkhaṁ, dukkhasamudayo, dukkhanirodho, dukkhanirodhagāminī paṭipadā.

tattha katamo dukkhasamudayo: taṇhā, ayaṁ vuccati dukkaṣamudayo.

tattha katamaṁ dukkhaṁ: avasesā ca kilesā, avasesā ca akusalā dhammā, tiṇi ca kusalamūlāni sāsavāti, avasesā ca sāsava kusalā dhammā, sāsavā ca kusalākusalānaṁ dhammānaṁ vipākā, ye ca dhammā kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā, sabbañca rūpaṁ, idaṁ vuccati dukkhaṁ.

tattha katamo dukkhanirodho: taṇhāya pahānaṁ ayaṁ vuccati dukkhanirodho.

tattha katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vicicce"va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhanaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ, tasmiṁ samaye pañcaṅgiko maggo heti: sammādiṭṭhi sammā saṅkappo, vāyāmo, sammā sati, sammā samādhi

tattha katamā sammādiṭṭhi: yā paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭiṭhi dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ magga pariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammādiṭṭhi.
[bjt page 200] [\x 200/]
tattha katamo sammāsaṅkappo: yo takko -pesammāsaṅkappo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammāsaṅkappo.

tattha katamo sammāvāyāmo: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammāvāyāmo.

tattha katamā sammāsati: yā sati anussati anussati -pe- sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ - ayaṁ vuccati sammāsati.

tattha katamo sammāsamādhi: yā cittassa ṭhiti -pe- smamāsati samādhisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ. ayaṁ vuccati sammāsamādhi. ayaṁ vuccati dukkhanirodhagāminī paṭipadā avasesā dhammā dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya sampayuttā. [pts page 111] [\q 111/]
291. tattha katamo dukkhāsamudayo: taṇhā ca. avasesā ca kilesā avasesā ca akusalā dhammā, tiṇi ca kusalamūlāni sāsavāni, avasesā ca sāsavā kusalā dhammā ayaṁ vuccati dukkhasamudayo.

tattha katamaṁ dukkhaṁ: sāsavā kusalākusalānaṁ dhammānaṁ vipākā, ye ca dhammā kiriyā neva kusalā nākusalā na kammavipākā, sababañca rūpaṁ, idaṁ vuccati dukkhaṁ.

tattha katamo dukkhanirodho: taṇhāya ca avasesānañca kilesānaṁ, avasesānañca akusalānaṁ dhammānaṁ, tiṇṇañca kusalāmulānaṁ sāsavānaṁ, avasesānañca sāsavānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ pahānaṁ, ayaṁ vuccati dukkhanirodho.

tattha katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vicicce"va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhanaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ, tasmiṁ samaye aṭṭhaṅgiko maggo heti: sammādiṭṭhi sammā saṅkappo sammācāyāmo sammāsati sammāsamādhi. ayaṁ vuccati dukkhanirodhagāminī paṭipadā avasesā dhammā dukkanirodhagāminiyā paṭipadāya sampayuttā.

292. cattāri saccāni: dukkhaṁ, dukkhasamudayo, dukkhanirodho, dukkhanirodhagāminī paṭipadā.

tattha katamo dukkhasamudayo: taṇhā, ayaṁ vuccati dukkaṣamudayo.

tattha katamaṁ dukkhaṁ: avasesā ca kilesā, avasesā ca akusalā dhammā, tiṇi ca kusalamūlāni sāsavāti, avasesā ca sāsava kusalā dhammā, sāsavā ca kusalākusalānaṁ dhammānaṁ vipākā, ye ca dhammā kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā, sabbañca rūpaṁ, idaṁ vuccati dukkhaṁ.

tattha katamo dukkhanirodho: taṇhāya pahānaṁ ayaṁ vuccati dukkhanirodho.

tattha katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti [pts page 112] [\q 112/]      niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vicicce"va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhanaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti -peavikkhepo hoti, ayaṁ vuccati dukkhanirodhagāminī paṭipadā.

[bjt page 202] [\x 202/]
293. tattha katamo dukkhāsamudayo: taṇhā ca. avasesā ca kilesā avasesā ca akusalā dhammā, tiṇi ca kusalamūlāni sāsavāni, avasesā ca sāsavā kusalā dhammā ayaṁ vuccati dukkhasamudayo.

tattha katamaṁ dukkhaṁ: sāsavā kusalākusalānaṁ dhammānaṁ vipākā, ye ca dhammā kiriyā ne"va kusalā nākusalā na kammavipākā, sababañca rūpaṁ, idaṁ vuccati dukkhaṁ.

tattha katamo dukkhanirodho: taṇhāya ca avasesānañca kilesānaṁ, avasesānañca akusalānaṁ dhammānaṁ, tiṇṇañca kusalāmulānaṁ sāsavānaṁ, avasesānañca sāsavānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ pahānaṁ, ayaṁ vuccati dukkhanirodho.

tattha katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vicicce"va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhanaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti. ayaṁ vuccati dukkhanirodhagāminī paṭipadā
abhidhammabhājaniyaṁ.

294. cattāri ariyasaccāni: dukkhaṁ, ariyasaccaṁ, dukkhasamudayo, ariyasaccaṁ, dukkhanirodho, ariyasaccaṁ, dukkhanirodhagāmini paṭipadā ariyasaccaṁ.

295. catunnaṁ ariyasaccānaṁ kati kusalā, kati akusalā, kati avyākatā, -pekati saraṇā, kati araṇā:

samudayasaccaṁ akusalaṁ. maggasaccaṁ kusalaṁ. nirodhasaccaṁ avyākataṁ dukkhasaccaṁ siyā kusalaṁ, siyā akusalaṁ siyā abyākataṁ.

dve saccā siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya [pts page 113] [\q 113/]      vedanāya sampayuttā. nirodhasaccaṁ na vattabbaṁ sukhāya vedanāya sampayuttanti"pi dukkhāya vedanāya sampayuttanti"pi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttanti"pi dukkhasaccaṁ siyā sukhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā na vattabbaṁ sukhāya vedanāya sampayuttanti"pi dukkhāya vedanāya sampayuttanti"pi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttanti"pi.

dve saccā vipākadhmadhammā nirodhasaccaṁ neva vipākanavipākadhammadhammaṁ. dukkhasaccaṁ siyā vipākaṁ, siyā vipākadhammadhammaṁ, siyā nevavipākanavipākadhammadhammaṁ.

samudayasaccaṁ anupādinnupādāniyāṁ. dve saccā anupādinnaanupādāniyā. dukkhāsaccaṁ siyā upādinnupādāniyaṁ, anupādinnu pādāniyaṁ.

samudayasaccaṁ saṁkiliṭṭhasaṁkilesikā dve saccā asaṁkiliṭṭha asaṁkilesikā. dukkhasaccaṁ siyā saṁkiliṭṭhasaṁkilesikaṁ, siyā asaṁkiliṭṭhasaṁkilesikaṁ.

[bjt page 204] [\x 204/]
samuyasaccaṁ savitakkasavicāraṁ. nirodhasaccaṁ avitakkaavicāraṁ. maggasacca siyā savitakkasavicāraṁ, siyā avitakkavicāramattaṁ, siyā avitakkaavicāraṁ. dukkhasaccaṁ siyā savitakkasavicāraṁ, siyā avitakkavicāramattaṁ, siyā avitakkaavicāraṁ, siyā na vattabbaṁ savitakkasavicāranti"pi avitakkavicāramattanti"pi avitakkaavicāranti"pi.

dve saccā siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhā sahagatā. nirodhasaccaṁ na vattabbaṁ pitasahagatanti"pi, sukhasahagatanti"pi, upekkhāsahagatanti"pi dukkhasaccaṁ siyā pītisahagataṁ siyā sukhasahagataṁ, siyā upekkhāsahagataṁ. siyā na vattabbaṁ pitisahagatanti"pi sukhasahagatanti"pi upekkhāsahagatanti"pi.

dve saccā nevadassanena na bhāvanāya pahātabbā. samudayasaccaṁ siyā dassanena pahātabbā, siyā bhāvanāya pahātabbaṁ. dukkhasaccaṁ siyā dassanena pahātabbaṁ, siyā bhāvanāya pahātabbaṁ, siyā bhāvanāya pahātabbaṁ, siyā neva dassena na bhāvanāya pahātabbaṁ.

dve saccā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbāhetukā. samudayasaccaṁ siyā dassanena pahātabbāhetukaṁ, siyā bhāvanāya pahātabbaṁhetukaṁ. dukkhasaccaṁ siyā dassanena pahātabbaṁhetukaṁ, siyā bhāvanāya pahātabbahetukaṁ, siyā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukaṁ.

samudayasaccaṁ ācayagāmi. maggasaccaṁ apacayagāmi. [pts page 114] [\q 114/]      nirodhasaccaṁ nevācayagāmināpacayagāmi. dukkhasaccaṁ siyā ācayagāmi, siyā neva ācayagāmi nāpacayagāmi.

maggasaccaṁ sekkhaṁ. tiṇi saccāni neva sekkhā nāsekkhā.

samudaya saccaṁ parittaṁ. dve saccā appamāṇā, dukkhasaccaṁ siyā parittaṁ, siyā mahaggataṁ.

nirodhasaccaṁ anārammaṇaṁ. maggasaccaṁ appamāṇārammaṇaṁ. samudayasaccaṁ siyā parittārammaṇaṁ, siyā mahaggatārammaṇaṁ, na appamāṇārammaṇaṁ, siyā na vattabbaṁ parittārammaṇanti"pi mahaggatā rammaṇanti"pi dukkhasaccaṁ siyā parittārammaṇaṁ, siyā mahaggatārammaṇaṁ, siyā appamāṇārammaṇaṁ, siyā na vattabbaṁ parittārammaṇanti"pi mahaggatārammaṇanti"pi appamāṇārammaṇanti"pi.

samudayasaccaṁ hīnaṁ dve saccā paṇītā. dukkhasaccaṁ siyā hīnaṁ, siyā majjhimaṁ.

nirodhasaccaṁ aniyataṁ maggasaccaṁ sammattaniyataṁ. dve saccā siyā micchattiniyatā. siyā aniyatā.

nirodhasaccaṁ anārammaṇaṁ. samudayasaccaṁ na vattabbaṁ maggārammaṇanti"pi maggahetukanti"pi maggādhipatiti"pi maggasaccaṁ na maggārammaṇaṁ maggahetukaṁ, siyā maggādhipati. siyā na vattabbaṁ maggādhipatīti. dukkasaccaṁ siyā maggārammaṇaṁ na maggahetukaṁ, siyā maggādhipati, siyā na vattabbaṁ maggārammaṇanti"pi maggādhipatīti"pi.

[bjt page 206] [\x 206/]
dve saccā siyā uppannā, siyā anuppannā, na vattabbā uppādinoti. nirodhasaccaṁ na vattabbaṁ uppannanti"pi anuppannanti"pi uppādīti"pi dukkhasaccaṁ siyā uppannaṁ, siyā anuppannaṁ, siyā uppādi.

tiṇi saccāni siyā anitā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā. nirodhasaccaṁ na vattabbaṁ atītanti"pi anāgatanti"tipi paccuppannanti"pi.

nirodhasaccaṁ anārammaṇaṁ. maggasaccaṁ na vattabbaṁ atītārammaṇanti"pi anāgatārammaṇanti"pi paccuppannārammaṇanti"pi dve saccā siyā atitārammaṇā, siyāanāgatārammaṇā, siyā paccuppannārammaṇā, siyā na vattabbā atitārammaṇātipi anāgatārammaṇātipi paccuppannārammaṇāti"pi. [pts page 115] [\q 115/]

nirodhasaccaṁ bahiddhā. tīṇi saccāni siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā.

nirodhasaccaṁ anārammaṇaṁ. maggasaccaṁ bahiddhārammaṇaṁ. samudayasaccaṁ siyā ajjhattārammaṇaṁ, siyā bahiddhārammaṇaṁ. siyā ajjhatta bahiddhārammaṇaṁ. dukkhasaccaṁ siyā ajjhattārammaṇaṁ, siyā bahiddhārammaṇaṁ, siyā ajjhattabahiddhārammaṇaṁ, siyā na vattbbaṁ ajjhattārammaṇānti"pi bahiddhārammaṇanti"pi ajjhattabahiddhārammaṇanti"pi.

tiṇi saccāni anidassanaappaṭighā. dukkhasaccaṁ siyā sanidassana sappaṭighaṁ, siyā anidassanasappaṭighaṁ, siyā anidassanaappaṭighaṁ.

296. samudayasaccaṁ hetu. nirodhasaccaṁ na hetu. dve saccā siyā hetu, siyā na hetu.

dve saccā sahetukā. nirodhasaccaṁ ahetukaṁ. dukkhasaccaṁ siyā sahetukaṁ, siyā ahetukaṁ.

dve saccā hetusampayuttā. nirodhasaccaṁ hetuvippayuttaṁ. dukkhasaccaṁ siyā hetusampayuttaṁ, siyā hetuvippayuttaṁ.

samudayasaccaṁ hetu ceva sahetukañca nirodhasaccaṁ na vattabbaṁ hetu ceva sahetukanti"pi sahetukañce"va na ca hetūti"pi. maggasaccaṁ siyā hetu ceva sahetukañca. siyā sahetukañceva na ca hetu. dukkhasaccaṁ siyā hetuce"va sahetukañca siyā sahetukañceva na ca hetu, siyā na vattabbaṁ hetuce"va sahetukanti"pi sahetukañceva na ca hetūti"pi.

samudayasaccaṁ hetuce"va hetusampayuttañca nirodhasaccaṁ na vattabbaṁ hetu ceva hetusampayuttanti"pi hetusampayuttañceva na ca hetūti"pi. maggasaccaṁ siyā hetuce"va hetusampayuttañca. siyā hetusampayuttañceva na ca hetu. dukkhasaccaṁ siyā hetuce"va hetusampayuttañca, siyā hetusampayuttañca na ca hetu, siyā na vattabbaṁ hetuce"va hetusampayuttanti"pi hetusampayuttañceva na ca hetūti"pi.

nirodhasaccaṁ na hetuahetukaṁ. samudayasaccaṁ na vattabbā na hetu sahetukanti"pi na hetu ahetukanti"pi. maggasaccaṁ siyā na hetu sahetukaṁ, siyā na vattabbaṁ na hetu sahetukanti"pi na hetu ahetukanti"pi. dukkhasaccaṁ siyā na hetu sahetukaṁ, siyā na hetu ahetukaṁ. siyā na vattabbaṁ na hetu sahetukanti"pi na hetu ahetukanti"pi. [pts page 116] [\q 116/]

[bjt page 208] [\x 208/]
297. tiṇi saccāni sappaccayā. nirodhasaccaṁ appaccayaṁ.

tiṇi saccani saṅkhatā. nirodhasaccaṁ asaṅkhataṁ.

tiṇi saccāni anidassanā dukkhasaccaṁ siyā sanidassanaṁ, siyā anidassanaṁ.

tiṇi saccāni appaṭighā. dukkhasaccaṁ siyā sappaṭighaṁ siyā appaṭighaṁ.
tiṇi saccani arūpāni dukkhasaccaṁ siyā rūpaṁ, siyā arūpaṁ.
dve saccā lokiyā dve saccā lokuttarā.
kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.

298. samudayasaccaṁ āsavo. dve saccā no āsavā dukkhasaccaṁ siyā āsavo, siyā no āsavo.

dve saccā sāsavā. dve saccā anāsavā.

samudayasaccaṁ āsavasampayuttaṁ. dve saccā āsavavippayuttā. dukkhasaccaṁ siyā āsavasampayuttaṁ, siyā āsava vippayuttaṁ.

samudayasaccaṁ āsavo ceva sāsavañca. dve saccā na vattabbā āsavāceva sāsavāti"pi sāsavā ceva no ca āsavāti"pi. dukkhasaccaṁ siyā āsavo ceva sāsavañca, siyā sāsavañce"va no ca āsavo.

samudayasaccaṁ āsavo ceva āsavasampayuttañca. dve saccā na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttāti"pi dukkhasaccaṁ siyā āsavo ceva āsavasampayuttañca, siyāāsavasampayuttañceva no ca āsavo, siyā na vattabbaṁ āsāvo ceva āsavasampayuttanti"pi āsavasampayuttañce"va no ca āsavoti"pi.

dve saccā āsavavippayuttaanāsavā. samudayasaccaṁ na vattabbaṁ āsavavippayutta sāsavantipi āsavavippayuttaanāsavantipi. dukkhasaccaṁ siyā āsavavippayuttasāsavaṁ, siyā na vattabbaṁ āsavavippayuttasāsavanti"pi āsavavippayuttaanāsavantipi.

299. samudayasaccaṁ saṁyojanaṁ dve saccā no saṁyonā dukkhasaccaṁ siyā saññojanaṁ, siyā no saññojanaṁ.

dve saccā saññojanasampayuttaṁ. dve saccā saññojanavippayuttā. dukkhasaccaṁ siyā saññojanasampayuttaṁ, siyā saññojanavippayuttaṁ.

samudayasaccaṁ saññojanañceva saññoniyañca. dve saccā na vattabbā saññojanāceva saññojaniyāti"pi saññojaniyā ceva no ca saññojanāti"pi dukkhasaccaṁ siyā saññojanañceva saññojaniyañca, siyā saññojaniyaṁceva no ca saññojanaṁ.

[bjt page 210] [\x 210/]
samudayasaccaṁ saññojanañce"va saññojanasampayutataññca dve [pts page 117] [\q 117/]      saccā na vattabbā saññojanā ceva saññejanasampayuttā"pi, saññojanasampayuttā ceva no ca saññojanāti"pi dukkhasaccaṁ siyā saññojanañceva saññojanasampayuttañca, siyā saññojanasampayuttañce"va no ca saññojanaṁ, siyā na vattabbaṁ saññojanañceva saññojanasampayutatnti"pi, saññojanasampayutatañce"va no ca saññojananti"pi.

dve saccā saññojanavippayutta asaññojaniyā. samudayasaccaṁ na vattabbaṁ saññojanavippayuttasaññojaniyanti"pi, saññejanavippayuttaasaññojaniyantipi. dukkhasacacaṁ siyā saññojanavippayuttasaṁyojaniyaṁ, siyā na vattabbaṁ saññejanavippayuttasaññoniyanti"pi, saññojanavippayutta asaññojaniyanti"pi.

300. samudayasaccaṁ gantho. dve saccā no ganthā. dukkhasaccaṁ siyā gantho, siyā no gantho.

dve saccā ganthaniyā. dve saccā aganthaniyā.

dve saccā ganthavippayuttā. dve saccā siyā ganthasampayuttā, siyā ganthavippayuttā.

samudayasaccaṁ gantho ceva ganthaniyañca. dve saccā na vattabbā ganthā ce"va ganthaniyāti"pi ganthaniyā ce"va no ca ganthāni"pi. dukkhasaccaṁ siyā gantho ce"va ganthaniyañca, siyā ganthaniyañceva no ca gantho.

samudayasaccaṁ gantho ceva ganthasampayuttañca, siyā na vattabbaṁ gantho ceva ganthasampayuttantipi, ganthasampayuttañceva no ca ganthotipi. dve saccā na vattabbā ganthā ceva ganthasampayuttāti"pi, ganthasampayuttā ceva no ca ganthātipi. dukkhasaccaṁ siyā gantho ceva ganthasampayuttañca, siyā ganthasampayuttañceva no ca gantho, siyā na vattabbaṁ gantho ceva ganthasampayuttantipi, ganthasampayuttañceva no ca ganthotipi.

dve saccā ganthavippayuttaaganthaniyā. dve saccā siyā ganthavippayuttaganthaniyā, siyā na vattabbā ganthavippayuttaganthaniyā tipi ganthavippayutataaganthaniyātipi.

301-302-303. samudayasaccaṁ ogho -pe- yogo -pe nīvaraṇaṁ dve saccā no nīvaraṇā dukkhasaccaṁ siyā nīvaraṇaṁ, siyā no nīvaraṇaṁ.

dve saccā nīvaraṇiyā dve saccā anīvaraṇiyā.

samudayasaccaṁ nīvaraṇasampayuttaṁ. dve saccā nīvaraṇavippayuttā. dukkhasaccaṁ siyā nīvaraṇasampayuttaṁ, siyā nīvaraṇavippayuttaṁ.

samudayasaccaṁ [pts page 118] [\q 118/]      nīvaraṇaṁ ceva nīvaraṇiyañca. dve saccā na vattabbā nīvaraṇā ceva nīvaraṇiyātipi, nīvaraṇiyāceva no ca nīvaraṇātipi. dukkhasaccaṁ siyā nīvaraṇañceva nīvaraṇiyañca, siyā nīvaraṇiyañceva no ca nīvaraṇaṁ.

[bjt page 212] [\x 212/]
samudayasaccaṁ nīvaraṇañce va nīvaraṇasampayuttañca dve saccā na vattabbā nīvaraṇāceva nīvaraṇasampayuttāti"pi, nīvaraṇasampayuttā ceva no ca nīvaraṇātipi. dukkhasaccaṁ siyā nivaraṇaṁ ceva nīvaraṇa sampayutta ca, siyā nīvaraṇasampayuttaṁ ceva no ca nīvaraṇaṁ, siyā na vattabbaṁ nīvaraṇaṁ ceva nivaraṇasampayuttantipi nīvaraṇasampayuttaṁ ceva no ca nīvaraṇantipi.

dve saccā nīvaraṇavippayutta anīvaraniyā. samudayasaccaṁ na vattabbaṁ nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyantipi nīvaraṇavippayuttaanīvaraṇiyantipi. dukkhasaccaṁ siyā nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyaṁ, siyā na vattabbaṁ nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyanti"pi nīvaraṇavippayuttaanīvaraṇiyantipi.

304. tiṇi saccāni no parāmāsā. dukkhasaccaṁ siyā parāmāso, siyā no parāmaso.

dve saccā parāmaṭṭhā. dve saccā aparāmaṭṭhā.

dve saccā parāmāsavippayuttā. samudayasaccaṁ siyā parāmāsa sampayuttaṁ, siyā parāmāsavippayuttaṁ. dukkhasaccaṁ siyā parāmāsa sampayuttaṁ, siyā parāmāsavippayuttaṁ, siyā na vattabbaṁ parāmāsa sampayuttanti"pi parāmāsavippayuttanti"pi.

samudayasaccaṁ na vattabbaṁ parāmāso ceva parāmaṭṭhanti parāmaṭṭhaṁce va no ca parāmāso. dve saccā na vattabbā parāmāsā ceva parāmaṭṭhātipi parāmaṭṭhāceva no ca parāmāsāti"pi. dukkhasaccaṁ siyā parāmāso ceva parāmaṭṭhaṁ ca, siyā parāmaṭṭhaṁ ceva no ca parāmāso.

dve saccā parāmāsavippayuttaaparāmaṭṭhā. dve saccā siyā parāmāsavippayuttaparāmaṭṭhā, siyā na vattabbā parāmāsavippayutta parāmaṭṭhāti"pi parāmāsavippayutta aparāmaṭṭhāti"pi.

305. dve saccā sārammaṇā. nirodhasaccaṁ anārammaṇaṁ. dukkhasaccaṁ siyā sārammaṇaṁ, siyā anārammaṇaṁ.

tiṇi saccāni no cittā. dukkhasaccaṁ siyā cittaṁ, siyā no cittaṁ.

dve saccā cetasikā. nirodhasaccaṁ acetasikaṁ. dukkakhasaccaṁ siyā cetasikaṁ, siyā acetasikaṁ.

dve saccā [pts page 119] [\q 119/]      cittasampayuttā. nirodhasaccaṁ cittavippayuttaṁ dukkhasaccaṁ siyā cittasampayuttaṁ, siyā cittavippayuttaṁ, siyā na vattabbaṁ cittena sampayuttanti"pi cittenavippayutatnti"pi.

dve saccā cittasaṁsaṭṭhā. nirodhasaccaṁ cittavisaṁsaṭṭhaṁ. dukkhasaccaṁ siyā cittasaṁsaṭṭhaṁ, siyā cittavisaṁsaṭṭhaṁ, siyā na vattabbaṁ cittena saṁsaṭṭhanti"pi, cittena visaṁsaṭṭhanti"pi.

[bjt page 214] [\x 214/]
dve saccā cittasamuṭṭhānā. nirodhasaccaṁ no cittasamuṭṭhānaṁ. dukkhasaccaṁ siyā cittasamuṭṭhānaṁ, siyā no cittasamuṭṭhānaṁ.

dve saccā cittasahabhuno. nirodhasaccaṁ no cittasahabhu. dukkhasaccaṁ siyā cittasahabhu, siyā no citatasahabhu.

dve saccā cittānuparivattino, nirodhasaccaṁ no cittānuparivatti. dukkhasaccaṁ siyā cittānaparivatti, siyā no cittānaparivanti.

dve saccā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānā. nirodhasaccaṁ no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānaṁ. dukkhasaccaṁ siyā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānaṁ, siyā no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānaṁ.

dve saccā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno. nirodhasaccaṁ no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhu. dukkhasaccaṁ siyā citatasaṁsaṭṭhasamuṭṭhāna sahabhu, siyā nocittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhu.

dve saccā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino. nirodhasaccaṁ no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivakti. dukkhasaccaṁ siyā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivatti, siyā no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparavatti.

tiṇi saccāni bāhirā. dukkhasaccaṁ siyā ajjhattikaṁ siyā bāhiraṁ

tiṇi saccāni no upādā. dukkhasaccaṁ siyā upadā siyā no upādā.

tīṇi saccāni anupādinnā dukkhasaccaṁ siyā upādinnaṁ, siyā anupādinnaṁ.

306. samudayasaccaṁ upādānaṁ. dve saccā no upādānaṁ dukkha saccaṁ siyā upādānaṁ, siyā no upādānaṁ.

dve saccā upādāniyā. dve saccā anupādāniyā.

dve saccā upādānavippayuttā. dve saccā siyā upādānasampayuttā, siyā upādānavippayuttā.

samudayasaccaṁ upādānaṁ ceva upādāniyañca. dve saccā na vattabbā upādānā ceva upādāniyātipi, upādāniyā ceva no ca upādānāti"pi. dukkhasaccaṁ siyā upādānaṁ ceva upādāniyañca, siyā upādāniyaṁ ceva no ca upādānaṁ.

samudayasaccaṁ siyā upādānaṁ ceva upādānasampayuttañca, siyā na vattabbaṁ [pts page 120] [\q 120/]      upādānaṁ ceva upādānasampayuttanti"pi, upādānaspa yuttañceva no ca upādānantipi. dve saccā na vattabbā upādānā ceva upādānasampayutatātipi upādānasampayuttā ceva no ca upādānātipi. dukkhasaccaṁ siyā upādānaṁ ceva upādānasampayuttaṁ ca, siyā upādānasampayuttaṁ ceva no ca upādānaṁ, siyā na vattabbaṁ upādānaṁ ceva upādānasampayuttantipi, upānasampayuttaṁ ceva no ca upādānanantipi.

dve saccā upādānavippayuttaanupādāniyā, dve saccā siyā upādānavippayuttaupādāniyā, siyā na vattabbā upādānavippayuttaupādāniyātipi. upādānavippayuttaanupādāniyātipi.

[bjt page 216] [\x 216/]
307. samudayasaccaṁ kileso. dve saccā no kilesā. dukkhasaccaṁ siyā kileso. siyā no kileso.

dve saccā saṁkilesikā. dve saccā asaṁkilesikā.

samudayasaccaṁ saṁkiliṭṭhaṁ dve saccā asaṁkiliṭṭhā. dukkhasaccaṁ siyā saṁkiliṭṭhaṁ, siyā asaṁkiliṭṭhaṁta

samudayasaccaṁ kilesasampayuttaṁ dve saccā kilesavippayuttā. dukkhasaccaṁ siyā kilesasampayuttaṁ, siyā kilesavippayuttaṁ.

samudayasaccaṁ kileso ceva saṁkilesikañca. dve sacca na vattabbā kilesā ceva saṁkilesikātipi saṁkilesikā ceva no ca kilesātipi. dukkhasaccaṁ siyā kileso ceva saṁkilesikañca, siyā saṁkilesikaṁ ceva no ca kileso.

samudayasaccaṁ kileso ceva saṁkiliṭṭhaṁ ca. dve saccā na vattabbā kilesā cevasaṁkiliṭṭhātipi saṁkiliṭṭhāce no ca kilesātipi. dukkhasaccaṁ siyā kileso ceva saṁkiliṭṭhañca, siyā saṁkiliṭṭhañceva no ca kileso, siyā na vattabbaṁ kileso ceva saṁkiliṭṭhantipi saṁkiliṭṭhaṁ ceva no ca kilesotipi.

samudayasaccaṁ kileso ceva kilesasampayuttañca. dve saccā na vattabbā kilesā ceva kilesasampayuttātipi kilesasampayuttātipi kilesasampayuttā ceva no ca kilesātipi. dukkhasaccaṁ siyā kileso ceva kilesasampayuttaṁ ca, siyā kilesasampayuttaṁ ceva no ca kileso, siyā na vattabbaṁ kileso ceva kilesasampayuttantipi kilesasampayuttaṁ ceva no ca kilesoti"pi.

dve saccā kilesampayuttaasaṁkilesikā. samudayasacca na vattabbaṁ kilesavippayuttasaṁkilesikanati"pi kilesavippayuttaasaṁkilesikanati"pi. dukkhasaccaṁ siyā kilesavippayutta saṁkilesikaṁ, siyā na vattabbaṁ kilesavippayuttasaṁkilesikantapi kilesavippayuttaasaṁkilesikantipi. [pts page 121] [\q 121/]

308. dve saccā na dassanena pahātabbā na dve saccā siyā dassanena pahātabbā. siyā na dassanena pahātabbā.

dve saccā na bhāvanāya pahātabbā dve saccā siyā bhāvanāya pahātabbā, siyā na bhāvanāya pahātabbā.

dve saccā na dassanena pahātabbahetukā. dve saccā siyā dassanena pahātabbāhetukā, siyā na dassanena pahātabbahetukā.

dve saccā na bhāvanāya pahātabbahetukā. dve saccā siyā bhāvanāya pahātabbahetukā, siyā na bhāvanāya pahātabbahetukā.

samudayasaccaṁ savitakkaṁ. nirodhasaccaṁ avitakkaṁ dve saccā siyā savitakkā, siyā avitakkā.

[bjt page 218] [\x 218/]
samudaya saccaṁ savicāraṁ. nirodhasaccaṁ avicāraṁ. dve saccā siyā savicārā, siyā avicārā.

nirodhasaccaṁ appītikaṁ tiṇi saccāni siyā sappītikā, siyā appītikā

nirodhasaccaṁ na pītisahagataṁ. tiṇi saccāni siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā.

nirodhasaccaṁ na sukhasahagataṁ tiṇi saccāni siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā.

nirodhasaccaṁ na upekkhāsahagataṁ tiṇi saccāni siyā upekkhā sahagatā, siyā na upekkhāsahagatā.

samudayasaccaṁ kāmāvacaraṁ. dve saccā na kāmāvacarā. dukkhasaccaṁ siyā kāmāvacaraṁ, siyā na kāmāvacaraṁ.

tiṇi saccāni na rūpāvacaraṁ. dukkhasaccaṁ siyā rūpāvacaraṁ, siyā na rūpāvacaraṁ.

tiṇi saccāni na arūpāvacaraṁ. dukkhasaccaṁ siyā arūpāvacaraṁ, siyā na arūpāvacaraṁ

dve saccā pariyāpannā dve saccā apariyāpannā.

maggasaccaṁ niyyānikaṁ. tiṇi saccāni aniyyānikā.

maggasaccaṁ niyataṁ. nirodhasaccaṁ aniyataṁ dve saccā siyā niyatā, siyā aniyatā.

dve saccā sauttarā dve saccā anuttarā.

samudayasaccaṁ saraṇaṁ dve saccā araṇaṁ dukkhasaccaṁ siyā saraṇaṁ siyā araṇānti.

pañhapucchakaṁ.
saccavibhaṅgo niṭṭhito
[pts page 122] [\q 122/]
[bjt page 220] [\x 220/]
5. indriya vibhaṅgo

309. bāvisatindriyāni, cakkhundriyaṁ: sotindriyaṁ, ghānindriyaṁ, jivhindriyaṁ, kāyindriyaṁ, manindriyaṁ, jīvitindriyaṁ, itthindriyaṁ, purisindriyaṁ, sukhindriyaṁ, dukkhindriyaṁ, somanassindriyaṁ, domanassindriyaṁ, upekkhindriyaṁ, saddhindriyaṁ, viriyindriyaṁ, satindriyaṁ, samādhindriyaṁ, paññindriyaṁ, anaññātaññassāmītindriyaṁ, aññindriyaṁ, aññātāvindriyaṁ.
310. tattha katamaṁ cakkhundriyaṁ: yaṁ cakkhu catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya pasādo -pe- suñño gāmopeso. idaṁ vuccati cakkhundriyaṁ.

311-314. tattha katamaṁ sotindriyaṁ -pe- ghānindriyaṁ -pejivhindriyaṁ -pekāyindriyaṁ: yo kāyo catunnaṁ mahābhūtānaṁ upādāya pasādo -pe- suñño gāmo peso. idaṁ vuccati kāyindriyaṁ.

315. tattha katamaṁ manindriyaṁ: ekavidhena manindriyaṁ: phassasampayuttaṁ.

duvidhena manindriyaṁ: atthi sahetukaṁ, atthi ahetukaṁ.

tividhena manindriyaṁ: atthi kusalaṁ, atthi akusalā, atthi avyākataṁ.

catubbidhena manindriyaṁ: atthi kāmāvacaraṁ, atthi arūpāvaraṁ, atthi arūpāvacaraṁ, atthi apariyāpannaṁ.

pañcavidhena manindriyaṁ: atthi sukhindriyasampayuttaṁ atthi dukkhindriyasampayuttaṁ, atthi somanassindriyasampayuttaṁ, atthi domanassindriyasampayuttaṁ, atthi upekkhindriyasampayuttaṁ.

chabbidhena manindriyaṁ: cakkhuviññāṇaṁ, sotaviññāṇaṁ, ghānaviññāṇaṁ, jivhāyaviññāṇaṁ, kāyaviññāṇaṁ, manoviññāṇaṁ. evaṁ chabbidhena manindriyaṁ.

sattavidhena manindriyaṁ: cakkhuviññāṇaṁ, -pe- kāyaviññāṇaṁ, manodhātu manoviññāṇadhātu. evaṁ sattavidhena manindriyaṁ.

aṭṭhavidhena manindriyaṁ: cakkhuviññāṇaṁ, -pe- kāyaviññāṇaṁ, atthi sukhasahagataṁ, atthi dukkhasahagataṁ, manodhātu manoviññāṇadhātu. evaṁ aṭṭhavidhena manindriyaṁ.

navavidhena manindriyaṁ: cakkhuviññāṇaṁ, -pe- kāyaviññāṇaṁ, manodhātu manoviññāṇadhātu. atthi kusalā, atthi akusalā, atthi avyākatā. evaṁ navavidhena manindriyaṁ.

dasavidhena manindriyaṁ: cakkhuviññāṇaṁ, -pe- kāyaviññāṇaṁ, atthi sukhasahagataṁ, atthi dukkhasahagataṁ, manodhātu manoviññāṇadhātu. atthi akusalā atthi avyākatā evaṁ dasavidhena manindriyaṁ. (yathā viññāṇakkhandho tathā vitthāro) -pe- evaṁ bahuvidhena manindriyaṁ. idaṁ vuccati manindriyaṁ.

[bjt page 222] [\x 222/]
316. tattha katamaṁ jivindriyaṁ: jivinindriyaṁ duvidhena: atthi rūpajivinindriyaṁ, atthi arūpājivindriyaṁ.

tattha katamaṁ rūpajīvitindriyaṁ: yo tesaṁ rūpīnaṁ dhammānaṁ āyu ṭhiti yapanā yāpanā iriyanā vattanā pālanā jīvitaṁ jīvitindriyaṁ, idaṁ vuccati rūpajīvitindriyaṁ.

tattha katamaṁ arūpajīvitindriyaṁ: yo tesaṁ arūpīnaṁ dhammānaṁ āyu ṭhiti yapanā yāpanā iriyanā vattanā pālanā jīvitaṁ jīvitindriyaṁ, idaṁ vuccati arūpajīvitindriyaṁ. idaṁ vuccati jīvitindriyaṁ.

317. tattha katamaṁ itthindriyaṁ: yaṁ itthiyā itthiliṅgaṁ itthinimittaṁ itthikuttaṁ itthākappo itthattaṁ itthabhāvo, idaṁ vuccati itthindriyaṁ.

318. tattha katamaṁ purisindriyaṁ: yaṁ purisassa purisaliṅgaṁ purisanimittaṁ purisakuttaṁ [pts page 123] [\q 123/]      purisākappo purisattaṁ purisabhavo, idaṁ vuccati purisindriyaṁ.

319. tattha katamaṁ sukhindriyaṁ: yaṁ kāyikaṁ sātaṁ kāyikaṁ sukhaṁ kāyasamphassajā sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ kāyasamphassajā sātā sukhā vedanā, idaṁ vuccati sukhindriyaṁ.

320. tattha katamaṁ dukkhindriyaṁ: yaṁ kāyikaṁ asātaṁ kāyikaṁ dukkhaṁ kāyasamphassajā asātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ kāyasamphassajā asātā dukkhā vedanā, idaṁ vuccati dukkhindriyaṁ

321. tattha katamaṁ somanassindriyaṁ: yaṁ cetasikaṁ sātaṁ cesikaṁ sukhaṁ cetosamphassajā sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā, idaṁ vuccati somanassindriyaṁ.

322. tattha katamaṁ domanassindriyaṁ: yaṁ cetasikaṁ asātaṁ cetakaṁ dukkhaṁ ceto samphassajaṁ asātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ ceto samphassajā asātā dukkhaṁ vedayitaṁ, ceto sampassajā asātā dukkhā vedana, idaṁ vuccati domanassindriyaṁ.

323. tattha katamaṁ upekkhindriyaṁ: yaṁ cetasikaṁ nevasātaṁ nāsātaṁ cetosamphassajā adukkhamasukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā, idaṁ vuccati upekkhindriyaṁ.

324. tattha katamaṁ saddhindriyaṁ: yā saddhā saddahanā okappanā abhippasado saddhā saddhindriyaṁ saddhābalaṁ, idaṁ vuccati saddhindriyaṁ.

325. tattha katamaṁ viriyindriyaṁ: yo cetasiko viriyārambho, nikkamo parakkamo uyyāmo vāyāmo ussāho ussoḷhi thamo ṭhiti asithilaparakkamatā anikkhittachandatā anikkhittadhuratā dhurasampaggāho [pts page 124] [\q 124/]      viriyaṁ viriyindriyaṁ viriyabalaṁ, idaṁ vuccati viriyindriyaṁ.

[bjt page 224] [\x 224/]
326. tattha katamaṁ satindriyaṁ: yā sati anussati paṭissati sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpannatā asammussanatā sati satindriyaṁ satibalaṁ sammāsati, idaṁ vuccati satindriyaṁ.

327. tattha katamaṁ samādhindriyaṁ: yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṁ samādhibalaṁ, sammāsamādhi, idaṁ vuccati samādhindriyaṁ.

328. tattha katamaṁ paññindriyaṁ: yā paññā pajānanā vicayo pavicayo -pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ vuccati paññindriyaṁ.

329. tattha katamaṁ anaññātaññassāminindriyaṁ: yā tesaṁ dhammānaṁ anaññātānaṁ adiṭṭhānaṁ apattānaṁ aviditānaṁ asacchikatānaṁ sacchikiriyāya paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati anaññātaññassāmītindriyaṁ.

330. tattha katamaṁ aññindriyaṁ: yā tesaṁ dhammānaṁ ñātānaṁ diṭṭhānaṁ pattānaṁ viditānaṁ sacchikatānaṁ sacchikiriyāya paññā pajānatā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati aññindriyaṁ.

331. tattha katamaṁ aññāvindriyaṁ: yā tesaṁ dhammānaṁ aññātāvīnaṁ diṭṭhānaṁ pattānaṁ viditānaṁ sacchikatānaṁ sacchikiriyāya paññā pajānatā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati aññātāvindriyaṁ.

abhidhammabhājaniyaṁ.

332. bāvisatindriyāni, cakkhundriyaṁ: sotindriyaṁ, ghānindriyaṁ, jivhindriyaṁ, kāyindriyaṁ, manindriyaṁ, jīvitindriyaṁ, itthindriyaṁ, purisindriyaṁ, sukhindriyaṁ, dukkhindriyaṁ, somanassindriyaṁ, domanassindriyaṁ, upekkhindriyaṁ, saddhindriyaṁ, viriyindriyaṁ, satindriyaṁ, samādhindriyaṁ, [pts page 125] [\q 125/]      paññindriyaṁ, anaññātaññassāmītindriyaṁ, anaññātaññassāmatindriyaṁ, aññindriyaṁ, aññātāvindriyaṁ.

333. bāvisatinaṁ indriyānaṁ kati kusalā, kati akusalā, kati avyākatā, -pekati saraṇā, kati araṇā:

dasindriyā avyākatā. domanassindriyaṁ akusalaṁ anaññātaññassamitindriyaṁ kusalaṁ. cattārindriyā siyā kusalā, siyā avyātakā. cha indriyā siyā kusalā, akusalā, siyā avyākatā.

[bjt page 226] [\x 226/]
dvāyindriyā na vattabbā sukhāya vedanāya sampayuttātipi dukkhāya vedanāya sampayuttātipi, adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttātipi. cha indriyā siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. tīṇindriyā siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. jivinindriyaṁ siyā sukhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā na vattabbaṁ sukhāya vedanāya sampayuttanti"pi dukkhāya vedanāya sampayuttanti"pi, adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttanti"pi.

sattindriyā neva vipāka na vipākadhammadhammā, tīṇindriyā vipākā. dvīndriyā vipākadhammadhammā. aññindriyaṁ siyā vipākaṁ, siyā vipāka dhammadhammaṁ. navindriyā siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā, siyā neva vipāka na vipākadhammadhammā.

navindriyā upādinnupādāniyā. domanassindriyaṁ anupādinnupādāniyaṁ, tīṇindriyā anupādinna anupādāniyā. navindriyā siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā.

navindriyā asaṁkiliṭṭhasaṁkilesikā. domanassindriyaṁ saṁkiliṭṭhasaṁkilesikaṁ. tīṇindriyā asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesikā, tīṇindriyā siyā asaṁkiliṭṭhasaṁkilesikā, siyā asaṁkiliṭṭhasaṁkilesikā, siyā asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesikā. cha indriyā siyā saṁkiliṭṭhasaṁkilesikā, siyā asaṁkiliṭṭha saṁkilesikā, siyā asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesikā.

navindriyā avitakkaavicārā. domanassindriyaṁ savitakkasavicāraṁ. upekkhindriyaṁ siyā savitakkasavicāraṁ, siyā avitakkaavicāraṁ. ekādasindriyā siyā savitakkasavicārā. siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā.

ekādasindriyā na vattabbā pītisahagatāti"pi sukhasahagatāti"pi upekkhāsahagatāti"pi. somanassindriyaṁ siyā pītisahagataṁ, na sukhasahagataṁ, na upekkhāsahagataṁ, [pts page 126] [\q 126/]      siyā na vattabbaṁ pitisahagatanti. cha indriyā siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā. cattārindriyā siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā, siyā na vattabbā pītisahagatāti"pi sukhasahagatāti"pi upekkhāsahagatāti"pi.

paṇṇarasindriyā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā. domansindriyaṁ siyā dassanena pahātabbaṁ, siyā bhāvanā pahātabbaṁ cha indriyā siyā dassanena pahātabbā, siyā bhāvanāya pahātabbā, siyā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā.

paṇṇarasindriyā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā. domanassindriyaṁ siyā dassanena pahātabbahetukaṁ, siyā bhāvanāya pahātabbahetukaṁ. cha indriyā siyā dassanena pahātabbahetukā, siyā bhāvanāya pahātabbahetukā, siyā nevadassanena na bhāvanāya pahātabba hetukā.

[bjt page 228] [\x 228/]
dasandriyā neva ācayagāmi nāpacayagāmino. domanassindriyaṁ ācayagāmi. anaññātaññassāmītindriyaṁ apacayagāmi. aññindriyaṁ siyā apacayagāmi, siyā nevācayagāmi nāpacayagāmi. navindriyā siyā ācayagāmino, siyā apacayagāmino, siyā neva ācayagāmi nāpacayagāmino.

dasindriyā neva sekkhā nāsekkhā. dvindriyā sekkhā. aññātāvindriyaṁ asekkhaṁ navindriyā siyā sekkhā, siyā asekkhā, siyā neva sekkhā nāsekkhā.

dasindriyā parittā. tīṇindriyā appamāṇā: navindriyā siyā parittā, siyā mahaggatā, siyā appamāṇā.

sattindriya anārammaṇā. dvindriyā parittārammaṇā. tīṇindriyā appamāṇārammaṇā. domanassindriyaṁ siyā parittārammaṇaṁ, siyā mahaggatārammaṇaṁ, na appamāṇārammaṇaṁ. siyā na vattabbaṁ parittārammaṇanti"pi mahaggatārammaṇanti"pi. navindriyā siyā parittārammaṇā, siyā mahaggatārammaṇā, siyā appamāṇārammaṇā, siyā na vattabbā parittārammaṇāti"pi mahaggatārammaṇāti"pi appamāṇārammaṇāti"pi.

navindriyā majjhimā. domanassindriyaṁ hīnaṁ tiṇindriyaṁ paṇītā tīṇindriyā siyā majjhimā, siyā paṇītā. cha indriyā siyā hīnā, siyā majjhimā. siyā paṇītā.

dasindriyā aniyatā anaññātaññassāmītindriyaṁ sammattiniyataṁ. cattārindriyā siyā sammattaniyatā, siyā aniyatā. domanassindriyaṁ siyā micchattaniyataṁ, siyā [pts page 127] [\q 127/]      aniyataṁ. cha indriyā siyā micchattiniyatā, siyā sammattiniyatā, siyā aniyatā.

sattindriyā anārammaṇā. cattārindriyā na vattabbā maggārammaṇāti"pi maggatekāti"pi maggādhipatinoti"pi anaññātaññassāmītindriyaṁ na maggārammaṇaṁ, siyā maggahetukaṁ, siyā maggādhipati, siyā na vattabbaṁ maggahetukanti"pi maggādhipatiti"pi aññindriyaṁ na maggārammaṇaṁ, siyā maggahetukaṁ, siyā maggādhipati, siyā na vattabbaṁ maggahetukanti"pi maggādhipatiti"pi navindriyā siyā maggārammaṇā, siyā maggahetukā, siyā maggādhipatino, siyā na vattbabā maggārammaṇāti"pi maggahetukāti"pi

dāsindriyā siyā uppannā, siyā uppādino, na vattabbā anuppannāti. dvindriyā siyā uppannā, siyā uppādino, na vattabbā anuppannāti. dvindriyā siyā uppannā, siyā anuppannā, na vattbabā uppādinoti. dasindriyā siyā uppannāsiyā anuppannā, siyā uppādino.

siyā, atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā.

sattindriyā anārammaṇā. dvindriyā paccuppannārammaṇā. tīṇindriyā na vattabbā atītārammaṇātipi anāgatārammaṇāti"pi paccuppannārammaṇāti"pi dasindiyāsiyā atītārammaṇā. siyā anāgatārammaṇā, siyā paccuppannārammaṇā, siyā na vattabbāatītārammaṇāti"pi anagatā rammaṇāti"pi paccuppannārammaṇāti"pi.

siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā.

[bjt page 230] [\x 230/]
sattindriyā anārammaṇā. tīṇindriyā bahiddhārammaṇā. cattārindriyā siyā ajjhattārammaṇā, siyā bahiddhārammaṇā, siyā ajjhattabahiddhārammaṇā. aṭṭhandriyā siyā ajjhattārammaṇā, siyā bahiddhārammaṇā, siyā ajjhattabahiddhārammaṇā, siyā na vattabbā ajjhattārammaṇāti"pi bahiddhārammaṇāti"pi ajjhattabahiddhārammaṇāti"pi.

pañcindriyā anidassanasappaṭighā. sattarasindriyā anidassana appaṭighā.

334. cattārindriyā hetu. aṭṭhārasindriyā na hetu.

sattindriyā sahetekā. navindriyā ahetukā. cha indriyā siyā sahetukā, siyā ahetukā.

sattindriyā hetusampayuttā. navindriyā hetuvippayuttā. cha indriyā siyā hetusampayuttā, siyā hetuvippayuttā.

cattārindriyā hetu ceva sahetukā ca navindriyā na vattabbā hetu ceva sahetukāti"pi, sahetukā ceva na ca hetūti"pi tīṇindriyā na vattabbā hetu ceva sahetukāti, sahetukā ceva na ca hetu. cha indriyā na vattabbā hetu ceva sahetukāti, siyā sahetukā ceva na ca hetu, siyā na vattabbā sahetukāceva na cahetūti.

cattārindriyā hetu ceva hetu sampayuttā [pts page 128] [\q 128/]      ca. navindriyā na vattabbā hetu ceva hetusampayuttāti"pi hetusampayuttā ceva na ca hetūti"pi tīṇindriyā na vattabbā hetucha indriyā na vattabbā hetu ceva hetu sampayuttāti. siyā hetusampayuttā ceva na ca hetu. siyā na vattabbā hetusampayuttā ceva na ca hetūti.

navindriyā na hetu ahetukā. tiṇindriyā na hetu sahetukā. cattārindriyā na na vattabbā na hetu sahetukāti"pi na hetu ahetukati"pi. cha indriyā siyā na hetu sahetukā, siyā na hetu ahetukā.

335. sappaccayā, saṅkhatā, anidassanā.

pañcindriyā sappaṭighā sattarasindriyā appaṭighā.

sattindriyā rūpā. cuddasindriyā arūpā. jīvitindriyaṁ siyā rūpaṁ, siyā arūpaṁ.

dasindriyā lokiyā tīṇindriyā lokuttarā. navindriyā siyā lokiyā, siyā lokuttarā.

kenaci viññoyyā kenaci na viññeyyā.

[bjt page 232] [\x 232/]
336. no āsavā.
dasindriyā sāsavā. tīṇindriyā anāsavā navindriyā siyā sāsavā, siyā anāsavā.

paṇṇarasindriyā āsavavippayuttā. domanassindriyaṁ āsavasampayuttaṁ. cha indriyā siyā āsavasampayuttā, siyā āsavavippayuttā.

dasindriyā na vattabbā āsavā ceva sāsavāti, sāsavā ceva no ca āsavāti. tīṇindriyā na vattabbā āsavā ceva sāsavāti"pi sāsavā ceva no ca āsavāti"pi. navinduriyā na vattabbā āsavā ceva sāsavāti, siyā sāsavā ceva no ca āsavā. siyā na vattabbā sāsavā ceva no ca āsavāti.

paṇṇarasindriyā na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttā"pi, āsavasampayuttā cevano ca āsavāti"pi. domanassindriyaṁ na vattabbaṁ āsavo ceva āsavasampayuttanti āsavasampayuttaṁ ceva no ca āsavo. cha indriyā na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttāti, siyā āsavasampayuttā ceva no ca āsavā, siyā na vattabbā āsavasampayuttā ceva ne ca āsavāti.

navindriyā āsavavippayuttasāsavā. tīṇindriyā asavavippayuttaanāsavā. domanassindriyaṁ na vattabbaṁ āsavavippayuttasāsavanti"pi āsavavippayuttaanāsavanti"pi. tīṇindriyā siyā āsavavippayutta sāsavā, siyā āsavavippayutta anāsavā. cha indriyā siyā āsavavippayuttasāsavā, siyā āsavavippayutta anāsavā, siyā na vattabbā āsavavippayutatsāsavāti"pi āsavavippayuttaanāsavāti"pi.

337. no saññojanā.

dasindriyā saññojaniyā. tīṇindriyā asaṁyojaniyā. navindriyā siyā saṁyojaniyā, siyā asaṁyojaniyā.

paṇṇarasindriyā saṁyojanavippayuttā. domanassindriyaṁ saṁyojanasampayuttaṁ. cha indriyā siyā [pts page 129] [\q 129/]      saṁyojanasampayuttā, siyāsaṁyojanavippayuttā.

dasindriyā na vattabbā saṁyojanā ceva saṁyojaniyāti, saṁyojaniyā ceva no ca saṁyojanā. tīṇindriyā na vattabbā saññojanāceva saññojaniyātipi saññojaniyā ceva noca saṁyojanātipi. navindriyā na vattabbā saṁyojanāceva saṁyojaniyāti, siyā saṁyojaniyā ceva no ca saṁyojanā, siyā na vattabbā saṁyojaniyā ceva no ca saṁyojanāti.

paṇṇarasindriyā na vattabbā saṁyojanāce"va saṁyojanasampayuttā"pi saṁyojanasampayuttā ceva no ca saṁyojanātipi. domanassindriyaṁ na vattabbaṁ saṁyojanaṁ ceva saṁyojanasampayuttanti, saṁyojanasampayuttaṁ ceva no ca saṁyojanaṁ. cha indriyā na vattabbā saṁyojanā ceva saññojanasampayuttāti. siyā saññojanasampayuttā ceva no ca saṁyojanā, siyā na vattabbā saṁyojanasampayuttā ceva no ca saṁyojanāti.

[bjt page 234] [\x 234/]
navindriyā saṁyojavippayuttasaṁyojaniyā, tīṇindriyā saṁyojana vippayuttaasaṁyojaniyā, domanassindriyaṁ na vattabbaṁ saṁyojana vippayuttasaṁyojaniyantipi saṁyojanavippayuttaasaṁyojaniyanti"pi. tīṇindriyā siyā saṁyojanavippayuttasaṁyojaniyā, siyā saṁyojana vippayuttaasaṁyojaniyā cha indriyā siyā saṁyojanavippayutta saṁyojaniyā, siyā saṁyojanavippayuttaasaṁyojaniyā. siyā na vattabbā saṁyojanavippasaṁyojaniyāti"pi saññojanavippayuttaasaṁyojaniyāti"pi.

338. no ganthā.
dasindriyā ganthānīyā tīṇindriyā aganthanīyā. navindriyā siyā ganthaniyā, siyā aganthanīyā.

paṇṇarasindriyā ganthavippayuttā. domanassindriyaṁ ganthasampayuttaṁ cha indriyā siyā ganthasampayuttā, siyā ganthavippayuttā

dasindriyā na vattabbā ganthā ce"va ganthaniyāti, ganthaniyā ceva noca ganthā. tiṇivdriyā na vattabbā ganthā ceva ganthanīyāti"pi ganthanīyā ceva no ca ganthā"pi. navindriyā na vattabbā ganthā ceva ganthanīyāti, siyā ganthanīyā ceva no ca ganthā, siyā na vattabbā ganthanīyā ceva no ca ganthāti.

paṇṇarasindriyā na vattabbā ganthā ceva ganthasampayuttā"pi gantha sampaputtā ceva no ca ganthāti"pi. domanassindriyaṁ na vattabbaṁ gantho ceva ganthasampayuttanti, ganthasampayuttaṁ ceva no ca gantho. cha indriyā na vattbbā ganthā ceva ganthasampayuttāti, siyā ganthasampayuttā ceva no ca ganthā, siyā na vattabbā ganthasampayuttā ceva no ca ganthāti.

navindriyā ganthavippayuttaganthanīyā. tīṇindriyā ganthavippayutta [pts page 130] [\q 130/]      aganthaniyā. domanassindriyaṁ na vattabbaṁ gavthavippayuttaganthaniyatti"pi ganthavippayuttaaganthaniyanti"pi tīṇindriyā siyā ganthavippayutataganthanīyā, siyā ganthavippayuttaaganthanīyā, siyā na vattabbā gantavippayutta gantanīyāti"pi ganthavippayuttaaganthaniyāti"pi.

339-341. no oghā -pe- no yogā -pe- no nīvaraṇā

dasindriyā nīvaraṇiyā, tīṇindriyā anīvaraṇiyā navindriyā siyā nīvaraṇiyā, siyā aṇivaraṇiyā.

dasindriyā nīvaraṇiyā, tīṇindriyā anīvaraṇiyā navindriyā siyā nīvaraṇiyā, siyā anīvaraṇiyā.

paṇṇarasindriyā nīvaraṇavippayuttā domanassindriyaṁ nivaraṇa sampayuttaṁ. cha indriyā siyā nīvaraṇasampayuttā siyā nīvaraṇavippayuttā.

dasindriyā na vattabbā nivaraṇā ceva nīvaraṇiyāti, nīvaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇā. tīṇindriyā na vattabbā nīvaraṇā ceva nīvaṇiyāti"pi nīvaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇāti"pi navindriyā na vattabbā nivaraṇā ceva nīvaraṇiyāti. siya nīvaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇā, siyā na vattbabā nīvaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇāti.

[bjt page 236] [\x 236/]
paṇṇarasindriyā na vattabbā nivaraṇā ceva nīvaraṇisampayuttāti"pi nīvaraṇasampayuttā ceva no ca nīvaraṇāti"pi. domanassindriyaṁ na vattabbaṁ nīvaraṇaṁ ceva nīvaraṇasampayuttanti, nīvaraṇasampayuttaṁ ceva no ca nīvaraṇaṁ. cha indriyā na vattabbā nīvaraṇā ceva nīvaraṇasampayuttāti. siyā nīvaraṇasampayuttā ceva no ca nīvaraṇā, siyā na vattabbā nīvaraṇasampayuttā ceva no ca nīvaraṇāti.

navindriyā nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyā. tiṇivdriyā nīvaraṇavippayutta anīvaraṇiyā. domanassindriyaṁ na vattabbaṁ nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyanti"pi, nīvaraṇavippayuttaanīvaraṇiyanti"pi. tīṇindriyā siyā nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyā, siyā nīvaraṇavippayutta anivaraṇiyā cha indriyā siyā nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyā. siyā nīvaraṇavippayuttaanīvaraṇiyā, siyā nīvaraṇavippayutatanīvaraṇiyā, siyā na vattabbā, nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyā"pi nīvaraṇavippayuttaanīvaraṇiyāti"pi.

342. no parāmāsā.
dasindriyā parāmaṭṭhā. tīṇindriyā aparāmaṭṭhā navindriyā siyā parāmaṭṭhā, siyā aparāmaṭṭhā.

soḷasindriyā parāmāsavippayuttā. cha indriyā siyā parāmāsa sampayuttā, siyā parāmāsa vippayuttā.

dasindriyāna vattabbā parāmāsā ceva parāmaṭṭhāti, parāmaṭṭhā ceva no ca parāmāsā. tīṇindriyā na vattabbā parāmāsā ceva [pts page 131] [\q 131/]      parāmaṭṭāti"pi, parāmaṭṭhā ceva no ca parāmāsāti"pi. navindriyā na vattabbā parāmāsā ceva parāmaṭṭhāti, siyā parāmaṭṭhā ceva no ca parāmāsā, siyā na vattabbā parāmaṭṭhā ceva no ca parāmāsāti.

dasindriyā parāmāsavippayuttaparāmaṭṭhā. tīṇindriyā parāmāsavippayuttaaparāmaṭṭhā, tīṇindriyā siyā parāmāsavippayuttaparāmaṭṭhā siyā parāmāsavippayutta aparāmaṭṭhā cha indriyā siyā parāmāsavippayuttaparāmaṭṭhā, siyā parāmāsavippayuttaaparāmaṭṭhā, siyā na vattabbā parāmāsavippayutta parāmaṭṭhāti"pi parāmāsavippayuttaaparāmaṭṭhāti"pi.

343. sattindriyā anārammaṇā. cuddasindriyā sārammaṇā. jīvitindriyaṁ siyā sārammaṇaṁ, siyā anārammaṇaṁ.

ekavisatindriyā no cittā. manindriyaṁ cittaṁ.

terasindriyā cetasikā aṭṭhindriyā acetasikā. acetasikā. jīvitindriyaṁ siyā cetasikaṁ, siyā acetasikaṁ.

terasindriyā, cittasampayuttā. sattindriyā cittavippayuttā. jīvitindriyaṁ siyā cittasampayuttaṁ, siyā cittavippayuttaṁ. manindriyaṁ na vattabbaṁ cittena sampayuttanti"pi cittena vippayuttanti"pi.

terasindriyā citatsaṁsaṭṭhā sattindriyā cittavisaṁsaṭṭhā jīvitindriyaṁ siyā cittasaṁsaṭṭhaṁ, siyā cittavissaṁsaṭṭhaṁ manindriyaṁ na vattabbaṁ cittena saṁsaṭṭhanti"pi cittena visaṁsaṭṭhanti"pi.

[bjt page 238] [\x 238/]
terasindriyā cittasamuṭṭhānā. aṭṭhindriyā no cittasamuṭṭhānā. jīvitivdriyaṁ siyā cittasamuṭṭhānaṁ, siyā no cittasamuṭṭhānaṁ.

terasindriyā cittasahabhuno. aṭṭhindriyā no cittasahabhuno. jīvitindriyaṁ siyā cittasahabhu siyā no cittasahabhu.

terasindriyā cittānuparivattino aṭṭhindriyā no cittānuparivatatino jīvitindriyaṁ siyā cittānuparivatti, siyā no cittānuparivatti.

terasindriyā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānā aṭṭhindriyā no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānā jīvitindriyaṁ siyā citatsaṁsaṭṭhasamuṭṭhānaṁ, siyā no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānaṁ.

terasindriyā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno aṭṭhindriyā no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno jīvitindriyaṁ siyā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhu, siyā no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhu,

terasindriyā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino aṭṭhindriyā no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino. jīvitindriyaṁ siyā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivatti, siyā no citatsaṁsaṭṭha samuṭṭānānuparivatti.

cha indriyā ajjhattikā. soḷasitdriyā bāhirā. [pts page 132] [\q 132/]

sattindriyā upādā. cuddasindriyā no upādā jīvitindriyaṁ siyā upādā, siyā no upadā.

navindriyā upādinnā cattārindriyā anupādinnā. navindriyā siyā upādinnā. siyā anupādinnā.

344. no upādānā.
dasindriyā upādāniyā tīṇindriyā anupādāniyā navindriyā siyā upādāniyā. siyā anupādāniyā.

soḷasindriyā upādānavippayuttā, cha indriyāsiyā upādānasampayuttā siyā upādāna vippayuttā.

dasindriyā na vattabbā upādānā ceva upādāniyāti. upādāniyā ceva no ca upādānā. tīṇindriyā na vattabbā upādānā ceva upādāniyāti"pi, upādāniyā ceva no ca upādānāti"pi. navindriyā na vattabbā upādānā ceva upādāniyāti, siyā upādāniyā ceva no ca upādānā, siyā na vattabbā upādāniyā ceva no ca upādānāti.

soḷasindriyā na vattabbā upādānā ceva upādānasampayuttāti"pi upādānasampayuttā ceva no ca upādānāti"pi. cha indriyā na vattabbā upādānā ceva upādānasampayuttāti, siyā upādānasampayuttā ceva no ca upādānā, siyā na vattabbā upādānasampayuttā ceva no ca upādānāti.

[bjt page 240] [\x 240/]
dasindriyā upādānavippayuttaupādāniyā. tīṇindriyā upādānavippayutta anupādāniyā. anupādāniyā. tīṇindriyā siyā upādānavippayuttaupādāniyā, siyā upādānavippayuttaanupādāniyā. cha indriyā siyāupādānavippayuttaupādāniyā. siyā upādānavippayuttaanupādāniyā, siyā na vattabbā upādānavippayutta upādāniyāti"pi upādānavippayuttaanupādāniyāti"pi.

345. no kilesā.
dasindriyā saṁkilesikā, tīṇindriyā asaṁkilesikā, navindriyā siyā saṁkilesikā, siyā asaṁkilesikā.

paṇṇarasindriyā asaṁkiliṭṭhā, domanassindriyaṁ saṁkiliṭṭhaṁ, cha indriyāsiyā saṁkiliṭṭhā siyā asaṁkiliṭṭhā.

paṇṇarasindriyā kilesippayuttā, domanassindriyaṁ kilesampayuttaṁ, cha indriyā siyā kilesasampayuttā, siyā kilesavippayuttā.

dasindriyā na vattabbā kilesā ceva saṁkilesikāti, saṁkilesikā ceva no ca kilesā tīṇindriyā na vattabbā kilesā ceva saṁkilesikāti"pi saṁkilesikā ceva no ca kilesāti"pi. navindriyā na vattabbā kilesā ceva saṁkilesikāti, siyā saṁkilesikā ceva no ca kilesā siyā na vattabbā saṁkilesikā ceva no ca kilesāti. .

paṇṇarasindriyā na vattabbā kilesā ceva saṁkiliṭṭhāti"pi saṁkiliṭṭhā ceva no ca kilesāti"pi domanassindriyaṁ na vattabbaṁ [pts page 133] [\q 133/]      kileso ceva saṁkiliṭṭhanti, saṁkiliṭṭhañceva no ca kileso cha indriyā na vattabbā kilesā ceva saṁkiliṭṭhāti, siyā saṁkiliṭṭhā ceva no ca kilesā. siyā na vattabbā saṁkiliṭṭhā ceva no cakilesāti.

paṇṇarasindriyāna vattabbā kilesā ceva kilesasampayuttāti"pi kilesasampayuttā ceva no ca kilesāti"pi. domanassindriyaṁ na vattabbaṁ kileso ceva kilesasampayuttanati, kilesasampayuttaṁ ceva no ca kileso cha indriyā na vattabbākilesā ceva kilesasampayuttāti, siyā kilesasampayuttā ceva no ca kilesā, siyā na vattabbā kilesasampayuttā ceva no ca kilesāti.

navindriyā kilesavippayutta saṁkilesikā. tīṇindriyā kilesavippayuttaasaṁkilesikā. domanassiindriyaṁ na vattabbaṁ kilesavippayuttasaṁkilesikanti"pi kilesavippayuttaasaṁkilesikanti"pi tīṇindriyā siyā kilesavippayutatsaṅkilesikā, siyā ki lesavippayuttaasaṁkilesikā. cha indriyā siyālesavippayutkilesavippayuttasaṁkilesikā, siyā kilesavippayuttaasaṁkilesikā, siyā na vattabbā kilesavippayuttasaṅki. lesikāti"pi kilesavippayutta asaṅkilesikāti"pi.

346. paṇṇarasindriyā na dassanena pahātabbā. sattindriyā siyā dassanena pahātabbā siyā na dassanena pahātabbā.

paṇṇarasindriyā na bhāvanāya pahātabbā sattindriyā siyā bhāvānāya pahātabbā, siyā na bhāvānāya pahātabbā.

[bjt page 242] [\x 242/]
paṇṇarasindriyā na dassanena pahātabbahetukā. sattindriyā siyā dassanena pahātabbahetukā, siyā na dassanena pahātabbahetukā.

paṇṇarasindriyā na bhāvanāya na bhāvanāya pahātabbahetukā. sattindriyā siyā bhāvanāya pahātabbahetukā, siyā na bhāvanāya pahātabbahetukā.

navindriyā avitakkā. domanassindriyaṁ savitakkaṁ dvādasindriyā siyā savitakkā, siyā avitakkā.

navindriyā avicārā. domanassindriyaṁ savicāraṁ. dvādasindriyā siyā savicārā, siyā avicārā.

ekādasindriyā appītikā ekādasindriyā siyā sappītikā siyā appītikā.

ekādasindriyā na pītisahagatā ekādasitdriyā siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā.

dvādasindriyā na sukhasahagatā. dasindriyā siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā.

dvāsindriyā na upekkhāsahagatā. dasindriyā siyā upekkhāsahagatā siyā na upekkhāsahagatā.

dasindriyā kāmāvacarā. tīṇindriyā na kamāvacarā navindriyā siyā kāmāvacarā, siyā na kāmāvacarā.

dasindriyā na rūpāvacarā. navindriyā na rūpāvacarā navindriyā siyā rūpāvacarā, siyā na rūpāvacarā.

cuddasindriyā arūpāvacarā. aṭṭhindriyā siyā arūpāvacarā siyā na arūpāvacarā,

dasindriyā pariyāpannā. tīṇindriyā apariyapannā navindriyā siyā pariyāpannā siyā apariyāpannā siyā apariyāpannā. [pts page 134] [\q 134/]

ekādasindriyā aniyyānikā anaññātaññassāmītindriyaṁ niyyānikaṁ dasindriyā siyā niyyānikā, siyā aniyyānikā.

dasindriyā aniyatā anaññātaññassāmītindriyaṁ niyataṁ ekādasindriyā siyā niyatā. siyā aniyatā.

dasindriyā sauttarā tīṇindriyā anuttarā. navindriyā siyā sauttarā, siyā anuttarā.

paṇṇarasindriyā araṇā domanassindriyaṁ saraṇaṁ cha indriyā siyā saraṇā, siyā araṇāti.

pañhapucchakaṁ.
indriya vibhaṅgo niṭṭhito. [pts page 135] [\q 135/]

[bjt page 244] [\x 244/]
6. paṭiccasamuppāda vibhaṅgo
347. avijjā paccayā saṁkhārā, saṁkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanā paccayā, taṇhā, taṇhāpaccayā upadānaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

348. tattha katamā avijjā: dukkhe aññāṇaṁ, dukkhasamudayo aññāṇaṁ, dukkanirodhe aññāṇaṁ, dukkanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katame avijjā paccayā saṅkhārā: puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjāśisaṅkhāro kāyasaṅkhāro vacīsaṅkhāro cittasaṅkhāro.

tattha katamo puññābhisaṅkhāro: kusalācetanā kāmāvacarā rūpāvacarā dānamayā sīlamayā bhāvanāmayā, ayaṁ vuccati puññābhisaṅkhāro.

tattha katamo apuññābhisaṅkhāro: akusalā cetanā kāmāvacarā ayaṁ vuccati apuññābhisaṅkhāro.

tattha katamo āneñajābhisaṅkhāro: kusalācetanā kāmāvacarā arūpāvacarā ayaṁ vuccati āneñjābhisaṅkhāro.

tattha katamo kāyasaṅkhāro: kāyasañcetanā kāyasaṅkhāro, vacisañcetanā vacīsaṅkhāro, manosañcetanā cittasaṅkhāro. ime vuccanti avijjāpaccayā saṅkhārā. [pts page 136] [\q 136/]

349. tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: cakkhuviññāṇaṁ sotaviññāṇaṁ ghānaviññāṇaṁ jivhāviññāṇaṁ kāyaviññāṇaṁ manoviññāṇaṁ, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ.

350. tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ: atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ.

tattha katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ.

tattha katamaṁ rūpaṁ: cattāro ca mahābhūtā catunnaṁ ca mahā bhātānaṁ upādāya rūpaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ. iti idaṁ ca nāmaṁ idaṁ ca rūpaṁ, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ.

351. tattha katamaṁ nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ: cakkhāyatanaṁ sotāyatanaṁ ghānāyatanaṁ jivhāyatanaṁ kāyāyatanaṁ manāyatanaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ.

[bjt page 246] [\x 246/]
352. tattha katamo saḷāyatanapaccayā phasso: cakkhusamphasso sotasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphasso kāyasamphasso manosamphasso, ayaṁ vuccati saḷāyatanapaccayā phasso.

353. tattha katamā phassapaccayā vedanā: cakkhusamphassajā vedanā sotasamphassajā vedanā ghānasampassajā vedanā jivhāsamphassajā vedanā kāyasampassajā vedanā manosamphassajā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā.

354. tattha katamā vedanāpaccayā taṇhā: rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā, ayaṁ vuccati vedanāpaccayā taṇhā.

355. tattha katamaṁ taṇhāpaccayā upādānaṁ: kāmupādānaṁ diṭṭhupādānaṁ silabbatupādānaṁ attavādupādānaṁ, idaṁ vuccati taṇhā paccayā upādānaṁ.

356. tattha katamo upādānapaccayā bhavo: [pts page 137] [\q 137/]      bhavo duvidhena atthi kammabhavo atthiupapatibhavo

tattha katamo kammabhavo: puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro, ayaṁ vuccati kammabhavo. sabbampi bhavagāmikammaṁ kammabhāvo.

tattha katamo upapattibhavo: kāmabhavo rūpabhavo arūpabhavo saññābhavo asaññābhavo nevasaññānāsaññā bhavo eka vokakārabhavo catuvokārabhavo pañcavokārabhavo, ayaṁ vuccati uppattibhavo. ayaṁ vuccati upādānappaccayā bhavo.

257. tattha katamā bhavapaccayā jāti: yā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tambhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti sañjāti okkanti abhinibbatti khandhānaṁ pātubhāvo āyatanānaṁ paṭilābho. ayaṁ vuccati bhavapaccayā jāti.

258. tattha katamaṁ jātipaccayā jarāmaraṇaṁ: atthi jarā, atthi maraṇaṁ.

tattha katamā jarā: yā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tamhi tamhi sattanikāye rajā jiraṇatā khanḍiccaṁ pāliccaṁ valittacatā āyuno saṁhāni indriyānaṁ piripāko. ayaṁ vuccati jarā.
tattha katamā maraṇaṁ: yā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tamhi tamhi sattanikāye cuti vacanatā bhedo antaradhānaṁ antaradhānaṁ maccu maraṇaṁ kālakiriyā khandhānaṁ bhedo kalebarassa nikkhepo jīvitindriyassa upacchedo idaṁ vuccati maraṇaṁ. iti ayaṁ ca jarā idaṁ ca maraṇaṁ, idaṁ vuccati jātipaccayā jarāmaraṇaṁ.

[bjt page 248] [\x 248/]
359. tattha katamo soko: ñātivyasanena vā phuṭṭhassa, bhogavyasanena vā phuṭṭhassa, rogavyasanena vā phuṭṭassa. sīlavyasanena vā phuṭṭhassa, diṭṭivyasanena vā phuṭṭhassa, aññataraññatarena vyasanena samannāgatassa, aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa soko socanā socitattaṁ antosoko anto parisoko cetaso parijjhāyanā domanassaṁ sokapallaṁ, ayaṁ vuccati soko.

360. tattha katamo paridevo: ñātivyasanena vā phuṭṭhassa, bhogavyasanena vā phuṭṭhassa, [pts page 138] [\q 138/]      rogavyasanena vā phuṭṭassa. sīlavyasanena vā phuṭṭhassa, diṭṭivyasanena vā phuṭṭhassa, aññataraññatarena vyasanena samannāgatassa, aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa ādevo paridevo ādevanā paridevanā ādecitattaṁ paridevitattaṁ vācā palāpo vippalāpo lālappanā lālappitattaṁ, ayaṁ vuccati paridevo.

361. tattha katamaṁ dukkhaṁ: yaṁ kāyikaṁ asātaṁ kāyikaṁ dukkhaṁ kāyasamphassajaṁ asātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ, kāyasamphassajā asātā dukkhā vedanā, idaṁ vuccati dukkhāṁ.

362. tattha katamaṁ domanassaṁ: yaṁ cetasikaṁ asātaṁ cetasikaṁ dukkhaṁ ceto samphassajaṁ asātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ, ceto samphassajā asātā dukkhā vedanā, idaṁ vuccati domanassaṁ.

363. tattha katamo upāyāso: ñātivyasanena vā phuṭṭhassa, bhogavyasanena vā phuṭṭhassa, rogavyasanena vā phuṭṭassa. sīlavyasanena vā phuṭṭhassa, diṭṭivyasanena vā phuṭṭhassa, aññataraññatarena vyasanena samannāgatassa, aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa āyāso upāyāso āyāsitattaṁ upāyāsitattaṁ, ayaṁ vuccati upāyāso

364. evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti: evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa saṅgati hoti. samāgamo hoti. samodhānaṁ hoti pātubhāvo hoti, tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

suttantabhājanīyaṁ.

365. avijjā paccayā saṁkhāro, saṁkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ paccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanā paccayā, taṇhā, taṇhāpaccayā upadānaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

[bjt page 250] [\x 250/]
avijjāpaccayā saṁkhāro, saṁkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ nāmapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā, taṇhā, taṇhāpaccayā upadānaṁ, [pts page 139] [\q 139/]      upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

avijjāpaccayā saṁkhāro, saṁkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanā paccayā, taṇhā, taṇhāpaccayā upadānaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

avijjāpaccayā saṁkhāro, saṁkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ, chaṭaṭhāyatanapaccayā1phasso, phassapaccayā vedanā, vedanā paccayā, taṇhā, taṇhāpaccayā upadānaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

paccayacatukkaṁ.

366. avijjāpaccayā saṁkhāro, avijjāhetuko, saṁkhārapaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārahetukaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇahetukaṁ, nāmapaccayā phasso, chaṭṭhāyatanahetuko, phassapaccayā vedanā, vedanā paccayā, phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā, vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upadānaṁ, taṇhāhetukaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

avijjāpaccayā saṁkhāro, avijjāhetuko, saṁkhārapaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārahetukaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇahetukaṁ, nāmapaccayā phasso, nāmahetuko, phassapaccayā vedanā, vedanā phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā, vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upadānaṁ, taṇhāhetukaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

avijjāpaccayā saṁkhāro, avijjāhetuko, saṁkhārapaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārahetukaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ [pts page 140] [\q 140/]      viññāṇahetukaṁ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmarūpahetukaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, chaṭṭhāyatanahetuko, phassapaccayā vedanā, vedanā phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā, vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upadānaṁ, taṇhāhetukaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

1. saḷāyatanapaccayā - sirimu, syā.

[bjt page 252] [\x 252/]
avijjāpaccayā saṁkhāro, avijjāhetuko, saṁkhārapaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārahetukaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ viññāṇahetukaṁ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ nāmarūpahetukaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko, 1phassapaccayā vedanā, vedanā phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā, vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upadānaṁ, taṇhāhetukaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

hetuvatukkaṁ.

367. avijjāpaccayā saṁkhāro, avijjāsampayutto, saṁkhārapaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārasampayuttaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇasampayuttaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmasampayuttaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, chaṭṭhāyatanasampayutto, phassapaccayā vedanā, phassasampayuttā, vedanāpaccayā, taṇhā vedanāsampayuttā, taṇhāpaccayā upadānaṁ, taṇhāsampayuttaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

avijjāpaccayā saṁkhāro, avijjāsampayutto, saṁkhārapaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārasampayuttaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇasampayuttaṁ, nāmapaccayā phasso, nāmasampayutto, phassapaccayā vedanā, phassasampayuttā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāsampayuttā taṇhāpaccayā upadānaṁ, taṇhāsampayuttaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

avijjāpaccayā saṁkhāro, avijjāsampayutto, saṁkhārapaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārasampayuttaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ [pts page 141] [\q 141/]      viññāṇasampayuttaṁ, nāmaṁ, 2nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmasampayuttaṁ, 3- chaṭṭhanayatanapaccayā phassosampayuttā, vedanāpaccayā taṇhā, vedanāsampayuttā, taṇhāpaccayā upadānaṁ, taṇhāsampayuttaṁ upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

1. saḷāyatanahetuko - syā 2. viññāṇasampayuttaṁ - sirimu 3. nāmarūpasampayuttaṁ - sirimu, machasaṁ.

[bjt page 254] [\x 254/]
avijjāpaccayā saṁkhāro, avijjāsampayutto, saṁkhārapaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārasampayuttaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ viññāṇasampayuttaṁ nāmaṁ, 1nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ nāmasampayuttaṁ chaṭṭhāyatanaṁ 2- chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, chaṭṭhāyatanasampayutto, phassapaccayā vedanā, phassasampayuttā, vedanāpaccayā taṇhā, vedanāsampayuttā taṇhāpaccayā upadānaṁ, taṇhāsampayuttaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

sampayuttacatukkaṁ.

368. avijjāpaccayā saṅkhāro saṅkhārapaccayā"pi avijjā, saṅkhāra paccayā viññāṇaṁ viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro, viññāṇapaccayā nāmaṁ nāmapaccayā"pi viññāṇaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatana paccayāpi nāmaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṁ, phassapaccayā vedanā vedanāpaccayā"pi phasso, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā"pi vedanā, taṇhāpaccayā upādānaṁ upādānapaccayā"pi taṇhā, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ. evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

avijjāpaccayā saṅkhāro saṅkhārapaccayā"pi avijjā, saṅkhāra paccayā viññāṇaṁ viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro, viññāṇapaccayā nāmaṁ nāmapaccayā"pi viññāṇaṁ, nāmapaccayā phasso phassapaccayā"pi nāmaṁ, phassapaccayā vedanā vedanāpaccayā"pi phasso, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā"pi vedanā, taṇhāpaccayā upādānaṁ upādānapaccayā"pi taṇhā, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ. evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. [pts page 142] [\q 142/]

avijjāpaccayā saṅkhāro saṅkhārapaccayā"pi avijjā, saṅkhāra paccayā viññāṇaṁ viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ nāmarūpapaccayā"pi viññāṇaṁ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmarūpaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṁ, phassapaccayā vedanā vedanāpaccayā"pi phasso, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā"pi vedanā, taṇhāpaccayā upādānaṁ upādānapaccayā"pi taṇhā, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ. evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

1. viññāṇasampayuttaṁ - sīpīvi. 2. nāmarūpasampayuttaṁ saḷāyatanaṁ - sirimu.

[bjt page 256] [\x 256/]
avijjāpaccayā saṅkhāro saṅkhārapaccayā"pi avijjā, saṅkhārapaccayā viññaṇaṁ viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ nāmarūpaccayā"pi viññāṇaṁ nāmarūpapaccā saḷāyatanaṁ saḷāyatana paccayā"pi nāmarūpaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā"pi chaṭṭhāyatanaṁ, phassapaccayā vedanā vedanāpaccayā"pi phasso, vedanā paccayā taṇhā taṇhāpaccayāpi vedanā, taṇhāpaccayā upādānaṁupādānapaccayā"pi taṇhā, upādānapaccayā bhavo bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ. evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

aññamaññacatukkaṁ.

369. saṅkhārapaccayā [pts page 143] [\q 143/]
avijjā -pe- viññāṇapaccayā avijjā -pe nāmapaccayā avijjā -pe- chaṭṭhāyatanapaccayā avijjā -pephassapaccayā avijjā -pevedanāpaccayā avijjā -petaṇhā paccayā avijjā -peupādānapaccayā avijjā -peavijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāma paccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

mātikā. [pts page 144] [\q 144/]

370. katame dhammā akusalā: yasmiṁ samaye akusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ diṭṭhigatasampayuttaṁ rūpāramamṇaṁ vā saddārammaṇaṁ vā gandhārammaṇaṁ vā rasārammaṇaṁ vā phoṭṭhabbārammaṇaṁ vā dhammārammaṇaṁ vā. yaṁ yaṁ vā panārambha tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṁ, upādanapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ. evametassa kevalassa dukkhakhkhandhassa samudayo hoti.

371. tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ anabhisamayo ananubodho asambodho appaṭivedho asaṅgāhaṇā apariyogāhaṇā asamapekkhaṇā apaccavekkhaṇā apaccakkhakammaṁ dummejjhaṁ bālyaṁ asampajaññaṁ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṁ avijjālaṅgi moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā vecatayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro.

[bjt page 258] [\x 258/]
tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ hadayaṁ paṇḍaraṁ mano manāyatanaṁ manindriyaṁ viññāṇaṁ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ: vedanākkhandho saññākakhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ.

tattha katamaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ hadayaṁ paṇḍaraṁ mano manāyatanaṁ manindriyaṁ viññāṇaṁ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ.

tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso: yo phasso phusanā samphasanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso.

tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ cetosamphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā. [pts page 145] [\q 145/]

tattha katamā vedanāpaccayā taṇhā: yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandri nandrirāgo cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati vedanāpaccayā taṇhā.

tattha katamaṁ taṇhāpaccayā upādānaṁ: yā diṭṭhi diṭṭhigataṁ diṭṭhigahanaṁ diṭṭhikantāro diṭṭhivisukāyikaṁ diṭṭhivipphandritaṁ diṭṭhisaññojanā gaho patiṭṭhāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṁ titthāyatanaṁ vipariyesagāho, idaṁ vuccati taṇhāpaccayā upādānaṁ.

tattha katamo upādānapaccayā bhavo: ṭhapetthā upādānaṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho, ayaṁ vuccati upādānapaccayā bhavo.

tattha katamā bhavapaccayā jāti: yā tesaṁ tesaṁ dhammānaṁ jāti sañjāti nibbatti abhinibbanti pāhatubhāvo, ayaṁ vuccati bhavapaccayā jāti.

tattha katamaṁ jātipaccayā jarāmaraṇaṁ: atthi jarā atthi maraṇaṁ.

tattha katamā jarā: yā tesaṁ tesaṁ dhammānaṁ jarā jiraṇatā āyuno saṁhāti, ayaṁ vuccati jarā.

tattha katamaṁ maraṇaṁ: yo tesaṁ tesaṁ dhammanaṁ khayo vayo bhedo paribhedo aniccatā antaradhānaṁ, idaṁ vuccati maraṇaṁ. iti ayañca jarā idañca maraṇaṁ, idaṁ vuccati jāti paccayā jarāmaraṇaṁ. .

evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa saṅgati hoti, samāgamo hoti, samodhānaṁ hoti, pātubhāvo hoti, tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotitī.

[bjt page 260] [\x 260/]
372. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārā paccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhā paccayā [pts page 146] [\q 146/]      upādānaṁ, upādāna paccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ.

nāmapaccayā phassoti, tattha katamaṁ nāmaṁ: ṭhapetthā phassaṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho idaṁ vuccati nāmaṁ.

tattha katamo nāmapaccayā phasso: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati nāmapaccayā phasso -petena vuccati evametassa kevalasasa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

373. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārā paccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhā paccayā upādānaṁ, upādāna paccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro: yā cetanā saṁcetanā cetayitatataṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ. [pts page 147] [\q 147/]

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ: atthināmaṁ, atthirūpaṁ. tattha katamaṁ nāmaṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ.

tattha katamaṁ rūpaṁ: cakkhāyatanassa upacayo. sotāyatanassa upacayo, ghānāyatanassa upacayo, jivhāyatanassa upacayo kāyāyatanassa upacayo, yaṁ va panaññampi atthi rūpaṁ cittajaṁ cittahetukaṁ cittasamuṭṭhānaṁ idaṁ vuccati rūpaṁ, iti idañca nāmaṁ idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ.

[bjt page 262] [\x 262/]
nāmarūpaccayā chaṭṭhāyatananti atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ, tatthi katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ.

tattha katamaṁ rūpaṁ: yaṁ nissāya manoviññāṇadhātu vattati, idaṁ vuccati rūpaṁ, iti idañca nāmaṁ idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpaṁ.

tattha katamaṁ nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ.

tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso -petena vuccati evametassa kevalasasa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

374. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārā paccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhā paccayā upādānaṁ, upādāna paccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ. [pts page 148] [\q 148/]

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ: atthi nāmaṁ, rūpaṁ, tattha katamaṁ nāmaṁ. vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ.

tattha katamaṁ rūpaṁ: cakkhāyatanassa upacayo -pe- kāyāyatanassa upacayo, yaṁ vā panaññampi atthi rūpaṁ cittajaṁ cittahetukaṁ cittasamuṭānaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ. iti idañca nāmaṁ idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ.

nāmarūpapaccayā saḷāyatananti atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ.

tattha katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccatināmaṁ.

[bjt page 264] [\x 264/]
tattha katamaṁ rūpaṁ: cattāro ca mahābhūtā, yañca rūpaṁ nissāya manoviññāṇadhātu vattati, idaṁ vuccati rūpaṁ, iti idañca nāmaṁ idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpaṁ.

tattha katamaṁ nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ: cakkhāyatanaṁ sotāyatanaṁ ghānāyatanaṁ jivahāyatanaṁ kāyāyatanaṁ mānāyatanaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ.

tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso -petena vuccati evametassa kevalasasa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.
paccayacatukkaṁ.
375. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko, saṅkhārāpaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārahetukaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, viññāṇahetukaṁ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmahatukaṁ, chaṭṭhāyatapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetukā phassapaccayā vedanā, phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā, vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upādānaṁ, taṇhāhetukaṁ, upādāna paccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. [pts page 149] [\q 149/]

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṁkhārahetukaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṅkhārahetukā.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇahetukaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇahetukā.

tattha katamaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmahetukaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmahetukaṁ.

tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko.

tattha katamā phassapaccayā vedanā phassahetukā: yaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ cetosamphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā phassahetukā.

[bjt page 266] [\x 266/]
tattha katamā vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā: yo rāgo sārāgo -pe-cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā.

tattha katamaṁ taṇhāpaccayā upādānaṁ taṇhāhetukaṁ: yā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -pe vipariyesagāho, idaṁ vuccati taṇhāpaccayā upādānaṁ taṇhāhetukaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti. [pts page 150] [\q 150/]

376. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko, saṅkhārāpaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārahetukaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, viññāṇahetukaṁ, nāmapaccayā phasso nāmahetuko, phassapaccayā vedanā phassahetukā vedanāpaccayā taṇhā, vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upādānaṁ, taṇhāhetukaṁ, upādāna paccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṁkhārahetukaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṅkhārahetukā.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇahetukaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇahetukā.

nāmapaccayā phasso nāmahetukoti tattha katamaṁ nāmaṁ: ṭhapetvā phassaṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ.

tattha katamo nāmapaccayā phasso nāmahetuko: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati nāmapaccayā phasso nāmahetuko -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

377. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko, saṅkhārāpaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārahetukaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ, viññāṇahetukaṁ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmarūpahetukaṁ, chaṭṭhāyatapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetukā phassapaccayā vedanā, phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā, vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upādānaṁ, taṇhāhetukaṁ, upādāna paccayā bhavo, [pts page 151] [\q 151/]      bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

[bjt page 268] [\x 268/]
tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṁkhārahetukaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṅkhārahetukā.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ viññāṇahetukaṁ: atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ, tattha katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ.

tattha katamaṁ rūpaṁ: cakkhāyatanassa upacayo -pe- kāyāyatanassa upacayo, yaṁ vā panaññampi atthi rūpaṁ cittajaṁ cittahetukaṁ cittasamuṭṭhānaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ, iti idañca nāmaṁ idañca rūpaṁidaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ viññāṇahetukaṁ.

nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmarūpahetukanti: atthi nāmaṁ. atthi rūpaṁ tattha katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho - idaṁ vuccati nāmaṁ.

tattha katamaṁ rūpaṁ: yaṁ rūpaṁ nissāya manoviññāṇadhātu vattati, idaṁ vuccati rūpaṁ. iti idañca nāmaṁ idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpaṁ.

tattha katamaṁ nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmarūpahetukaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmarūpahetukā.

tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatana hetuko -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti. [pts page 152] [\q 152/]

378. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko, saṅkhārāpaccayā viññāṇaṁ, khārahetukaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ, viññāṇahetukaṁ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmarūpahetukaṁ, chaṭṭhāyatapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetukā phassapaccayā vedanā, phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā, vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upādānaṁ, taṇhāhetukaṁ, upādāna paccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko.

[bjt page 270] [\x 270/]
tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṁkhārahetukaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṅkhārahetukā.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ viññāṇahetukaṁ: atthi nāmaṁ. atthi rūpaṁ katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ.

tattha katamaṁ rūpaṁ: cakkhāyatanassa upacayo -pe- kāyāyatanassa upacayo, yaṁ vā panaññampi atthi rūpaṁ cittajaṁ cittahetukaṁ cittasamuṭṭhānaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ itiidañca nāmaṁ, idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ viññāṇahetukaṁ.

nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ nāmarūpahetukanti: atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ. tattha katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ.

tattha katamaṁ rūpaṁ: cattāro ca mahābhūtā, yaṁ ca rūpaṁ nissāya manoviññāṇadhātu vatatti. idaṁ vuccati rūpaṁ. iti idañca nāmaṁ idañca rūpaṁ, idaṁ, vuccati nāmarūpaṁ.

tattha katamaṁ nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ nāmarūpahetukaṁ: [pts page 153] [\q 153/]      cakkhāyatanaṁ -pemanāyatanaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ nāmarūpahetukaṁ.

tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko: yo phasso phusanā phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko.

tattha katamā phassapaccayā vedanā phassahetukā: yaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ ceto samphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā phassahetukā.

tattha katamā vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā: yo rāgo sārāgo -pe-cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā.

tattha katamaṁ taṇhāpaccayā upādānaṁ taṇhāhetukaṁ: yā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -petitthāyatanaṁ vipariyesagāho, idaṁ vuccati taṇhāpaccayā upādānaṁ taṇhāhetukaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

hetuvatukkaṁ.

[bjt page 272] [\x 272/]
379. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto, saṅkhārāpaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārasampayuttaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, viññāṇasampayuttaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmasampayuttaṁ, chaṭṭhāyatapaccayā phasso chaṭṭhāyayatanasampayutto, phassapaccayā vedanā, phassasampayuttā, vedanāpaccayā taṇhā, vedanāsampayutta taṇhāpaccayā upādānaṁ, taṇhāsmapayuttaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayāsaṅkhāroavijjāsampayutto: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṁkhārasampayuttaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṅkhārasampayuttā.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇasampayuttaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇasampayuttaṁ.

tattha katamaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmasampayuttaṁ: [pts page 154] [\q 154/]      yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmasampayuttaṁ.

tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto.

tattha katamā phassapaccayā vedanā phassasampayuttā: yaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ cetosamphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā phassasampayutto.

tattha katamā vedanāpaccayā taṇhā vedanāsampayuttā: yo rāgo sārāgo -pe- cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati vedanāpaccayā taṇhā vedanāsampayuttā.

tattha katamaṁ taṇhāpaccayā upādānaṁ taṇhā sampayuttaṁ: yā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -petitthātanaṁ vipariyesagāho, idaṁ vuccati taṇhāpaccayā upādānaṁ taṇhāsampayuttaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

[bjt page 274] [\x 274/]
380. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto, saṅkhārāpaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārasampayuttaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, viññāṇasampayuttaṁ, nāmapaccayā phasso nāmasampayutto, phassapaccayā vedanā, phassasampayutto, vedanāpaccayā taṇhā, vedanāsampayuttā, taṇhāpaccayā upādānaṁ, taṇhāsampayuttaṁ, upādāna paccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto: [pts page 155] [\q 155/]      yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṁkhārasampayuttaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṅkhārasampayuttaṁ.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇasampayuttaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇasampayutataṁ.

nāmapacacyā phasso nāmasampayuttoti tattha katamaṁ nāmaṁ: ṭhapetvā phassaṁ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ. tattha katamo nāmapaccayā nāmasampayutto: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati nāmapaccayā phasso nāmasampayutto -pe- tena vuccati
evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.
381. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto, saṅkhārāpaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārahetukaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ, viññāṇasampayuttaṁ, nāmaṁ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmasampayuttaṁ chaṭṭhāyatapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto, phassapaccayā vedanā, phassasampayuttā, vedanāpaccayā taṇhā, vedanāsampayuttā, taṇhāpaccayā upādānaṁ, taṇhāsampayuttaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto. [pts page 156] [\q 156/]

[bjt page 276] [\x 276/]
tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṁkhārasampayutataṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṅkhārayuttaṁ.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ viññāṇahetukaṁ: viññāṇasampayuttaṁ nāmaṁ atthi nāmaṁ atthi rūpaṁ tatthi katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ

tattha katamaṁ rūpaṁ: cakkhāyatanassa upacayo -pe- kāyāyatanassa upacayo. yaṁ vā panaññampi atthi rūpaṁ cittajaṁ cittahetukaṁ cittasamuṭṭhānaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ. iti idañca nāmaṁ, idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ viññāṇasampayuttaṁ nāmaṁ.

nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmasampayuttanti: atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ tattha katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ.

tattha katamaṁ rūpaṁ yaṁ rūpaṁ nissāya manoviññāṇadhātu vattati idaṁ vuccati rūpaṁ. iti idañca nāmaṁ. idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpaṁ.

tattha katamaṁ nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmasampayuttaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmasampayuttaṁ.

tattha katamo chaṭṭhāyatana paccayā phasso chaṭṭhāyatananasampayutto: yo phasso phusanā samphusanā samaphusitattaṁ ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatana paccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.
382. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto, saṅkhārāpaccayā viññāṇaṁ, saṅkhārasampayuttaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ, viññāṇasampayuttaṁ, nāmaṁ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ nāma sampayuttaṁ chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatapaccayā phasso chaṭṭhāyatana sampayutto, phassapaccayā [pts page 157] [\q 157/]      vedanā, phassasampayuttā, vedanā paccayā taṇhā, vedanāsampayuttā, taṇhāpaccayā upādānaṁ, taṇhāsampayuttaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṁkhārasampayutataṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṅkhārasampayuttaṁ.

[bjt page 278] [\x 278/]
tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ viññāṇasampayuttaṁ: viññāṇasampayuttaṁ nāmaṁ atthi nāmaṁ atthi rūpaṁ tatthi katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ

tattha katamaṁ rūpaṁ: cakkhāyatanassa upacayo -pe- kāyāyatanassa upacayo. yaṁ vā panaññampi atthi rūpaṁ cittajaṁ cittahetukaṁ cittasamuṭṭhānaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ. iti idañca nāmaṁ, idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ viññāṇasampayuttaṁ nāmaṁ.

nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ nāmasampayuttanti: chaṭṭhāyatananti: atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ tattha katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ.

tattha katamaṁ rūpaṁ: cattāro ca mahābhūtā, yañca rūpaṁ nissāya manoviññāṇadhātu vattati idaṁ vuccati rūpaṁ. iti idañca nāmaṁ. idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpaṁ.

tattha katamaṁ nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ nāmasampayuttaṁ chaṭṭhāyatanaṁ: cakkhāyatanaṁ -pe- manāyatanaṁ, idaṁ vuccati nāma rūpapaccayā saḷāyatanaṁ nāmasampayuttaṁ [pts page 158] [\q 158/]      chaṭṭhāyatanaṁ.

tattha katamo chaṭṭhāyatana paccayā phasso chaṭṭhāyatananasampayutto: yo phasso phusanā samphusanā samaphusitattaṁ ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatana paccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.
sampayuttacatukkaṁ.

383. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro saṅkhārapaccayā"pi avijajā, saṅkhārāpaccayā viññāṇaṁ viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro, viññāṇapaccayā nāmaṁ nāmapaccayā"pi viññāṇaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā"pi nāmaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā"pi chaṭṭhāyatanaṁ, phassapaccayā vedanā vedanāpaccayā"pi phasso, vedanāpaccayā taṇhā taṇhāpaccayā"pi vedanā, taṇhāpaccayā upādānaṁ, upādānapaccayāpi taṇhā, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā "pi avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati saṅkhārapaccayā"pi avijjā.

[bjt page 280] [\x 280/]
tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṁkhārasampayutataṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ tattha katamo viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro. yā cetanā sañcetanā cetasitattaṁ, ayaṁ vuccati viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ. tattha katamaṁ nāmapaccayā"pi viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā mano viññāṇadhātu, idaṁ vuccati nāmapaccayā"pi viññāṇaṁ. [pts page 159] [\q 159/]

tattha katamaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe-tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ. tattha katamaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā"pi nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho idaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā"pi.

tattha katamaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso tattha katamaṁ phassapaccayā"pi chaṭṭhāyatanaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ-pe-tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati phassapaccayā"pi chaṭṭhāyatanaṁ.

tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ cetosamphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā. ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā. tattha katamo vedanāpaccayā"pi phasso: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati vedanāpaccayā"pi phasso.

tattha katamā vedanāpaccayā taṇhā: yo rāgo sārāgo -pecittassa sārago, ayaṁ vuccati vedanāpaccayā taṇhā. tattha katamā taṇhā paccayā"pi vedanā: yaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ cetosamphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā, ayaṁ vuccati taṇhāpaccayā"pi vedanā.

tattha katamaṁ taṇhāpaccayā upādānaṁ: yā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -petitthāyatanaṁ vipariyesagāho, idaṁ vuccati taṇhāpaccayā upādānaṁ. tattha katamā upādānapaccayā"pi taṇhā, yo rāgo -pe- cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati upādānapaccayā"pi taṇhā.

tattha katamo upādānapaccayā bhavo: ṭhapetthā upādānaṁ, vedanakkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho, ayaṁ vuccati upādānapaccayā bhavo.

tattha katamā bhavapaccayā jāti: yā tesaṁ tesaṁ dhammānaṁ jāti sañjāti nibbatti abhinibbatti pātubhāvo, ayaṁ vuccati bhavapaccayā jāti.

[bjt page 282] [\x 282/]
tattha katamaṁ jātipaccayā jarāmaraṇaṁ: atthi jarā atthi maraṇaṁ. tattha katamā jarā: yā tesaṁ tesaṁ dhammānaṁ jarā jiraṇatā āyuno saṁhāni, ayaṁ [pts page 160] [\q 160/]      vuccati jarā. tattha katamaṁ maranaṁ: yo tesaṁ tesaṁ dhammānaṁ khayo vāyo bhedo paribhedo aniccatā antaradhānaṁ, idaṁ vuccati maraṇaṁ. iti ayañca jarā idañca maraṇaṁ, idaṁ vuccati jātipaccayā jarāmaraṇaṁ.

evametassa kevalassa dukkhakkandhassa samudayo hotīti evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa saṅgati hoti. samāgamo hoti, samodhānaṁ hoti, pātubhāvo hoti, tena vuccati "evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī"ti.

384. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro saṅkhārapaccayā"pi avijjā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro, viññāṇapaccayā nāmaṁ nāmapaccayā"pi viññāṇaṁ, nāmapaccayā phasso phassapaccayā"pi nāmaṁ, phassapaccayā vedanā vedanāpaccayā"pi phasso, vedanāpaccayā taṇhā taṇhāpaccayā"pi vedanā. taṇhāpaccayā upādānaṁ upādānapaccayā"pi taṇhā, upādānapaccayā bhatvā, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjāṅgi moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro: tattha katamā saṅkhārapaccayā"pi avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -peavijjālaṅgi moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati saṅkhārapaccayā"pi avijjā.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajja mano viññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ tattha katamo viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro, yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ. tattha katamaṁ nāmapaccayā"pi viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccatināmapaccayā"pi viññāṇaṁ
[pts page 161] [\q 161/]
nāmapaccayā phassoti: tattha katamaṁ nāmaṁ: ṭhapetvā phassaṁ vedanākkhandho saññākakhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ. tattha katamo nāma paccayā phasso: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ. ayaṁ vuccati nāmapaccayā phasso tattha katamaṁ phassapaccayā"pi nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho, idaṁ vuccati phassapaccayā"pi nāmaṁ -pe- tena vuccati "evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī"ti.

[bjt page 284] [\x 284/]
385. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro saṅkhārapaccayā"pi avijjā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ nāmarūpapaccayā"pi viññāṇaṁ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā"pi nāmarūpaṁ, chaṭṭhāyayatanapaccayā phasso phassapaccayā"pi chaṭṭhāyatanaṁ phassapaccayā vedanā vedanāpaccayā"pi phasso, vedanāpaccayā taṇhā taṇhāpaccayā"pi vedanā. taṇhāpaccayā upādānaṁ upādānapaccayā"pi taṇhā, upādānapaccayā bhatvā, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjāṅgi moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro: tattha katamā saṅkhārapaccayā"pi avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -peavijjālaṅgi moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati saṅkhārapaccayā"pi avijjā.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajja mano viññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ tattha katamo viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro, yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ: atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ. tatthi katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ. tattha katamaṁ rūpaṁ. cakkhāyatanassa [pts page 162] [\q 162/]      upacayo -pe- kāyāyatanassa upacayo yaṁ vā panaññampi atthi rūpaṁ cittajaṁ cittahetukaṁ cittasamuṭṭhānaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ. iti idañca nāmaṁ, idaṁca rūpaṁ, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ. nāmarūpapaccayāpi viññāṇanti, atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ, tattha katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ, tattha katamaṁ rūpaṁ: yaṁ rūpaṁ tissāya manoviññāṇadhātu vattati, idaṁ vuccati rūpaṁ, iti idañca nāmaṁ idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpaṁ: tattha katamaṁ nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -petajjā manoviññāṇadhātu idaṁ vuccati nāmarūpapaccayā"pi viññāṇaṁ.

nāmarūpaccayā jaṭṭhāyatananti, atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ. tatthi katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ. tattha katamaṁ rūpaṁ: yaṁ rūpaṁ tissāya manoviññāṇadhātu vattati, idaṁ vuccati rūpaṁ, iti idañca nāmaṁ idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpaṁ: tattha katamaṁ nāmarūpapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjā manoviññāṇadhātu idaṁ vuccati nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ. tattha katamaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā"pi nāmarūpaṁ: atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ. tatthi katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ. tattha katamaṁ rūpaṁ. cakkhāyatanassa upacayo -pe- kāyāyatanassa upacayo yaṁ vā panaññampi atthi rūpaṁ cittajaṁ cittahetukaṁ cittasamuṭṭhānaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ. iti idañca nāmaṁ, idaṁ ca rūpaṁ, idaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmarūpaṁ. nāmarūpapaccayāpi viññāṇanti, atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ, tattha katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ, tattha katamaṁ rūpaṁ: yaṁ rūpaṁ tissāya manoviññāṇadhātu vattati, idaṁ vuccati rūpaṁ, iti idañca nāmaṁ idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpaṁ: tattha katamaṁ nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjā manoviññāṇadhātu idaṁ vuccati nāmarūpapaccayā"pi viññāṇaṁ.

[bjt page 286] [\x 286/]
tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso: tattha katamaṁ phassapaccayā"pi chaṭṭhāyatanaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati phassapaccayā"pi chaṭṭhāyatanaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī"ti. [pts page 163] [\q 163/]

386. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro saṅkhārapaccayā"pi avijjā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ nāmarūpapaccayā"pi viññāṇaṁ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā"pi nāmarūpaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā"pi chaṭṭhāyatanaṁ, 1phassapaccayā vedanā vedanāpaccayā"pi phasso, vedanāpaccayā taṇhā taṇhāpaccayā"pi vedanā. taṇhāpaccayā upādānaṁ upādānapaccayā"pi taṇhā, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjāṅgi moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro: yā cetanā saṁcetanā cetayitattaṁ, 2ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro: tattha katamā saṅkhārapaccayā"pi avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -peavijjālaṅgi moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati saṅkhārapaccayā"pi avijjā.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajja mano viññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ tattha katamo viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro, yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, 2- ayaṁ vuccati viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ: atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ. tatthi katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ. tattha katamaṁ rūpaṁ. cakkhāyatanassa upacayo -pe- kāyāyatanassa upacayo yaṁ vā panaññampi atthi rūpaṁ cittajaṁ cittahetukaṁ cittasamuṭṭhānaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ. iti idañca nāmaṁ, idaṁca rūpaṁ, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ. nāmarūpapaccayāpi viññāṇanti, atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ, tattha katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ, tattha katamaṁ rūpaṁ: yaṁ rūpaṁ tissāya manoviññāṇadhātu vattati, idaṁ vuccati rūpaṁ, iti idañca nāmaṁ idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpaṁ: [pts page 164] [\q 164/]      tattha katamaṁ nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -petajjā manoviññāṇadhātu idaṁ vuccati nāmarūpapaccayā"pi viññāṇaṁ.

1. saḷāyatanaṁ - simu. syā 2. sañcetayitattaṁ - syā, machasaṁ.

[bjt page 288] [\x 288/]
nāmarūpaccayā saḷāyatananti, atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ. tatthi katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ. tattha katamaṁ rūpaṁ: cattāro ca mahābhūtā. yañca rūpaṁ tissāya manoviññāṇadhātu vattati, idaṁ vuccati rūpaṁ, iti idañca nāmaṁ idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpaṁ: tattha katamaṁ nāmarūpapaccayāpi saḷāyatanaṁ: cakkhāyatanaṁ sotāyatanaṁ ghānāyatanaṁ jivhāyatanaṁ kāyayatanaṁ manāyatanaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ. tattha katamaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā"pi nāmarūpaṁ: atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ. tatthi katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ. tattha katamaṁ rūpaṁ. cakkhāyatanassa upacayo -pe- kāyāyatanassa upacayo yaṁ vā panaññampi atthi rūpaṁ cittajaṁ cittahetukaṁ cittasamuṭṭhānaṁ, idaṁ vuccati rūpaṁ. iti idañca nāmaṁ, idaṁ ca rūpaṁ, idaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmarūpaṁ. nāmarūpapaccayāpi viññāṇanti, atthi nāmaṁ, atthi rūpaṁ, tattha katamaṁ nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati nāmaṁ, tattha katamaṁ rūpaṁ: yaṁ rūpaṁ tissāya manoviññāṇadhātu vattati, idaṁ vuccati rūpaṁ, iti idañca nāmaṁ idañca rūpaṁ, idaṁ vuccati nāmarūpaṁ: tattha katamaṁ nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu idaṁ vuccati nāmarūpapaccayā"pi viññāṇaṁ.

tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso: tattha katamaṁ phassapaccayā"pi chaṭṭhāyatanaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁvuccati phassapaccayā"pi chaṭṭhāyatanaṁ

tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ cetosampassaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ ceto samphassajā sātā sukā vedanā. ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā -petena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī"ti.

aññamaññacatukkaṁ.

387. katame dhammā akusalā: yasmiṁ samaye akusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ diṭṭhigatasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe somanassasahagataṁ diṭṭhigatavippayuttaṁ [pts page 165  [\q 165/]     -@]pa somanassasahagataṁ diṭṭhigatavippayuttaṁ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṁ vā -pe dhammārammaṇaṁ vā, yaṁ yaṁ vā panārambha tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā adimokkho, 1adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti. jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

388. tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -peavijjālaṅgi moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro -pe-

[bjt page 290] [\x 290/]
tattha katamo taṇhāpaccayā adhimokkho: yo cittassa adhimokkho1- adhimuccanā tadadhimuttatā, ayaṁ vuccati taṇhāpaccayā adhimokkho.

tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo: ṭhapetvā adhimokkhaṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho ayaṁ vuccati adhimokkhapaccayā bhavo -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

389. katame2- dhammā akusalā: yasmiṁ samaye akusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ diṭṭhigatasampayuttaṁ rūpārammaṇaṁvā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārambha tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṁ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti. jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

390. tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -peavijjālaṅgi moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā -petattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ cetasikaṁ neva sātaṁ nāsātaṁ ceto smapassajaṁ adukkamasukaṁ vedayitaṁ ceto sampasasjā adukkhamasukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

391. katame dhammā akusalā: yasmiṁ samaye akusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ diṭṭhigatasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe upekkhāsahagataṁ diṭṭhigatavippayuttaṁ -pe- upekkhāsahagataṁ diṭṭhigatavippayuttaṁ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṁ vā -pe dhammārammaṇaṁ vā, yaṁ yaṁ vā panārambha tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā adimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti. jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

392. katame dhammā akusalā: yasmiṁ samaye akusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti domanassasahagataṁ paṭighasampayuttaṁ -pedomanassasahagataṁ paṭighasampayuttaṁ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā, yaṁ yaṁ vā panārambha tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā paṭighaṁ, paṭighapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti. jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. [pts page 166] [\q 166/]

1. adhimokho - sipīvi. 2. tattha katame - sipīvi.

[bjt page 292] [\x 292/]
tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgi moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā. -pe-

tattha katamā phassapaccayā vedanā: [pts page 167] [\q 167/]      yaṁ cetasikaṁ asātaṁ cetasikaṁ dukkhaṁ ceto samphassajā asātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā.

tattha katamaṁ vedanāpaccayā paṭighaṁ: yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṁ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadosocittassa vyāpatti manepadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṁ doso dussanā dussitattaṁ vyāpatti vyāpajjanā vyāpajjitattaṁ virodho paṭivarodho caṇḍikkaṁ asuropo anattamanatā cittassa, idaṁ vuccati vedanāpaccayā paṭighaṁ.

tattha katamo paṭighapaccayā adhimokkho: yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā, ayaṁ vuccati paṭighapaccayā adhimokkho.

tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo: ṭhapetvā adhimokkhaṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho, ayaṁ vuccati adhimokkhapaccayā bhavo -petena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

393. katame dhammā akusalā: yasmiṁ samaye akusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ vicikicchāsampayuttaṁ rūpārammaṇaṁ vā -pe dhammārammaṇaṁ vā, yaṁ yaṁ vā panārambha tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā vicikicchā, vikicchāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti. jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgi moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā. -pe-

tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ cetasikaṁ neva sātaṁ nāsataṁ ceto samphassajā adukkhamasukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā adukkhamadukkhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā. [pts page 168] [\q 168/]

tattha katamaṁ vedanāpaccayā vicikicchā: yā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṁ vimati vicikicchā dveḷhakaṁ dvedhāpatho saṁsayo anekaṁsagāho āsappanā parisappanā apariyogāhanā thambhitattaṁ cittassa manovilekho, ayaṁ vuccati vedanāpaccayā vicikicchā.

tattha katamo vicikicchāpaccayā bhavo: ṭhapetvā vicikichāṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho, ayaṁ vuccati vicikicchāpaccayā bhavo -petena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

[bjt page 294] [\x 294/]
394. katame dhammā akusalā: yasmiṁ samaye akusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ uddhaccasampayuttaṁ rūpārammaṇaṁ vā -pe dhammārammaṇaṁ vā, yaṁ yaṁ vā panārambha tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā uddhaccaṁ, uddhaccapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti. jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -pe- avijjālaṅgi moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā. -pe-

tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ cetasikaṁ nevasātaṁ nāsataṁ cetosampaphassajaṁ adukkhamasukkhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā.

tattha katamaṁ vedanāpaccayā uddhaccaṁ: yaṁ cittassa uddhaccaṁ avupasamo cetaso vikkhepo bhantattaṁ vittassa, idaṁ vuccati vedanāpaccayā uddhaccaṁ.

tattha katamo uddhaccapaccayā adhimokkho: [pts page 169] [\q 169/]      yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā, ayaṁ vuccati uddhaccapaccayā adhimokkho.

tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo: ṭhapetvā adhimokkhaṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho, ayaṁ vuccati adhimokkhapaccayā bhavo -petena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.
akusala niddeso.

395. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammāṁ vā yaṁ yaṁ vā panārambha tasmiṁ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pāsādo, pāsādaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti. jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

396. tattha katame kusalamula: alobho adoso amoho

tattha katamo alobho: aloho alubbhitattaṁ asārāgo asārajjanā asārajjitattaṁ anabhijjhā alobho kusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati alobho.

[bjt page 296] [\x 296/]
tattha katamo adoso: yo adoso adussanā adussitattaṁ vyāpādo avyāpajjo adoso kusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati adoso.

tattha katamo amoho: yā paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭaṭhi, ayaṁ vuccati amoho, ime vuccanti kusalamulā. [pts page 170] [\q 170/]

tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati kusalamūlapaccayā saṅkhāro.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ -pe- viññāṇapaccayā nāmaṁ -pe nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ -pe- chaṭṭhāyatanapaccayā phasso -pephassapaccayā vedanā -pe-

tattha katamo vedanā paccayā pasādo: yā saddhā saddahanā okappanā abhippasādo, ayaṁ vuccati vedanāpaccayā pasādo.

tattha katamo pasādapaccayā adhimokkho: yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā, ayaṁ vuccati pasādapaccayā adhimokkho.

tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo: ṭhapetthā adhimokkhaṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkandho, ayaṁ vuccati adhimokkhapaccayā bhavo- petena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

397. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ saṅkhārena -pe somanassasahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ somanassasahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṁ vā saddārammaṇaṁ vā gandhārammaṇaṁ vā rasārammaṇaṁ vā phoṭṭhabbārmaṇaṁ vā dhammārammaṇaṁ vā, yaṁ yaṁ vā panārambha tasmiṁ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti. jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katame kusalamula: alobho adoso.

tattha katamo alobho: yo aloho alubbhitattaṁ alubhitattaṁ asārāgo asārajjanā asārajjitattaṁ anabhijjhā alobho kusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati alobho.

tattha katamo adoso: yo adoso adussanā adussitattaṁ avyāpādo avyāpajjo adoso kusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati adoso ime vuccanti kusalamulā

[bjt page 298] [\x 298/]
tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati kusalamūlapaccayā saṅkhāro -pe-

tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ cetosamphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā -petena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

398. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti upekkhasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ -pe upekkhāsahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṁ vā saddārammaṇaṁ vā gandhārammaṇaṁ vā rasārammaṇaṁ vā phoṭṭhabbārmaṇaṁ vā dhammārammaṇaṁ vā, yaṁ yaṁ vā panārambha tasmiṁ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti. jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. [pts page 171] [\q 171/]

tattha katame kusalamula: alobho adoso amoho-pe ime vuccanti kusalamulā
tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati kusalamūlapaccayā saṅkhāro -pe-

tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ cetasikaṁ nevasātaṁ nāsātaṁ cetosamphassajaṁ adukkhamasukhaṁ vedayitaṁ, ceto cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

399. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ -pe upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṁ vā saddārammaṇaṁ vā gandhārammaṇaṁ vā rasārammaṇaṁ vā phoṭṭhabbārmaṇaṁ vā dhammārammaṇaṁ vā, yaṁ yaṁ vā panārambha tasmiṁ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti. jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katame kusalamula: alobho adoso -pe- ime vuccanti kusalamulā.

tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati kusalamūlapaccayā saṅkhāro -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

[bjt page 300  [\x 300/]     400.] katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti vivicce"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ1upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁsamaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā. [pts page 172] [\q 172/]      viññāṇaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho1-, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katame kusalamula: alobho adoso amoho -pe ime vuccati kusalamulā
tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati kusalamūlapaccayā saṅkhāro -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.
401. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti vitakkavicārānaṁ vupasamā -pe- dutiyaṁ jhānaṁ -pe tatiyaṁ jhānaṁ -pe- catutthaṁ jhānaṁ -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ -pe- pañcamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā. viññāṇaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, -pe- evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

402-403. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ [pts page 173] [\q 173/]      jhānaṁ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṁ. dandhābhiññaṁ, tasmiṁ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā. viññāṇaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katame kusalamula: alobho adoso amoho

tattha katamo alobho -pe- adoso -pe- tattha katamo amoho: yā paññā pajānatā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicayasambojajhegā maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati amoho. ime vuccanti kusalamulā

1. paṭhamajjhānaṁ - sīmu 2. adhimokho - sīpīvi.

[bjt page 302] [\x 302/]
tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati kusalamūlapaccayā saṅkhāro -pe-

tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ cetosamphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā.

tattha katamo vedanā paccayā pasādo: yā saddā saddahanā okappanā abhippasādo, ayaṁ vuccati vedanā paccayā pasādo.

tattha katamo pasādapaccayā adhimokkho: yo citassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā. ayaṁ vuccati pasādapaccayā adhimokkho.

tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo: ṭhapetvā adhimokkhaṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho, ayaṁ vuccati adhimokkhapaccayā bhavo -pe-

evametesaṁ dhammānaṁ samudayo hoti"ti: evametesaṁ dhammānaṁ saṅgati hoti, samāgamo hoti, samodhānaṁ hoti, pātubhāvo hoti, tena vuccati evametesaṁ dhammānaṁ samudayo hotī"ti.

kusala niddeso.

404. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ cakkhuviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rūpārammaṇā. tasmiṁ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā. viññāṇaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho1-, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamo saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ ayaṁ vuccati saṅkhāro.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā cakkhuviññāṇadhātu. idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ: [pts page 174] [\q 174/]      vedanākkhandho saññākkandho saṅkārakkhandho, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ.

tattha katamaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā cakkhuviññāṇadhātu, idaṁ vuccati nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ

tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso.

[bjt page 304] [\x 304/]
tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ cetasikaṁ neva sātaṁ nāsātaṁ cetosamphassajā adukkhamasukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā.

tattha katamo vedanāpaccayā bhavo: ṭhapetvā vedanaṁ saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho, ayaṁ vuccati vedanā paccayā bhavo.

tattha katamā bhavapaccayā jāti: yā tesaṁ1- dhammānaṁ jāti sañjāti nibbatti abhinibbatti pātubhāvo, ayaṁ vuccati bhavapaccayā jāti.

tattha katamaṁ jātipaccayā jarāmaraṇaṁ: atthi jarā atthi maraṇaṁ. tattha katamā jarā: tesaṁ dhammānaṁ jarā jiraṇatā āyuno saṁhāni, ayaṁ vuccati jarā. tattha katamaṁmaraṇaṁ: yo tesaṁ dhammānaṁ khayo vayo bhedo paribhodo aniccatā antaradhānaṁ, idaṁ vuccati maraṇaṁ. iti ayañca idañca maraṇaṁ. idaṁ vuccati jātipaccayā jarāmaraṇaṁ.

evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti"ti: evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa saṅgati hoti samāgamo hoti samodhānaṁ hoti pātubhavo hoti. tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī"ti.

405. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṅkhārahetukaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇahetukaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmahetukaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko, phasasapaccayā vedanā phassahetukā. vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti"ti.

406. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṅkhārasampayuttaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇasampayuttaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmasampayuttaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto, phasasapaccayā vedanā phassasmapayattā. vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti"ti.

407. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ viññāṇapaccayā saṅkhāro viññāṇapaccā nāmaṁ nāmapaccayā [pts page 175] [\q 175/]      viññāṇaṁ, nāmapaccayā, chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā nāmaṁ chaṭṭhāyatapaccayā phasso phassapaccāyā"pi chaṭṭhāyatanaṁ phassapaccayā vedanā vedanāpaccayā"pi phasso vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti"ti.

1. tesaṁ tesaṁ - sirimu, machasaṁ.

[bjt page 306  [\x 306/]     408.] katame dhammo avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ sotaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ saddadārammaṇaṁ -pe- ghānaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ ghandhārammaṇaṁ -pe- vijāviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rasārammaṇaṁ -pekāyaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti sukhasahagataṁ phoṭṭhabbārammaṇaṁ tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamo saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati saṅkhāro.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā kāyaviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ,

tattha katamaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjākāyaviññāṇadhātu, idaṁ vuccati nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ.

tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso.

tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ kāyikaṁ sātaṁ kāyikaṁ sukhaṁ kāyasamphassajaṁsātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ kāyasamphassajā sātā sukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā.

tattha katamo vedanāpaccayā bhavo: ṭhapetvā vedanaṁ saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho. ayaṁ vuccati vedanāpaccayā bhavo -petena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

409. katame dhammo avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ manodhātu uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rūpārammaṇaṁ vā-pephoṭṭhabbārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha, tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā [pts page 176] [\q 176/]      viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhi mokkha paccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamo saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati saṅkhāro.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manodhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ,

[bjt page 308] [\x 308/]
tattha katamaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjāmanodhātu, idaṁ vuccati nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ.

tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso.

tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ cetasikaṁ nevasātaṁ nāsātaṁ cetosamphassajaṁ adukkhamasukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā.

tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo: ṭhapetvā adhimokkhaṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho ayaṁ vuccati adhimokkhapaccayā bhavo -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

410. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ manoviññāṇadhātu uppannā hoti somanassasahagataṁ rūpārammaṇaṁ vā-pe dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha, tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhi mokkha paccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo [pts page 177] [\q 177/]
hoti.

411. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti upekkhāsahagatā rūpārammaṇaṁ vā -pe dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha, tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhi mokkha paccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati "evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

412. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ manoviññāṇadhātu uppannā hoti somanassa sahagatā ñāṇasampayuttā rūpārammaṇaṁ vā-pe dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha, tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pāsādo pādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati "evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

[bjt page 310  [\x 310/]     413.] katame dhammo avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti somanassasahagatā ñāṇasampayuttā saṅkhārena -pe- somanassasahagatā ñāṇavippayuttā -pesomanassasahagatā ñāṇasampayuttā sasaṅkhārena -pe upekkhāsahagatā ñāṇasampayuttā upekkhāsahagatā ñāṇavippayuttā -pe- upekkhāsahagatā ñāṇavippayuttā sasaṅkhārena rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha, tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pāsādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamo saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati saṅkhāro.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ -pe-

tattha katamo vedanāpaccayā pasādo: [pts page 178] [\q 178/]      yā saddhā saddahanā okappanā abhippasādo, ayaṁ vuccati vedanāpaccayā pasādo.

tattha katamo pasāda paccayā adhimokkho: yo cittassa adhimokkhe adhimuccanā tadadhimuttā, ayaṁ vuccati pasādapaccayā adhimokkho.

tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo: ṭhapetvā adhimokkhaṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho, ayaṁ vuccati adhimokkhapaccayā bhavo -petena vuccati: evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa hotī"ti.

414. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti vivicce"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ vivicceva kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassopaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇassa -pe- tena vuccati: evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti"ti.
phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho1-, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katame kusalamula: alobho adoso amoho -pe ime vuccati kusalamulā
tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati kusalamūlapaccayā saṅkhāro -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

[bjt page 312] [\x 312/]
415. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti vitakkavicārānaṁ vupasamā -pe- dutiyaṁ jhānaṁ -pe tatiyaṁ jhānaṁ -pecatutthaṁ jhānaṁ -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ -pe pañcamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti. ime dhammā kusalā. tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upavitattā vipākaṁ sukhassa ca pahānā -pe- pañcamaṁ jhānaṁ upasampajja vihārati paṭhavikasiṇaṁ tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayāviññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho adhimokkhapaccayā [pts page 179] [\q 179/]      bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, -peevametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

416. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye arūpupapattiyā maggaṁ bhāveti -pesabbeso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññā nāsaññāyatanasaññāsahagataṁ sukhassa ca pahānā -pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti. ime dhammā kusalā. tasseva arūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upavitattā vipākaṁ sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṁ sukhassa ca pahānā -pecatutthaṁjhānaṁ upasampajja vihārati tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, -pe- evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

417. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicceva kāmehi paṭhamaṁ jhānaṁ -peupasampajja viharati dukkhayāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti. ime dhammā kusalā. tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivicceva kāmehi kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivacceva kāmehi paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja vihārati dukkhapaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ suññataṁ. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho adhimokkhapaccayā bhavo, [pts page 180] [\q 180/]      bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa dhammānaṁ samudayo hoti.
tattha katamo saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati saṅkhāro.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ -pe-

[bjt page 314] [\x 314/]
tattha katamo vedanāpaccayā pasādo: yā saddhā saddahanā okappanā abhippasādo, ayaṁ vuccati vedanāpaccayā pasādo.

tattha katamo pasāda paccayā adhimokkho: yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttā, ayaṁ vuccati pasādapaccayā adhimokkho.

tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo: ṭhapetvā adhimokkhaṁ vedanākkhandho viññāṇakkhandho, ayaṁ vuccati adhimokkhapaccayā bhavo -pe- evametassa dhammānaṁ samudayo hotī"tī evametesaṁ dhammānaṁ saṅgati hoti samāgamo hoti, samodhānaṁ hoti pātubhāvo hoti. tena vuccati evametassa dhammānaṁ samudayo hotī"ti.

kusalavipākasaṅkhāramulakaṁ niṭṭhitaṁ.

418. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye akusalassa kammassa katattā upacittā vipākaṁ cakkhuviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rūpārammaṇaṁ. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamo saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati saṅkhāro.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā cakkhuviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī"ti.

419. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye akulassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ sotaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ saddadārammaṇaṁ -peghānaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ ghandhārammaṇaṁ -pe- jivhāviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rasārammaṇaṁ -pekāyaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti dukakhasahagataṁ phoṭṭhabbārammaṇaṁ tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamo saṅkhāro: -pe- ayaṁ vuccati saṅkhāro.

[bjt page 316] [\x 316/]
tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ -pe-

tattha katamā phassapaccayā vedanā, yaṁ kāyikaṁ asātaṁ kāyikaṁ dukkhaṁ kāyasamphassajaṁ asātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ kāyasamphassajā asātā dukkhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā.

tattha katamo vedanāpaccayā bhavo: ṭhapetvā vedanaṁ saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho ayaṁ vuccati vedanāpaccayā bhavo -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa hoti"ti.

420. katame dhammā avyākatā: [pts page 181] [\q 181/]      yasmiṁ samaye akusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manodhātu uppannā hoti upekkhāsahagatā rūpārammaṇaṁ vā -pephoṭṭhabbārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha, tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

421. katame dhammo avyākatā: yasmiṁ samaye akusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti upekkhāsahagataṁ rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārambha. saddadārammaṇaṁ -peghānaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ ghandhārammaṇaṁ -pevijāviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rasārammaṇaṁ -pe- tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

akusalavipākasaṅkhāramulakaṁ niṭṭhitaṁ. [pts page 182] [\q 182/]

422. katame dhammo avyākatā: yasmiṁ samaye manodhātu uppannaṁ hoti kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā upekkhāsahagatā rūpārammaṇa vā -pephoṭṭhabbarammaṇaṁ vā, yaṁ yaṁ vā panārambha, tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamo saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati saṅkhāro.

tattha katamaṁ saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manodhātu, idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ -pe-

[bjt page 318] [\x 318/]
tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ,

tattha katamaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjākāyaviññāṇadhātu, idaṁ vuccati nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ.

tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso.

tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ kāyikaṁ sātaṁ kāyikaṁ sukhaṁ kāyasamphassajaṁsātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ kāyasamphassajā sātā sukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā.

tattha katamo vedanāpaccayā bhavo: ṭhapetvā vedanaṁ saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho. ayaṁ vuccati vedanāpaccayā bhavo -petena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

saṅkhārakkhandho, idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ,

tattha katamaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjākāyaviññāṇadhātu, idaṁ vuccati nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ.

tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ, ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso.

tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ kāyikaṁ sātaṁ kāyikaṁ sukhaṁ kāyasamphassajaṁsātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ kāyasamphassajā sātā sukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā.

tattha katamo vedanāpaccayā bhavo: ṭhapetvā vedanaṁ saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho. ayaṁ vuccati vedanāpaccayā bhavo -petena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

[bjt page 318] [\x 318/]
tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ cetasikaṁ nevasātaṁ nāsātaṁ cetosamphassajaṁ adukkhamasukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā, ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā.

tattha katamo vedanāpaccayā adhimokkho: yo cittassa adhimokkho adhimuccanātadadhimuttatā, ayaṁ vuccati vedanāpaccayā adhimokkho.

tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo: ṭhapetvā adhimokkhaṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho. ayaṁ vuccati adhimokkhapaccayā bhavo -petena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

423. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye manoviññāṇadhātu uppannā hoti kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā somanasassahagatā rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārambha. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, [pts page 183] [\q 183/]      bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

424. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye manoviññāṇadhātu uppannā hoti kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā upekkhasahagatā rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārambha. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

425. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye manoviññāṇadhātu uppannā hoti kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā somanasassahagatā ñāṇasampayuttā rūpārammaṇaṁ vā -pe dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārambha. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

[bjt page 320] [\x 320/]
426. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye manoviññāṇadhātu uppannā hoti kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā somanasassahagatā ñāṇasampayuttā saṅkhārena -pesonassasahagatā ñāṇasampayuttā -pe- somanassasahagatā -peñāṇasampayuttā sasaṅkhārena -pe- upekkhāsahagatā ñāṇasampayuttā -pe upekkhāsahagatā ñāṇasampayuttā sasaṅkhārena -pe upekkhāsahagatā ñāṇavippayuttā -pe- upekkhāsahagatā ñāṇavippayuttā sasaṅkhārena rūpārammaṇaṁ vā -pe dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārambha. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

427. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye rūpāvacaraṁ jhānaṁ bhāveti kiriyaṁ nevakusalaṁ nākusalaṁ na ca kammavipākaṁ diṭṭhadhamma sukhavihāraṁ, vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pāsādo. pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

428. katame dhammāavyākatā: yasmiṁ samaye rūpāvacaraṁ jhānaṁ bhāveti kiriyaṁ nevakusalaṁ nākusalaṁ na ca kammavipākaṁ diṭṭhidhamma sukhavihāraṁ, vitakkavicārānaṁ vupasamā -pe- dutiyaṁ jhānaṁ -pecatutthaṁ jhānaṁ -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ -pe-pañcamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pāsādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

429. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye arūpāvacaraṁ jhānaṁ bhāveti kiriyaṁ nevakusalaṁ nākusalaṁ na ca kammavipākaṁ diṭṭhidhammasukhavihāraṁ, sabbaso akiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṁ sukhassa ca pahānā -pecatutthaṁ jhānaṁ upasampajja vihārati. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pāsādo, pasādapaccayā adhimokkho, 1adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

1. adhimokho - sipīvi,

[bjt page 322] [\x 322/]
430. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṅkhārahetukaṁ. viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇahetukaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmahetukaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko, phassapaccayā vedanā phassahetukā vedanāpaccayā pāsādo pasādapaccayā adhimokkho, 1- adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

431. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ saṅkhārasampayuttaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ viññāṇasampayuttaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ nāmasampayuttaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto, phassapaccayā vedanā phassasampayuttā, vedanāpaccayā pāsādo pasādapaccayā adhimokkho, 1adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

432. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ [pts page 184] [\q 184/]      viññāṇapaccayā"pi saṅkhāro, viññāṇapaccayā nāmaṁ nāmapaccayā"pi viññāṇaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā"pi nāmaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā, phasso passapapaccayā"pi chaṭṭhāyatanaṁ, phassapaccayā vedanā vedanāpaccayā"pi phasso vedanāpaccayā pāsādo pasādapaccayā"pi vedanā, pasādapaccayā adhimokkho, 1adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

kiriyāsaṅkhāramulakaṁ niṭṭhitaṁ
avyākataniddeso.

433. katame dhammā kusalā: yasmiṁ kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagatā ñāṇasampayuttaṁ rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārambha. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, 1- adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

1. adhimokho - sipīvi.

[bjt page 324] [\x 324/]      tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. [pts page 185] [\q 185/]

tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ. nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ. nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ, chaṭṭhāyatana paccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

434. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanasassahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ saṅkhārena -pe- sonassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ -pe somanassasahagataṁ -peñāṇasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe upekkhāsahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ -pe- upekkhāsahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ -pe- upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārambha. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccaya viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

435. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti vivacceva [pts page 186] [\q 186/]      kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ -peupasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, -pe- evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

[bjt page 326] [\x 326/]
436. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti vitakkavicārānaṁ vupasamā -pe- dutiyaṁ jhānaṁ -pe tatiyaṁ jhānaṁ -pe- catutthaṁ jhānaṁ -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ -pe- pañcamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, -peevametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

437. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye arūpupapattiyā maggaṁ bhāveti sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṁ sukhassa ca pahānāya -pecatutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati tasmiṁ samaye avijjāpaccayā saṅkharo, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, -peevametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

438. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahāya paṭhamāsaya bhumiyā pattiyā vivicceva kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tasmiṁ avijjāpaccayā saṅkharo, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā [pts page 187] [\q 187/]      vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa dhammānaṁ samudayo hoti.

tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ ayaṁ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro -peeemetesaṁ pātubhāvo hoti. tena vuccati evametesaṁ dhammānaṁ samudayo hotī"ti.

439. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ cakkhuviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rūpārammaṇaṁ, tasmiṁ samaye kusala mulapaccayā saṅkharo, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ ayaṁ vuccati kusalamūlapaccayā saṅkhāro -pe- tena vuccati evametesaṁ kevalassa dukkhandhassa samudayo hotī"ti.

[bjt page 328  [\x 328/]     440.] katame dhammo avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ sotaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ saddadārammaṇaṁ -pe- ghānaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ ghandhārammaṇaṁ -pe- vijāviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rasārammaṇaṁ -pekāyaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti sukhasahagataṁ phoṭṭhabbārammaṇaṁ tasmiṁ samaye saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā [pts page 188] [\q 188/]      vedanā, vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

441. katame dhammo avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ manodhātu uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rūpārammaṇaṁ vā-pephoṭṭhabbārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha, tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

442. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ manoviññāṇadhātu uppannā hoti somanassasahagataṁ rūpārammaṇaṁ vā-pe dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha, tasmiṁ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhi mokkha paccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

443. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti upekkhāsahagatā rūpārammaṇaṁ vā -pe dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha, tasmiṁ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhi mokkha paccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ "evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ ayaṁ vuccati kusalamūlapaccayā saṅkhāro -pe- tena vuccati "evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hetī"ti.

[bjt page 330] [\x 330/]
444. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ manoviññāṇadhātu uppannā hoti somanassa sahagatā ñāṇasampayuttā rūpārammaṇaṁ vā-pe dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha, tasmiṁ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pāsādo pādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati "evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

445. katame dhammo avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti somanassasahagatā ñāṇasampayuttā saṅkhārena -pesomanassasahagatā ñāṇavippayuttā -pesomanassasahagatā ñāṇasampayuttā sasaṅkhārena -pe- upekkhāsahagatā ñāṇasampayuttā upekkhāsahagatā ñāṇavippayuttā -pe upekkhāsahagatā ñāṇavippayuttā sasaṅkhārena rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha, tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pāsādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

446. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti vivicce"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ vivicceva kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassopaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā [pts page 189] [\q 189/]      jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati: evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti"ti.

[bjt page 332] [\x 332/]
447. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti vitakkavicārānaṁ vupasamā -pe- dutiyaṁ jhānaṁ -pe tatiyaṁ jhānaṁ -pe- catutthaṁ jhānaṁ -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ -pe- pañcamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti. ime dhammā kusalā. tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upavitattā vipākaṁ sukhassa ca pahānā -pe- pañcamaṁ jhānaṁ upasampajja vihārati paṭhavikasiṇaṁ tasmiṁ samaye kusalasamulapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

448. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye arūpupapattiyā maggaṁ bhāveti sabbeso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññā nāsaññāyatanasaññāsahagataṁ sukhassa ca pahānā -pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti. ime dhammā kusalā. tasseva arūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upavitattā vipākaṁ sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṁ sukhassa ca pahānā -pecatutthaṁjhānaṁ upasampajja vihārati tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, -pe- evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

449. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhayāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti. ime dhammā kusalā. tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivicceva kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja vihārati dukkhapaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ suññataṁ. tasmiṁ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa dhammānaṁ samudayo hoti.

[bjt page 334] [\x 334/]
tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati kusalamūlapaccayā saṅkhāro -peevametesaṁ dhammānaṁ samudayo hotī"ti. evametesaṁ dhammānaṁ saṅgati hoti, samāgamo hoti, samodhānaṁ hoti, pātubhāvo hoti tena vuccati evametesaṁ dhammānaṁ samudayo hotī"ti.

kusalavipākamulakaṁ niṭṭhitaṁ. [pts page 190] [\q 190/]

450. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye akusalassa kammassa katattā upacittā vipākaṁ cakkhuviññāṇā uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rūpārammaṇaṁ. tasmiṁ samaye akusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ, nāmaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamo akusalamūlapaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ ayaṁ vuccati akusalamūlapaccayā saṅkhāro -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī"ti.

451. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye akulassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ sotaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ saddadārammaṇaṁ -peghānaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ ghandhārammaṇaṁ -pe- jivhāviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rasārammaṇaṁ -pekāyaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti dukakhasahagataṁ phoṭṭhabbārammaṇaṁ tasmiṁ samaye akusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamo akusalamūlapaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattā ayaṁ vuccati akusalamūlapaccayā saṅkhāro -pe-tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ kāyikaṁ asātaṁ kāyikaṁ dukkhaṁ kāyasamphassajaṁ asātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ kāyasamaphassajā asātaṁ dukkhā vedanā ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā

tattha katamo vedanāpaccayā bhavo: ṭhapetvā vedanaṁ saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho viññāṇakkhandho ayaṁ vuccati vedanāpaccayā bhavo -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa hoti"ti.

[bjt page 336] [\x 336/]
452. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye akusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manodhātu uppannā hoti rūpārammaṇaṁ vā -pephoṭṭhabbārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha, tasmiṁ samaye akusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

453. katame dhammo avyākatā: yasmiṁ samaye akusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti upekkhāsahagataṁ rūpārammaṇaṁ vā-pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārambha. tasmiṁ samaye akusalamulapaccā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇapaccayā nāmaṁ. nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā [pts page 191] [\q 191/]      jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṁ -pe- tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

tattha katamo akusalamupaccayā saṅkhāro: yā cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, ayaṁ vuccati akusalamūlapaccayā saṅkhāro.

tattha katamaṁ saṅkharapaccayā viññāṇaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjāmanoviññāṇadhātu. idaṁ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ.

tattha katamaṁ viññāṇapaccayā nāmaṁ: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho. idaṁ vuccati viññāṇapaccayā nāmaṁ.

tattha katamaṁ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjāmanoviññāṇadhātu idaṁ vuccati nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṁ.

tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso: yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṁ ayaṁ vuccati chaṭṭhāyatanapaccayā phasso

tattha katamā phassapaccayā vedanā: yaṁ cetasikaṁ neva sātaṁ nāsātaṁ cetosamphassajā adukkhamasukhaṁ vedayitaṁ, cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā ayaṁ vuccati phassapaccayā vedanā.

tattha katamo vedanāpaccayā adhimokkho: yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttā. ayaṁ vuccati vedanāpaccayā adhimokkho.

tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo: ṭhapetvā adhimokkhaṁ vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho. ayaṁ vuccati adhimokkhapaccayā bhavo.

tattha katamā bhavapaccayā jāti: yā tesaṁ dhammānaṁ jāti sañajāti nibbatti abhinibbatti pātubhavo ayaṁ vuccati bhavapaccayā jāti.

[bjt page 338] [\x 338/]
tattha katamaṁ jātipaccayā jarāmaraṇaṁ: atthi jarā, maraṇaṁ. tattha katamā jarā: tesaṁ dhammānaṁ jarā jiraṇatā āyuno saṁhāni. ayaṁ vuccati jarā. tattha katamaṁ maraṇaṁ: yo tesaṁ dhammānaṁ khayo vayo bhedo paribhedo aniccatā antaradhānaṁ. idaṁ vuccati maraṇaṁ. iti ayañca jarā idañca maraṇaṁ. idaṁ vuccati jātipaccayā jarāmaraṇaṁ.

evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī"ti evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa saṅgatī hoti, samāgamo hoti, samodhānaṁ hoti, pātubhavo [pts page 192] [\q 192/]      hoti. tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī"ti.

akusalavipākamulakaṁ niṭṭhitaṁ.
abhidhammabhājanīyaṁ niṭṭhitaṁ.
paṭiccasamuppādavibhaṅgo niṭṭhito chaṭṭho
[pts page 193] [\q 193/]
sīhaḷa potthakesu:
kusalākulasā soḷasikā samulā tesaṁ paccayā
tesaṁ vipākā saṁvaḍḍhitā - tehi saṅkhārapaccayā

paṭhamacatukkakusala - avijjā tassa paccayā
ekanālo vipākasmiṁ - tehi kusalākusalamulakā.

vicikicchā dasaviññāṇo - adhimokkho na labbhati.
ahetuke vā kusale - pasādo nupalabbhati.

[bjt page 340] [\x 340/]
7. satipaṭṭhānavibhaṅgo
454. cattāro satipaṭṭhānā: idha bhikkhu ajjhattaṁ kāyekāyānupassī viharati, bahiddhā kāye kāyānupassī viharati, ajjhattabahiddhā kāye kāyānupassī viharati, ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ ajjhattaṁ vedanāsu vedanānupassī viharati, bahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyyaloke abhijjhādomanassaṁ. cittena viharati, ajjhattabahiddhā cittena cittānupassī viharati, viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. ajjhattaṁ dhammesu dhammānupassī viharati, ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhā domanassaṁ.

455. kathañca bhikkhu ajjhattaṁ kāyekāyānupassī viharati: idha bhikkhu ajjhattaṁ kāyaṁ uddhaṁ pādatalā adho kesamatthākā tacapariyantaṁ puraṁ nānappakārassa asucino paccavekkhati: atthi imasmiṁ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṁsaṁ nahāru aṭṭhi aṭṭhimiñjā vakkaṁ hadayaṁ yakanaṁ kilomakaṁ pihakaṁ papphāsaṁ antaṁ antaguṇaṁ udariyaṁ karīsaṁ pittaṁ semhaṁ pubbo lohitaṁ sedo modo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttaṁ. so taṁ nimittaṁ āsevati. bhāveti, bahulīkaroti, svāvatthitaṁ vavatthapeti. so taṁ nimittaṁ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṁ vavatthapetvā bahiddhā kāye cittaṁ upasaṁharati. [pts page 194] [\q 194/]

kathañca bhikkhu bahiddhā kāye kāyānupassī viharati: idha bhikkhu bahiddhā kāyaṁ uddhaṁ pādatalā adho kesamatthākā tacapariyantaṁ puraṁ nānappakārassa asucino paccavekkhati: atthissa kāye1kesā nānappakārassa asucino paññavekkhati: atthissa kāye1kesā lomā nakhā dantā taco maṁsaṁ nahāru aṭṭhi aṭṭhimiñjā vakkaṁ hadayaṁ yakanaṁ kilomakaṁ pihakaṁ papphāsaṁ antaṁ antaguṇaṁ udariyaṁ karīsaṁ pittaṁ semhaṁ pubbo lohitaṁ sedo modo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttaṁ. so taṁ nimittaṁ āsevati. bhāveti, bahulīkaroti, svāvatthitaṁ vavatthapeti. so taṁ nimittaṁ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṁ vavatthapetvā ajjhattabahiddhā kāye cittaṁ upasaṁharati.

1. atthi imasmiṁ - kāye sīmu.

[bjt page 342] [\x 342/]
kathañca bhikkhu ajjhattabahiddhā kāye kāyānupassī viharati: idha bhikkhu ajjhattabahiddhā kāyaṁ uddhaṁ pādatalā adho kesamatthākā tacapariyantaṁ puraṁ nānappakārassa asucino paccavekkhati: atthi imasmiṁ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṁsaṁ nahāru aṭṭhi aṭṭhimiñjā vakkaṁ hadayaṁ yakanaṁ kilomakaṁ pihakaṁ papphāsaṁ antaṁ antaguṇaṁ udariyaṁ karīsaṁ pittaṁ semhaṁ pubbo lohitaṁ sedo modo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttaṁ. evaṁ bhikkhu ajhattabahiddhā kāye kāyānupassi viharati ātāpī sampajāno satimā vineyayya loke abhijjhādomanassaṁ.

456. anupassi"ti tattha katamā anupassanā: yā paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati anupassanā. imāya anupassanāya upeto hoti samupeto upagato1samupagato2- uppanno samuppanno3samannāgato. tena vuccati anupassī"ti.

"viharati"ti irīyata.  vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati tena vuccati viharatī"ti.

atāpī"ti tattha katamaṁ ātappaṁ4- yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, idaṁ vuccati ātappaṁ4- iminā ātappena upeto hoti samupeto upagato1samupagato2uppanno samuppanno3- samannāgato tenavuccati ātāpī"ti.

smapajāno"ti tattha katamaṁ sampajaññaṁ: yā paññā pajānanā -pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ vuccati sampajaññaṁ. iminā sampajaññena upeto hoti samupeto upagato samupagato uppanno hoti samupeto upagato samupagato [pts page 195] [\q 195/]      uppanno samuppanno samannāgato tena vuccati sampajāno"ti.

"satimā" tattha katamā sati: yā sati anussati -pe- sammasati ayaṁ vuccati sati. imāya satiyā upeto hoti samupeto upagato samupagato uppanno samuppanno samappanno samannāgato tena vuccati satimā"ti.

vineyya loke abhijjhādomanassa"nti tattha katamo loko: sve"va kāyo loko, pañca"pi upādānakkhandhā loko ayaṁ vuccati loko.

tattha katamā abhijjhā: yo rāgo sārāgo -pe- cittassa sārāgo. ayaṁ vuccati abhijjhā.

1. upāgato - sirimu, machasaṁ. 2. samupāgato - sirimu. machasaṁ 3. sampanno - sirimu, machasaṁ 4. ātāpaṁ - sirimu ātāpo - machasaṁ

[bjt page 344] [\x 344/]
tattha katamaṁ domanassaṁ: yaṁ cetasikaṁ asātaṁ cetasikaṁ dukkhaṁ cetosamphassajaṁasātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā, idaṁ vuccati domanassaṁ. iti ayañca abhijjhā idañca domanassaṁ, imamhi loke vinītā honti paṭivinītā santā samitā vupasantā atthaṅgatā abbhatthaṁgatā appitā byappitā sositā visositā byantikatā tena vuccati vineyya loke abhijjhādosamanassa"nti.

kāyānupassanā niddeso.

457. kathañca bhikkhu ajjhattaṁ vedanāsu vedanānupsasī viharati: idha bhikkhu sukhaṁ vedanaṁ vediyamāno1- sukhaṁ vedanaṁ vediyami"ti pajānāti dukkhaṁ vedanaṁ vediyamāno dukkhaṁ vedanaṁ vediyamī"ti pajānāti. adukkhamasukhaṁ vedanaṁ vediyamāno adukkhamasukhaṁ vedanaṁ vediyāmī"ti2- pajānāti. sāmisaṁ vā sukhaṁ vedanaṁ vediyamāno sāmisaṁ sukhaṁ vedanaṁ vediyāmī"ti pajānāti nirāmisaṁ vā sukhaṁ vedanaṁ vediyamāno nirāmisaṁ sukhaṁ vedanaṁ vediyāmi"ti pajānāti. sāmisaṁ vā dukkhaṁ vedanaṁ vediyamāno sāmisaṁ dukkhaṁ vedanaṁ vediyāmī"ti pajānāti. nirāmisaṁ vā dukkhaṁ vedanaṁ vediyamāno nirāmisaṁ dukkhaṁ vedanaṁ vediyāmi"ti pajānāti. sāmisaṁ vā adukkhamasukhaṁ vedanaṁ vediyamāno sāmisaṁ adukkhamasukhaṁ vedanaṁ vediyāmī"ti pajānāti. nirāmisaṁ vā adukkhamasukhaṁ vedanaṁ vediyamāno nirāmisaṁ adukkhamasukhaṁ vedanaṁ [pts page 196] [\q 196/]      vediyāmi"ti pajānāti. so taṁ nimittaṁ āsevati bhāveti bahulīkaroti svāvatthitaṁ vavatthapeti. so taṁ nimittaṁ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṁ vavatthapetvā bahiddhā vedanāsu cittaṁ upasaṁharati.

kathañca bhikkhu bahiddhā vedanāsu vedanānupsasī viharati: idha bhikkhu sukhaṁ vedanaṁ vediyamānaṁ sukhaṁ vedanaṁ vediyati"ti pajānāti dukkhaṁ vedanaṁ vediyamānaṁ dukkhaṁ vedanaṁ vediyati"ti pajānāti. adukkhamasukhaṁ vedanaṁ vediyamānaṁ adukkhamasukhaṁ vedanaṁ vediyāti"ti pajānāti. sāmisaṁ vā sukhaṁ vedanaṁ vediyamānaṁ sāmisaṁ sukhaṁ vedanaṁ vediyāti"ti pajānāti nirāmisaṁ vā sukhaṁ vedanaṁ vediyamānaṁ nirāmisaṁ sukhaṁ vedanaṁ vediyati"ti pajānāti. sāmisaṁ vā dukkhaṁ vedanaṁ vediyamānaṁ sāmisaṁ dukkhaṁ vedanaṁ vediyāti"ti pajānāti. nirāmisaṁ vā dukkhaṁ vedanaṁ vediyamānaṁ nirāmisaṁ dukkhaṁ vedanaṁ vediyāta"ti pajānāti. sāmisaṁ vā adukkhamasukhaṁ vedanaṁ vediyamānaṁ sāmisaṁ adukkhamasukhaṁ vedanaṁ vediyāta"ti pajānāti. nirāmisaṁ vā
adukkhamasukhaṁ vedanaṁ vediyamānaṁ nirāmisaṁ adukkhamasukhaṁ vedanaṁ vediyāti"ti pajānāti. so taṁ nimittaṁ āsevati bhāveti bahulīkaroti svāvatthitaṁ vavatthapeti. so taṁ nimittaṁ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṁ vavatthapetvā ajjhabahiddhā vedanāsu cittaṁ upasaṁharati.

1. vedayamāno - sirimu, machasaṁ 2. vedayāmiti sirimu.

[bjt page 346] [\x 346/]
katha ca bhikkhu ajjhattabahiddhā vedanāsu vedanānupsasī viharati: idha bhikkhu sukhaṁ vedanaṁ sukhaṁ vedanaṁ vedanā"ti pajānāti dukkhaṁ vedanaṁ dukkhā vedanā"ti pajānāti. adukkhamasukhaṁ vedanaṁ vedanā pajānāti. sāmisaṁ vā sukhaṁ vedanaṁ sāmisaṁ sukhā vedanā"ti pajānāti nirāmisaṁ vā sukhaṁ vedanaṁ nirāmisaṁ sukhā vedanā"ti pajānāti. sāmisaṁ vā dukkhaṁ vedanaṁ sāmisaṁ dukkhā vedanā"ti pajānāti. nirāmisaṁ vā dukkhaṁ vedanaṁ nirāmisaṁ dukkhā vedanā"ti pajānāti. sāmisaṁ vā adukkhamasukhaṁ vedanaṁ sāmisaṁ adukkhamasukhaṁ vedanā"ti pajānāti. nirāmisaṁ vā adukkhamasukhaṁ vedanaṁ nirāmisaṁ adukkhamasukhaṁ vedanā"ti pajānāti. evaṁ bhikkhu ajjhattabahiddhā vedanāsu vedanānupassi viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ.

458. anupassī"ti -pe- viharati"ti -pe- ātāpī"ti -pesampajano"ti [pts page 197  [\q 197/]     -@]pasatimā"ti -pe- vineyya loke abhijjhādomanassanti tattha katamo loko: sā"va vedanā loko, pañca"pi upādānakkhandhā loko. ayaṁ vuccati loko.

tattha katamā abhijjhā: yo rāgo sārāgo -pe- cittassa sārāgo ayaṁ vuccati abhijhā. tattha katamaṁ domanassaṁ: yaṁ cetasikaṁ asātaṁ cetasikaṁ dukkhaṁ cetosampassajaṁ asātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā asātā dukkhā vedayitaṁ cetosamphassajā asātā dukkā vedanā. idaṁ vuccati domanassaṁ iti ayañca abhijjhā idañca domanassaṁ, immahi loke vinītā honti paṭivinītā santā samitā vupasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantikatā tena vuccati vineyya loke abhijjhādomanassanti.

vedanānupassanā niddeso.

459. kathañca bhikkhu ajjhattaṁ cittena viccānupassī viharati: idha bhikkhu sarāgaṁ vā cittaṁ sarāgaṁ me cittanti pajānāti. vitarāgaṁ vā cittaṁ vitarāgaṁ me cittantipajānāti. sadosaṁ vā cittaṁ sadosaṁ me cittanti pajanāti vitadosaṁvā cittaṁ vitadosaṁ me vittanti pajānāti samohaṁ vā cittaṁ samohaṁ me cittanti pajānāti. vitamohaṁ vā cittaṁ vitamohaṁ me cittanti pajānāti. saṁkhittaṁ vā cittaṁ saṁkhittaṁ me cittanti pajānāti. vikkhittaṁ vā cittaṁ vikkhittaṁ me vittanti pajānāti. mahaggataṁ vā cittaṁ mahaggataṁ me cittanti pajānāti. amahaggataṁ vā cittaṁ amahaggataṁ me cittanti pajānāti. sauttaraṁ vā cittaṁ sauttaraṁ me cittanti pajānāti anuttaraṁ vā cittaṁ anuttaraṁ me cittanti pajānāti samābhitaṁ vā cittaṁ samāhitaṁ me cittanti pajānāti. asamāhitaṁ vā cittaṁ asamāhitaṁ me cittanti pajānāti. vimuttaṁ vā cittaṁ vimuttaṁ me cittantipajānāti. avimuttaṁ vā cittaṁ avimuttaṁ me cittanti pajānāti. so taṁ nimittaṁ āsevati bhāveti bahulīkaroti svāvatthitaṁ vavatthapeti. so taṁ nimittaṁ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṁ vavatthapetvā bahiddhā citte cittaṁ upasaṁharati.

[bjt page 348] [\x 348/]
kathañca bhikkhu bahiddhā cittena viccānupassī viharati: idha bhikkhu sarāgaṁ vāssa cittaṁ sarāgamassa cittanti pajānāti. vitarāgaṁ vāssa cittaṁ vitarāgamassa cittanti pajānāti. sadosaṁ vāssa cittaṁ sadosamassa cittanti [pts page 198] [\q 198/]      pajanāti vitadosaṁ cittaṁ vitadosamassa vittanti pajānāti samohaṁ vāssa cittaṁ samohamasa cittanti pajāttanni. pajānāti vitamohaṁ vāssa cittaṁ vitamohamassa cittanti pajānāti. saṁkhittaṁ vāssa cittaṁ saṁkhittamassa cittanti pajānāti. vikkhittaṁ vāssa cittaṁ vikkhittamassa vittanti pajānāti. mahaggataṁ vāssa cittaṁ mahaggatamassa cittanti pajānāti. amahaggataṁ vāssa cittaṁ amahaggatamassa cittanti pajānāti. sauttaraṁ vāssa cittaṁ sauttaramsasa cittanti pajānāti anuttaraṁ vāssa cittaṁ anuttaramassa
cittanti pajānāti samābhitaṁ vāssa cittaṁ samāhitamassa cittanti pajānāti. asamāhitaṁ vāssa cittaṁ asamāhitamassa cittanti pajānāti. vimuttaṁ vāssa cittaṁ vimuttamassa cittanti pajānāti. avimuttaṁ vā"ssa cittaṁ avimuttamassa cittanti pajānāti. so taṁ nimittaṁ āsevati bhāveti bahulīkaroti svāvatthitaṁ vavatthapeti. so taṁ nimittaṁ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṁ vavatthapetvā bahiddhā citte cittaṁ upasaṁharati.

kathañca bhikkhu ajjhattabahiddhā citte viccānupassi viharati: idha bhikkhu sarāgaṁ vā cittaṁ sarāgaṁ cittanti pajānāti. vitarāgaṁ vā cittaṁ vitarāgaṁ cittanti pajānāti. sadosaṁ vā cittaṁ sadosaṁ vā cittaṁ vitadosaṁ vittanti pajānāti. samohaṁ vā cittaṁ samohaṁ cittanti pajānāti. vitamohaṁ vā cittaṁ vitamohaṁ cittanti pajānāti. saṁkhittaṁ vā cittaṁ saṁkhittaṁ cittanti pajānāti. vikkhittaṁ vā cittaṁ vikkhittaṁ cittanti pajānāti. mahaggataṁ vā cittaṁ mahaggataṁ cittanti pajānāti. amahaggataṁ vā cittaṁ amahaggataṁ cittanti pajānāti. sauttaraṁ vā cittaṁ vā cittaṁ sauttaraṁ cittanti pajānāti. anuttaraṁ vā cittaṁ anuttaraṁ cittanti pajānāti. samāhitaṁ vā cittaṁ samāhitaṁ cittanti pajānāti. asamāhitaṁ vā cittaṁ asamāhitaṁ cittanti pajānāti. vimuttaṁ vā cittaṁ vimuttaṁ cittaṁ asamāhitaṁ cittanti pajānāti. avimuttaṁ vā cittaṁ avimuttaṁ cittanti pajānāti. evaṁ bhikkhu ajjhattabahiddhā citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā cineyya loke abhijjhādomanassaṁ.

460. anupassī"ti -pe- viharati"ti -pe- ātāpī"ti -pesampajano"ti -pesatimā"ti -pe- vineyya loke abhijjhādomanassanti tattha katamo loko: taṁ yeva cittaṁ loko, pañca"pi upādānakkhandhā loko.
tattha katamā abhijjhā: [pts page 199] [\q 199/]      yo rāgo sārāgo -pe- cittassa sārāgo ayaṁ vuccati abhijhā.
[bjt page 350] [\x 350/]
tattha katamaṁ domanassaṁ: yaṁ cetasikaṁ asātaṁ cetasikaṁ dukkhaṁ cetosampassajaṁ asātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā. idaṁ vuccati domanassaṁ iti ayañca abhijjhā idañca domanassaṁ, immahi loke vinītā honti paṭivinītā santā samitā vupasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantikatā tena vuccati vineyya loke abhijjhā domanassanti.

vedanānupassanā niddeso.

461. kathaṁ ca bhikkhu ajjhattaṁ dhammesu dhammānupassī viharati: idha bhikkhu santaṁ vā ajjhattaṁ kāmacchandaṁ atthi me ajjhattaṁ kāmacchando"ti pajānāti. asantaṁvā ajjhattaṁ kāmacchandaṁ natthi me ajjhattaṁ kāmacchando"ti pajānāti. yathā ca anuppannassa kāmacchandassa uppādo hoti. tañca pajānāti yathā ca uppannassa kāmacchandassa upāhanaṁ hoti tañca pajānāti yathā ca pahīnassa kāmacchandassa āyatiṁ anuppado hoti tañca pajānāti.

santaṁ vā ajjhattaṁ vyāpādaṁ -pe- santaṁ vā ajjhattaṁ thinamiddhaṁ -pesantaṁ vā ajjhattaṁ uddhaccakukkuccaṁ -pesantaṁ vā ajjhattaṁ vicikicchā atthi me ajjhattaṁ vicikicchā"ti pajānāti asantaṁ vā ajjhattaṁ vicikicchaṁ natthi me ajjhattaṁ vicikicchaṁ natthi me ajjhattaṁ vicikicchā"ti pajānāti yathā ca pajānāti yathā ca anuppannāya vicikicchāya uppādo hoti tañca pajānāti yathā ca uppannāya vicikicchāya pahānaṁ hoti tañca pajānāti. yathā ca pahināya vicikicchāya āyatiṁ anuppādo hoti tañca pajānāti.
462. santaṁ vā ajjhattaṁ satisambojjhaṅgaṁ atthi me ajjhattaṁ satisambojjhaṅgo"ti pajānāti. asantaṁ vā ajjhattaṁ vā ajjhattaṁ satisambojjhagaṁ natthi me ajjhattaṁ satimbojakaṁdhaṅgo"ti pajānāti. yathā ca anuppannassa satisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti. yathā ca uppannassa satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripuri hoti tañca pajānāti.

santaṁ vā ajjhattaṁ dhammavicayasambojjhaṅgaṁ -pe- santaṁ vā ajjhattaṁ viriyasambojjhaṅgaṁ -pe- santaṁ vā ajjhattaṁ pītisambojjhaṅgaṁ [pts page 200  [\q 200/]     -@]pasantaṁvā ajjhattaṁ passaddhisambojjhaṅgaṁ -pe- santaṁ vā ajjhattaṁ samādhisambojjhaṅgaṁ -pe- santaṁ vā ajjhattaṁ upekkhāsambojjhaṅgaṁ atthi me ajjhattaṁ upekkhāsambojjhaṅgoti pajānāti. asantaṁ vā ajjhattaṁ upekkhāsambojjhaṅgaṁ natthi me ajjhattaṁ upekkhāsambojdhaṅgo"ti pajānāti. yathā ca anuppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti. yathā ca uppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripuri hoti. tañca pajanāti. so taṁ nimittaṁ bhāveti bahulīkaroti svāvatthitaṁ vavatthapeti. so taṁ nimittaṁ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṁ vavatthapetvā bahiddhā dhammesu cittaṁ upasaṁharati.

[bjt page 352] [\x 352/]
463. kathañca bhikkhu bahiddhā dhammesu dhammānupassī viharati: idha bhikkhu santaṁ vāssa kāmacchandaṁ atthi"ssa kāmacchando"ti pajānāti. asantaṁ vāssa kāmacchandaṁ natthissa kāmacchando"ti pajānāti. yathā ca anuppannassa kāmacchandassa uppādo hoti. tañca pajānāti yathā ca uppannassa kāmacchandassa upāhanaṁ hoti tañca pajānāti yathā ca pahīnassa kāmacchandassa āyatiṁ anuppado hoti tañca pajānāti.

santaṁ vāssa vyāpādaṁ -pe- santaṁ vāssa thinamiddhaṁ -pesantaṁ vāssa uddhaccakukkuccaṁ -pe- santaṁ vāssa vicikicchā atthi"ssa vicikicchā"ti pajānāti asantaṁ vā"sasa vicikicchaṁ natthi"ssa vicikicchā"ti pajānāti yathā ca anuppannāya vicikicchāya uppādo hoti tañca pajānāti yathā ca uppannāya vicikicchāya pahānaṁ hoti tañca pajānāti. yathā ca pahināya vicikicchāya āyatiṁ anuppādo hoti tañca pajānāti.

santaṁ vā"ssa satisambojjhaṅgaṁ atthi"ssa satisambojjhaṅgo"ti pajānāti. asantaṁ vā"ssa satisambojjhaṅgaṁ natthi"ssa satisambojjhaṅgo"ti pajānāti. yathā ca anuppannassa satisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti. yathāca uppannassa satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripuri hoti tañca pajānāti. sattaṁ vā"ssa dhammavicayasambojjhaṅgaṁ -pe- santaṁ vā"ssa viriyasambojjhaṅgaṁ -pe- santaṁ vā"ssa pitisambojjhaṅgaṁ -pe- santaṁ vā"ssa passaddhisambojjhaṅgaṁ -pe- santaṁ vā"ssa samādhisambojjhaṅgaṁ -pe- santaṁ vā"ssa upekkhāsambojjhaṅgaṁ atthi"ssa upekkhāsahambojjhaṅgo"ti pajānāti asantaṁ vā"ssa upekkhāsamambojjhaṅgaṁ [pts page 201] [\q 201/]      natthi"ssa upekkhāsambojjhaṅgo"tipajānāti yathā ca anuppannasasa upekkhāsambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti. yathā ca uppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripuri hoti tañca pajānāti. so taṁ nimittaṁ āsevati bhāveti bahulīkaroti svāvatthitaṁ vavatthapeti, so taṁ nimittaṁ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṁ vavatthapetvā ajjhattabahiddhā dhammesu cittaṁ upasaṁharati.

464. kathañca bhikkhu ajjhattabahiddhā dhammesu dhammānupassī viharati: idha bhikkhu santaṁ vā kāmacchandaṁ atthi kāmacchando"ti pajānāti. asantaṁ vā kāmacchandaṁ natthi kāmacchando"ti pajānāti. yathā ca anuppannassa kāmacchandassa uppādo hoti. tañca pajānāti yathā ca uppannassa kāmacchandassa upāhanaṁ hoti tañca pajānāti yathā ca pahīnassa kāmacchandassa āyatiṁ anuppado hoti tañca pajānāti.

santaṁ vā vyāpādaṁ -pe- santaṁ vāthinamiddhaṁ -pe- santaṁ vā uddhaccakukkuccaṁ -pe- santaṁvā vicikicchaṁ atthi vicikicchā"ti pajānāti asantaṁ vā vicikicchaṁ natthi vicikicchā"ti pajānāti yathā ca anuppannāya vicikicchāya uppādo hoti taṁ ca pajānāti yathā ca uppannāya vicikicchāya pahānaṁ hoti tañca pajānāti. yathā ca pahināya vicikicchāya āyatiṁ anuppādo hoti taṁ ca pajānāti.

[bjt page 354] [\x 354/]
465. sattaṁ vā satisambojjhaṅgaṁ atthi satisambojjhā"ti pajānāti, asantaṁ vā satisambojjhaṅgaṁ natthi satisambojjhaṅgo"ti pajānāti. yathā ca anuppannassa satisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti. yathā ca uppannassa satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripuri hoti tañca pajānāti.

santaṁ vā dhammavicayasambojjhaṅgaṁ -pe- santaṁ vā viriyasambojjhaṅgaṁ -pesantaṁ vā pītisambojjhaṅgaṁ -pesantaṁ vā passaddhi sambojhaṅgaṁ -pesantaṁ vā samādhisambojjhaṅgaṁ -pe- santaṁ vā upekkhāsambojjhaṅgaṁ atthi upekkhāsambojjhaṅgo"ti pajānāti. asantaṁ vā upekkhāsahambojjhaṅgaṁ natthi upekkhāsambojjhaṅgo"ti pajānāti, yathā ca anuppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti. yathā ca uppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripuri hoti tañca pajānāti evaṁ bhikkhu ajjhattabahiddhā dhammesu dhammānupassi viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ.

466. anupassi"ti tattha katamā anupassanā: [pts page 202] [\q 202/]      yā paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati anupassanā. imāya anupassanāya upeto hoti samupeto upagato samupagato uppanno samuppanno samannāgato. tena vuccati anupassī"ti.

"viharati"ti irīyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati tena vuccati viharatī"ti.

atāpī"ti tattha katamaṁ ātappaṁ: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, idaṁ vuccati ātappaṁ iminā ātappena upeto hoti -pesamannāgato tena vuccati ātāpī"ti.

smapajāno"ti tattha katamaṁ sampajaññaṁ: yā paññā pajānanā -pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ vuccati sampajaññaṁ. iminā sampajaññena upeto hoti samupeto -pesamannāgato tena vuccati sampajāno"ti.

"satimā" tattha katamā sati: yā sati anussati -pe- sammasati ayaṁ vuccati sati. imāya satiyā upeto hoti samupeto -pesamannāgato tena vuccati satimā"ti.

vineyya loke abhijjhādomanassa"nti tattha katamo loko: te"va dhammā loko, pañca"pi upādānakkhandhā loko ayaṁ vuccati loko.

tattha katamā abhijjhā: yo rāgo sārāgo -pe- cittassa sārāgo. ayaṁ vuccati abhijjhā.

[bjt page 356] [\x 356/]
tattha katamaṁ domanassaṁ: yaṁ cetasikaṁ asātaṁ cetasikaṁ dukkhaṁ ceto sampassajaṁ asātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ ceto samphassajā asātā dukkhā vedanā. idaṁ vuccati domanassaṁ iti ayañca abhijjhā idañca domanassaṁ, immahi loke vinītā honti paṭivinītā santā samitā vupasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantikatā tena vuccati vineyya loke abhijjhā domanassanti.

dhammānupassanā niddeso
suttantabhājaniyaṁ.
467. cattāro satipaṭṭhānā: idha bhikkhu kāye kāyānupassī viharati, vedanāsu vedanānupassī viharati, citte cittānupassī viharati, dhammesu dhammānupassī viharati. [pts page 203] [\q 203/]

468. kathañca bhikkhu kāye kāyānupassī viharati: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhā paṭipadaṁ dandhābhiññaṁ kāye kāyānupassī, yā tasmiṁ samaye sati anussati sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati satipaṭṭhānaṁ avasesā dhammā satipaṭṭhāna sampayuttā.

469. kathaṁ ca bhikkhu vedanāsu vedanānupassī viharati: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicceva"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ vedanāsu vedanānupassī, yā tasmiṁ samaye sati anussati sammāsati satimbojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati satipaṭṭhānaṁ avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

470. kathañca bhikkhu citte cittānupassī viharati: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicceva"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ citte cittānupassī, yā tasmiṁ samaye sati anussati sammāsati satimbojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati satipaṭṭhānaṁ avasesā dhammā satipaṭṭhāna sampayuttā.

[bjt page 358] [\x 358/]
471. kathañca bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicceva"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ dhammesu dhammānupassī, yā tasmiṁ samaye sati anussati sammāsati satimbojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati satipaṭṭhānaṁ avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

472. tattha katamaṁ satipaṭṭhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicceva"va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ vedanāsu vedanānupassī, yā tasmiṁ samaye sati anussati sammāsati satimbojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati satipaṭṭhānaṁ avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

473. cattāro satipaṭṭhānā: idha bhikkhu kāye kāyānupassī viharati, vedanāsu -pe- citte -pe- dhammesu dhammānupassī viharati. [pts page 204] [\q 204/]

474. kathañca bhikkhu kāye kāyānupassī viharati: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhā paṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti. ime dhammā kusalā tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivicceva kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ suññataṁ kāye kāyānupassi, yā tasmiṁ samaye sati anussati sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati satipaṭṭhānaṁ avasesā dhammā satipaṭṭhāna sampayuttā.

475. kathañca bhikkhu vedanāsu vedanānupassī viharati: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicceva"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ viviceva"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ suññataṁ vedanāsu vedanānupassī, yā tasmiṁ samaye sati anussati sammāsati satimbojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati satipaṭṭhānaṁ avasesā dhammā satipaṭṭhāna sampayuttā.

[bjt page 360] [\x 360/]
476. kathañca bhikkhu citte cittānupassī viharati: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicceva"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tsamiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti. ime dhammā kusalā tasse"va lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivicce"va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ suññataṁ citte cittānupassī, yā tasmiṁ samaye sati anussati sammāsati satimbojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati satipaṭṭhānaṁ avasesā dhammā satipaṭṭhāna sampayuttā. [pts page 205] [\q 205/]

477. kathañca bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicceva"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā tasse"va lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivicce"va kāmehi-pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhā paṭipadaṁ dandhabhiññaṁ suññataṁ dhammesu dhammānupassī, yā tasmiṁ samaye sati anussati sammāsati satimbojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati satipaṭṭhānaṁ avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

478. tattha katamaṁ satipaṭṭhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicceva"va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti, ime dhamma kusalā tasse"va lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivicce"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhā paṭipadaṁ dandhābhiññaṁ suññataṁ yā tasmiṁ samaye sati anussati sammāsati satimbojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati satipaṭṭhānaṁ avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

abhidhammabhājaniyaṁ.

479. cattāro satipaṭṭhānā: idha bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ vedanāsu vedanānupassi viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ citte cittānupassi viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā cineyya loke abhijjhādomanassaṁ. [pts page 206] [\q 206/]

[bjt page 362  [\x 362/]     480.] catunnaṁ satipaṭṭhānānaṁ kati kusalā kati akusalā kati avyākatā -pe- kati saraṇā kati araṇā:

481. siyā kusalā, siyā avyākatā
siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā
siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā.
anupādinnānupādāniyā.
asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesikā.
siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakka avicārā.
siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā.
nevadassanena na bhāvanāya pahātabbā.
nevadassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā.
siyā apacayagāmino, siyā nevācayagāmi nāpacayagāmino.
siyā sekkhā, siyā asekkhā.
appamāṇā.
appamāṇārammaṇā.
paṇītā.
siyā sammattaniyatā. siyā aniyatā.
na maggārammaṇā, 1- siyā maggahetukā, siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggahetukāti"pi maggādhipatinoti"pi.
siyā uppannā, siyā anuppannā, siyā uppādino.
siyā anāgatā. siyā paccuppannā. siyā atītā.
na vattabbā atitārammaṇāti"pi anāgatārammaṇāti"pi paccuppannārammaṇāti"pi.
siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā.
bahiddhārammaṇā.
anidassanuppaṭighā.

482. na hetu.
sahetukā.
hetusampayuttā.
na vattabbā hetu ceva sahetukā cāti2-
sahetukā ceva na ca hetu

1. mgagārammaṇā - siyā 2. sahetukāti - sirimu.

[bjt page 364] [\x 364/]
na vattabbā hetu ceva hetusampayuttā cāti1- hetusampayuttā ceva na ca hetu.
na hetu sahetukā.

483. sappaccayā
saṅkhatā.
anidassanā.
appaṭighā.
arūpā.
lokuttarā.
kenaci viññeyyā, kenaci na viññoyyā.

484. no āsavā.
anāsavā.
āsavavippayuttā.
navattabbā āsavā ceva sāsavā"tipi, sāsavā ceva no ca āsavāti"pi.
na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttāti"pi, āsavasampayuttā āsavavippayuttā anāsavā.

485. no saṁyojanā -pe- no ganthā -pe-no oghā -pe no yogā -pe- no nīvaraṇā -pe- no parāmāsā -pe-
sārammaṇā.

486. no cittā.
cetasikā.
cittasampayuttā.
cittasaṁsaṭṭhā.
cittasamuṭṭhānā.
cittasahabhuno.
cittānuparivattino.
cittāsaṁsaṭṭhāsamuṭṭhānā.
cittasaṁsaṭṭhāsamuṭṭhānasahabhuno.
cittasaṁsaṭṭhasamuṭānānuparivattino.
bāhirā.
no upādā.
anupādinnā.

1. hetusampayuttāti - sirimu.

[bjt page 386] [\x 386/]
487. no upādānā -pe- no kilesā -pe-

488. na dassanena pahātabbā.
na bhāvanāya pahātabbā.
na dassanena pahātabbahetukā.
na bhāvanāya pahātabbahetukā.
na bhāvanāya pahātabbahetukā.
siyā savitakkā, siyā avitakkā.
siyā savicārā, siyā avicārā.
siyā sappītikā, siyā [pts page 207] [\q 207/]      appītikā.
siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā.
siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā.
siyā upekkhāsahagatā, siyā na upekkhāsahagatā.
na kāmāvacarā.
na rūpāvacarā.
na arūpāvacarā.
apariyāpannā.
siyā niyyānikā, siyā aniyyānikā.
siyā niyatā, siyā aniyatā.
anuttarā.
araṇāti.

pañhapucchakaṁ.
satipacchānavibhaṅgo niṭṭhito [pts page 208] [\q 208/]
[bjt page 368] [\x 368/]
8. sammappadhāna vibhaṅgo
489. cattāro sammappadhānā: idha bhikkhu anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati. uppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati. uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripuriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati.

490. kathañca bhikkhu anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ pagganhāti padahati:

tattha katame anuppannā pāpakā akusalā dhammā: tiṇi akusalamūlāni: lobho doso moho, tadekaṭṭhā ca kilesā, taṁsampayutto vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho, taṁsamuṭṭhānaṁ kāyakammaṁ vacīkammaṁ manokammaṁ, ime vuccanti anuppannā pāpakā akusalā dhammā.

iti imesaṁ anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati.

chandaṁ janeti"ti, tattha katamo chando: yo chando chandikatā kattukamyakatākusalo dhammacchando, ayaṁ vuccati chando imaṁ chandaṁ janeti sañjaneti uṭṭhapeti samuṭṭhapeti nibbatteti abhinibbatteti.

"vāyamati"ti tattha katamo vāyāmo: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, [pts page 209] [\q 209/]      ayaṁ vuccati vāyāmo, iminā vāyāmena upeto hoti samupeto upagato1samupagato2- upapanno sampanno samannāgato, tena vuccati vāyamati"ti.

"viriyaṁ ārabhatī"ti tattha katamaṁ viriyaṁ: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, idaṁ vuccati viriyaṁ imaṁ viriyaṁ ārabhati samārabhati āsevati bhāveti bahulīkaroti, tena vuccati viriyaṁ ārabhati"ti.

"cittaṁ paggaṇhāti"ti tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ, imaṁ cittaṁ paggaṇhāti sampaggaṇhāti upatthambheti paccupatthambheti, tena vuccati 'cittaṁ paggaṇhātī'ti.

'padahatī' tattha katamaṁ padhānaṁ: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, idaṁ vuccati padhānaṁ, iminā padhānena upeto hoti -pesamannāgato, tena vuccati padahatī'ti.

1. upāgato - sirimu 2. samupāgato - sirimu.

[bjt page 370] [\x 370/]
491. kathañca bhikkhu uppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ pagganhāti padahati:

tattha katame uppannā pāpakā akusalā dhammā: tiṇi akusalamūlāni: lobho doso moho, tadekaṭṭhā ca kilesā, taṁ sampayutto vedanākkhandho -pe viññāṇakkhandho, taṁsamuṭṭhānaṁ kāyakammaṁ vacīkammaṁ manokammaṁ, ime vuccanti uppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya chandaṁ paneti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati.

chandaṁ janeti"ti -pe- 'vāyamatī'ti -pe- viriyaṁ ārabhati'ti -pe'cittaṁ paggaṇhati'ti -pe- 'padahati'ti tattha katamaṁ padhānaṁ: yo cetasiko viriyārambho-pe- sammāvāyāmo idaṁ vuccati padhānaṁ, iminā padhānena upeto hoti -pesamannāgato, tena vuccati 'padahatī'ni.

492. kathañca bhikkhu anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ pagganhāti padahati: [pts page 210] [\q 210/]

tattha katame anuppannā kusalā dhammā: tiṇi kusalamūlāni: alobho adoso amoho, taṁsampayutto vedanākkhandho -pe viññāṇakkhandho, taṁsamuṭṭhānaṁ kāyakammaṁ vacīkammaṁ manokammaṁ, ime vuccanti anuppannā kusalā dhammā, iti imesaṁ anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati.

chandaṁ janeti"ti -pe- 'vāyamatī'ti -pe- viriyaṁ ārabhati'ti -pe'cittaṁ paggaṇhati'ti -pe- 'padahati'ti tattha katamaṁ padhānaṁ: yo cetasiko viriyārambho-pe- sammāvāyāmo idaṁ vuccati padhānaṁ, iminā padhānena upeto hoti -pesamannāgato, tena vuccati 'padahatī'ni.

493. kathañca bhikkhu uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripuriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ pagganhāti padahati:

tattha katame uppannā kusalā dhammā: tiṇi kusalamūlāni: alobho adoso amoho, taṁsampayutto vedanākkhandho -pe viññāṇakkhandho, taṁsamuṭṭhānaṁ kāyakammaṁ vacīkammaṁ manokammaṁ, ime vuccanti uppannā kusalā dhammā, iti imesaṁ uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripuriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati.

'ṭhitiyā'ti yā ṭhiti so asammoso, yo asammoso so bhiyyobhāvo, yo bhiyyo bhāvo taṁ vepullaṁ, yaṁ vepullaṁ sā bhāvanā, yā bhāvanā sā pāripuri.

[bjt page 372] [\x 372/]
chandaṁ janeti"ti -pe- 'vāyamatī'ti -pe- viriyaṁ ārabhati'ti -pe'cittaṁ paggaṇhati'ti -pe- 'padahati'ti tattha katamaṁ padhānaṁ: yo cetasiko viriyārambho-pe- sammāvāyāmo idaṁ vuccati padhānaṁ, iminā padhānena upeto hoti -pesamannāgato, tena vuccati 'padahatī'ni.

suttannabhājaniyaṁ. [pts page 211] [\q 211/]

494. cattāro sammappadhānā: idha bhikkhu anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati. uppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati. uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripuriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti pajahati.
kathañca bhikkhu anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ pagganhāti padahati: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharatidukkhā paṭipadaṁ dandhābhiññaṁ-tasmiṁ samaye anuppannaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati

chandaṁ janeti"ti, tattha katamo chando: yo chando chandikatā kattukamyakatā kusalo dhammacchando, ayaṁ vuccati chando imaṁ chandaṁ janeti sañjaneti vuṭṭhapeti samuṭṭhapeti nibbatteti abhinibbatteti. tena vuccati chandaṁ jane"tīti

"vāyamati"ti tattha katamo vāyāmo: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati vāyāmo, iminā vāyāmena upeto hoti samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannāgato, tena vuccati vāyamati"ti.

"viriyaṁ ārabhatī"ti tattha katamaṁ viriyaṁ: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, viriyasambojjhaṅgā maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ [pts page 212] [\q 212/]      idaṁ vuccati viriyaṁ imaṁ viriyaṁ ārabhati samārabhati āsevati bhāveti bahulīkaroti, tena vuccati viriyaṁ ārabhati"ti.

[bjt page 374] [\x 374/]
"cittaṁ paggaṇhāti"ti tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ, imaṁ cittaṁ paggaṇhāti sampaggaṇhāti upatthambheti paccupatthambheti, tena vuccati 'cittaṁ paggaṇhātī'ti.

'padahatī' tattha katamaṁ sammappadhānaṁ: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, viriyasambejjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ- idaṁ vuccati sammappadhānaṁ, avasesā dhammā sammappadhāna sampayuttā.

496. kathañca bhikkhu uppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ pagganhāti padahati: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhā paṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tasmiṁ samaye uppannaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati

chandaṁ janeti"ti, -pe- vāyamatī'ti -pe- viriyaṁ ārabhatī'ti -pecittaṁ paggahātī'ti -pe- padahati'ti tattha katamaṁ sammappadhānaṁ: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ idaṁ vuccati sammappadhānaṁ avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.

497. kathañca bhikkhu anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ pagganhāti padahati: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhā paṭipadaṁ dandhābhiññaṁ-tasmiṁ samaye anuppannaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati [pts page 213] [\q 213/]

chandaṁ janeti"ti, -pe- vāyamatī'ti -pe- viriyaṁ ārabhatī'ti -pecittaṁ paggahātī'ti -pe- padahati'ti tattha katamaṁ sammappadhānaṁ: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ idaṁ vuccati sammappadhānaṁ avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.

498. kathañca bhikkhu uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripuriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ pagganhāti padahati: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce"va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhā paṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tasmiṁ samaye uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripuriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati

[bjt page 376] [\x 376/]
ṭhitiyā'ti yā ṭhiti asammeso yo asammoso so bhiyyobhāvo yo bhiyyobhāvo taṁ vepullaṁ yaṁ vepullaṁ sā bhāvanā yā bhāvanā sā pāripuri.

chandaṁ janeti'ti tattha katamo chando: yo chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando, ayaṁ vuccati chando imaṁ chandaṁ janeti sañajaneti vuṭṭhapeti samuṭṭhapeti nibbatteti abhijaneti sañajaneti vuṭṭhapeti samuṭṭhapeti nibbatteti abhinibbatteti tena vuccati chandaṁ janeti'ti.

'vāyamatī'ti tattha katamo vāyāmo: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati vāyāmo iminā vāyāmena upeto hoti -pe- samannāgato tena vuccati vāyamati'ti.
'viriyaṁ ārabhati'ti tattha katamaṁ viriyaṁ: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati viriyaṁ imaṁ viriyaṁ ārabhati samārabhati [pts page 214] [\q 214/]      āsevati bhāveti bahulīkaroti, tena vuccati viriyaṁ ārabhatī'ti.

'cittaṁ paggaṇhātī'ti tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjā manoviññāṇadhātu idaṁ vuccati cittaṁ imaṁ cittaṁ paggaṇhāti sampaggaṇhātitthambheti paccupatthambheti, tena vuccati cittaṁ paggaṇhātī'ti.

'padahati'ti tattha katamaṁ sammappadhānaṁ: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo viriyambojaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati sammappadhānaṁ, avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.

tattha katamaṁ sammappadhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. yo tasmiṁ samaye cetasiko viriyārambho -pe- sammāvāyāmo viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati sammappadhānaṁ, avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.

abhidhammabhājaniyaṁ.

499. cattāro sammappadhānā: idha bhikkhu anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati. uppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya -pe- anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya -pe- uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripuriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti pajahati.

[bjt page 378  [\x 378/]     500.] catunnaṁ sammappṭhānānaṁ kati kusalā kati akusalā kati avyākatā -pe- kati saraṇā kati araṇā:

501. kusalāyeva.
siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā
vipākadhammadhammā. [pts page 215] [\q 215/]
anupādinnānupādāniyā.
asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesikā.
siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakka avicārā.
siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhā sahagatā.
neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā.
nevadassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā.
apacayagāmino. sekkhā.
appamāṇā.
appamāṇārammaṇā.
paṇītā.
sammattaniyatā.
na maggārammaṇā, maggahetukā, siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggādhipatinoti"ti.
siyā uppannā, siyā anuppannā, na vattabbā uppādino'ti.
siyā atītā, siyā anāgatā siyā paccuppannā.
na vattabbā atitārammaṇāti"pi anāgatārammaṇāti"pi paccuppannārammaṇāti"pi.
siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā.
bahiddhārammaṇā.
anidassanuppaṭighā.

502. na hetu.
sahetukā.
hetusampayuttā.
na vattabbā hetu ceva sahetukāti, sahetukā ceva na ca hetu.
na vattabbā hetu ceva hetusampayuttā'ti, hetusampayuttā ceva na ca hetu
na hetu, sahetukā.
[bjt page 380] [\x 380/]
503. sappaccayā
saṅkhatā.
anidassanā.
appaṭighā.
arūpā.
lokuttarā.
kenaci viññeyyā, kenaci na viññoyyā.

504. no āsavā.
anāsavā.
āsavavippayuttā.
navattabbā āsavā ceva sāsavā"tipi, sāsavā ceva no ca āsavāti"pi.
na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttāti"pi, āsavasampayuttā ce: va no ca āsavavippayuttā āsavivippayuttā anāsavā.

505. no saṁyojanā -pe- no ganthā -pe-no oghā -pe no yogā -pe- no nīvaraṇā -pe- no parāmāsā -pe-

506. sārammaṇā.
no cittā.
cetasikā.
cittasampayuttā.
cittasaṁsaṭṭhā.
cittasamuṭṭhānā.
cittasahabhuno.
cittānuparivattino.
cittāsaṁsaṭṭhāsamuṭṭhānā.
cittasaṁsaṭṭhāsamuṭṭhānasahabhuno.
cittasaṁsaṭṭhasamuṭānānuparivattino.
bāhirā.
no upādā.
anupādinnā.

[bjt page 382] [\x 382/]
507. no upādānā -pe- no kilesā -pe-

508. na dassanena pahātabbā.
na bhāvanāya pahātabbā.
na dassanena pahātabbahetukā.
na bhāvanāya pahātabbahetukā.
na bhāvanāya pahātabbahetukā.
siyā savitakkā, siyā avitakkā.
siyā savicārā, siyā avicārā.
siyā sappītikā, siyā appītikā.
siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā.
siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā.
siyā upekkhāsahagatā; siyā na upekkhāsahagatā.
na kāmāvacarā.
na rūpāvacarā.
na arūpāvacarā.
apariyāpannā.
niyyānikā.
niyatā.
anuttarā.
araṇāti.

pañhapucchakaṁ.
sammappadhānavibhaṅgo niṭṭhito
[pts page 216  [\q 216/]     bjt page 384] [\x 384/]
9. iddhipāda vibhaṅgo
509. cattāro iddhipādā: idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti. viyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti. cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti. vimaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti.

510. kathaṁ ca bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti: chandaṁ ce bhikkhu adhipatiṁ karitvā labhati samādhiṁ labhati cittassa ekaggataṁ, ayaṁ vuccati chandasamādhi. so anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti. padahati. uppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya candaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati, anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati, uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya paripuriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati ime vuccanti padhānasaṅkhārā.

iti ayaṁ ca chandasamādhi ime ca padhānasaṅkhārā tadekajjhaṁ abhisaññubhitvā abhisaṁkhipitvā chandasamādhipadhānasaṅkhārotveva saṅkhaṁ gacchati.

tattha katamo chando: yo chando chandikatā kattukamyatākusalo dhammacchando, ayaṁ vuccati chando. [pts page 217] [\q 217/]

tattha katamo samādhi: yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṁ samādhibalaṁ sammāsamādhi, ayaṁ vuccati samādhi.
tattha katamo padhānasaṅkhāro: yo cetasiko viriyārambho nikkhamo parakkamo uyyāmo vāyāmo ussāho ussoḷhi thāmo dhiti asithilaparakkamatā anikkhittachandatā anikkhittadhuratā dhurasampaggāho viriyaṁ viriyindriyaṁ viriyabalaṁ sammāvāyāmo, ayaṁ vuccati padhānasaṅkhāro.

iti iminā ca chandena iminā ca samādhinā iminā ca padhāna saṅkhārena upeto hoti samupeto upagato samupagato uppanno samuppanno samannāgato, tena vuccati chandasamādhi padhānasaṅkhārasamannāgato'ti.

"iddhi'ti yā tesaṁ dhammānaṁ iddhi samiddhi ijjhanā samijjhanā lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā

[bjt page 386] [\x 386/]
iddhipādo'ti tathābhūtassa vedanākkhandho -pe viññāṇakkhandho

iddhipādaṁ bhāvetī'ti te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti, tena vuccati iddhipādaṁ bhāvetī'ti.

511. kathaṁ ca bhikkhu viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti: viriyaṁce bhikkhu adhipatiṁ karitvā labhati samādhiṁ labhati cittassa ekaggataṁ, ayaṁ vuccati viriyasamādhi. so anuppannānaṁ so anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati -peuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvānāya pāripuriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati, ime vuccanti padhānasaṅkhārā iti ayaṁ ca viriyasamādhi ime ca padhānasaṅkhārā tadekajjhaṁ abhisaññuhitvā abhisaṁkhipitvā viriyasamādhipadhānasaṅkhāronve'va saṅkhaṁ gacchati.

tattha katamaṁ viriyaṁ: yo tesiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, idaṁ vuccati viriyaṁ. [pts page 218] [\q 218/]

tattha katamo samādhi: yā cittassa ṭhiti -pe- sammāsamādhi, ayaṁ vuccati samādhi.

tattha katamo padhānasaṅkhāro: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, ayaṁ vuccati padhānasaṅkhāro.

iti iminā ca viriyena iminā ca samādhinā iminā ca padhāna saṅkhārena upeto hoti -pe- samannāgato. tena vuccati viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato'ti1-

'iddhi'ti yā tesaṁ dhammānaṁ iddhi samiddhi ijjhānā samijjhanā lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.

iddhipādo'ti tathābhūtassa vedanākkhandho -pe viññāṇakkhandho.
iddhipādaṁ bhāveti'ti te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. tena vuccati iddhipādaṁ bhāvetī'ti.

512. kathaṁ ca bhikkhu cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti: cittaṁ ce bhikkhu adhipatiṁ karitvā labhati samādhiṁ labhati cittassa ekaggataṁ, ayaṁ vuccati cittasamādhi. so anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati -peuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvānāya pāripuriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati, ime vuccanti padhānasaṅkhārā iti ayaṁ ca cittasamādhi ime ca padhānasaṅkhārā tadekajjhaṁ abhisaññuhitvā abhisaṁkhipitvā cittasamādhipadhānasaṅkhāronve'va saṅkhaṁ gacchati.

tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā mano viññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ.

1. viriyasamādhipadhānasaṅkhārena samannāgato'ti simu 2

[bjt page 388] [\x 388/]
tattha katamo samādhi: yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti -pe- sammā samādhi, ayaṁ vuccati samādhi.

tattha katamo padhānasaṅkharo: yo cetasiko viriyārambho -pesammāvāyamo, ayaṁ vuccati padhānasaṅkhāro.

iti iminā ca cittena iminā ca samādhinā iminā ca padhānasaṅkhārena [pts page 219] [\q 219/]      upeto hoti -pesamannāgato. tena vuccati cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato'ti.

'iddhi'ti yā tesaṁ dhammānaṁ -pe- upasampadā.

iddhipādo'ti tathābhūtassa vedanākkhandho -pe viññāṇakkhandho.
iddhipādaṁ bhāveti'ti te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. tena vuccati iddhipādaṁ bhāvetī'ti.

513. kathaṁ ca bhikkhu vimaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti: vimaṁsaṁ ce bhikkhu adhipatiṁ karitvā labhati samādhiṁ labhati cittassa ekaggataṁ, ayaṁ vuccati vimaṁsāsamādhi. so anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti -peuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvānāya pāripuriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati, ime vuccanti padhānasaṅkhārā

iti ayaṁ ca vimaṁsāsamādhi ime ca padhānasaṅkhārā tadekajjhaṁ abhisaññuhitvā abhisaṁkhipitvā vimaṁsāsamādhipadhānasaṅkhāronve'va saṅkhaṁ gacchati.

tattha katamaṁ vimaṁsā: yā paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati vimaṁsā.

tattha katamo samādhi: yā cittassa ṭhiti -pe- sammāsamādhi, ayaṁ vuccati samādhi.

tattha katamo padhānasaṅkhāro: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, ayaṁ vuccati padhānasaṅkhāro.

iti imāya ca vimaṁsāya iminā ca samādhinā iminā ca padhāna saṅkhārena upeto hoti -pe- samannāgato. tena vuccati vimaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato'ti

'iddhi'ti yā tesaṁ dhammānaṁ iddhi samiddhi -pe- upasampadā. [pts page 220] [\q 220/]

iddhipādo'ti tathābhūtassa vedanākkhandho -pe viññāṇakkhandho.
iddhipādaṁ bhāveti'ti te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. tena vuccati iddhipādaṁ bhāvetī'ti.

suttantabhājanīyaṁ.

[bjt page 390] [\x 390/]
514. cattāro iddhipādā: idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti viriyasamādhipadhāna -pe- citta samādhipadhāna -pevimaṁsāsamādhipatipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipadaṁ bhāveti.

515. kathañca bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhā paṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tasmiṁ samaye chandasamādhipadhānasaṅkhārasamanāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti.

tattha katamo chando: yo chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando, ayaṁ vuccati chando.

tattha katamo samādhi: yā cittassa ṭhiti -pe- sammāsamādhi samādhisambojaṅdhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ -pe- ayaṁ vuccati samādhi.

tattha katamo padhānasaṅkhāro: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati padhānasaṅkhāro. iti iminā ca chandena iminā ca samādhinā iminā ca padhāna saṅkhārena upeto hoti -pe- samannāgato. tena vuccati chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato'ti.

'iddhi'ti yā tesaṁ dhammānaṁ iddhi samiddhi -pe- upasampadā. [pts page 221] [\q 221/]
iddhipādo'ti tathā bhūtassa phasso -pe- paggāho avikkhepo.
iddhipādaṁ bhāveti'ti te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. tena vuccati iddhipādaṁ bhāvetī'ti.

516. kathañca bhikkhu viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhā paṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tasmiṁ samaye viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamanāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti.

tattha katamaṁ viriyaṁ: yo cesiko viriyārambho -pesammāvayāmo viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, idaṁ vuccati viriyaṁ.

tattha katamo samādhi: yā cittassa ṭhiti -pe- sammāsamādhi samādhisambojaṅdhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ ayaṁ vuccati samādhi.

tattha katamo padhānasaṅkhāro: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati padhānasaṅkhāro. iti iminā ca viriyenana iminā ca samādhinā iminā ca padhāna saṅkhārena upeto hoti -pe- samannāgato. tena vuccati viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato'ti.

[bjt page 392] [\x 392/]
'iddhi'ti yā tesaṁ dhammānaṁ iddhi samiddhi -pe- upasampadā.
iddhipādo'ti tathā bhūtassa phasso vedanā -pe- paggāho avikkhepo.

iddhipādaṁ bhāveti'ti te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. tena vuccati iddhipādaṁ bhāvetī'ti.

517. kathaṁ ca bhikkhu cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti [pts page 222] [\q 222/]      niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pepaṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhā paṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tasmiṁ samaye cittasamādhipadhānasaṅkhārasamanāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti.

tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññaṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ.

tattha katamo samādhi: yā cittassa ṭhiti -pe- sammāsamādhi samādhisambojaṅdhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ -pe- ayaṁ vuccati samādhi.

tattha katamo padhānasaṅkhāro: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati padhānasaṅkhāro.

iti iminā ca cittena iminā ca samādhinā iminā ca padhāna saṅkhārena upeto hoti -pe- samannāgato. tena vuccati cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato'ti.

'iddhi'ti yā tesaṁ dhammānaṁ iddhi samiddhi ijjhanā samijjhanā lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā

iddhipādo'ti tathā bhūtassa phasso vedanā -pe- paggāho avikkhepo.

iddhipādaṁ bhāveti'ti te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. tena vuccati iddhipādaṁ bhāvetī'ti.

518. kathaṁ ca bhikkhu vimaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tasmiṁ samaye vimaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamanāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti.

tattha katamā vimaṁsā: yā paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati vimaṁsā.

tattha katamo samādhi: yā cittassa ṭhiti -pe- sammāsamādhi samādhisambojaṅdhaṅgo [pts page 223] [\q 223/]      maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ -pe- ayaṁ vuccati samādhi.

[bjt page 394] [\x 394/]
tattha katamo padhānasaṅkhāro: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo, viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati padhānasaṅkhāro.

iti iminā ca vimaṁsāya iminā ca samādhinā iminā ca padhāna saṅkhārena upeto hoti samupeto upagato samupagato uppanno samuppanno samannāgato. tena vuccati vimaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato'ti.

'iddhi'ti yā tesaṁ dhammānaṁ iddhi samiddhi -pe- upasampadā.
iddhipādo'ti tathā bhūtassa phasso vedanā -pe- paggāho avikkhepo.
iddhipādaṁ bhāveti'ti te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. tena vuccati iddhipādaṁ bhāvetī'ti.

519. cattāro iddhipādā: chandiddhipādo viriyiddhipādo cittiddhipādo vimaṁsiddhipādo.

520. tattha katamo chandipādo: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ yo tasmiṁ samaye chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando ayaṁ vuccati chandipādo. avasesā dhammā chandipādampayuttā.

521. tattha katamo viriyiddhipādo: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ yo tasmiṁ samaye cetasiko viriyārambho -pe- ayaṁ vuccati viriyiddhipādo. avasesā dhammā viriyiddhipādampayuttā.

522. tattha katamo cittiddhipādo: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti [pts page 224] [\q 224/]      niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ yo tasmiṁ samaye cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā manoviññāṇadhātu, ayaṁ vuccati cittiddhipādo. avasesā dhammā cittiddhipādampayuttā.

523. tattha katamo vimaṁsiddhipādo: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ yo tasmiṁ samaye paññāya pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicaya ambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati vimaṁsiddhipādo. avasesā dhammā vimaṁsiddhipādampayuttā.

abhidhammabhānīyaṁ.

[bjt page 396  [\x 396/]     524.] cattāro iddhipādā: idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhāra samannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti. viriyasamādhi -pe- cittasamādhi -pevimaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti.

catunnaṁ iddhipādānaṁ kati kusalā kati akusalā kati avyākatā -pekati saraṇā kati araṇā:

525. kusalā yeva.
siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā
vipākadhammadhammā.
anupādinnānupādāniyā.
asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesikā.
siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakka avicārā.
siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhā sahagatā.
neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā.
neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā.
apacayagāmino. sekkhā.
appamāṇārammaṇā.
paṇītā.
sammattaniyatā.
na maggārammaṇā, maggahetukā, na maggādhipatino,
siyā uppannā, siyā anuppannā, na vattabbā uppādino'ti.
siyā atītā, siyā anāgatā siyā paccuppannā.
na vattabbā atitārammaṇāti"pi anāgatārammaṇāti"pi paccuppannārammaṇāti"pi.
siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā.
bahiddhārammaṇā.
anidassanuppaṭighā. [pts page 225] [\q 225/]

526. vimaṁsiddhipādo hetu tayo iddhipādā, na hetu.
sahetukā.
hetusampayuttā.

[bjt page 498] [\x 498/]
vimaṁsiddhapādo hetu ceva sahetukā ca tayo iddhipādā na vattabbā hetu ceva hetusampayuttā'ti, hetutā ceva na ca hetu

vimaṁsiddhipādo hetu ce'va hetusampayutto ca tayo iddhipādā na vattabbā hetu ce'va hetusampayuttāti'pi hetusampayuttā ce'va na ca hetu.

tayo iddhipādā na hetu sahetukā. vimaṁsiddhipādo na vattabbo na hetu sahetukoti'pi na het ahetukoti'pi.

527. sappaccayā
saṅkhatā.
anidassanā.
appaṭighā.
arūpā.
lokuttarā.
kenaci viññeyyā, kenaci na viññoyyā.

528. no āsavā.
anāsavā.
āsavavippayuttā.
navattabbā āsavā ceva sāsavāti'pi, sāsavā ce'va no ca āsavāti"pi.
na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttāti"pi, āsavasampayuttā ce'va no ca āsavāti'pi va
āsavivippayuttā anāsavā.

539. no saññojanā -pe- no ganthā -pe-no oghā -pe no yogā -pe- no nīvaraṇā -pe- no parāmāsā -pe-

530. sārammaṇā.
tayo iddhipādā no cittā, cittaddhipādo cittaṁ.
tayo iddhipādā cetasikā, cittiddhipādo acetasiko.
tayo iddhipādā cittasampayuttā, cittaddhipādo vattabbo.
cittena sampayutto'pi cittena vippayuttoti'pi.
tayo iddhipādā cittasaṁsaṭṭhā, cittiddhipādo na vattabbo cittena saṁsaṭṭhoti'pi cittena visaṁsaṭṭhoti'pi.
tayo iddhipādā cittasamuṭṭhānā, cittiddhipādo no cittasamuṭṭhāno.

[bjt page 400] [\x 400/]
tayo iddhipādā cittasahabhuno, cittiddhipādo no cittasahabhu.

tayo iddhipādā cittānuparivattino cittiddhipādo no cittānuparivatti.

tayo iddhipādā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānā cittiddhipādo no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhāno.
tayo iddhipādā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno cittiddhipādo no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhu.

tayo iddhipādā cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino cittiddhipādo no cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivatti.

tayo iddhipādā bāhirā cittiddhipādo ajjhattiko.
no upādā.
anupādinnā.
531. no upādānā -pe- no kilesā -pe-

532. na dassanena pahātabbā.
na bhāvanāya pahātabbā.
na dassanena pahātabbahetukā.
na bhāvanāya pahātabbahetukā.
na bhāvanāya pahātabbahetukā.
siyā savitakkā, siyā avitakkā.
siyā savicārā, siyā [pts page 226] [\q 226/]      avicārā.
siyā sappītikā, siyā appītikā.
siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā.
siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā.
siyā upekkhāsahagatā; siyā na upekkhāsahagatā.
na kāmāvacarā.
na rūpāvacarā.
na arūpāvacarā.
apariyāpannā.
niyyānikā.
niyatā.
anuttarā.
araṇāti.

pañhapucchakaṁ.
iddhipādavibhaṅgo niṭṭhito
[pts page 227] [\q 227/]
[bjt vol vbh 2] [\z vibh /] [\w ii /]
[bjt page 002] [\x   2/]
vibhaṅgappakaraṇaṁ
dutiyo bhāgo

namo tassa bhagavato aharako sammāsambuddhassa

10. bojjhaṅgavibhaṅgo.

533. satta bojjhaṅgā: satisambojjhaṅgo dhammavicayasambojjhaṅgo viriyasambojjhaṅgo pītisambojjhaṅgo passaddhsambojjhaṅgo samādhisambojjhaṅgo upekkhā 1sambojjhaṅgo.

534. tattha katamo satisambojjhaṅgo: idha bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitamapi saritā2 anussaritā, ayaṁvuccati satisambojjhaṅgo.

so tathā sato viharanto taṁ dhammaṁ paññāya vivīnati pavicīnati3 pavicarati. parivīmaṁsamāpajjati, ayaṁ vuccati dhammavicaya sambojjhgā.

tassa taṁ dhammaṁ paññāya vicīnato pavicīnato pavicarato parivīmaṁsamāpajjato āraddhaṁhoti viriyaṁ asallīnaṁ, ayaṁ vuccati viriyasambejjhaṅgo.

āraddhavriyassa4 uppajjati pīti nirāmisāla ayaṁ vuccati pītisambojjhaṅgo.

pītimanassa kāyo'pi passamhati cittampi passambhati, ayaṁ vuccati passaddhisambojjhaṅgo.

passaddhakāyassa sukhino cittaṁ samādhiyati, ayaṁ vuccati samādhi sambojjhaṅgo.

so tathā samāhitaṁ cittaṁ sādhkaṁ ajjhupekkhitā hoti, ayaṁ vuccati upekkhāsambojjhaṅgo.

535. satta bojjhaṅgā: satisambojjhaṅgo dhammavicayasambojjhaṅgo viriyasambojjhaṅgo pitisambojjhaṅgo passaddhisambojjhaṅgo samādhisambojjhaṅgo upekkhāsambojjhaṅgo. [pts page 228] [\q 228/]
1. upekhā - pīvi. 3. pavicināti - sirimu. 2. saritā hotisirimu, machasaṁ. 3. pavicināti- sirimu. 4. āraddhassa viriyassa - sī pīvi.

[bjt page 004] [\x   4/]

536. tattha katamo satisambojjhaṅgo: atthi ajjhattaṁ dhammesu sati, atthi bahiddhā dhammesu sati. yada'pi ajjhattaṁ dhammesu1 sati tada'pi satisambojjhaṅgo abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati, yada'pi bahiddhā dhammesu sati tada'pi satisambojjhaṅgo abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati.

tattha katamo dhammavicayasambojjhaṅgo: atthi ajjhattaṁ dhammesu pavicayo, atthi bahiddhā dhammesu pavicayota yada'pi ajjhattaṁ dhammesu pavicayo tada'pi dhammevicayasambojjhaṅgo abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati, yada'pi bahiddhā dhammesu pavicayo tada'pi dhammavicayasambojjhgā abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati.

tattha katamo viriyasambojjhaṅgo: atthi kāyikaṁ viriyaṁ, atthi cetasikaṁ viriyaṁ. yada'pi kāyikaṁ viriyaṁ tada'pi viriyasambojjhaṅgo abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati, yada'pi cetasikaṁ viriyaṁ tada'pi viriyasambojjhaṅgo abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati.

tattha katamo pītisambojjhagā: atthi savitakkasavicārā pīti, atthi avitakkaavicārā pīti. yada'pi savitakkasavicārā pīti tada'pi pīti sambojjhagā abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati. yada'pi avitakkaavicārā pīti tada'pi pītisambojjhaṅgo abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati.

tattha katamo passaddhisambojjhaṅgo: atthi kāyapassaddhi atthi cittapassaddhi. yada'pi kāyapassaddhi tada'pi passaddhisambojjhaṅgo abiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati, yada'pi cittapassaddhi tada'pi passaddhisambojjhaṅgo abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati.

tattha katamo samādhisambojjhaṅgo: atthi savitakkasavicāro2 samādhi, atthi avitakkaavicāro3 samādhi. yada'pi savitakkasavicāro2 samādhi tada'pi samādhisambojjhaṅgo abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati, yada'pi avitakakaavicāro3 samādhi tada'pi samādhisambojjhaṅgo abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati.

tattha katamo upekkhāsambojjhaṅgo: atthi ajjhattaṁ dhammesu upekkhā, atthi bahiddhā dhammesu upekkhā. yada'pi ajjhattaṁ dhammesu upekkhā tada'pi upekkhāsambojjhaṅgo abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati, yada'pi bahiddhā dhammesu upekkhā tada'pi upekkhāsambojjhaṅgo abhiñññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati. [pts page 229] [\q 229/]

537. satta bojjhaṅgā: satisambojjhaṅgo dhammevicaya sambojjhaṅgo viriyasambojjhaṅgo pītisambojjhaṅgo passaddhisambojjhaṅgo samādhisambojjhaṅgo upekkhāsambojjhaṅgo.

1ga ajjhattadhammesu - sa. 2. savitakko savicāro- sirimu, machasaṁ, syā. 3. avitakko avicāro- sirimu, machasaṁ, syā.

[bjt page 006] [\x   6/]

538. tattha katamo satisambojjhaṅgo: idha bhikkhu sati sambojjhaṅgaṁ bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ, dhammavicayasambojjhaṅgaṁ bhāveti -pe- viriya sambojjhaṅgaṁ bhāveti -pepītisambojjhaṅgaṁ bhāveti -pe-passaddhisambojjhaṅgaṁ bhāveti -pe- samādhisambojjhaṅgaṁ bhāviti -peupekkhāsambojjhaṅgaṁ bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ.

sūttantabhājaniyaṁ.

539. satta bojjhaṅgā: satisambojkaṅgo dhammavicayasambojjhaṅgo viriyasambojjhaṅgo pītisambojjhaṅgo passaddhisambojjhaṅgo samādhisambojjhaṅgo upekkhāsambojjhaṅgo.
540. tattha katame sattabojjhaṅgo: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁbhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmeha -pe paṭhamaṁ jhānaṁ1 upasampajja virahati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. tasmiṁ samaye sattabojjhaṅgā honti. satisambojjhaṅgo -peupekkhāsambojjhaṅgo

541. tattha katamo satisambojjhaṅgo: yā sati anussati paṭissati sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammussanatā sati satindriyaṁ satibalaṁ sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati satisambojjhaṅgo.

ttha katamo dhammevicayasambojjhaṅgo: yā paññā pajānanā -pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati dhammavicayasambojjhaṅgo.

tattha katamo viriyasambojjhaṅgo: yo cetasiko vriyārambho -pesammāvāyāmā viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati viriyasambojjhaṅgo

tattha katamo pītisambojjhaṅgo: yā pīti pāmojjaṁ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṁ2 attamanatā cittassa pītisambojjhaṅgo, ayaṁ vuccati pītasambojjhaṅgo. [pts page 230] [\q 230/]
tattha katamo passaddhisambojjhaṅgo: yā vedanākkhandhassa saññākkhandhassa saṅkhārakkhandhassa viññāṇakkhandhassa passaddhi paṭippassaddhi passamhanā paṭippassambhanā paṭippassambhitattaṁ passaddhisambojjhaṅgo, ayaṁ vuccati passaddhisambojjhaṅgo.
1. paṭhamajjhānaṁ - sirimula machasaṁga;ga odaggaṁ - sirimu.

[bjt page 008] [\x   8/]

tattha katamo samādhisambojjhaṅgo: yā cittassa ṭhiti -pesammāsamādhi samādhisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati samādhisambojjhaṅgo.

tattha katamo upekkhāsambojjhaṅgo: yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa upekkhāsambojjhaṅgo ayaṁ vuccati upekkhāsambojjhaṅgo. ime vuccanti sattabojjhaṅgāga avasesā dhammā sattahi bojjhaṅgehi sampayuttā.

542. sattabojjhaṅgo: satisambojjhaṅgo -pe- upekkhā sambojjhaṅgo.

tattha katamo satisambojjhaṅgo: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. yā tasmiṁ samaye sati anussati -pe- sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁla ayaṁ vuccati satisambojjhaṅgo, avasesā dhammā satisambojjhaṅgasampayuttā -peavasesā dhammā dhammavicaya sambojjhaṅgasampayuttā -pe- avasesā dhammā viriyasambojjhaṅga sampayuttā-pe- avasesā dhammā pītisambojjhaṅgasampayuttā -pe-avasesā dhammā passaddhisambojjhaṅgasampayuttā -peavasesā dhammā samādhisambojjhaṅgasampayuttā.

tattha katamo upekkhā sambojjhaṅgo: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁbhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe paṭhamaṁjhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. yā tasmiṁ samaye upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa upekkhā sambojjhaṅgola ayaṁ vuccati upekkhā sambojjhaṅgoga avasesā dhammā upekkhā sambojjhaṅgasampayuttā. [pts page 231] [\q 231/]
543. sattabojjhaṅgā: satisambojjhaṅgo -pe- upekkhā sambojjhaṅgo.
tattha katame sattabojjhaṅgā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānaya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe-paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. yo tasmiṁsamaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā.

tasse'va lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivicce'va kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ suññataṁ. tasmiṁ samaye sattabojjhaṅgā honti satisambojjhaṅgo -peupekkhāsambojjhaṅgo.
tattha katamo satisambojjhaṅgo: yā sati anussati -pe sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati satisambojjhaṅge -pe-.

tattha katamo upekkhā sambojjhaṅgo: yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa upekkhāsammojjhaṅgola ayaṁ vuccati upekkhāsambojjhaṅgo. ime vuccanti sattabojjhaṅgā, avasesā dhammā sattahi bojjhaṅgehi sampayuttā.

[bjt page 010] [\x  10/]

544. sattabojjhaṅgā: satisambojjhaṅgo -pe- upekkhā sambojjhaṅgo.
tattha katamo satisambojjhaṅgo: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ ndhānaṁ bhāviniyyonikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmeha -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiñññaṁ. tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. tasse'va lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivicce'va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja virahati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ suññataṁga yā tasmiṁ samayesati anussati -pe- sammāsati sati sambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati satisambojjhaṅgo, avasesā dhammā satisambojjhaṅgasampayuttā -peavasesā dhammā [pts page 232] [\q 232/]      dhammavicayasambojjhaṅgasampayuttā -peavasesā dhammā viriya sambojhaṅgasampayuttā -pe- avasesā dhammā pītisambojjhaṅgasampayuttā -peavasesā dhammā passaddhisambojjhaṅgasampayuttā -pe- avasesā dhammā samādhisambojjhaṅgasampayuttā.

tattha katamo upekkhāsambojjhaṅgo: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicce'va 'kāmehi -pe paṭhamaṁjhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipaṭipadaṁ dandhābiññaṁ. tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepe hoti, ime dhammā kusalā. tasse'va lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā. vipakaṁ vivicce'va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upajasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ suññataṁ. yā tasmiṁ samaye upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa upekkhā sambejjhaṅgo, ayaṁ vuccati upekkhāsambojjhaṅgo. avasesā dhammā upekkhāsambojjhaṅgasampayuttā.

abhidhammabhājaniyaṁ.

545. sattabojjhaṅgā: satisambojjhaṅgo dhammavicayra sambojjhaṅgo viriyasambojjhaṅgo pītisambojjhaṅgo passaddhsambojjhaṅgo samādhisambojjhaṅgo upekkhāsambojjhaṅgo.
546. sattannaṁ bojjhaṅgānaṁ kati kusalāla kati akusalā, kati avyākatā -pekatisaraṇā, kati araṇā:

547. siyā kusalā. siyā avyākatā.

pītisambojjhaṅgo sukhāya vedanāya sampayutto. cha bojjhaṅgā jyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā.

siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā.

1. dhammavicayo sirimu.

[bjt page 012] [\x  12/]
anupādinnānupādāniyā.

asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesikā.

siyā savitakkasavicārā na pītisahagato sukhasahagato na upekkhāsahagato. cha bojjhaṅgā siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā.

ne'va dassanena na bhāvanāya pahātabbā.

ne'va dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā.

siyā apacayagāmino, jiyā nevācayagāmi nāpacayagāmino.

jiyā sekkhā, siyā asekkhā.
appamāṇā.
appamāṇārammaṇā.
paṇītā.
siyā sammattaniyatā, [pts page 233] [\q 233/]      siyā aniyatā.

na maggārammaṇā, siya maggahetukā, siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggahetukāti'pi maggādhipatinoti'pi.
siyā uppannā, siyā anuppannā, siyā uppadino.
siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā.
na vattabbā atītārammaṇāti'pi anāgatārammaṇāti'pi paccuppannā rammaṇāti'pi.
siyā ajjhattā siyā bahiddhā siyā ajjhattabahiddhā.
ajjhattabahiddhārammaṇā.
anidassanaappaṭighā.

548. dhammavicayasambojjhaṅgo hetu. cha bojjhaṅgā na vattabbā hetu ceva sahetukā'ti sahetukā ceva na ca hetu.

dhammavicayasambojjhaṅgo hetu ceva hetusampayutto ca, cha bojjhaṅgā na vattabbāhetu ceva hetusampayuttā'ti hetu sampayuttā ceva na ca hetu.

cha bojjhaṅgā na hetu sahetukā. dhammavicayasambojjhaṅgo na vattabbo na hetu sahetukoti'pi na hetu ahetukoti'pi

1ga na hetula sahetukā. iti dvayaṁ marammachaṭṭhasaṅgāyanā potthake mudditasīhalakkharapotthake ca na dissati.

[bjt page 014] [\x  14/]

549. sappaccayā.
saṅkhatā.
anidassanā.
appaṭighā.
arūpā.
lokuttarā.
kenaci viññeyyā kenaci na viññeyyā.

550. no āsavā.
anāsavā.
āsavavippayuttā.
na vattabbā āsavā ceva sāsavāti'pi sāsavā ce'va no ca āsavāti'pi.

na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttāti'pi āsavasampayuttā ceva no ca āvāti'pi.

āsavavippayuttā ānāsavā.

551. no saññojanā -pe- no ganthā -pe- no oghā -pe no yogā -pe no nivaraṇā -pe- no parāmāsā -pe-

552. sārammaṇā.
no cittā.
cetasikā.
cittasampayuttā.
cittasaṁsaṭṭhā.
cittasamuṭṭhānā.
cittasahabhuno.
cittānuparivattino.
cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānā.
cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno.
cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino.
bāhirā.
no upādā.
anupādinnā.

[bjt page 16] [\x  16/]

553. no upādānā -pe- no kilesā -pe-
na dassanena pahātabbā.
na bhāvanāya pahātabbā.
na dassanena pahātabbahetukā.
na bhāvanāya pahātabbahetukā.
siyā savitakkā siyā avicārā.
siyā savicārā siyā avicārā.

pītisambojjhaṅgo appītiko. cha bojjhaṅgā siyā sappītikā siyā appītikā.
pītisambojjhaṅgo na pītisahagatoga cha bojjhaṅgā siyā pītisahagatā siyā na pītisahagatā.

pītisambojjhaṅgo sukhasahagato. cha bojjhgā [pts page 234] [\q 234/]      siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā.
pīti sambojjhaṅgo na upekkhāsahagato. cha bojjhaṅgā siyā upekkhāsahagatā siyā na upekkhāsahagatā.
na kāmāvacarā.
na rūpāvacarā.
na arūpāvacarā.
apariyāpannā.
jiyā niyyānikā siyā aniyyānikā.
siyā niyatā siyā aniyatā.
anuttarā.
araṇāti.

pañhapucchakaṁ.

bojjhaṅgavibhaṅgo niṭṭhito. [pts page 235] [\q 235/]

[bjt page 018] [\x  18/]

11. maggavibhaṅgo

554. ariyo aṭṭhaṅgko magge: seyyathīdaṁ: sammādiṭṭhi sammā saṅkapepā sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāme sammāsati sammāsamādhi.

555. tattha katamā sammādiṭṭhi: dukkhe ñāṇaṁ dukkhasamdaye ñāṇaṁ dukkhanirodhe ñāṇaṁ dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ, ayaṁ vuccati sammādiṭṭhi.

tattha katamo sammāsaṅkappo: nekkhammasaṅkappā avyāpāda saṅkappo avihiṁsāsaṅkappo, ayaṁ vccati sammāsaṅkappo.

tattha katamā sammāvācā: musāvavādā veramaṇī pisunāya vācāya1 veramaṇī pharusāya vācāya2 veramaṇī samphappalāpā veramaṇī, ayaṁ vuccati sammāvācā.

tattha katamo sammākammanto: pāṇātipātā veramaṇī adinnādānā veramaṇī kāmesu vicchācārā veramaṇī, ayaṁ vuccati smamā kammanto.

tattha katamo sammāājīvo: idha ariyasāvako micchāājīvaṁ pahāya sammāājīvena jivikaṁ kappeti, ayaṁ vuccati sammāājīvo.

tattha katamo sammāvāyāmo: idha bhikkhu anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati, uppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya chandaṁ janeti vāyāmati viriyaṁ ārabhati cittaṁpaggaṇhāti padahati, anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁāhabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati, uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyāasammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriya chandaṁ janeti vāyamativiriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati, ayaṁ vuccati smamāvāyāmo. [pts page 236] [\q 236/]

tattha katamā sammāsati: idha bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimāvineyya loke abhijjhādomanassaṁ vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ, citte cittonupassī viharataātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ, dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ, ayaṁ vuccati sammāsati.
1. pisuṇāvācā- sirimu. pisuṇāvācāya - sīpīvi. 2. pharusāvācāsirimu, pharusāvācāya -sīpīvi.

[bjt page 020] [\x  20/]

tattha katamo sammāsamādhi: idha bhikkhu vivicce'va kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ1 avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁjhānaṁ upasampajja viharati, pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhaviharīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati, sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbova somanassadomanassāna atthaṅgamā2 adukkhamasukhaṁ upekkhāsati pārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati, ayaṁ vuccati sammā samādhi.

556. ariyo aṭṭhaṅgiko maggo: seyyathīdaṁ: sammādiṭṭhi sammā saṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi.

tattha katamā sammādiṭṭhi: idha bhikkhu sammādiṭṭhiṁ bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggaparināmiṁ -pesammāsaṅkappaṁ bhāveti -pe- sammāvācāṁ bhāvati -pesammākammāntaṁ bhāveti -pe- sammāājīvaṁ bhāveti-pesammāvāyāmaṁ bhāveti -pe- sammāsatiṁ bhāvati -pesammāsamādhiṁ bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggaparināmiṁ.

suttanta bhājaniyaṁ.

557. aṭṭhaṅgiko maggo: sammādiṭṭhi -pe- sammāsamādhi.

tattha katamo aṭṭhaṅgiko maggo: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe [pts page 237] [\q 237/]      paṭhamaṁ jhānaṁ upajampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. tasmiṁ samayo aṭṭhaṅgiko maggo hoti: sammādiṭṭhi -pesammāsamādhi.

tattha katamā sammādiṭṭhi: yā ññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhidhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyā pannaṁ, ayaṁ vuccati sammādiṭṭhi.

tattha katamo sammā saṅkappo: yo takko vitakko saṅkappo appanā vyappanā cetaso abhiniropanā sammāsaṅkappo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammādiṭṭhi.

tattha katamo sammā saṅkappo: yo takko vitakko saṅkappo appanā vyappanā cetaso abinropanā sammāsaṅkappo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammāsaṅkappo.

tattha katamā sammāvācā: yā catūhi vacīduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyāakaranaṁ anajjhāpatti velāanatikkamo setughāto smāvācā maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammāvācā.

1. ekodhibhāvaṁ- sirimu. 2. atthagamā - [pts.]

[bjt page 022] [\x  22/]

tattha katamo sammākammanto: yā tīhi kāyaduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyā akaraṇaṁ anajjhāpatti velā anatikkamo setughāte sammākammanto maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammākammanto.

tattha katamo sammāājīvo: yā micchāājīvā ārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyi akaraṇaṁ anajjhāpatti velāanatikkamo setughāto sammāājīvo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammāājīvo.

tattha katamo sammāvāyāmo: yo cetasiko viriyārambho -pesammā vāyāmoviriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammāvāyāmo.

tattha katamā sammāsati: yā sati anussati -pe- sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammā sati.

tattha katamo sammāsamādhi: yā cttassa ṭhiti-pe- sammāsamādhi samādhisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammā samādhi. ayaṁ vuccati aṭṭhaṅgiko maggo. avasesā dhammā aṭṭhaṅgikena maggena sampayuttā.

558. pañcaṅgiko maggo: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammā vāyāmo sammāsati sammāsamādhi. [pts page 238] [\q 238/]

tattha katamo pañcaṅgiko maggo: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja virahati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābiññaṁ. tasmiṁ samayo pañcaṅgiko maggo hoti: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammā vāyāmo sammāsati sammāsamādhi.

tattha katamā sammādiṭṭhi: yā paññā pajānanā-pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggaṁ pariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammādiṭṭhi.

tattha katamo sammāsaṅkappo: yo takko vitakko -pesammāsaṅkappo maggaṅgaṁ maggaṁpariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammā saṅkappo.

tattha katamo sammāvāyāmo: yo cetasiko viriyārambho -pe sammāvāyāmo viriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammavāyāmo.
tattha katamā sammāsati: yā sati anussati -pe- sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṁmaggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammāsati.

tattha katamā sammāsamādhi: yā cittassa ṭhiti -pe- sammāsamādhi samādhisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammāsamādhi. ayaṁ vuccati pañcaṅgiko maggo. avasesā dhammā pañcaṅgikena maggena sampayuttā.

[bjt page 024] [\x  24/]

559. pañcaṅgiko maggo: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammā vāyāmo sammāsati sammāsamādhi.

tattha katamā sammādiṭṭhi: idha bhikkhu yasmiṁ samayo lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe-paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja virahati dukkhāpaṭipadaṁ davdhābhiññaṁ. yā tasmiṁ samaye paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicaya sambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammādiṭṭhi. avasesā dhammā sammādiṭṭhiyā sampayuttā -peavasesā dhammā sammāsaṅkappena sampayuttā -peavasesā dhammā sammāvāyāmena sampayuttā -pe- avasesā dhammā sammāsatiyā sampayuttā. [pts page 239] [\q 239/]
tattha katamo sammāsamāṭhi: idha bhikkhu yasmiṁ samayo lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe-paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja virahati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. yā tasmiṁ samaye cittassa ṭhiti -pe- sammāsamādhi samādhisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammāsamādhi, avasesā dhammā sammā samādhinā sampayuttā.
560. aṭṭhaṅgiko magge: sammādiṭṭhi -pe- sammāsamādhi.

tattha katamo aṭṭhaṅgiko maggo: idha bhikkhu yasmiṁ samayo lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe-paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja virahati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. yā tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepe hoti, ime dhammā kusalā. tasse'va lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivicce'va kāmehi -pe-paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābiññaṁ suññataṁ. tasmiṁ samayo aṭṭhaṅgiko maggo hoti: sammādiṭṭhi -pesammāsamādhi. ayaṁ vuccati aṭṭhaṅgiko maggo. avasesā dhammā aṭṭhaṅgikena maggena sampayuttā.

561. pañcaṅgiko maggo: sammādiṭṭhi sammāsaṅkapposammā vāyāmo sammāsati sammāsamādhi.
tattha katamo pañcaṅgiko maggo: [pts page 240] [\q 240/]      idha bhikkhu yasmiṁ samayo lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābiññaṁ. tasmiṁ samaye phasso hoti -peavikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. tasse'va lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivicce'va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhā paṭipadaṁ dandhābhiññaṁ suññataṁga tasmiṁ samaye pañcaṅgiko maggo hoti: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappe sammāvāyāmo sammā sati sammāsamādhi. ayaṁ vuccati pañcaṅgiko maggo. avasesā dhammā pañcaṅgikena maggena sampayuttā.

[bjt page 026] [\x  26/]

562. pañcaṅgiko maggo: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammā vāyāmo sammāsati sammāsamādhi.

tattha katamā sammādiṭṭhi: idha bhikkhu yasmiṁ samayo lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe-paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja virahati dukkhāpaṭipadaṁ davdhābhiññaṁ. tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. tasse'va lokuttarassakusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivicce'va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upajasampajja virahati dukkhāpaṭipada dandhābhiññaṁ suññataṁ. yā tasmiṁ samayepaññā pajānanā -pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicayasambejjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammādiṭṭhi. avasesā dhammā sammādiṭṭhiyā sampayuttā -peavasesā dhammā sammāsaṅkappena sampayuttā -peavasosā dhammāsammāvāyāmena sampayuttā -peavasesā dhammā sammāsatiyā sampayuttā.

tattha katamo sammāsamādhi: idha bhikkhu yasmiṁ samayo lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicce'va kāmehi -pe-paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja virahati dukkhāpaṭipadaṁ davdhābhiññaṁ. tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo [pts page 241] [\q 241/]      hoti, ime dhammā kusalā. tasse'va lokuttarassakusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivicce'va kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhā paṭipadaṁ dandhābhiññaṁ suññataṁ. yā tasmiṁ samaye cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhinduyaṁ samādhibalaṁ sammāsamādhi samādhisambojjhaṅgo maggaṅgaṁ maggapariyāpannaṁ, ayaṁ vuccati sammāsamādhi. avasesā dhammā sammāsamādhinā sampayuttā.

abhidhammabhājanīyaṁ.

563. ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathīdaṁ: sammādiṭṭhi sammā saṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi.

564. aṭṭhannaṁ maggaṅgānaṁ kati kusalā, kati akusalā, kati avyākatā -pe- kati saraṇā, kati araṇā:

565 siyā kusalā, siyā avyākatā.

sammāsaṅkappo sukhāya vedanāya sampaytto. satta maggaṅgā siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā.

siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā.
aṭupādinnānupādāniyā.
asaṁkiliṭṭhasaṁkilesikā.

[bjt page 028] [\x  28/]

sammāsaṅkappo avitakkavicāramatto. satta maggaṅgā siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā.

sammāsaṅkappo pītisahagato sukhasahagato na upekkhā sahagato. satta maggaṅgā siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā.

navadassanena na bhāvanāya pahātabbā.

nevadassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā.

siyā apacayagāmino. siyā nevācayagāmi nāpacayagāmino.

siyā sekkhā, siyā asekkhā.

appamāṇā.

appamāṇārammaṇā.

paṭhitā.

siyā sammattaniyatā, siyā aniyatā.

na maggārammaṇā, siyā maggahetukā, siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggahetukāti'pi maggādhipatinoti'pi.

siyā uppannā, siyā anuppannā, siyā uppādino.

siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā.

na vattabbā atitārammaṇāti'pi anāgatārammaṇāti'pi paccuppannārammaṇāti'pi.

siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā.

bahiddhārammanā.

anidassanāppaṭighā. [pts page 242] [\q 242/]

566. sammādiṭṭhi hetu. satta maggaṅgā na hotu.

sahetukā.

hetusampayuttā.

sammādiṭṭhi hetu ceva sahetukā ca. satta maggaṅgā na vattabbā hetu ceva sahetukāti. sahetukāce'va na ca hetu.

sammādiṭṭhi hetu ce'va hetusampayuttā ca, satta maggaṅgā na vattabbā hetu ce'va hetusampayuttā'ti, hetusampayuttāce'va na ca hetu.

satta maggaṅgā na hotu sahetukā. sammādiṭṭhi na vattabbā na hetu sahetukāti'pina hetu hetukāti'pi.

[bjt page 030] [\x  30/]

567. sappaccayā.

saṅkatā.

anidassanā.

appaṭighā.

arūpā.

lokuttarā.

kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.

no āsavā.

anāsavā.

āsavavippayuttā.

na vattabbā āsavā ce'va sāsavāti'pi sāsavā ce'va no ca āsavāti'pi.

na vattabbā āsavā ce'va āsavasampayuttāti'pi āsavasampayuttāce'va no ca āsavāti'pi.

āsavavippayuttā, anāsavā.

568. no saṁyojanā -pe- no ganthā -pe- no oghā -pe no yogā -pe- no nīvaraṇā -pe- no parāmāsā -pe-

569. sārammaṇā.

no cittā.

cetasikā.

cittasampayuttā.

cittasaṁsaṭṭhā.

cittasamṭṭhānā.

cittasahabhuno.

cittānuparivattino.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānā.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino.

bāhirā.

no upādā.

anupādinnā.

[bjt page 032] [\x  32/]

570. no upādānā -pe- no kilesā -pe- na dassanena pahātabbā.

na bhāvanāya pahātabbā

na dassanena pahātabbahetukā.

na bhāvanāya pahātabbahetukā.

sammāsaṅkappo avitakko. satta maggaṅgā siyā savitakkā, siyā avitakkā.

sammāsaṅkappo savicāro. satta maggaṅgā siyā savicārā, siyā avicārā.
sammāsaṅkappo sappītiko. satta maggaṅgā siyā sappītikā, siyā appītikā.
sammāsaṅkappo pītisahagato. satta maggaṅgā siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā.
sammāsaṅkappo sukhasahagato. satta maggaṅgā siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā.

sammāsaṅkappo na upekkhāsahagato satta maggaṅgā siyā upekkhāsahagatā, siyā upekkhāsahagatā. [pts page 243] [\q 243/]

na kāmāvacarā.

na rūpāvacarā.

na arūpāvacarā.

apariyāpannā.

jiyā niyyānikā, siyā aniyyānikā.

siyā niyatā, siyā aniyatā.

anuttarā.

araṇāti.

pañhapucchakaṁ.

maggavibhaṅgo niṭṭhito. [pts page 244] [\q 244/]

[bjt page 034] [\x  34/]

12. jhānavibhaṅgo.

571. idha bhikkhu pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati ācāragocara sampanno anumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu indriyesu guttadvāro bhojane mattaññu pubbarattā'para rattaṁ jāgariyānuyogamanuyutto sātaccaṁ nepakkaṁ bodhipakkhiyānaṁ1 dhammānaṁ bhāvanānuyogamanuyutto. so abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, sammiñjite pasārite sampajānakārī heti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite2 sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti. so vivittaṁ senāsanaṁ bhajati: araññaṁ rūkkhamūlaṁ pabbataṁ kandaraṁ giriguhaṁ susānaṁ vanapatthaṁ abbhokāsaṁ palālapuñjaṁ appasaddaṁ appanigghosaṁ vijanavātaṁ manussarāhaseyyakaṁ paṭisallānasāruppaṁ. so araññagato vā rukkhamulagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ panidhāya parimukhaṁ satiṁ upaṭṭhapetvā. so abhijjhaṁ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati abhijjhāya cittaṁ parisodheti. vyāpādapadosaṁ pahāya avyāpannacitto viharati sbbapāṇabhūtahitānukampī, vyāpādapadosā cittaṁ parisodheti. thīnamiddhaṁ pahāya vigatathinamiddho viharati. ālokasaññī sato sampajāno, thīnamiddhā cittaṁ parisodheti. uddhaccakukkuccaṁ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṁ [pts page 245] [\q 245/]      vūpasantacitto. uddhaccakukkuccā cittaṁ parisodheti. vicikicchaṁ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṁkathi kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṁ parisodheti. so ime pañcanīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalahi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. vitakka vicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhagñca kāyena paṭisaṁvedeti, yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ1 upasampajja viharati. sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbe'va somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁupasampajja virahati. sabbaso rupasaññānaṁ samatikkamā2 paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāso'ti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñciti ātiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati.

mātikā.

1. bodhipakkhikānaṁ- sirimu, machasaṁ, syā. bodhapakkhikānaṁ-sīpīvi. 2. khādite-sīpīvi. 1. tatiyajjhānaṁsirimu. 2. samatikkamāya -sīpīvi.

[bjt page 036] [\x  36/]

572. 'idhā'ti imissā diṭṭhiyā imissā khantiyā imissā ruciyā imasmiṁ ādāye imasmiṁ dhamme imasmiṁ vinaye imasmiṁ dhammavinaye imasmiṁ pāvacane imasmiṁ brahmacariye imasmiṁ satthusāsane. tena vuccati idhāti.

573. 'bhikkhū'ti samaññāya bhikkhu, paṭiññāya bhikkhu, bhikkhatī'ti bhikkhu, bhikkhako'ti bhikkhu, bhikkhācariyaṁ ajjhūpagato'ti bhikkhu, bhinnapaṭadharo'ti bhikkhu, bhindati pāpake akusale dhamme'ti bhikkhu, bhinnattā pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ bhikkhu, [pts page 246] [\q 246/]      odhiso kilesānaṁ pahānā bikkhu, anodhaso kilesānaṁ pahānā bhikkhu, sekkho bhikkhu, asekkho bhikkhu, nevasekkho nā sekkho bhikkhu, aggo bhikkhū bhadro bhikkhu, maṇḍo bhikkhu, sāro bhikkhu, samaggena saṅghena ñatticatutthena kammena akuppena ṭhānāhahena upasampanno1 bhikkhu.

574. 'pātimokkha'nti sīlaṁ patiṭṭhā ādi caraṇaṁ saññamo saṁvaro mukhaṁ pamukhaṁ2 kusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā. saṁvaro'ti kāyiko avitikkamo, vācasiko avītikkamo, kāyikavācasiko avitikkamo. saṁvuto'ti iminā pātimokkhasaṁvarena upeto hoti samupeto upagato samupagato3 upapanno samupapanno4 samannāgato. tena vuccati pātimokkhasaṁvarasaṁvutoti.

575. 'vharati'ti irīyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. tena vuccati viharatī'ti.

576. 'ācāra gocara sampanno'ti atthi ācāro, atthi anācāro. tattha katamo anācāro: kāyiko vītikkamo vācasiko vītikkamo kāyikavācasiko vītikkamo, ayaṁ vuccati anācāro. sabbampi dussīlyaṁ anācāro: idhekacco veḷudānena vā pattadānena vā pupphadānena vā phaladānena vā sinānadānena vā dantakaṭṭhadānena vā cāṭukamyatāya vā muggasuppatāya vā pāribhaṭṭatāya vā jaṅghapesaniyena vā, aññataraññatarena vā buddhapatikuṭṭhena micchājivena jivikaṁ kappeti, ayaṁ vuccati anācāro. tattha katamo ācāro: kāyiko avītikkamo vācasiko avītikkamo kāyikavācasiko avītikkamo, ayaṁ vuccati ācāro, sabbopi sīlasaṁvaro ācāro. idhekacco na veḷudānena na pattadānena na pupphadānena na phaladānena na sinānadānena na dantakaṭṭhadānena na cāṭukamyatāya na muggasuppatāya na pāribhaṭṭatāya na jaṅghapesaniyena5 na aññataraññatarena buddhapatikuṭṭhena micchājivena jivikaṁkappeti, ayaṁ vuccati ācāro.

1. upasampannoti- sīpīvi, syā 2. mokkhaṁ, pāmokkhaṁsirimu, machasaṁ. 3. upāgato samupāgato- sirimu, machasaṁ. 4. uppanno samuppanno- sirimu, machasaṁ. 5 jaṅghapesanikena-sirimu, machasaṁ.

[bjt page 038] [\x  38/]

'gocaro'ti atthi gocaro, atthi agocaro. tattha katamo agocaro: [pts page 247] [\q 247/]      idhekacco cesiyagocaro vā hoti. vidhavāgocaro vā, thullakumārīgocaro vā, paṇḍakagocaro vi, bhikkhunīgocaro vā, pānāgāragocaro vā, saṁsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṁsaggena. yāni vā pana tāni kulāni assaddhāni appasannāni anopānabhūtāni akkosaka paribhāsakāni anatthakāmāni ahitakāmāni aphāsukakāmāniayogakkhemakāmāni bhikkhunaṁ bhikkhunīnaṁ upāsakānaṁ upāsikānaṁ. tathārūpāni kulāni sevati bhajati payirupāsati, ayaṁ vuccati agocaro.
tattha katamo gocaro: idhekacco na vesiyagocaro hoti. na vidhavāgocaro na thullakumirīgocaro na paṇḍakagocaro na bhikkhunīgocaro na pānāgāragocaro, asaṁsaṭṭho viharati rājū hī rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṁsaggena. yāni vā pana tāni kulāni saddhāni pasannāni opānabhūtāni kāsāvapajjotāni isivātapaṭivātāni atthakāmāni hitakāmāni phāsukakāmāni yogakkhemakāmāni bhikkhunaṁ bhikkhunīnaṁ upāsakānaṁ upāsikānaṁ. tathā rūpāni kulāni sevati bhajati payirupāsati, ayaṁ vuccati gocaro. iti iminā ca ācārena iminā ca gocarena upeto hoti -pe- samannāgato. tena vuccati ācāragocara sampannoti.

577. 'aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī'ti tattha katame aṇumattā vajjā: yāni tāni vajjāni appamattakāni oramattakāni lahusāni1 lahusammatāni2 saṁyamakaraṇīyāni saṁvarakaraṇīyāni cittuppādakaraṇīyāni manasirapaṭibaddhāni, ime vuccanti aṇumattā vajjā. iti imesu anumattesu vajjesu vajjadassāvī ca hoti bhayadassāvī ca ādinavadassāvī ca nissaraṇadassāvī ca. tena vuccati anumattesu vajjesu bhayadassāvīti. [pts page 248] [\q 248/]

578. 'samādāya sikkhati sikkhāpadesū'ti tattha katamā sikkhā: catasso sikkhā: bhikkhūnaṁ bhikkhūsikkhā, bhikkhunīnaṁ bikkhunīsikkhā, upāsakānaṁ upāsakasikkhā, upāsikānaṁ upāsikāsikkhā. imā vuccanti sikkhāyo. iti imāsu sikkhāsu sabbona sabbaṁ sabbathāsabbaṁ asesaṁ nissesaṁ samādāya vattati. tena vuccati samādāya sikkhati sikkhāpadesūti.

1. lahukāni-sirimu. 2. lahukasammatāni-sirimu.

[bjt page 040] [\x  40/]

579. 'indriyesu guttadvāro'ti atthi indriyesu guttadvāratā, attha aguttadvāratā. tattha katamā indriyesu aguttadvāratā: idhekacco cakkhunā rūpaṁ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. yatvādhikaraṇamenaṁ cakkhunduyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ, tassa saṁvarāyana paṭipajjati na rakkhati cakkhūndriye na saṁvaraṁ āpajjati sotena saddaṁ sutvā -pe ghānena gandhaṁ ghāyitvā -pe- jivhāya rasaṁ sāyitvā -pe kāyena phoṭṭhabbaṁ phūsitvā -pe- manasā dhammā viññāya nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. yatvādhikaraṇamenaṁ manindriyaṁ asaṁvuta viharantaṁ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā avvāssaveyyuṁ. tassa saṁvarāya na paṭipajjati, na rakkhati manindriyaṁ indriye na saṁvaraṁ āpajjati. yā imesaṁ channaṁ indriyānaṁ agutti agopana anārakkhā1 asaṁvaro, ayaṁ vuccati indriyesu aguttadvāratā. tattha katamā indriyesu guttadvāratā: idhekacco cakkhunā rūpaṁ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. yatvādhikaraṇamenaṁ cakkhundriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhādemanassā pāpakā akusalā dhammā avvāssaveyyuṁ. tassa saṁvarāya paṭipajjati. rakkhati cakkhundriyaṁ cakkhundriye saṁvaraṁ āpajjati. sotena saddaṁ sutvā -pe ghānena gandhaṁ ghāyitvā -pe- jivhāya rasaṁ sāyitvā kāyena phoṭṭhabbaṁ phūsitvā manasā dhammaṁ viññāya na nimittaggāhī hoti. nānubyañjanaggāhī. yatvādhikaraṇamenaṁ manindriyaṁ saṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā avvāssaveyyuṁ. tassa saṁvarāya paṭipajjati. rakkhati manindriyaṁ. manindriye saṁvaraṁ āpajjati. yā imesaṁ channaṁ indriyānaṁ gutti gopanā ārakkhā1 saṁvaro, ayaṁ vuccati [pts page 249] [\q 249/]      indriyesu guttadvāratā. imāya indriyesu guttadvāratāya upeto hoti sampeto -pe- samannāgato. tena vuccati indriyesu guttadvāroti.

580. 'bhone mattaññu'ti atthi bhojane mattañña tā, atthi amattaññutā. tattha katamā bhojane amattaññutā: idhekacco appaṭisaṅkhā ayoniso āhāraṁ āhāreti davāya madāya maṇḍanāya vibhusanāya1 yā tattha asantuṭṭhitā amattaññutā appaṭisaṁṅkhā bhojane, ayaṁ vuccati bhojane amattaññutā. tattha katamā bhojane mattaññutā: idhekacco paṭisaṅkhā yoniso āhāraṁ āhāreti neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhusanāya yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṁsūparatiyā brahmacariyānuggahāyaiti purāṇañca vedanaṁ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṁ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cāti. yā tattha santuṭṭhitā mattañññutā paṭisaṅkhā bhojane, ayaṁ vuccati bhojane mattañññutā. imāya bhojane mattaññutāya upeto hoti -pe- samannāgato. tena vuccati bhojane mattaññuti.

1. anārakkho-machasaṁ.

[bjt page 042. [\x  42/]     ]

581. kathañca bhikkhu pubbarattāpararattaṁ jāgariyānuyogamanuyutto hoti: idha bhikku divasaṁ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṁ parisodheti. rattiyā paṭhamaṁ yāmaṁ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṁ parisodheti. rattiyā majjhimaṁ yāmaṁ1 dakkhiṇena passena sīhaseyyaṁ kappeti pāde pādaṁ accādhāya sato sampajāno vṭṭhānasaññaṁ manasi karitvā. rattiyā pacchimaṁ yāmaṁ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṁ parisodheti. evaṁ bhikkhu pubbarattāpararattaṁ jāgariyānuyogamanuyutto.

582. 'sātacca'nti yo cetasiko viriyārambho-pe sammāvāyāmo

583. 'nepakka'nti yā paññā pajānanā-pe- amoho dhamma vicayo sammādiṭṭhi.

584. bodhipakkhiyānaṁ dhammānaṁ bhāvanānuyogamanuyutto'ti: tattha katame bodhipakkhiyā dhammā: sattabojjhaṅgā: satisambojjhaṅgo, dhammavicaya sambojjhaṅgo vriyasambojjhaṅgo pītisambojjhaṅgo passaddhi sambojjhaṅgo samādhisambojjhaṅgo upekkhāsambojjhaṅgo, [pts page 250] [\q 250/]      ime vuccanti bodhipakkhiyā dhammā. iti ime2 bodhipakkhiye dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. tena vuccati bodhipakkhiyānaṁ dhammānaṁ bhāvanānuyogamanuyutto'ti.

585. kathañca bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, sammiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhita nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī heti: idha bhikkhusato sampajāno abhikkamati, sato sampajāno paṭikkamati, sato sampajāno āloketi, sato sampajāno viloketi, sato sampajāno sammiñjeti3 sato sampajāno pasāreti, sato sampajānakārī hoti saṁghāṭipattacivaradhāraṇe, sato sampajānakārī hoti asite pīte khāyite sāyite, sato sampajānakārī hoti uccārapassāvakamme, sato sampajānakārī hoti gato ṭhite nisinne sutte jigarite bhāsite tuṇhibhavo.

'sato'ti4 tattha katamā sati: yā sati anussati-pe- sammāsati ayaṁ vuccati sati.

1. majjhamayāmaṁ - machasaṁ. 2. iti te - sirimu, machasaṁ. 3. samiñjeti-machasaṁ 4. sato sampajānakārī hotīti-sirimu, machasaṁ

[bjt page 044] [\x  44/]

'sampajāno'ti tattha katamaṁ sampajaññaṁ: yā paññā pajānanā -pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ vuccati sampajaññaṁ. iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti -pesamannāgato. evaṁ bhikkhu sato sampajāno abhikkamati sato sampajāno paṭikkamati, sato sampajāno āloketi. sato sampajāno viloketi, sato sampajāno sammiñjeti1 sato sampajāno pasāreti, sato sampajānakārī hoti saṁghāṭipattacīvaradhāraṇe, sato [pts page 251] [\q 251/]      sampajānakārī hoti asite pīte khāyite sāyite, sato sampajānakārī hoti uccārapassāva kamme, sato sampajānakārī hoti gate ṭhita nisinne sutte jāgarite bāsite tuṇhībhāve.

586. 'vivitta'nti santike ce'pi senāsanaṁ hoti. taṁ ca anākiṇṇaṁ gahaṭṭhehi pabbajitehi, tena taṁ vivittaṁ. dūre ce'pi senāsanaṁ hoti, taṁ ca anākiṇṇaṁ gahaṭṭhehi pabbajitehi, tena taṁ vivittaṁ.

587. ' senāsana'nti mañco'pi senāsanaṁ, pīṭhampi senāsanaṁ bhisi'pi senāsaṁna, bimbohanampi senāsanaṁ, vihāro'pi senāsanaṁ aḍḍhayogo'pi senāsanaṁ, pāsāde'pi senāsanaṁ, aṭṭo'pi senāsanaṁ, mālo'pi senāsaṁna, lenampi senāsanaṁ, guhā'pi senāsanaṁ, rukkhamūlampi senāsanaṁ, veḷugumbo'pi senāsanaṁ, yattha vā pana bhikkhū paṭikkamanti sabbametaṁ senāsanaṁ.

588. 'bhajatī'ti2 imaṁ vivittaṁ senāsanaṁ bhajati sambhajati sevati nisevati saṁsevati, tena vuccati vivittaṁ senāsanaṁ bhajatī'ti.

589. ' arañña'nti nikkhamitvā bahiindakhīlā sabbametaṁ araññaṁ.

590. rukkhamūla'nti rukkhamūlaññe'va rukkhamūlaṁ. pabbatoyeva pabbato. kandarāyeva kandarā. giriguhāyeva gariguhā. susānaṁyeva susānaṁ. abbhokāsoyeva abbhokāso. palālapuñjo eva palālapuñjo.

591. 'vanapattha'nti dūrānametaṁ senāsanānaṁ adivacanaṁ, 'vanapattha'nti vanasaṇḍānametaṁ senāsanānaṁ adhivacanaṁ, 'vanapattha'nti hiṁsanakāṭametaṁ senāsanānaṁ adhivacānaṁ, 'vanapattha'nti salomahaṁsānametaṁ senāsanānaṁ adhivacanaṁ, 'vanapattha'nti pariyantānametaṁ senāsanānaṁ adhivacanaṁ, 'vanapattha'nti na manussupacārānametaṁ senāsanānaṁ adivacānaṁ, 'vanapattha'nti durabhisambhavānametaṁ senāsanānaṁ adhivacanaṁ.

592. 'appasadda'nti santike ce'pi senāsanaṁ hoti taṁ ca anākiṇṇaṁ gahaṭṭhehi pabbajitehi, tena taṁ appasaddaṁ. dūre cepi senāsanaṁ hoti tañca anākiṇṇaṁ gahaṭṭhehi pabbajitehi, tena taṁ appasaddaṁ.

1. samiñjeti- machasaṁ. 2. vivittaṁ senāsanaṁ bhajatīti - sirimu, machasaṁ.

[bjt page 046] [\x  46/]

593.

'appanigghosa'nti yadeva taṁ appasaddaṁ tadeva ta appanigghosaṁ, yadevataṁ appanigghosaṁ [pts page 252] [\q 252/]      tadeva taṁ vijanavātaṁ, yadeva taṁ vijanavātaṁ tadeva taṁ manussarāhaseyyakaṁ, yadeva taṁ manussarāhaseyyakaṁ tadeva taṁ paṭisallānasāruppaṁ.

594. araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgaragatovā'ti araññagato vi hoti rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā.

595. nisīdati pallaṅkaṁ ābhujitvā'ti nisinno hoti pallaṅkaṁ ābhujitvā.

596. ' ujuṁ kāyaṁ panidhāyā'ti ujuko hoti kāyo ṭhito paṇihito.

597. 'parimukhaṁ satiṁ upaṭṭhapetvā'ti tattha katamā sati: yā sati anussati -pe sammāsati, ayaṁ vuccati sati. ayaṁ sati upaṭṭhitā hoti sūpaṭṭhitā nāsikagge vā mukhanimitte vā. te vuccati 'parimukhaṁ satiṁ upaṭṭhapetvā'ti.

598. 'abhijjhaṁ loke pahāyā'ti tattha katamā abhijjhā: yo rāgo sārāge-pe- cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati abijjhā. tattha katamo loko: pañcupādānakkhandhā loko, ayaṁ vuccati loko. ayaṁ abhijjhā imamhi loke santā hiti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā vyappitā sositā visositā vyantīkatā, tena vuccati 'abhijjhaṁ loke pahāyā'ti.

599. 'vigatābhijjhena cetasā'ti tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjāmanoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ. idaṁ cittaṁ vigatābhijjhaṁ hoti. te vucacti 'vigatābhijjhena cetasā'ti.

600. 'viharatī'ti irīyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. te vuccati 'viharatī'ti.

601. 'abhijjhāya cittaṁ parisodhetī'ti tattha katamā abhijjhā: yo rāgo sārāgo -pe- cittassa sārāgo ayaṁ vuccati abhijjhā. tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjā manoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ. idaṁ cittaṁ imāya abhijjhāya sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti, tena vuccati 'abhijjhāya cittaṁ parisodhetī'ti. [pts page 253] [\q 253/]

602. 'vyāpādapadosaṁ pahāyā'ti atthi vyāpādo atthi padoso. tattha katamo vyāpādo: yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṁ paṭivirodho kopo pakopo sampakope doso padoso sampadoso cittassa vyāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṁ doso dussanā dussitattaṁ vyāpattivyāpajjanā vyāpajjitattaṁ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṁ asuropo anattamanatā cittassaga ayaṁ vuccati vayāpādo.

tattha katamo padoso: yo vyāpādo so padoso, yo padoso so vayāpādo, iti ayaṁ ca vyāpādo ayaṁ ca padoso santā henti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā vyāppitā sositā visositā vyantīkatā. tena vuccati ' vyāpadāpadosaṁ pahāyā'ti.

1. assuropo-sirimu.

[bjt page 048] [\x  48/]

603. 'avyāpannacitto'ti tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjāmanoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ. daṁ cittaṁ avyāpannaṁ hoti. tena vuccati 'avyāpannacitto'ti viharatī'ti -pe- tena vuccati 'viharatī'ti.

604. 'vyāpādapadosā cittaṁ parisodhetī'ti atthi vyāpādo atthi padoso. tattha katamo vyāpado: yo cittassa āghāto paṭighāto -pe- caṇḍkkaṁ asuropo anattamanatā. cittassa, ayaṁ vuccati vyāpādo, tattha katamo padoso: yo vyāpādo so padoso, yo padoso so vyāpādo. tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjāmanoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ, idaṁ cittaṁ imamhā vyāpādapadosā sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. tena vuccati 'vyāpādapadosā cittaṁ parisodhetī'ti.

605. 'thīnamiddhaṁ pahāyā'ti atthi thīnaṁ atthi middhaṁ. tattha katamaṁ thīnaṁ: yā cittassa akalyatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnaṁ līyanā līyitattaṁ thīnaṁ thīyanā thiyitattaṁ cittassa, idaṁ vuccati, naṁ. tattha katamaṁ middhaṁ: [pts page 254] [\q 254/]      yā kāyassa akalyatā akammaññatā onāho pariyonāho antosamorodho middhaṁ soppaṁ1 pacalāyikā soppaṁ1 supanā supitattaṁ2, idaṁ vuccati middhaṁ. iti idaṁ ca thīnaṁ idaṁ ca middhaṁ santā honti samitā vūpasantā -pe- sositā visositā vyantīkatā. tena vuccati 'thīnamiddhaṁ pahāyā'ti.

606. 'vigatathinamiddho'ti tassa thīnamiddhassa cattattā vantattā muttattā pahīnattā paṭinissaṭṭhattā pahīnapaṭinissaṭṭhattā. tena vuccati ' vigatathīnamiddho'ti.

'viharatī'ti irīyati -pe- viharati. tena vuccati viharatī'ti.

607. 'ālokasaññi'ti tattha katamā saññā: yā saññā sañjānanā sañjānitattaṁ. ayaṁ vuccati saññā. ayaṁ saññā ālokā hoti vivaṭā parisuddha pariyodātā. tena vuccati 'ālokasaññi'ti.

608. 'sato sampajāno'ti tattha katamā sati: yā sati anussati -pe- sammā sati, ayaṁ vuccati sati. tattha katamaṁ sampajaññaṁ: yā paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ vuccati sampajaññaṁ. iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti -pe- samannāgato. tena vuccati 'sato sampajāno'ti.

1. suppaṁ- sirimu, machasaṁ. 2. suppanā suppitattaṁ- sirimu, machasaṁ.

[bjt page 050] [\x  50/]

609. 'thīnamiddhā cittaṁ parisodhetī'ti atthi thīnaṁ atthi middhaṁ. tattha katamaṁ thīnaṁ: yaṁ cittassa akalyatā-pe- thīyitattaṁ cittassa, idaṁ vccati, naṁ. tattha katamaṁ middhaṁ: yākāyassa akalyatā-pesupitattaṁ, idaṁ vuccati middhaṁ. tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano -pe- tajjāmanoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ. idaṁ cittaṁ imamhā thīnamiddhā sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. tena vuccati 'thīnamiddhā cittaṁ parisodhetī'ti.

610. 'uddhaccakukkuccaṁ pahāyā'ti atthi uddhaccaṁ atthi kukkuccaṁ. [pts page 255] [\q 255/]      tattha katamaṁ uddhaccaṁ: yaṁ cittassa uddhaccaṁ avupasamo cetaso vikkhepo bhantattaṁ cittassa, idaṁ vuccati uddhaccaṁ. tattha katamaṁ kukkuccaṁ: akappiye kappiyasaññitā kappiye akappīyasaññitā avajje vajjasaññitā vajje avajjasaññitā. yaṁ evarūpaṁ kukkuccaṁ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṁ cetaso vippaṭisāro manovilekho, idaṁ vuccati kukkuccaṁ. iti idaṁ ca uddhaccaṁ idaṁ ca kukkuccaṁ santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā vyappitā sositā visositā vyantīkatā. tena vuccati 'uddhacca kukkuccaṁ pahāyā'ti.

611. 'anuddhato'ti tassa uddhaccakukkuccassa cattattā vantattā muttattā pahinattā paṭinissaṭaṭattā pahīnapaṭinissaṭṭhattā. tena vuccati 'anudhato'ti. viharatīti -pe- te vuccati 'viharatī'ti.

612. 'ajjhatta'nti yaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ. 'vūpasantacitto'ti. tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjā mano viññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ, idaṁ cittaṁ ajjhattaṁ santaṁ hoti samitaṁ vūpasantaṁ. tena vuccati, ajjhattaṁvūpasantacitto'ti.

613. 'uddhaccakukkuccā cittaṁ parisodhetī'ti attha uddhaccaṁ atthi kukkuccaṁ. tattha katamaṁ uddhaccaṁ: yaṁ cittassa uddhaccaṁ avupa samo cetaso vikkhepo bhantattaṁ cittassa, idaṁ vuccati uddhaccaṁ. tattha katamaṁ kukkuccaṁ: akappiye kappiyasaññitā -pe-vajje avajjasaññitā. yaṁ evarūpaṁ kukkuccaṁ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṁ cetaso vippaṭisāro manovilekho, idaṁ vuccati kukkuccaṁ tattha katamaṁ cittaṁ: -pe- idaṁ vuccati cittaṁ. idaṁ cittaṁ imamabhā uddhaccakukkuccā sodheti visodheti parisodheti moveti vimoveti parimoveti. tena vuccati 'uddhaccakukkuccā cittaṁ parisodheti'ti.

614. 'vivikicchaṁ pahāyā'ti tatattha katamā vivikicchā: yā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattā vimati vivikicchā dvekhakaṁ dvidhāpato saṁsayo anekaṁsagāho āsappanā parisappanā apariyogāhanā thamhitattaṁ cittassa manovilekho, ayaṁ vuccativicikicchā. ayaṁ [pts page 256] [\q 256/]      vicikicchā santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā vyappitā sositā visositā vyantikatā. tena vuccati 'vicikicchaṁpahāyā'ti.
1. chambhītattaṁ 9 sirimū, machasaṁ.

[bjt page 052] [\x  52/]

615. 'tinṇavicikiccho'ti imaṁ vicikicchaṁ tiṇṇo hoti uttiṇno nittiṇṇo pāraṁgato pāramanuppatto. tena vuccati 'tiṇṇavicikiccho'ti. 'viharatī'ti -petenavuccati ' viharatī'ti.

616. 'akathaṁkathi kusalesu dhammesu'ti imāya vicikicchāya kusalesu dhammesu na kaṅkhati na vicikicchati. akathaṁkathi hoti. nikkathaṅkatho1 vigatakathaṅkatho2. tena vuccati akathaṁkathi kusalesu dhammesūti.

617. 'vicikicchāya cittaṁ parisodhetī'ti tattha katamā vicikicchā: yā kaṅkhā kaṅkhāyanākaṅkhāyitattaṁ -pe- thambhītattaṁ3 cittassa manovilekho ayaṁ vuccati vicikicchā. tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjāmanoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ. idaṁ cittaṁ imāya vicikicchāya sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. tena vuccati 'vicikicchāya cittaṁ parisodhetī'ti.

618. 'ime pañcanīvaraṇe pahāyā'ti ime pañcanīvaraṇā santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā aṁbhatthaṅgatā appitā vyappitā sositā visositā vyantīkatā. tena vuccati 'ime pañcanīvaraṇe pahāyā'ti.

619. 'cetaso upakkilese'ti ime pañcanīvaraṇā cittassa upakkilesā.

620. 'paññāya dubbalīkaraṇe'ti imehi pañcahi nīvaraṇehi anuppannā ceva paññā na uppajjati uppannā ca paññā nirujjhati. tena vuccati 'paññāya dubbalīkaraṇe'ti.

621. 'vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehī'ti: tattha katame kāmā: chando kāmo rāgo kāmo chandarāgo kāmo saṅkappo kāmo rāgo kāmo saṅkapparāgo kāmo, - ime vuccanti kāmā. tattha katame akusalā dhammā: kāmacchando vyāpādo thīnaṁ viddhaṁ uddhaccaṁ kukkuccaṁ vicikicchā ime vuccanti akusalā dhammā, [pts page 257] [\q 257/]      iti imehi ca kāmehi imehi ca akusalehi dhammehi vivitto hoti tena vuccati 'vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehī'ti:
622. 'savitakkaṁ savicāra'nti atthi vitakko atthi vicāro. tattha katamo vitakko: yo takko vicakko saṅkappo appanā vyappanā cetaso abhiniropanā sammāsaṅkappo, ayaṁ vuccati vitakko. tattha katamo vicaro: yo cāro vicāro anuvicāro upavicāro cittassa anusandhānatā anupekkhanatā. ayaṁ vuccati vicāro. iti iminā ca vitakkona iminā ca vicārena upeto hoti -pe- samannāgato. tena vuccati 'savitakkaṁ savicāra'nti.

1. nikkathaṁkathi: sirimu, machasaṁ
2. vikathaṅkato- sirimu. machasaṁ. 3. chambhītattaṁ: sirimu, machasaṁ.

[bjt page 054] [\x  54/]

623. 'vivekaja'nti vitakko vicāro pīti sukhaṁ vittassa ekaggatā, te imamhi viveke jātā honti sañjātā nibbattā abhinibbattā pātubhūtā. tena vuccati 'vivekaja'nti.

624. 'pītisukha'nti: atthi pīti, atthi sukhaṁ. tattha katamā pīti: yā pīti pāmojjaṁ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odaggaṁ attamanatā cittassa, ayaṁ vuccati pīti. tattha katamaṁ sukhaṁ: yaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ cetosamphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā sātā sukhā vedānā, idaṁ vuccati sukhaṁ idaṁ sukhaṁ imāya pītiyā sahagataṁ hoti sahajātaṁ saṁsaṭṭhaṁ sampayuttaṁ. tena vuccati 'pītisukha'nti.

625. 'paṭhama'nti gaṇanānupubbatā1 paṭhamaṁ, idaṁ paṭhamaṁ samājjatīti paṭhamaṁ.

626. 'jhāna'nti vitakko vicāro pīti sukhaṁ cittassa ekaggatā.

627. 'upasampajjā'ti yo paṭhamassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā2 sacchikiriyā upasampadā.

628. 'viharatī'ti irīyati-pe- tena vuccati 'viharatī'ti.

629. 'vitakkavicārānaṁ vūpasamā'ti atthi vitakko atthi vicāro. tattha katamo vicakko: yo takko vitakko -pesammāsaṅkappo. ayaṁ vuccati vitakko. tattha katamo vicāro: [pts page 258] [\q 258/]      yo cāro vicāro anuvicāro upavicāro cittassa anusandhānatā anupekkhanatā, ayaṁ vuccati vicāro. iti ayañca vitakko ayañca vicāro santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā vyappitā sositā visositā byantīkatā. tena vuccati 'vitakkavicārānaṁ vūpasamā'ti.

630. 'ajjhatta'nti yaṁ ajjhattaṁ paccattaṁ.

631. 'sampasādana'nti yā saddhā saddahanā okappanā abhippasādo.

632. 'cetaso ekodibhāva'nti yā cittassa ṭhiti -pesammāsamādhi.

633. 'avitakkaṁ avicāra'nti atthi vitakko, atthi vicāro. tattha katamo vitakko: yo takko vitakko-pesammāsaṅkappo ayaṁ vuccati vitakko. tattha katamo vicāro: yo cāro -peanupekkhanatā. ayaṁ vuccati vicāro. iti ayañca vitakko ayañca vicāro santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā vyappitā sositā visositā vayāntīkatā. tena vuccati 'avitakkaṁ avicāra'nti.

1. gaṇanānupubbato-syā. 2. phassanā-sīpīvi.

[bjt page 056] [\x  56/]

634. 'samādhija'nti sampasādo pitisukhaṁ, te imamhi samādhimhi jātā honti sañjātā nibbattā abhinibbattā pātubhūtā. tena vuccati 'samādhija'nti.

635. ' pītisukha'nti atthi pīti, atthi sukhaṁ. tattha katamā piti-peayaṁ vuccati pīti. tattha katamaṁ sukhaṁ-pe- idaṁvucacti sukhaṁ. idaṁ sukhaṁ imāya pītiyā sahagataṁ hoti sahajātaṁ saṁsaṭṭhaṁ sampayuttaṁ. tena vuccati 'pītisukha'nti.

636. 'dutiya'nti gaṇanānupubbatā dutiyaṁ. idaṁ dutiyaṁ samāpajjatīti dutiyaṁ.

637. 'jhāna'nti sampasādo pītisukhaṁ cittassa ekaggatā.

638. 'upasampajjā'ti yo dutiyassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phūsanā saccikiriyā upasampadā. [pts page 259] [\q 259/]

639. 'viharatī'ti -pe- tena vuccati 'viharatī'ti.

640. 'pītiya ca virāgā'ti tattha katamā pīti: yā pīti pāmojjaṁ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odaggaṁ attamanatā cittassa. ayaṁ vuccati pīti. ayaṁpīti santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā vyāppitā sositā visositā vyantī katā. tena vuccati 'pītiyā ca virāgā'ti.

641. 'upekkhako'ti tattha katamā upekkhā: yā upekkhā upekkhanā ajjhūpekkhāna majjhattatā cittassa, ayaṁ vuccati upekkhā. imāya upekkhāya upeto hoti -pe-samannāgato. tena vuccati 'upekkhako'ti.

642. 'viharatī'ti -pe- tena vuccati 'viharatī'ti.

643. 'sato ca sampajāno'ti tattha katamā sati: yā sati anussati -pe sammāsati, ayaṁ vuccati sati. ttha katamaṁ sampajaññaṁ: yā paññā pajānanā -pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ vuccati sampajaññaṁ. iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti -pe- samannāgato. tena vuccati 'sato ca sampajāno'ti.

644. 'sukhaṁ ca kāyena paṭisaṁvedetī'ti tattha katamaṁ sukhaṁ: yaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ ceto samphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā, idaṁ vuccati sukhaṁ. tattha katamo kāyo: saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho, ayaṁ vuccati kāyo. idaṁ sukhaṁ iminā kāyena paṭisaṁvedeti. tenavuccati 'sukhaṁ ca kāyena paṭisaṁvedetī'ti.

645. 'yaṁ taṁ ariyā ācikkhantī'ti tattha katame ariyā: ariyā vuccanti buddhā ca buddhasāvakā ca, te imaṁ ācikkhanti desenti paññāpenti paṭṭhapenti vicaranti vibhajantiuttānikaronti pakāsenti. tena vuccati 'yaṁ taṁ ariyā ācikkhantī'ti.

[bjt page 058] [\x  58/]

646. 'upekkhako satimā sukhavihārī'ti tattha katamā upekkhā: yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa, ayaṁ vuccati upekkhā. [pts page 260] [\q 260/]      tattha katamā sati: yā satianussati -pe sammāsati, ayaṁ vuccati sati. tattha katamaṁ sukhaṁ: yā cetasikaṁ sātaṁ-pe- idaṁ vuccati sukhaṁ. iti imāya ca upekkhāya imāya ca satiyā iminā ca sukhena samannāgato irīyati vattati pāleti yāpeti carati viharati. tena vuccati 'upekkhako satimā sukhavihārī'ti.

647. 'tatiya'nti gaṇanānupubbatā1 tatiyaṁ, idaṁ tatiyaṁ samāpajjatī'ti tatiyaṁ.

648. 'jhāna'nti upekkhāsatisampajaññaṁ sukhaṁ cittassa ekaggatā.

649. 'upasampajjā'ti yo tatiyassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phūsanā sacchikiriyā upasampadā.

650. 'viharatī'ti -pe- tena vuccati viharatī'ti.

651. 'sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā'ti atthi sukhaṁ, atthi dukkhaṁ. tattha katamaṁ sukhaṁ: yaṁ kāyikaṁ sātaṁ kāyikaṁ sukhaṁ kāyasamphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ kāyasampassajā sātā sukā vedanā, idaṁ vuccati sukhaṁ. tattha katamaṁ dukkhaṁ: yaṁ kāyikaṁ asātaṁ kāyikaṁ dukkhaṁ kāyasampassajaṁ asātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ kāyasampassajāasātā dukkhā vedanā, idaṁ vuccati dukkhaṁ. iti idañca sukhaṁ idañca dukkhaṁ santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā vyappitā sositā visositā vyantīkatā. tena vuccati 'sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā'ti.

652. 'pubbeva somanassa domanassānaṁ atthaṅgamā'ti atthi somanassaṁ, atthi dedamanassaṁ. tattha katamaṁ somanassaṁ: yaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ cetosamphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ ceto samphassajā sātā sukhā vedanā, idaṁvuccati somanassaṁ. tattha katamaṁ domanassaṁ: yaṁ cetasikaṁ asātaṁ cetasikaṁ dukkhaṁ cetosamphassajaṁ asātaṁ dukkhaṁ veditaṁ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā, idaṁ vuccati domanassaṁ. iti idaṁ ca somanassaṁ idaṁ ca domanassaṁ pubbeva [pts page 261] [\q 261/]      santā honti samitā vupasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā vyappitā sositā visositā nāntīkatā. tena vuccati 'pubbeva somanassa domanassānaṁ atthaṅgamā'ti.

653. 'adukkhamasukha'nti yaṁ cetasikaṁ neva sātaṁ nāsātaṁ cetosamphassaṁ adukkhamasukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā. tena vuccati 'adukkhamasukha'nti.

1. gaṇanānupubbato: syā.

[bjt page 060] [\x  60/]

654. 'upekkhāsatipārisuddhi'nti tattha katamā upekkhā: yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa, ayaṁ vuccati upekkhā. tattha katamā sati: yā satianussati -pe sammāsati. ayaṁ vuccati sati. ayaṁ sati imāya upekkhāya vivaṭā hoti parisuddhā pariyodātā. te vuccati 'upekkhāsatipārisuddhi'nti.

655. 'catuttha'nti gaṇanānupubbatā1 catutthaṁ. idaṁ catutthaṁ samāpajjatīti catutthaṁ.

656. 'jhāna'nti upekkhā sati cittassa ekaggatā.

657. 'upasampajjā'ti, yo catutthassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phūsanā sacchikiriyā upasampadā.

658. 'viharatī'ti -pe- tena vuccati 'viharatī'ti.

659. 'sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā'ti. tattha katamā pasaññā: rūpāvacarasamāpattiṁ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhamma2sukhavihārissa vā saññā sañjānanā sañjānitattaṁ, imā vuccanti rūpasaññāyo. imā rūpasaññāyo atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. tena vuccati 'sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā'ti.

660. 'paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā'ti tattha katamā paṭighasaññā: rūpasaññā saddasaññā gandhasaññā rasasaññā phoṭṭhabbasaññā. imā vuccanti paṭighasaññāyo. imā paṭighasaññāyo santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgagatā appitā vyappitā sositā visositā vyantīkatā, tena vuccati paṭighasaññānaṁ atthaṅgamāti.

661. 'nānattasaññānaṁ amanasikārā'ti. tattha katamā nānattasaññā: asamāpannassa manodhātusamaṅgissa vā manoviññāṇadhātu [pts page 262] [\q 262/]      samaṅgissa vā saññā sañjānanā sañjānitattaṁ, imā vuccanti nānattasaññāyo. imā nānattasaññāyo na manasikaroti. tena vuccati 'nānattasaññānaṁ amanasikarā'ti.

662. 'ananto ākāso'ti tattha katamo ākāso: yo ākāso ākāsagataṁ aghaṁ aghagataṁ vicaro viviragataṁ asamphuṭṭhaṁ catūhi mahābhūtehi, ayaṁ vuccati ākāso. tasmiṁ ākāse cittaṁ ṭhapeti saṇṭhapeti anantaṁ pharati. 'tena vuccati ananto ākāso'ti.

663. 'ākāsānañcāyatana'nti ākāsānañcāyatanaṁ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.

664. 'upasampajjā'ti yo ākāsānañcāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phūsanā sacchikiriyā upasampadā.

665. 'viharatī'ti -pe- tena vuccati 'viharatī'ti.

1. gaṇanānupubbato-syā. 2. diṭṭhadhamme-sipīvi.

[bjt page 062] [\x  62/]

666. 'sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkammā'ti, imaṁ ākāsānañcāyatanaṁ atikkanto hoti vitikkanto samatikkanto. 'tena vuccati sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkammā'ti.

667. 'anantaṁ viññāṇa'nti taṁ yeva ākāsaṁ viññāṇena phuṭṭhaṁ manasikaroti anantaṁ pharati. tena vuccati 'anantaṁ viñññāṇa'nti.

668. 'viññāṇañcāyatana'nti viññāṇañcāyatanaṁ samāpannassa vā upapannsa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.

669. 'upasampajjā'ti yo viññāṇañcāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.

670. 'viharatī'ti -pe- tena vuccati 'viharatī'ti.

671. )sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkammā'ti imaṁ viññāṇañcāyatanaṁ atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. tena vuccati 'sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkammā'ti.

672. 'natthi kiṁci'ti taṁ yeva viññāṇaṁ bhāveti vibhāveti antaradhāpeti natthi kiñcītipassati. tena vuccati 'natthi kiñcī'ti.

673. 'ākiñcaññāyatana'nti ākiñcaññāyatanaṁ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā. [pts page 263] [\q 263/]

674. 'upasampajjā'ti yo ākiñcaññāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phūsanā sacchikiriyā upasampadā.

675. 'viharatī'ti -pe- tena vuccati 'viharatī'ti.

676. 'sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkammā'ti imaṁ ākiñcaññāyatanaṁ atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. tena vuccati 'sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkammā'ti.

677. 'nevasaññināsaññi'ti taṁ yeva ākiñcaññāyatanaṁ santato manasikaroti saṅkhārāvasesasamāpattiṁ bhāveti. tena vuccati 'nevasaññināsaññi'ti.
678. 'nevasaññānāsaññāyatana'nti nevasaññā nāsaññāyatanaṁ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.

679. 'upasampajjā'ti yo nevasaññānāsaññāyatanassa lābho paṭilābhe patti sampatti phūsanā sacchikiriyā upasampadā.

680. 'viharatī'ti irīyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. tena vuccati 'viharatī'ti.

suttantabhājaniyaṁ.

[bjt page 064] [\x  64/]

681. cattāri jhānāni: paṭhamaṁjhānaṁ1 dutiyaṁjhānaṁ tatiyaṁ jhānaṁ cacutthaṁ jhānaṁ.

682. tattha katamaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ: idha bhikku yasmiṁ samayo rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samayo pañcaṅgikaṁ jhānaṁ hoti vitakko vicāro piti sukhaṁ cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati paṭhamaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.

683. tattha katamaṁ dutiyaṁ jhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samayo rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti vitakkavicārānaṁ vūpasamā -pe dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye tivaṅgikaṁ jhānaṁ hoti pīti sukhaṁ cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati dutiyaṁjhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā. [pts page 264] [\q 264/]

684. tattha katamaṁ tatiyaṁ jhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti pītiyā ca virāgā -pe- tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye duvaṅgikaṁ jhānaṁ hoti sukhaṁ cittassa ekaggata idaṁ vuccati tatiyaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.
685. tattha katamaṁ catutthaṁ jhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti sukhassa ca pahānā -pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye duvaṅgikaṁ jhānaṁ hoti upekkhā cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati tatiyaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.

686. idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti vivicceva kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye pañcaṅgikaṁ jhānaṁ hoti vitakko vicāro pīti sukhaṁ cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati paṭhama jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.
687. idha bikkhu yasmiṁ samayo rūpūpapattiyā maggaṁ bāveti vivicceva kāmehi viviccaakusalehi dhammehi avitakkaṁ vicāramattaṁ2 vivekajaṁ pīti sukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye caturaṅgikaṁ jhānaṁ hoti. vicāro pīti sukhaṁ cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati dutiyaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhāna sampayuttā.

688. idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti pītiyā ca virāgā -pecututthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmaṁ samayo duvaṅgikaṁ jhānaṁ hoti. sukhaṁ cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati catutthaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.

1. paṭhamajjhānaṁ - sirimu. 2. avitakkavicāramattaṁ- sīpīvi.

[bjt page 066] [\x  66/]

690. idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpattiyā maggaṁ bhāveti. sukhassa ca pahānā-pe pañcamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye duvaṅgikaṁ jhānaṁ hoti upekkhā cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati pañcamaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.

691. idha bhikkhu yasmiṁ samaye arūpūpattiyā maggaṁ [pts page 265] [\q 265/]      bhāveti sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṁ. sukhassa ca pahānā -pecatutthaṁ jhānaṁ upasampajjaviharati. tasmiṁ samayi duvaṅgikaṁ jhānaṁ hoti upekkhā cittassa ekaggatā, idaṁ vuccatī catutthaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.

692. cattāri jhānāni: paṭhamaṁ jhānaṁ, dutiyaṁ jhānaṁ, tatiyaṁ jhānaṁ, catutthaṁ jhānaṁ.

693. tattha katamaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ. diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. tasmiṁ samaye vañcaṅgikaṁ jhānaṁ hoti. vitakko vicāro pīti sukhaṁ cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati paṭhamaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.

694. tattha katamaṁ dutiyaṁ jhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ. diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vitakkavicārānaṁ vūpasamā -pe dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. tasmiṁ samaye tivaṅgikaṁ jhānaṁ hoti. pīti sukhaṁ cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati dutiyaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.

695. tattha katamaṁ tatiyaṁ jhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ. diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā pītiyā ca virāgā -pe- tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. tasmiṁ samaye ducaṅgikaṁ jhānaṁ hoti. sukhaṁ cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati tatiyaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.

696. tattha katamaṁ catutthaṁ jhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ. diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā sukhassa ca pahānā -pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. tasmiṁ samaye ducaṅgikaṁ jhānaṁ hoti. upekkhā cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati catutthaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.

697. idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ. diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya [pts page 266] [\q 266/]      bhumiyā pattiyā vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. tasmiṁ samaye pañcaṅgikaṁ jhānaṁ hoti. vitakko vicāro pīti sukhaṁ cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati paṭhamaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.

[bjt page 068] [\x  68/]

698. idha bhikkhu yasmiṁ samayo lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiya pattiyā vivicceva kāmehi akusalehi dhammehi avitakkaṁ vicāramattaṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. tasmiṁ samaye caturaṅgikaṁ jhānaṁ hoti vicāro pīti sukhaṁ cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati
699. idha bhikkhu yasmiṁ samayo lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiya pattiyā vutakkavicārānaṁ vūpasamā -pe- tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. tasmiṁ samaye tivaṅgikaṁ jhānaṁ hoti sukhaṁ cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati tatiyaṁ jhānaṁ avasesā dhammā jhānasampayuttā.

700. idha bhikkhu yasmiṁ samayo lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiya pattiyā pītiyā ca virāgā -pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. tasmiṁ samaye duvaṅgikaṁ jhānaṁ hoti upekkhā cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati catutthaṁjhānaṁ avasesā dhammā jhānasampayuttā.

701. idha bhikkhu yasmiṁ samayo lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiya pattiyā sukhassa ca pahānā -pe- pañcamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. tasmiṁ samaye duvaṅgikaṁ jhānaṁ hoti upekkhā cittassa ekaggatā, idaṁ vucca pañcamaṁjhānaṁ avasesā dhammā jhānasampayuttā.

702. cattāri jhānāni: paṭhamaṁ jhānaṁ, dutiyaṁ jhānaṁ, tatiyaṁ jhānaṁ, catutthaṁ jhānaṁ.

703. tattha katamaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samayo rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti. vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasinaṁ. tasmiṁ samaye phasso hoti-pe- avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ vivicceva kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ [pts page 267] [\q 267/]      samaye pañcaṅgikaṁ jhānaṁ hoti. vitakko vicāro pīti sukhaṁ cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati paṭhamaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.
704. tattha katamaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samayo rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti. vitakkavicārānaṁ vūpasamā -pe dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasinaṁ. tasmiṁ samaye phasso hoti-pe- avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ vitakka vicārānaṁ vūpasamā -pe- dutiyaṁ jhānaṁ -pe tatiyaṁ jhānaṁ -pecatutthaṁ jhānaṁ -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ -pepañcamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmiṁ samaye duvaṅgikaṁ jhānaṁ hoti. upekkhā cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati pañcamaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā -pe-

[bjt page 070] [\x  70/]

705. idha bhikkhu yasmiṁ samayo arūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti. sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatana saññāsahagataṁ sukhassa ca pahānā-pe- catutthaṁ jhānaṁ upalampajja viharati. tasmiṁ samaye phasso hoti -pe-avikkhepo hoti. ime dhammā kusalā. tasseva arūpāvacarassa kusalassa kammassakatattā upavitattā vipākaṁ sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṁ sukhassa ca pahānā-pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajjaviharati tasmiṁ samaye duvaṅgikaṁ jhānaṁ hoti upekkhā cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati catutthaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.

706. cattāri jhānāni: paṭhamaṁjhānaṁ, dutiyaṁ jhānaṁ, tatiyaṁ jhānaṁ, catutthaṁ jhānaṁ.

707. tattha katamaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā viviccevakāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ. tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- [pts page 268] [\q 268/]      avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivicceva kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhā paṭipadaṁ dandhābhiññaṁ suññataṁ. tasmiṁ samaye pañcaṅgikaṁ jhānaṁ hoti: vitakko vicāro pīti sukhaṁ cittassa ekaggatā. idaṁ vuccati paṭhamaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.

708. tattha katamaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vitakkavicārānaṁ vūpasamā -pe dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ tasmiṁ samaye phasso hoti, -pe- avikkhepo hoti. ime dhammā kusalā. tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vitakkavicārānaṁ vūpasamā -pe- dukiyaṁ jhānaṁ -pe- tatiyaṁ jhānaṁ -pe- catutthaṁ jhānaṁ -pe paṭhamaṁ jhānaṁ -pe- pañcamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ suññataṁ tasmiṁ samaye duvaṅgikaṁ jhānaṁ hoti upekkhā cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati pañcamaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttā.

709. cattāri jhānini: paṭhamaṁ jhānaṁ, dutiyaṁ jhānaṁ, tatiyaṁ jhānaṁ, catutthaṁ jhānaṁ.

710. tattha katamaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpāvacaraṁ jhānaṁ bhāveti kiriyaṁ neva kusalaṁ nākusalaṁ na ca kammavipākaṁ diṭṭhadhammasukhavihāraṁ. vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmaṁ samaye pañcaṅgikaṁ jhānaṁ hoti. vitakko vicāro pīti sukhaṁ vittassa ekaggatā. idaṁ vuccati paṭhamaṁ jhānaṁ avasesā dhammā jhānasampayuttā.

[bjt page 072] [\x  72/]

tattha katamaṁ dutiyaṁ jhānaṁ: idha bhikku yasmiṁ samaye rupāvacaraṁ jhānaṁ bhāveti kiriyaṁ neva kusalaṁ nākusalaṁ na ca kammavipākaṁ diṭṭhadhammasukhavihāraṁ, vitakkavicārānaṁ vūpasamā -pe- dutiyaṁ jhānaṁ -pe- tatiyaṁ jhānaṁ -pe- catutthaṁ jhānaṁ -pe paṭhamaṁ jhānaṁ -pe- pañcamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ. tasmaṁ samaye duvaṅgikaṁ jhānaṁ hoti upekkhā cittassa ekaggatā, idaṁ vuccati [pts page 269] [\q 269/]      pañcamaṁ jhānaṁ avasesā dhammā jhānasampayuttā -pe-.

712. idha bhikkhu yasmiṁ samaye arūpāvacaraṁ jhānaṁ bhāveti kiriyaṁ neva kusalaṁ nākusalaṁ na ca kammavipākaṁ diṭṭhadhammasukhavihāraṁ sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatana saññāsahagataṁ. sukhassa ca pahānā -pecatutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. tasmiṁ samaye duvaṅgikaṁ jhānaṁ hoti upekkhā cittassa ekaggatā. idaṁ vuccati catutthaṁ jhānaṁ. avasesā dhammā jhānasampayuttāti.

abhidhammabhājaniyaṁ.

713. cattāri jhānāni: paṭhamaṁ jhānaṁ dutiyaṁ jhānaṁ tatiyaṁ jhānaṁ catutthaṁ jhānaṁ.

714. catunnaṁ jhānānaṁ kati kusalā, kati akusalā, kati avyākatā-pe- kati saranā, kati araṇā:

715. siyaja kusalā siyā avyākatā.

tīṇi jhānāni etthuppannaṁ sukhaṁ vedanaṁ īpetvā sukāya vedānāya sampayuttā. catutthaṁ jhānaṁ etthuppannaṁ adukkhamasukhaṁ vedanaṁ ṭhapetvā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṁ.

siyā vipākā, jiyā vipākadhammadhammā, siyā neva vipāka na vipāka dhammadhammā.

siyā upādinnupādāniyā siyā anupādinnupādāniyā siyā anupādinnaanupādāniyā.

siyā asaṁkiliṭṭhasaṁkilesikā siyā asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesikā. [pts page 270] [\q 270/]

paṭhamaṁ jhānaṁ etthuppanne vitakkavicāre ṭhapetvā savitakkaṁ savicāraṁ. tīṇi jhānāni avitakkaavicārā.

dve jhānā etthuppannaṁ pītiṁ ṭhapetvā pītisahagatā. tīṇi jhānāni etthuppannaṁ sukhaṁṭhapetvā sukhasahagatā. catutthaṁ jhānaṁ etthuppannaṁ upekkhaṁ ṭhapetvā upekkāsahagataṁ.

nevadassanena na bhāvanāya pahātabbā.

nevadassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā.

[bjt page 074] [\x  74/]

siyā ācayagāmino siyā apacāyagāmino siyā neva ācayagāmināpacayagāmino.

siyā sekkhā siyā asekkā siyā nevasekkhānāsekkhā.

siyā mahaggatā siyā appamāṇā.

tīṇi jhānāni navattabbā parittārammaṇātipi mahaggatārammaṇātipi siyā appamāṇārammaṇā siyā na vattabbā appamāṇārammaṇāti. catutthaṁ jhānaṁ siyā parittārammaṇaṁ siyā mahaggatārammaṇaṁ siyā appamāṇārammaṇaṁ siyā na vattabbaṁ parittārammaṇantipi mahaggatārammantipi appamāṇārammaṇantipi.

sāhi majjhimā siyā paṇītā.

siyā sammattaniyatā siyā aniyatā.

tīṇi jhānāni na maggārammaṇā siyā maggahetukā siyā maggādhipatino siyā na vattabbāmaggahetukāti'pi maggādhipatinoti'pi catutthaṁ jhānaṁ siyā maggarammaṇaṁ siyā maggahetukaṁ siyā maggādhipati siyā na vattabbaṁ maggārammaṇanti'pi maggahetukanti'pi maggadhipatīti'pi.

siyā uppannā siyā anuppannā siyā uppādino.

siyā atītā siyā anāgatā siyā paccuppannā.

tīṇi jhānāni na vattabbā atītārammaṇāti'pi anāgatārammaṇāti'pi paccuppannārammaṇāti'pi. catutthaṁ jhānaṁ siyā atītārammaṇaṁ siyā anāgatārammaṇaṁ siyā paccuppannārammaṇaṁ. siyā na vattabbaṁ atītārammaṇanti'pi anāgatārammaṇanti'pi paccuppannārammaṇanti'pi.

siyā ajjhattā siyā bahiddhā siyā ajjhattabahiddhā.

tīni jhānāni bahiddhārammaṇā. catutthaṁ jhānaṁ siyā ajjhattārammaṇaṁ siyā bahiddhārammaṇaṁ siyā ajjhattabahiddhārammaṇaṁ siyā na vattabbaṁ ajjhattārammaṇanti'pi bahiddhārammaṇanti'pi ajjhattabahiddhārammaṇanti'pi.

716. anidassanaappaṭighā.

na hetu.

sahetukā.

hetusampayuttā.

na vattabbā hetu ceva sahetukāti, sahetukā ceva na ca hetu

na vattabbā hetu ceva hetusampayuttāti, hetusampayuttā ceva na ca hetu.

na hetu sahetukā.

[bjt page 076] [\x  76/]

717. sappaccayā saṅkhatā.

anidassanā.

appaṭighā.

arūpā. [pts page 271] [\q 271/]

siyā lokiyā siyā lokuttarā.

kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.

718. no āsavā.

siyā sāsavā siyā anāsavā.

āsavavippayuttā.

na vattabbā āsavā ceva sāsavāti, siyā sāsavā ceva no ca āsavā, siyā na vattabbā sāsavā ceva no ca āsavāti.

na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttāti'pi, āsavasampayuttā ceva no ca āsavāti'pi.

siyā āsavavippayuttā sāsāvā, siyā āsavavippayuttā anāsavā.

719. no saññojanā -pe- no ganthā -pe- no oghā -pe no yogā -pe- no nīvaraṇā -pe- no parāmāsā -pe-.

720. sārammaṇā.

no cittā.

cetasikā.

cittasampayuttā.

cittasaṁsaṭṭhā.

cittasamuṭṭhānā.

cittasahabhuno.

cittānuparivattino.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānā.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino.

bāhirā.

no upādā.

siyaja upādinnā, siyā anupādinnā.

[bjt page 078] [\x  78/]

721. no upādānā -pe- no kilesā -pe-na dassanena pahātabbā na bhāvanāya pahātabbā.

na dassanena pahātabbahetukā.

na bhāvanāya pahātabbahetukā.

paṭhamaṁ jhānaṁ etthuppannaṁ vitakkaṁ ṭhapetvā savitakkaṁ. tīṇi jhānāni avitakkā.

paṭhamaṁ jhānaṁ otthuppannaṁ vicāraṁ ṭhapetvā savicāraṁ. tīṇi jhānāni avicārā.

dve jhānā etthuppannaṁ pītiṁ ṭhapetvā sappītikā. dve jhānā appītikā.

dve jhānā etthūppannaṁ pīti ṭhapetvā pītisahagatā. dve jhānā na pītisahagatā.

tīni jhānāni etthuppannaṁ sukhaṁ ṭhapetvā sukhasahagatā. catutthaṁ jhānaṁ na sukhasahagataṁ.

catutthaṁ jhānaṁ etthuppannaṁ upekkhaṁ ṭhapetvā upekkhāsahagataṁ. tīṇi jhānāni na upekkhāsahagatā.

na kāmāvacarā.

siyā rūpāvacarā. siyā na rūpāvacarā.

tīṇi jhānāni na arupāvacarā. catutthaṁ jhānaṁ siyā arūpāvacaraṁ siyā na arūpāvacaraṁ.

siyā pariyāpannā, siyā apariyāpannā.

siyā niyyānikā, siyā aniyyānikā.

siyā niyatā, siyā aniyatā.

siyā sauttarā, siyāanuttarā.

araṇāti.

pañhapucchakaṁ.

jhānavibhaṅgo niṭṭhito. [pts page 272] [\q 272/]

[bjt page 080] [\x  80/]

ra1. appamaññā vibhaṅgo.

722. catasso appamaññayo. idha bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṁ disaṁ eritvā viharati. tathā dutiyaṁ tathā tatiyaja tathā catutthiṁ. 1 iti uddhamadho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokaṁ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena2 eritvā viharati. karuṇāsahagatane cetasā ekaṁ disaṁ eritvā viharati. tathā dutiyaṁ tathā tatiyaṁ tathā catutthiṁ iti uddhamadho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokaṁ karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena eritvā viharati. muditāsahagatena cetasā ekaṁ disaṁ eritvā viharati. tathā dutiyaṁ tathā tatiyaṁ tathā catutthi iti uddhamadho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokaṁ muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena eritvā viharati. upekkhāsahagatena cetasā ekaṁ disaṁ eritvā viharati. tathā dutiyaṁ tathā tatiyaṁ tathā catutthiṁ iti uddhamadho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokaṁ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena eritvā viharati.

723. kathaṁ ca bhikkhi mettāsahagatena cetasā ekaṁ disaṁ eritvā viharati: seyyathāpi nāma ekaṁ puggalaṁ piyaṁ manāpaṁ disvā mettāyeyya evameva sabbe satte mettāya erati.

tattha katamā mettā: yā sattesu metti mettāyanā mettāyitattaṁ mettācetovimutti. ayaṁ vuccati mettā. tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ hadayaṁ panḍaraṁ mano manāyatanaṁ manindriyaṁ viññāṇaṁ viññāṇakkhandho [pts page 273] [\q 273/]      tajjāmanoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ. idaṁ cittaṁ imāya mettāya sahagataṁ hoti sahajātaṁ saṁsaṭṭhaṁ sampayuttaṁ, tena vuccati mettā sahagatena cetasāti.

'ekaṁ disa'nti: puratthimaṁ vā disaṁ pacchimaṁ vā disaṁ uttaraṁ vā disaṁ dakkhiṇaṁ vā disaṁ uddhaṁ vā adho vā tiriyaṁ vā vidisaṁ vā.

'eritvā'ti: eritvā adhimuccitvā.

'viharatī'ti: irīyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati3 tena vuccati viharatīti.

'tathā dutiya'nti: yatheva ekaṁ disaṁ tathā dutiyaṁ disaṁ, tathā tatiyaṁ disaṁ, tathā catutthiṁdisaṁ, tathā uddhaṁ, tathā adho, tathā tiriyaṁ, tathā vidisaṁ.

1. catutthaṁ-machasaṁ 2. abyāpajjena-machasaṁ. 3. vicarati: sīmu1, sīmu2.

[bjt page 082] [\x  82/]

'sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ loka'nti: sabbena sabbaṁ sabbathā sabbaṁ asesaṁ nissesaṁ pariyādāya vacanametaṁ 'sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ loka'nti.

'mettāsahagatena cetasā'ti tattha katamā mettā: yā sattesu metti mettāyanā mettāyitattaṁ mettācetovimutti ayaṁ vuccati mettā. tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ-pe tajjāmanoviñññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ. idaṁ cittaṁ imāya mettāya sahagataṁ hoti sahajātaṁ saṁsaṭṭhaṁ sampayuttaṁ, tena vuccati mettāsahagatena cetasāti.

'vipulenā'ti yaṁ vipulaṁ taṁ mahaggataṁ, yaṁ mahaggataṁ taṁ appamāṇaṁ, yaṁ appamāṇaṁ so avero, yo avero so avyāpajjho1.

'varitvā'ti eritvā adhimuccitvā.

'viharatī'ti -pe- tena vuccati viharatīti.

724. kathañca bhikku karuṇāsahagatena cetasā ekaṁ disaṁ eritvā virahati: seyyathāpi nāma ekaṁ puggalaṁ duggataṁ durupetaṁ disvā karuṇāyeyya, evameva sabbe satte karuṇāya erati2.

ttha katamā karuṇā: yā sattesu karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṁ karuṇācetovimutti, ayaṁ vuccati karuṇā. tattha katamā cittaṁ: [pts page 274] [\q 274/]      yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ-pe tajjāmanoviññāṇadhātu idaṁ vuccati cittaṁ, idaṁ cittaṁ imāya karuṇāya sahagataṁ hoti sahajātaṁ saṁsaṭṭhaṁ sampayuttaṁ, tena vuccati 'karuṇāsahagatena cetasā'ti.

'ekaṁ disa'nti: puratthimaṁ vā disaṁ pacchimaṁ vā disaṁ uttaraṁ vā disaṁ dakīkhiṇaṁ vā disaṁ uddhaṁ vā adhovā tiriyaṁ vā vidisaṁ vā.

'eritvā'ti: eritvā adhimuccitvā.

'viharatī'ti -pe- tena vuccati 'viharatī'ti.

'tathā dutiya'nti: yatheva ekaṁ disaṁ tathā dutiyaṁ disaṁ, tathā tatiyaṁ disaṁ, tathā catutthiṁ disaṁ, tathā uddhaṁ, tathā ado, tathā tiriyaṁ, tathā vidisaṁ.

'sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ loka'nti: sabbena sabbaṁ sabbathā sabbaṁ asesaṁ nissesaṁ pariyādāya vacāmetaṁ 'sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lona'nti.

'karuṇāsahagatena cetasā'ti tattha katamā karuṇā: yā sattesu karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṁ karuṇācetovimutti, ayaṁvuccati karuṇā. tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjāmanoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ. idaṁ cittaṁ imāya karuṇāya sahagataṁ hoti sahajātaṁ saṁsaṭṭhaṁ sampayuttaṁ. tena vuccati karuṇāsahagatena cetasāti.

1. avyāpajjo-machasaṁ 2. viharati-sīmu1, sīmu2.

[bjt page 084] [\x  84/]

'vipulenā'ti: yaṁ vipulaṁ taṁ mahaggataṁ, yaṁ mahaggataṁ taṁ appamāṇaṁ, yaṁ appamāṇaṁ so avero, yo avero so avyāpajjho.

'eritvā'ti: eritvā adhimuccitvā.

'viharatī'ti: -pe- tena vuccati viharatīti.

725. kathañca bhikkhu muditā sahagatena cetasā ekaṁ disaṁ eritvā viharati: seyyathāpi nāma ekaṁ puggalaṁ piyaṁ manāpaṁ disvā mudito assa, evameva sabbe satte muditāya erati.

tattha katamā muditā: yā sattesu muditā muditāyanā muditāyitattaṁ muditācetovimutti, ayaṁ vuccati muditā. [pts page 275] [\q 275/]      tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjāmanoviñññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ. idaṁ cittaṁ imāya muditāya sahagataṁ hoti sahajātaṁ saṁsaṭṭhaṁ sampayuttaṁ, tena vuccati muditāsahagatena cetasāti.

'ekaṁ disa'nti: puratthimaṁ vā disaṁ pacchimaṁ vā disaṁ uttaraṁ vā disaṁ dakkhiṇaṁ vā disaṁ uddhaṁ vā adho vā tiriyaṁ vā vidisaṁ vi.

'varitvā'ti: eritvā adhimuccitvā.

'viratī'ti: -pe- tena vuccati viharatīti.

'tathā dutiya'nti: yatheva ekaṁ disaṁ tathā dutiyaṁ disaṁ, tathā tatiyaṁ disaṁ, tathā catutthiṁdisaṁ, tathā uddhaṁ, tathā adho, tathā tiriyaṁ, tathā vidisaṁ.

'sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ loka'nti: sabbena sabbaṁ sabbathā sabbaṁ asesaṁ nissesaṁ pariyādāya vacanametaṁ 'sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ loka'nti.

'muditāsahagatena cetasā'ti: tattha katamā muditā: yā sattesu muditā muditāyanā muditāyitattaṁ muditācetovimutti, ayaṁ vuccati muditā. tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjāmanoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ. idaṁ cittaṁ imāya muditāya sahagataṁ hoti sahajātaṁ saṁsaṭṭhaṁ sampayuttaṁ. tena vuccati'muditā sahagatena cetasā'ti.

'vipulenā'ti: yaṁ vipulaṁ taṁ mahaggataṁ, yaṁ mahaggataṁ taṁ appamāṇaṁ, yaṁ appamāṇaṁso avero, yo avero so avyāpajjho.

'eritvā'ti: eritvā adimuccitvā.

'viharatī'ti: -pe- tena vuccati viharatīti.

[bjt page 086] [\x  86/]

726. kathaṁ ca bhikkhu upekkhāsahagatena cetasā ekaṁ disaṁ eritvā virahati: seyyathāpi nāma enaṁ piggalā neva manāpaṁ na amanāpaṁ disvā upekkhako assa, evameva sabbe satte upekkhāya erati. tattha katamā upekkhā: [pts page 276] [\q 276/]      yā sattesu upekkhā upekkhāyanā upekkhāyitattaṁ upekkhācetovimutti ayaṁ vuccati upekkhā. tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe tajjāmano viññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ. idaṁ cittaṁ imāya upekkhāya sahagataṁ hoti sahajātaṁ saṁsaṭṭhaṁ sampayuttaṁ, tena vuccati upekkhāsahagatena cetasā'ti.

'ekaṁ disa'nti: puratthimaṁ vā disaṁ pacchimaṁvā disaṁ uttaraṁ vā disaṁ dakkhinaṁ vā disaṁ uddhaṁ vā adho vā tiriyaṁ vā vidisaṁ vā.

'eritvā'ti: eritvā adhimuccitvā.

'viharatī'ti: -pe- tena vuccati viharatīti.

'tathā dutiya'nti: yatheva ekaṁ disaṁ tathā dutiyaṁ disaṁ, tathā tatiyaṁ disaṁ, tathā catutthiṁ disaṁ, tathā uddhaṁ, tathā adho, tathā tiriyaṁ, tathā vidisaṁ.

'sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ loka'nti: sabbena sabbaṁ sabbathā sabbaṁ asesa nissesaṁ pariyādāya vacanametaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ loka'nti.

'upekkhāsahagatena cetasā'ti tattha katamā upekkhā: yā sattesu upekkhā upekkhāyanā upekkhāyitattaṁ upekkhāceto vimutti, ayaṁ vuccati upekkhā. tattha katamaṁ cittaṁ: yaṁ cittaṁ mano mānasaṁ -pe- tajjāmanoviññāṇadhātu, idaṁ vuccati cittaṁ. idaṁ cittaṁ imāya upekkhāya sahagataṁ hoti sahajātaṁ saṁsaṭṭhaṁ sampayuttaṁ tena vuccati 'upekkhāsahagatena cetasā'ti.

'vipulenā'ti: yaṁ vipulaṁ taṁ mahaggataṁ, yaṁ mahaggataṁ taṁ appamāṇaṁ, yaṁ appamāṇaṁso avero, yo avero so avyāpajjho.

'eritvā'ti: eritvā adhivuccitvā.

'virahatī'ti: irīyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati tena vuccati 'viharatī'ti.

suttantabhājaniyaṁ.

727. catasso appaññāyo: mettā karuṇā muditā upekkhā.

728. tattha katamā mettā: [pts page 277] [\q 277/]      idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bāveti, vivicceva kāmehi -pepaṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati mettāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṁ mettācetovumtti. ayaṁ vuctati vettā. avasesā dhammā vettāya sampayuttā.

[bjt page 088] [\x  88/]

tattha katamā mettā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpattiya maggaṁ bhāveti vitakkavicārānaṁ vūpasamā -pe- dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja virahati mettāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṁ mettācetovimutti, ayaṁ vuccati mettā. avasesā dhammā mettāya sampayuttā.
tattha katamā mettā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpattiya maggaṁ bhāveti pītiyā ca virāgā -pe- tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja virahati mettāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṁ mettācetovimutti, ayaṁ vuccati mettā. avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

729. idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti. vivicceva kāmehi -pe-paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati mettāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṁ mettācetovimutti, ayaṁ vuccati mettā. avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṁ vicāramattaṁ vivekaja pītisukaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati mettāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṁ mettācetovimutti, ayaṁ vuccati mettā. avasesā dhammā mettāya sampayuttā. , ayaṁ vuccati mettā. avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

idha bhikkhū yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti. vitakka vicārānaṁ vūpasamā -pe-tatiyaṁ jhānaṁ upajasampajja viharati mettā sahagataṁ. yā tasmiṁ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṁ mettācetovimutti, ayaṁ vuccati mettā. avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpattiyā maggaṁ bhāveti pītiyā ca virāgā -pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati mettāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṁ mettācetovimutti, ayaṁ vuccati mettā. avasesā dhammā mettāya sampayuttā. [pts page 278] [\q 278/]

730. tattha katamā karuṇā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati karuṇāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṁ karuṇācetovumtti, ayaṁ vuccati karuṇā. avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

tattha katamā karuṇā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti vitakkavicārānaṁ vūpasamā -pe- dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati karuṇāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṁ karuṇācetovumtti, ayaṁ vuccati karuṇā. avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

[bjt page 090] [\x  90/]

tattha katamā karuṇā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti pītiyā ca virāgā -pe- tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati karuṇāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṁ karuṇācetovumtti, ayaṁ vuccati karuṇā. avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

731. idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti vivicceva kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati karuṇāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṁ karuṇācetovumtti, ayaṁ vuccati karuṇā. avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṁ vicāramattaṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati karuṇāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṁ karuṇācetovumtti, ayaṁ vuccati karuṇā. avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti vitakkavicārānaṁ vūpasamā -pe tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati karuṇāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṁ karuṇācetovumtti, ayaṁ vuccati karuṇā. avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpupapattiyā maggaṁ bhāveti pītiyā ca virāgā -pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati karuṇāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye [pts page 279] [\q 279/]      karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṁ karuṇācetovumtti, ayaṁ vuccati karuṇā. avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

732. tattha katamā muditā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati muditāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṁ muditācetovumtti, ayaṁ vuccati muditā. avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

tattha katamā muditā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti vitakkavicārānaṁ vūpāsamā -pe- dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati muditāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṁ muditācetovumtti, ayaṁ vuccati muditā. avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

tattha katamā muditā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti pītiyā ca virāgā pe- tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati muditāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṁ muditācetovumtti, ayaṁ vuccati muditā. avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

[bjt page 092] [\x  92/]

733. idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti vivicceva kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati muditāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṁ muditācetovumtti, ayaṁ vuccati muditā. avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṁ vicāramattaṁ vvekajaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati muditāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṁ muditācetovumtti, ayaṁ vuccati muditā. avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti vitakkavicārānaṁ vūpasamā -pe tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati muditāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṁ muditācetovumtti, ayaṁ vuccati muditā. avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti pītiyā ca virāgā -pecatutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati muditāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṁ muditācetovumtti, ayaṁ vuccati muditā. avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

734. tattha katamā upekkhā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti sukhassa ca pahānā -pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati upekkhā sahagataṁ. yā tasmiṁ samaye upekkhā upekkhāyanā upekkhāyitattaṁ upekkhācetovimutti, ayaṁ vuccati upekkhā. avasesā dhammā upekkhāya sampayuttā.

735. catasso appamaññāyo: mettā karuṇā muditā upekkhā.

736. tattha katamā mettā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati mettāsahagataṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti. ime dhammā kusalā tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ vivicceva kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati mettāsahagataṁ, yā tasmaṁ samayo metti mettāyanā mettāyitattaṁ mettācettovimutti, ayaṁ vuccati mettā. avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

tattha katamā mettā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhaveti vitakkavicārānaṁ vūpasamā-pe- dutiyaṁ [pts page 280] [\q 280/]      jhānaṁ upasampajja viharati mettā sahagataṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti. ime dhammā kusalā. tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ vitakkavicārānaṁ vūpasamā -pe- dutiyaṁ jhānaṁ-petatiyaṁ jhānaṁ -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ -pe- dutiyaṁ jhānaṁ-pe tatiyaṁjhānaṁ -pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati mettāsahagataṁ, yā tasmiṁ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṁ mettācetovumutti. ayaṁ vuccatimettā. avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

[bjt page 094] [\x  94/]

tattha katamā karuṇā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati karuṇāsahagataṁ, tasmiṁ samayo phasso hoti -pe- avikkhepo hoti. ime dhammā kusalā. tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upavitattā vipākaṁ vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajjavirahati karuṇāsahagataṁ, yā tasmiṁ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṁkaruṇācetovimutti, ayaṁ vuccati karuṇā. avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

tattha katamā karunā: idha bhikku yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bāveti vitakkavicārānaṁ vūpasamā-pe- dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati karuṇāsahagataṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ vitakkavicārānaṁ vūpasamā-pe dutiyaṁjhānaṁ -pe- tatiyaṁ jhānaṁ -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ -pe- dutiyaṁ jhānaṁ -pe-tatiyaṁ jhānaṁ -pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati karunāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṁ karunāceto vimutti, ayaṁ vuccati karuṇā. avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā. [pts page 281] [\q 281/]

738. tattha katamā muditā: idha bhikku yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti vvicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati muditāsahagataṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ vivicceva kāmehi -papaṭhamaṁjhānaṁ upasampajja viharati muditāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṁ muditāceto vimutti, ayaṁ vuccati muditā. avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

tattha katamā muditā: idha bhikku yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti vitakkavicārānaṁ vūpasamā-pe- dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati muditāsahagataṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ vitakkavicārānaṁ vūpasamā-pe dutiyaṁjhānaṁ -pe- tatiyaṁ jhānaṁ -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ -pe- dutiyaṁ jhānaṁ -pe-tatiyaṁ jhānaṁ -pecatutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati muditāsahagataṁ. yā tasmiṁ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṁ muditāceto vimutti, ayaṁ vuccati muditā. avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

739. tattha katamā upekkhā: idha bhikku yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti sukhassa ca pahānā -pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati upekkhā sahagataṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā -pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati upekkhā sahagataṁ. yā tasmiṁ samaye upekkhā upekkhā upekkhāyitattaṁ upekkhāceto vimutti, ayaṁ vuccati upekkhā. avasesā dhammā upekkhāya sampayuttā.

[bjt page 096] [\x  96/]

740. catasso appamaññāyo: mettā karuṇā muditā upekkhā.

741. tattha katamā mettā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpāvacaraṁ jhānaṁ bhāveti kiriyaṁ neva kusalaṁ nākusalaṁ na ca kammavipākaṁ diṭṭhadhammasukhavihāraṁ, vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati mettāsahagataṁ, [pts page 282] [\q 282/]      yā tasmiṁ samaye metti mettāyatā mettāyitattaṁ mettācetovimutti, ayaṁ vuccati mettā. avasesā dhammā mettāya sampayuttā.
tattha katamā mettā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpāvacaraṁ jhānaṁ bhāveti kiriyaṁ neva kusalaṁ nākusalaṁ na ca kammavipākaṁ diṭṭhadhammasukhavihāraṁ, vtakkavicārānaṁ vūpasamā -pe dutiyaṁ jhānaṁ -pe- tatiyaṁ jhānaṁ -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ -pedutiyaṁ jhānaṁ -pe tatiyaṁ jhānaṁ -pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati mettāsahagataṁ, yā tasmiṁ samaye metti mettāyatā mettāyitattaṁ mettācetovimutti, ayaṁ vuccati mettā. avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

742. tattha katamā karuṇā -pe- tattha katamā muditā-pe- tattha katamā upekkhā: idha bhikkhu yasmiṁ samaye rūpāvacaraṁ jhānaṁ bhāveti kiriyaṁ neva kusalaṁ nākusalaṁ na ca kammavipākaṁ diṭṭhadhamma sukhavihāraṁgha sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā -pecatutthaṁjhānaṁ upasampajja viharati upekkhā sahagataṁ, yā tasmiṁ samaye upekkhā upekkhāyanā upekkhāyitattaṁ upekkhācetovimutti, ayaṁ vuccati upekkhā. avasesādhammā upekkhāya sampayuttā.

abhidhammabhājaniyaṁ.

743. catasso appamaññāyo: idha bhikkhu mettāsahagatena cetasā vakaṁ disaṁ eritvā virahati. tathā dutiyaṁ, tathā tatiyaṁ, tathā catuthiṁ. iti uddhamadho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokaṁ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena eritvā viharati. karuṇāsahagatena cetasā ekaṁ disaṁ eritvā virahati. tathā dutiyaṁ, tathā tatiyaṁ tathā catutthiṁ. iti uddhamedho tiriyaṁsabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokaṁ saruṇāsahagatena cetasaja vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena eritvā virahati. muditāsahagatena cetasā ekaṁ disaṁ eritvā viharati. tathā dutiyaṁ, tathā tatiyaṁ, tathā catutthi. iti uddhamedho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lekaṁ muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abayāpajjhena eritvā virahati. upekkhāsahagatena cetasā ekaṁ disaṁ eritvā viharati. tathaṁ dutiyaṁ, tathā tatiyaṁ, tathā catutthi. iti uddhamadho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokaṁ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena eritvā viharati.

[bjt page 098] [\x  98/]

744. catunnaṁ appamaññānaṁ kati kusalā, kati akusalā, kati avyākatā -pe- kati saraṇā, kati araṇā: [pts page 283] [\q 283/]

746. siyā kusalā, siyā avyākatā.

tisso appamaññāyo sukhāya vedanāya sampayuttā. upekkhā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā.

siyā vipākā, siyā vipakadhammadhammā, siyā neva vipāka na vipāka dhammadhammā.

suyā upādinnūpādāniyā, siyā anupādinnūpādāniyā.

asaṁkiliṭṭhasaṁkilesikā.

tisso appamañññāyo siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā. upekkhā avitakkaavicārā.

tisso appamaññayo siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, na upekkhāsahagatā, siyā na vattabbā pītisahagatāti. upekkhā upekkhāsahagatā.

neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā.

neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā.

siyā ācayagāmino, siyā nevācayagāmi nāpacayagāmino.

neva sekkhā nāsekkhā.

mahaggatā.

na vattabbā parittārammaṇāti'pi mahaggatārammaṇāti'pi appamāṇārammaṇāti'pi.

majjhimā.

aniyatā.

na vattabbā maggārammaṇāti'pi maggahetukāti'pi maggādhipatino ti'pi.

siyā uppannā, siyā anuppannā, siyā uppādino.

siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā.

na vattabbā atītārammaṇāti'pi anāgatārammaṇāti'pi paccuppannārammaṇāti'pi.

siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā.

bahiddhārammaṇā.

anidassana appaṭighā.

[bjt page 100] [\x 100/]

746. mettā hotu, tisso appamaññāyo na hetu.

sahetukā.

hetusampayuttā.

mettā hetu ceva sahetukā ca. tisso appamañññāyo na vattabbā hetu ceva sahetukāti, sahetukā ceva na ca hetu.

mettā hetu ceva hetusampayuttā ca, tisso appamaññāyo na vattabbā hetu ceva hetusampayuttāti. hetusampayuttā ceva na ca hetu.

tisso appamaññāyo na hetu sahetukā, mettā na vattabbā na hetu sahetukāti'pi na hetu ahetukāti'pi.

747. sappaccayā.

saṅkhatā.

anidassanā.

appaṭighā.

arūpā.

lokiyā.

kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.

748. no āsavā.

sāsavā. āsavavippayuttā.

na vattabbā āsavā ceva sāsavāti, sāsavā ceva no ca āsavā.

na vattabbā [pts page 284] [\q 284/]      āsavā ceva āsavasampayuttāti'pi āsavasampayuttā ceva no ca āsavāti'pi.

āsavavippayuttā sāsavā.

749. ne saññojana -pe- no ganthā -pe- no oghā -pe no yogā -pe no nīvaraṇā -pe- no parāmāsā -pe-

750. sārammaṇā.
no cittā.

cetasikā.

cittasampayuttā.

cittasaṁsaṭṭhā.

cittasamuṭṭhānā.

[bjt page 102] [\x 102/]

cittasahabhuno.

cittānuparivattino.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānā.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino.

bāhira.

no upādā.

siyā upādinnā, siyā anupādinnā.

751. no apādānā-pe- no kilesā -pe-

na dassanena pahātabbā.

na bhāvanāya pahātabbā.

na dassanena pahātabbahetukā.

na bhāvanāya pahātabbahetukā.

tisso appamaññāyo siyā savitakkā, siyā avitakkā. upekkhā avitakkā.
tisso appamaññāyo siyā savicārā, siyā avicārā. upekkhā avicārā.
tisso appamaññāyo siyā sappītikā, siyā appītikā. upekkhā appītikā.
tisso appamaññāyo siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā. upekkhā na pītisahagatā.

tisso appamaññāyo sukhasahagatā. upekkhā na sukhasahagatā.

upekkhā upekkhāsahagatā. tisso appamaññāyo na upekkhā sahagatā.

na kāmāvacarā.

rūpāvacarā.

na arahaḷapāvacarā.

pariyāpannā.

aniyyānikā.

aniyatā

sauttarā.

araṇāti.

pañhapucchakaṁ

appamaññāvibhaṅgo niṭṭhito. [pts page 285] [\q 285/]

[bjt page 104] [\x 104/]

14. sikkhāpadavibhaṅgo.

752. pañca sikkhāpadāni: pāṇātipātā veramaṇīsikkhāpadaṁ, adinnādānā veramaṇīsikkhāpadaṁ, kāmesu mucchācārā veramaṇīsikkhāpadaṁ, musāvādā veramaṇīsikkhāpadaṁ, surāmerayamaccapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ,

753. ttha katamaṁ pāṇātipātā veramaṇīsikkhāpadaṁ: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusaṁla cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ pāṇātipātā viramantassa yā tasmiṁ samaye pāṇātipātā ārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyā akaraṇaṁ ājjhāpattivelānatikkamo setughāto, idaṁ vuccati pāṇātipātā veramaṇī sikkhāpadaṁ, avasesā dhammā veramaṇiyā sampayuttā.

ttha katamaṁ pāṇātipātā veramaṇīsikkhāpadaṁ: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusaṁla cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ pāṇātipātā viramantassa yā tasmiṁ samaye cetanā sañcetanā cetayitattaṁ1, idaṁ vuccati pāṇātipātā veramaṇī sikkhāpadaṁ, avasesā dhammā veramaṇiyā sampayuttā

ttha katamaṁ pāṇātipātā veramaṇīsikkhāpadaṁ: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusaṁla cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ pāṇātipātā viramantassa yo tasmiṁ samaye idaṁ vuccati pāṇātipātā veramaṇī sikkhāpadaṁ, avasesā dhammā veramaṇiyā sampayuttā tipātā veramaṇī sikkhāpadaṁ, avasesā dhammā veramaṇiyā sampayuttā

ttha katamaṁ pāṇātipātā veramaṇīsikkhāpadaṁ: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusaṁla cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe somanassasahagataṁ ñāṇavppayuttaṁ [pts page 286  [\q 286/]     -@]pa- somanassasahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena -pe upekkhāsahagataṁ ñāṇampayuttaṁ -peupekkhāsahagataṁ ñāṇa sampayuttaṁ sasaṅkhārena -peupekkhāsahagataṁ ñāṇavippayutt-pe-upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena pāṇātipātā viramantassa yā tasmiṁ samaye pāṇātipātā ārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyā akiriyā akaraṇaṁ anajjhāpatti velāanatikkamo setughāto. idaṁ vuccati pāṇātipātā veramaṇī sikkhāpada, avasesā dhammā veramaṇiyā sampayuttā -pe-

ttha katamaṁ pāṇātipātā veramaṇīsikkhāpadaṁ: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena pāṇātipātā viramantassa yā tasmiṁ samaye cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, idaṁ vuccati pāṇātipātā veramaṇī sikkhāpadaṁ, avasesā dhammā cenāya sampayuttā -pe-

ttha katamaṁ pāṇātipātā veramaṇīsikkhāpadaṁ: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena pāṇātipātā viramantassa yo tasmiṁ samaye phasso -pe-paggāho avikkhepo, idaṁ vuccati pāṇātipātā veramaṇī sikkhāpadaṁ.

1. saññcetayitattaṁ-machasaṁ, syā.

[bjt page 106] [\x 106/]

754. tattha katamaṁ adinnādānā veramaṇī sikkhāpadaṁ: -pekāmesumicchācārā veramaṇīsikkhāpadaṁ-pe- musāvādā veramaṇīsikkhāpadaṁ -pe- surāmerayamaññajapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ. yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ surāmerayamajjapamādaṭṭhānā viramantassa yā tasmiṁ samaye surāmerayamajjapamādaṭṭhānā ārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyā akaraṇaṁ anajjhāpatti velāanatikkamo setughāto, idaṁ vuccati surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ, avasesā dhammā veramaṇiyā sampayuttā-pe-

tattha katamaṁ surāmerayamaccajapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁkusalaṁ cittaṁ uppannaṁ [pts page 287] [\q 287/]      hoti somanassa sahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ surāmerayamajjapamādaṭṭhānā viramantassa yā tasmiṁ samaye cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, idaṁ vuccati surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ. avasesā dhammā cetanāya sampayuttā.

tattha katamaṁ surāmerayamaccajapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁkusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassa sahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ surāmerayamajjapamādaṭṭhānā viramantassa yo tasmiṁ samaye phasso -pepaggāho avikkhepo, idaṁ vuccati surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ.
tattha katamaṁ surāmerayamajjapamādaṭṭhānā verahaṇīsikkhāpadaṁ: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusaṁla cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe somanassasahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ-pe- somanassasahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena -pe- upekkhāsahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ -pe- upekkhāsahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe- upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ -pe upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena surāmerayamajjapamādaṭṭhānā viramantassa yā tasmiṁ samaye surāmerayamajjapamādaṭṭhānā ārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyā akaraṇaṁ anajjhāpattivelāanatikkame setughāto, idaṁ vuccati surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇī sikkhāpadaṁ, avasesā dhammā veramaṇiyā sampayuttā -pe-

tattha katamaṁ surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇī sikkhaṁpadaṁ: yasmaṁ samaye kāmāvacaraṁkusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena surāmerayamajjapamādaṭṭhānā viramantassa yā tasmiṁ samaye cetanā sañcetanā cetayitattaṁ, idaṁ vuccati surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇī sikkhāpadaṁ, vasesā dhammā cetanāya sampayuttā-pe-

tattha katamaṁ surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena surāmerayamajjapamādaṭṭhānā viramantassa yo tasmiṁ samaye phasso-pe-paggāho [pts page 288] [\q 288/]      avikkhepo, idaṁ vuccati surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ.

[bjt page 108] [\x 108/]

755. pañca sikkhāpadāni: pāṇātipātā veramaṇīsikkhāpadaṁ adinnādānā veramaṇīsikkhāpadaṁ, kāmesu macchācārā veramaṇī sikkhāpadaṁ, musāvādā veramaṇī sikkhāpadaṁ, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ.

756. tattha katamaṁ pāṇātipātā veramaṇīsikkhāpadaṁ: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, chandādipateyyaṁ viriyādhipateyyaṁ cittādhipateyyaṁ vīmaṁsādhipateyyaṁ. chandādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, viriyādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, cittādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ vīmaṁsādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ pāṇātipātā viramantassa, yā tasmiṁ samaye pāṇātipātā ārati virati paṭivirati veramaṇīakiriyā akaraṇaṁ anajjhāpatti velā anatikkamo setughāto. idaṁ vuccati pāṇātipātā veramaṇī sikkhāpadaṁ, avasesā dhammā veramaṇiyā sampayuttā.

tattha katamaṁ pāṇātipātā veramaṇīsikkhāpadaṁ: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, chandādipateyyaṁ viriyādhipateyyaṁ cittādhipateyyaṁ vīmaṁsādhipateyyaṁ. chandādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, viriyādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, cittādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ vīmaṁsādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ pāṇātipātā viramantassa, yā tasmiṁ samaye cenā sañcetanā cetayitattaṁ, idaṁ vuccati pāṇātipātā veramaṇī sikkhāpadaṁ, avasesā dhammā veramaṇiyā sampayuttā.

tattha katamaṁ pāṇātipātā veramaṇīsikkhāpadaṁ: [pts page 289] [\q 289/]      yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, chandādipateyyaṁ viriyādhipateyyaṁ cittādhipateyyaṁ vīmaṁsādhipateyyaṁ. chandādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, viriyādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, cittādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ vīmaṁsādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ pāṇātipātā viramantassa, yo tasmiṁ samaye phasso -pepaggāho avikkhepo, idaṁ vuccati pāṇātipātā veramaṇī sikkhāpadaṁ.

tattha katamaṁ pāṇātipātā veramaṇīsikkhāpadaṁ: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe- somanassasahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ -pe- somanassasahagataṁ ñāṇavippayutta sasaṅkhārena -pe- upekkhā lahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ -pe upekkhāsahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ sasaṁṅkhārena-pe upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ -pe- upekkhā sahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, chandādipateyyaṁ viriyādhipateyyaṁ cittādhipateyyaṁ, chandādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, viriyādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, cittādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ pāṇātipātā viramantassa, yā tasmiṁ samaye pāṇātipātā ārati virati paṭivirati veramaṇīakiriyā akaraṇaṁ anajjhāpatti velā anatikkamo setughāto. idaṁ vuccati pāṇātipātā veramaṇī sikkhāpadaṁ, avasesā dhammā veramaṇiyā sampayuttā. -peavasesā dhammā cetanāya sampayuttā -pe- phasso -pepaggāho avikkhepo, idaṁ vuccati pāṇātipātā veramaṇisikkhāpadaṁ.

[bjt page 110] [\x 110/]

757. tattha katamaṁ adinnādānā veramaṇī sikkhāpadaṁ-pekāmesu micchācārā veramaṇīsikkhāpadaṁ -pe- musāvādā veramaṇīsikkhāpadaṁ-pesurāmerayamajjapamādaṭṭhānāveramaṇīsikkhāpadaṁ- : yasmi samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, chandādhipateyyaṁ viriyādhipateyyaṁ cittādhipateyyaṁ vimaṁsādhipateyyaṁ, chandādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, [pts page 290] [\q 290/]      viriyādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, cittādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, vimaṁsādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ surāmerayemajjapamādaṭṭhānāviramantassa, yā tasmiṁ samaye surāmeraya majjapamādaṭṭhānāārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyā akaraṇaṁ anajjhāpatti velāanatikkamo setughāto, idaṁ vuccati surāmeraya majjapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ, avasesā dhammā veramaṇiyā sampayuttā-pe-avasesā dhammā cetanāya sampayuttā-pe-phasso -pe- paggāho avikkhepe, idaṁ vuccati surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ.

tattha katamaṁ surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ: yasmaṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassa sahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe somanassasahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ-pe- somanassasahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena -pe- upekkhāsahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ -pe- upekkhāsahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe- upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ -pe upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena hīnaṁ majjhimaṁ paṭhītaṁ, chandādhipateyyaṁ viriyādhipateyyaṁ cittādhipateyyaṁ vimaṁsādhipateyyaṁ, chandādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, viriyādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, cittādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ, cittādhipateyyaṁ hīnaṁ majjhimaṁ paṇītaṁ surāmerayemajjapamādaṭṭhānāviramantassa, yā tasmiṁ samaye surāmeraya majjapamādaṭṭhānāārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyā akaraṇaṁ anajjhāpatti velāanatikkamo setughāto, idaṁ vuccati surāmeraya majjapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ, avasesā dhammā veramaṇiyā sampayuttā-pe-avasesā dhammā cetanāya sampayuttā-pe-phasso -pe- paggāho avikkhepe, idaṁ vuccati surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ.

758. katame dhammā sikkhā: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti, ime dhammā sikkhā. [pts page 291] [\q 291/]

katame dhammā sikkhā: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe somanassasahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ -pe- somanassasahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena -pe- upekkhāsahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ -pe- upekkhāsahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ -pe-upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārana rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti ime dhammā sikkhā.

[bjt page 112] [\x 112/]

759. katame dhammā sikkhā: yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti-pearūpupapattiyā maggaṁ bhāveti-pe- lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti-pe avikkhepo hoti, ime dhammā sikkhā.

abhidhammabhājaniyaṁ
760. pañca sikkhāpadāni: pāṇātipātā veramaṇīsikkhāpadaṁ, adinnādānā veramaṇīsikkhāpadaṁ, kāmesu micchācārā veramaṇīsikkhāpadaṁ, musāvādā veramaṇīsikkhāpadaṁ, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇīsikkhāpadaṁ.

761. pañcannaṁ sikkhāpadānaṁ kati kusalā. kati akusalā. kati avyākatā-pe- kati saranā, kati araṇā:

762. kusalāyeva.

siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā.

vipākadhammadhammā.

anupādinnupādāniyā.

asaṁkiḍiṭṭhasaṁkilesikā.

savitakkasavicārā.

siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā.

nevadassanena na bhāvanāya pahātabbā.

neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā. [pts page 292] [\q 292/]

ācayagāmino.

neva sekkhā nāsekkhā.

parittā.

parittārammaṇā.

majjhimā.

aniyatā.

na vattabbā maggārammaṇātī'pi maggahetukāti'pi maggādhipatīnoti'pi.

siyā uppannā, siyā anuppannā, na vattabbā uppādinoti.

[bjt page 114] [\x 114/]

siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā.

paccuppannārammaṇā.

siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā.

bahiddhārammaṇā.

anidassanaappaṭighā.

763. na hetu.

sahetukā.

hetusampayuttā.

na vattabbā hetu ceva sahetukātī, sahetukāceva na ca hetu.

na vattabbā hetu ceva hetusampayuttāti, hetusampayuttāceva na ca hetu.

na hetu sahetukā.

764. sappaccayā.

saṅkhatā.

anidassanā.

appaṭighā.

arūpā.

lekiyā.

kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.

765. no āsavā.

sāsavā.

āsavavippayuttā.

na vattabbā āsavāceva sāsavāti. sāsavāceva ne ca āsavā.

na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttāti'pi āsavasampayuttā ceva no ca āsavātī'pi.

āsavavippayuttā sāsavā.

766. no saññojanā -pe-no ganthā -pe- no oghā -pe no yogā-pe-no nīvaraṇā -pe- no parāmāsā -pe-

[bjt page 116] [\x 116/]

767. sārammaṇā.

no cittā.

cetasikā.

cittasampayuttā.

cittasaṁsaṭṭhā.

cittasamuṭṭhānā.

cittasahabhuno.

cittānuparivattino.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānā.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino.

bāhirā.

no upādā.

anupādinnā.

768. no upādānā -pe- no kilesā -pe-

na dassanena pahātabbā.

na bhāvanāya pahātabbā.

na dassanena pahātabbahetukā.

na bhāvanāya pahātabbahetukā.

savitakkā.

savicārā.

siyā sappītikā, siyā appītikā.

siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā.

siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā.

siyā upekkhāsahagatā, siyā na upekkhāsahagatā.

kāmāvacarā.

na arūpāvacārā.

pariyāpannā.

aniyyānikā.

aniyatā.

sauttarā.

araṇāti.

pañhapucchakaṁ.

sukkhāpadavibhaṅgo niṭṭhito. [pts page 293] [\q 293/]

[bjt page 118] [\x 118/]

15. paṭisambhidā vibhaṅgo.

769. catasso paṭisambhidā: attha paṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā, atthe ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, dhamme gñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā,

770. catasso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhāna paṭisambhidā. dukkhe ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, dukkhasamudaye ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, dukkhanirodhe ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, tatra dhammaniruttābhilāpe ñānaṁ nirutti paṭisambhidā, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā,
771.
catasso paṭisambhidā: attha paṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā, hetumhi ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, hetuphale ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā, sambhidā, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā,

772. catasso paṭisambhidā: attha paṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā, ye dhammā jātā bhūtā sañjātā nibbattā abhinibbattā pātubhūtā imesu dhammesu ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, yehi dhammehi1 te dhammā jātā bhūtā sañjātā nibbattā abhinibbattā pātubhūtā tesu dhammesu ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā, [pts page 294] [\q 294/]

773. catasso paṭisambhidā: attha paṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā, jarāmaraṇe gñāṇaṁ atthapaṭisambhidā jarāmaraṇasamudaye ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, jarāmaraṇanirodhe ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, jarāmaraṇa nirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, tatra2 dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā,

774. catasso paṭisambhidā: attha paṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā, jātiyā ñāṇaṁ -pe-bhave ñāṇaṁ -pe-upādāne ñāṇaṁ -petaṇhāya ñāṇaṁ -pevedanāya ñāṇaṁ -pe- phasse ñāṇaṁ -pe- saḷāyatane ñāṇaṁ -pe nāmarūpe ñāṇaṁ -pe- viññāṇe ñāṇaṁ -pesaṅkhāresu ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, saṅkhārasamdaye ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, saṅkhāranirodhe ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, saṅkhāranirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā.

1. yamhā dhammā -sīmu, sī, machasaṁ. 2. tattha - sipīvi, aṭṭhakathā.

[bjt page 120] [\x 120/]

775. catasso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, nirutti paṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. tattha katamā dhammapaṭisambhidā: idha bhikkhu dhammaṁ jānāti suttaṁ geyyaṁ veyyākaraṇaṁ gāthaṁ udānaṁ itivuttakaṁ jātakaṁ abbhutadhammaṁ vedallaṁ, ayaṁ vuccati dhammapaṭisambhidā. so tassa tasseva bhāsitassa atthaṁ jānāti ayaṁ imassa bhāsitassa attho ayaṁ imassa bhāsitassa atthoti ayaṁ vuccati atthapaṭisambhidā. tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭsambhidā ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhāna paṭisambhidā.

suttantabhājaniyaṁ.

776. catasso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, nirutti paṭisambhadā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ rūpārammaṇaṁ vā -pe dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā [pts page 295] [\q 295/]      panārabbha tasmaṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti imedhammā kusalā. imesu dhammesu ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, tesaṁ vipāke ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā. yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā, yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti. imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā.

777. catasso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, nirutti paṭisambhadā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye kāmāvacaraṁ kusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe somanassasahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ -pe- somanassasahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena -pe upekkhāsahagataṁ ñāṇasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ -pe upekkhāsahagataṁ ñāṇavippayuttaṁ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti imedhammā kusalā. imesu dhammesu ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, tesaṁ vipāke ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā. yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā, yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā.

778. catasso paṭisambhidā: attha paṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye rūpūpapattiyāmaggaṁ bhāveti vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti-pe- avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. imesu dhammesu ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, tesaṁ vipāke ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā. yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti heti tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā, yena ñāṇena tāti ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamattha jotakānī'ti ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā. [pts page 296] [\q 296/]

[bjt page 122] [\x 122/]

779. catasso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye arūpūpapattiyā maggaṁ bhāveti sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññā nāsaññāyatana saññasahagataṁ sukhassa ca pahānā-pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. imesu dhammesu ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, tesaṁ vipāke ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhammaniruttābilāpe ñānaṁ nirattipaṭisambidā, yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti. √āṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā.

780. catasso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti ime dhammā kusalā. imesu dhammesu ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, tesaṁ vipāke ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhammaniruttābhilāpe ñānaṁ nirattipaṭisambidā, yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti. √āṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā.

781. catasso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye akusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ diṭṭhigatasampayuttaṁ rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panāhabbha tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. imesu dhammesu ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, tesaṁ vipāke ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhammaniruttābilāpe ñānaṁ nirattipaṭisambidā, yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti. √āṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā. [pts page 297] [\q 297/]

782. catasso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā kusalā: yasmiṁ samaye akusalaṁ cittaṁ uppannaṁ hoti somanassasahagataṁ diṭṭhigatasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe- somanassasahagataṁ diṭṭhigatavippayuttaṁ -pe- somanassasahagataṁ diṭṭhigatavippayuttaṁ sasaṅkhārena -pe upekkhāsahagataṁ daṭṭhigatasampayuttaṁ -pe upekkhāsahagataṁ diṭṭhi gatasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe upekkhāsahagataṁ diṭṭhigatavippayuttaṁ -pe- upekkhāsahagataṁ diṭṭhigatavippayuttaṁ sasaṅkhārena -pe-domanassa sahagataṁ paṭighasampayuttaṁ-pedomanassasahagataṁ paṭighasampayuttaṁ sasaṅkhārena -pe- upekkhāsahagataṁ vicikicchāsampayuttaṁ -pe upekkhāsahagataṁ uddhaccasampayuttaṁ rūpārammaṇaṁ vā -pe dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panāhabbha tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. imesu dhammesu ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, tesaṁ vipāke ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhammaniruttābilāpe ñānaṁ nirattipaṭisambidā, yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti. √āṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā.

[bjt page 124. [\x 124/]     ]

783. tisso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā avyākatā: yasmija samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ cakkhuviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rūpārammaṇaṁ, tasmaṁ samaye phasso hoti, vedanā hoti, saññā hota, cetanā hoti, cittaṁ hoti, upekkhā hoti, cittassekaggatā hoti, manindriyaṁ hoti, upekkhindriyaṁ hoti, jīvitindriyaṁ hoti, ye vā pana tasmiṁ samaye aññepi atthi paṭiccasamuppannā arūpino dhammā, ime dhammā avyākatā. imesu dhammesu ñāṇaṁ atthapaṭisambidā, yāya niruttiyā tesaja dhammānaṁ paññatti hoti. tatra dhamma niruttābilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā, yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭihānapaṭisambhidā.
783. tisso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā avyākatā: yasmija samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ sotaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti [pts page 298] [\q 298/]      upekkhāsahagataṁ saddārammaṇaṁ-peghānaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ gandhārammaṇaṁ-pe- jivhāviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rasārammaṇaṁ-pe- kāyaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ phomṭhabbārammaṇaṁ tasmiṁ samaye phasso hoti, vedanā hoti, saññā hoti, cetanā hoti, cittaṁ hoti, sukhaṁ hoti, cittassekaggatā hoti, manindriyaṁ hota, sukhindriyaṁ hoti jīvitindriyaṁ hoti, ye vā pana tasmiṁ samaye aññepi atthi paṭiccasamuppannā arūpino dhammā, ime dhammā avyākatā. imesu dhammesu ñāṇaṁ atthapaṭisambidā, yāya niruttiyā tesaja dhammānaṁ paññatti hoti. tatra dhamma niruttābilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā, yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭihānapaṭisambhidā.

785. tisso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā avyākatā: yasmija samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ manodhātu uppannā heti upekkhāsahagatā rūpārammaṇaṁ vā -pephoṭṭhabbārammaṇā vā. yaṁ yaṁ vā panārabbha, tasmiṁ samaye phasso hoti, vedanā hoti, saññā hoti, cetanā hoti, cittaṁ hoti, vitakko hoti, vicāro hoti, upekkhā hoti, cittassekaggatā hoti, manindriyaṁ hoti, upekkhindriyaṁ hoti, jīvitindriyaṁ hoti, ye vā pana tasmi samaye aññepi atthi paṭiccasamuppannā arūpino dhammā, ime dhammā avyākatā. imesu dhammesu ñāṇaṁ atthapaṭisambidā. yāniruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhammaniruttābilāpe 0ṇaṁ niruttipaṭisambhidā. yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti, ñāṇesu ñaṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā.

[bjt page 126] [\x 126/]
786. tisso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā, nirutti paṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti somanassasahagatā rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panāhabbha, tasmiṁ samaye phasso hoti, vedanā hoti, saññā hoti, cetanā hoti, cittaṁ hoti, vitakko hoti, vicāro hoti, pīti hoti, sukhaṁ hoti, cittassekaggatā hoti, manindriyaṁ hoti, somanassindriyaṁ hoti, jīvitindriyaṁ hoti, ye vā pana tasmiṁ samaye aññepi atthi paṭiccasamuppannā arūpino [pts page 299] [\q 299/]      dhammā, ime dhammā avyākatā. imesu dhammesu ñāṇaṁ atthapaṭisambidā, yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññātti hoti tatra dhammaniruttābilāpe ñānaṁ niruttipaṭisambhidā, yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambidā.

787. tisso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā, nirutti paṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti upekkhāsahagatā rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panāhabbha, tasmiṁ samaye phasso hoti, vedanā hoti, saññā hoti, cetanā hoti, cittaṁ hoti, vitakko hoti, vicāro hoti, upekkhā hoti, cittassekaggatā hoti, manindriyaṁ hoti, upekkhindriyaṁ hoti, jīvitindriyaṁ hoti, ye vā pana tasmi samaye aññepi atthi paṭiccasamuppannā arūpino dhammā, ime dhammā avyākatā. imesu dhammesu ñāṇaṁ atthapaṭisambidā, yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññātti hoti tatra dhammaniruttābhilāpe ñānaṁ niruttipaṭisambhidā, yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā.

788. tisso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā, nirutti paṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti somanassasahagatā ñāṇasampayuttā -pe- somanassasahagatā ñāṇasampayuttā sasaṅkhārena -pesomanassasahagatā ñāṇavippayuttā-pe-somanassasahagatā ñāṇavippayuttā sasaṅkhārena -pe- upekkhāsahagatā ñāṇasampayuttā-pe- upekkhāsahagatā ñāṇasampayuttā sasaṅkhārena -pe- upekkhāsahagatā gñāṇa vippayuttā -pe- upekkhāsahagatā ñāṇavippayuttā sasaṅkhārena rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panāhabbha tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti, ime dhammā avyākatā. imesu dhammesu ñāṇaṁ atthapaṭisambidā, yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññātti hoti tatra dhammaniruttābhilāpe ñānaṁ niruttipaṭisambhidā, yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā.

[bjt page 128] [\x 128/]

789. tisso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye rūpūpapattiyā magga bhāveti, vivicceva kāmehi-pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti -pe avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassakatattā upacitattā vipākaṁ vivicceva kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati paṭhavikasiṇaṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti, ime dhammāavyākataṁ. imesu dhammesu ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā, yena [pts page 300] [\q 300/]      ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti, ñāṇesu ñānaṁ paṭibhānapaṭisambhidā.

790. tisso paṭisambidā: atthapaṭisambidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye arūpūpapattiyā maggaṁ bāveti sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññā nāsaññāyatanasaññāsahagataṁ sukhassa ca pahānā -pecatutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati, tasmiṁ samaye phasso hoti -pe - avikkhepo hoti, ime dhammā kusalā. tasseva arūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṁ sukhassa ca pahānā -pecatutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati, tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhopo hoti, ime dhammā avyākatā. imesu dhammesu ñāṇaṁ athapaṭisambhidā, yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhamamaniruttābhilāpe ñāṇaṁ nirutti paṭisambhidā, yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti. √āṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambidā.

791. tisso paṭisambidā: atthapaṭasambidā, niruttipaṭisambidā, paṭibānapaṭisambidā. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye lokuttaraṁ jhānaṁ bhāveti niyyānikaṁ apacayagāmiṁ diṭṭhigatānaṁ pahānāya paṭhamāya bhumiyā pattiyā vivicceva kāmehi -pe paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṁ dandhābhiññaṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti -pe- avikkhepo hoti, me dhammā kusalā. tasseva lokuttarassa kusalassa kammassa katattā bhāvitattā vipākaṁ vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajjaviharati dukkhāpaṭipada davdhābhiññaṁ suññataṁ, tasmaṁ samaye phasso hoti -pe-avikkhepo hoti, ime dhammā avyākatā, imesu dhammesu ñāṇaṁ atthapaṭisambidā. yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā. yena ñāṇena tāni ñānāni jānāti imāni ñānāni idamatthajotakānīti, ñāṇesu ñānaṁ paṭibhāna paṭisambhidā.

[bjt page 130. [\x 130/]     ]

792. tisso paṭisambidā: atthapaṭisambidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhāna [pts page 301] [\q 301/]      paṭisambhidā. katame dhammā avyākatā: yasmaṁ samaye akusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṁ cakkhuviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rūpārammaṇaṁ -pesotaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ saddārammaṇaṁ -pe- ghānaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ gavdhārammaṇaṁ -pe- jivhāviññāṇaṁ uppannaṁ hoti upekkhāsahagataṁ rasārammaṇaṁ -pe- kāyaviññāṇaṁ uppannaṁ hoti dukkhasahagataṁ phoṭṭhabbārammaṇaṁ, tasmiṁ samaye phasso hoti, vedanā hoti, saññā hoti, cetanā hoti, cittaṁ hoti, dukkhaṁ hoti, cittassekaggatā hoti, manindriyaṁ hoti, dukkhivdriyaṁ hoti, jīvitindriyaṁ hoti, ye vā pana tasmiṁ samaye aññepi atthi paṭicca samuppannā arūpino dhammā, ime dhammā avyākatā. imesu dhammesu ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ nirutti paṭisambhidā, yena ñāṇena tāni ñānāni jānāti imāni ñāṇāti idamatthajotakāniti, ñāṇesu ñānaṁpaṭibhānapaṭisambhidā.
793. tisso paṭisambidā: atthapaṭisambidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhāna paṭisambhidā. katame dhammā avyākatā: yasmaṁ samaye akusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manodhātu uppannā hoti upekkhāsahagataṁ rūpārammaṇaṁvā -pepoṭṭhabbārammanaṁ vā -pe- manoviññāṇadhātu uppannā hoti upekkhāsahagatā rūpārammaṇaṁ vā -pe- dhammārammaṇaṁ vā, yaṁ yaṁ vā panārabbha, tasmiṁ samaye phasso hoti, vedanā hoti, saññā hoti, upekkhā hoti, cittassekaggatā hoti, manindriyaṁ hoti, apekkhindriyaṁ hoti, jīvitindriyaṁ hoti, ye vā pana tasmiṁsamaye aññepi atthi paṭiccasamuppannā arūpino dhammā, ime dhammā avyākatā. imesu dhammesu ñānaṁ atthapaṭisambhidā. yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ nirutti paṭisambhidā, yena ñāṇena tāni ñānāni jānāti imāni ñāṇāti idamatthajotakāniti, ñāṇesu ñānaṁpaṭibhānapaṭisambhidā. su dhammesu ñānaṁ atthapaṭisambhidā. yāya niruttiyā

794. tisso paṭisambidā: atthapaṭisambidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambidā. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye manodhātu uppannā hoti kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā upekkhāsahagatā [pts page 302] [\q 302/]      rūpārammaṇaṁ vā -pephoṭṭhabbārammaṇaṁ vā, yaṁ yaṁ vā panārabbha tasmiṁ tamaye phasso hoti, vedanā hoti, saññā hoti, cetanā hoti, cittaṁ hoti, vitakko hoti, vicāro hoti, upekkhā hoti, vittassekaggatā hoti, manivdriyaṁ hoti upekkhindriyaṁ hoti, jīvitindriyaṁ hoti, ye vā pana tasmi samaye aññepi atthi paṭiccasamuppannā arūpino dhammā, ime dhammā avyākatā. imesu dhammesu ñānaṁ atthapaṭisambidā. yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā. yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajokatānīti, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā.

[bjt page 132] [\x 132/]

795. tisso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā, nirutti paṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye mano viññāṇadhātu uppannā hoti kiriyā neva kusalā nā kusalā na ca kammavipākā somanassasahagatā rūpārammaṇaṁ vā -pe dhammārammaṇaṁ vā -pe- manoviññāṇadhātu uppannā hoti kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā upekkhāsahagatā rūpārammaṇaṁ vā -pe dhammārammaṇaṁ vā yaṁ yaṁ vā panārabbha tasmiṁ samaye phasso hoti, vedanā hoti, saññā hoti, cetanā hoti, cittaṁ hoti, vitakko hoti, vicāro hoti, upekkhā hoti, cittassekaggatā hoti, viriyindriyaṁ hoti, samādhindriyaṁ hoti, manindriyaṁ hoti, upekkhindriyaṁ hoti, jīvitindriyaṁ hoti, ye vā pana tasmiṁ samaye aññepi atthi paṭiccasamuppannā arūpino dhammā, ime dhammā avyākatā. imesu dhammesu ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā. yāya niruttiyā tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā. yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti. √aṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā.

796. tisso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā niruttipaṭisambhidā pamibhāna paṭisambhidā. katame dhammā avyākatā: yasmiṁ samaye manoviññāṇadhātu uppannā hoti, kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā somanassasahagatā ñāṇasampayuttā-pesomanassasahagatā ñāṇasampayuttā sasaṅkhārena -pe- somanassasahagatā ñāṇavippayuttā -pe- somanassasahagatā ñāṇavippayuttā -pe- semanassasahagatā ñāṇavippayuttā sasaṅkhārena -pe- upekkhāsahagatā ñāṇasampayuttā -pe upekkhāsahagatā ñāṇasampayuttā sasaṅkhārena -pe upekkhāsahagatā ñāṇavippayuttā -pe- upekkhasahagatā ñāṇavippayuttā sasaṅkhārena -pe- rūpavacaraṁjhānaṁ bhāveti -pe- arūpāvacaraṁ jhānaṁ bhāveti kiriyaṁ neva kusalaṁ nākusalaṁ na ca kammavipākaṁ diṭṭhadhammasukhavihāraṁ -pe- sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṁ sukhassa ca pahānā -pe- catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati, tasmiṁ samaye phasso hoti -pe-avikkhepo hoti, ime dhammā avyākatā. imesu dhammesu ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā. yāya niruttiyā [pts page 303] [\q 303/]      tesaṁ dhammānaṁ paññatti hoti, tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ niruttipaṭisambhidā. yena ñāṇena tāni ñāṇāni jānāti imāni ñāṇāni idamatthajotakānīti, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā.

797. catasso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā, tisso paṭisambhidā, kāmāvacara kusalato catusu ñāṇasampayuttesu cittuppādesu, kiriyato catusu ñāṇasampayuttesu cittuppādesu uppajjanti. atthapaṭisambhidā etesu ceca uppajjati catusu maggesu catusu phalesu ca uppajjati.

abhidhammabhājaniyaṁ.

[bjt page 134] [\x 134/]

798. catasso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, nirutti paṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā.

799. catunnaṁ paṭisambhidānaṁ kati kusalā, kati akusalā, kati avyākatā-pe- kati saraṇā, kati araṇā:

800. siyā kusalā, siyā avyākatā.

siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā.

tisso paṭisambhidā siyā vipākadhammadhammā, siyā nevavipāka na vipākadhammadhammā. atthapaṭisambhidā siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā, siyā nevavipāka na vikadhammadhammā.

tisso paṭisambhidā anupādinnupādāniyā. atthapaṭisambhidā siyā anupādinnūpādāniyā, siyā anupādinnaanupādāniyā.

tisso paṭisambhidā asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesikā. atthapaṭisambhidā siyā asaṁkiliṭṭhasaṁkilesikā, siyā asaṁkiliṭṭhaasaṁkilesikā.

tisso paṭisambhidā savitakkasavicārā. atthapaṭisambhidā siyā savitakka savicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā.

siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā.

neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā.

neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā.

tisso paṭisambhidā siyā ācayagāmino, siyā nevācayagāmī nāpacayagāmino, atthapaṭisambhidā [pts page 304] [\q 304/]      siyā ācayagāminī, siyā apacayagāminī, siyā nevācayagāmīnāpacayagāminī.

tisso paṭisambhidā neva sekkhā nāsekkhā. atthapaṭisambhidā siyā sekkhā, siyā asekkhā, siyā neva sekkhā nāsekkhā.

tisso paṭisambhidā parittā. atthapaṭisambhidā siyā parittā, siyā appamāṇā.

niruttipaṭisambhidā parittārammaṇā, tisso paṭisambhidā siyā parittārammanā, siyā mahaggatārammaṇā, siyā appamāṇārammaṇā.

tisso paṭisambhidā majjhimā, atthapaṭisambhidā siyā majjhimā, siyā paṇītā.

tisso paṭisambhidā aniyatā. atthapaṭisambhidā siyā sammattaniyatā, siyā aniyatā.

[bjt page 136] [\x 136/]

niruttipaṭisambhidā navattabbā maggārammaṇātipi, maggahetukātipi maggādhipatinītipi. atthapaṭisambhidā na maggārammaṇā, siyā maggahetukā siyā maggādhipatinī, siyā na vattabbā maggahetukātipi maggādhipatinīti'pi. dve paṭisambhidā siyā maggārammanā na maggahetukā, siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggārammaṇāti'pi maggādhipatino'tipi.

tisso paṭisambhidā siyā uppannā siyā anuppannā, na vattabbā uppādinoti. atthapaṭisambhidā siyā uppannā, siyā anuppannā, siyā uppādinī.

siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā.

niruttipaṭisambhidā paccuppannārammaṇā. dve paṭisambhidā siyā atitārammaṇā, siyā anāgatārammaṇā, siyā paccuppannārammaṇā. atthapaṭisambhidā siyā atītārammaṇā, siyā anāgatārammaṇā, siyā paccuppannārammaṇā, siyā na vattabbā atītārammaṇāti'pi anāgatārammaṇāti'pi paccuppannārammaṇāti'pi.

siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā.

niruttipaṭisambhidā bahiddhārammaṇā. tisso paṭisambhidā siyā ajjhattārammaṇā, siyā bahiddhārammaṇā. siyā ajjhattabahiddhārammaṇā.

anidsasanaappaṭighā.

801. hetu.
sahetukā.

hetusampayuttā.

hetu ceva sahetukā ca.

hetu ceva hetusampayuttā ca.

na vattabbā na hetu sahetukātipi na hetu ahetukātipi.

802. sappaccayā.

saṅkhatā.

anidassanā.

appaṭighā.

arūpā.

tisso paṭisambidā lokiyā. atthapaṭisambidā siyā lokiyā, siyā lokuttarā.

kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.

[bjt page 138] [\x 138/]

803. no āsavā.

tisso paṭisambhidā sasāvā. atthapaṭisambhidā siyā sāsavā, siyā anāsavā.

āsava vippayuttā.

tisso [pts page 305] [\q 305/]      paṭisambhidā na vattabbā āsavā ceva sāsavāti, sāsavā ceva no ca āsavā. atthapaṭisambhidā na vattabbā āsavo1 ceva sāsavāti, siyā sāsavā ceva no ca āsavo, siyā na vattabbā sāsavā ceva no ca āsavoti.

na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttātipi, āsavasampayuttā ceva no va āsavātipi.

tisso paṭisambhidā āsavavippayuttā sāsavā. atthapaṭisambhidā siyā āsavavipa yuttā sāsavā, siyā āsavavippayuttā anāsavā.

804. no saññojanā -pe- no ganthā -pe- no oghā -pe no yogā -pe- no nivaraṇā -pe- no parāmāsā-pe-

805. sārammaṇā.

no cittā.

cetasikā.

cittasampayuttā.

cittasaṁsaṭṭhā.

cittasamuṭṭhānā.

cittasahabhuno.

cittānuparivattino.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānā.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno.

cittasaṁsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino.

bāhirā.

no upādā.

anupādinnā.

806. no upādānā -pe- no kilesā -pe-

na dassanena pahātabbā.

na bhāvanāya pahātabbā.

na dassanena pahātabbahetukā.

na bhāvanāya pahātabbahetukā.

1. āsavā-sīmu.

[bjt page 140] [\x 140/]

tisso paṭisambhidā savitakkā. atthapaṭisambhidā siyā savitakkā siyā avitakkā.

tisso paṭisambhidā savicārā. atthapaṭisambhidā siyā savicārā. siyā avacārā.

siyā sappītikā, siyā appītikā.

siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā.

siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā.

siyā upekkhāsahagatā, siyā na upekkhāsahagatā.

tisso paṭisambhidā kāmāvacarā. atthapaṭisambhidā siyā kāmāvacarā siyā na kāmāvacarā.

na rūpāvacarā.

na arūpāvacāra.

tisso paṭisambhidā pariyāpannā. atthapaṭisambhidā siyā pariyāpannā siyā apariyāpannā.

tisso paṭisambhidā aniyyānikā. atthapaṭisamabhidā siyā niyyānikā siyā aniyyānikā.

tisso paṭisambhidā aniyatā. atthapaṭisambhidā siyā niyatā, siyā aniyatā.

tisso paṭisambhidā sa uttarā, atthapaṭisambhidā siyā sa uttarā siyā anuttarā.

araṇāti.

pañhapucchakaṁ.

paṭisambhidā vibhaṅgo niṭṭhito. [pts page 306] [\q 306/]

[bjt page 142] [\x 142/]

16. √āṇavibhaṅgo

807. ekavidhena ñāṇavatthu: pañca viññāṇā na hetu, ahetukā, hetuvippayuttā, sappaccayā, saṅkhatā, arūpā, lokiyā, sāsavā, saññojaniyā, ganthanīyā, oghanīyā, yoganīyā, nīvaraṇiyā, parāmaṭṭhā, upādāniyā, saṁkilesikā, avyākatā, sārammaṇā, acetasikā, vipākā, upādinnupādāniyā, asaṁkiliṭṭhasaṁkilesikā, na savitakkasavicārā, na avitakkavicāramattā. avitakkaavicārā, na pītisahagatā, neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā, neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā, nevācayagāmināpacayagāmino, [pts page 307] [\q 307/]      neva sekkhā nāsekkhā, parittā, kāmāvacarā, na rūpāvacarā, na arūpāvacarā, pariyāpannā, no apariyāpannā, aniyatā, aniyyānikā, uppannā manoviññāṇaviññeyyā, 1 aniccā, jarābibhūtā.

pañcaviññāṇā* uppannavatthukā, uppannārammaṇā, purejātavatthukā, purejātārammanā, ajjhattikavatthukā, bāhirārammaṇā, asambhinnavatthukā, asambhinnārammaṇā, nānāvatthukā, nānārammaṇā, na aññamaññassa gocaravisayaṁ paccanubhonti, na asamannāhārā uppajjanti, na amanasikārā uppajjanti, ni abbokinṇā uppajjanti, na apubbaṁ acarimaṁ uppajjanti. na aññamaññassa samanantarā uppajjanti.

pañcaviññāṇā anābhogā. pañcahi viññāṇehi na kiñci dhammaṁ paṭijānāti aññatra abinipātamattā. pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarāpi na kiñci dhammaṁ paṭivijānāti. pañcahiviññāṇehi na kiñci iriyāpathaṁ kappeti. pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarāpi na kiñci eriyāpathaṁ kappeti. pañcahi viññāṇehi na kāyakammaṁ na vacīkammaṁ paṭṭhapeti pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarāpi na kāyakammaṁ na vacīkammaṁ paṭṭhapeti. pañcahi viññāṇehi na kusalākusalaṁ dhammaṁ samādiyati. pañcannaṁ viññānānaṁ samanantarāpi na kusalākusalaṁ dhammaṁsamādiyati. [pts page 308] [\q 308/]      pañcahi viññāṇehi na samāpajjati, na vuṭṭhāti. pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarāpi na samāpajjati, na vuṭṭhāti. pañcahi viññāṇehi na cavati, na uppajjati. pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarāpi na cavati, na uppajjati. pañcahi viññāṇehi na supati, na paṭibujjhati, na supinaṁ passata. pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarāpi na supati, na paṭibujjhati, na supinaṁ passati. yāthāvaka2 vatthu vibāvanā paññā.

evaṁ ekavidhena ñāṇavatthu.

1ga manoviññāṇena viññeyyā- sirimu. 2. yāthāvakā-sīpīvi. * uppannā manoviññāṇaviññeyyā anicca jarābibhūta pañcaviññāṇāayaṁ kedo marammachaṭṭhasaṅgāyanā potthake na dissati.

[bjt page 144] [\x 144/]

808. duvidhena ñāṇavthu: lokiyā paññā, lokuttarā paññā kenaci viññeyyā paññā, kenaci na viññeyyā paññā. sāsavā paññā, anāsavā paññā. āsavavippayuttā sāsavā paññā, āsavavippayuttā anāsavā paññā. saññojaniyā paññā. asaññojaniyā paññā saññojanena vippayuttā saññojaniyā paññā, saññojana vippayuttā asaññojaniyā paññā. ganthanīyā paññā, agavthanīyā paññā. ganthavippayuttā ganthanīyā paññā, ganthavippayuttā agavthanīyā paññā. oghanīyā paññā, anoghanīyā paññā, oghavippayuttā oghanīyā paññā oghavippayuttā anoghanīyā paññā. yoganīyā paññā, ayoganīyā paññā. yogavippayuttā yoganīyā paññā, yogavippayuttā ayoganīyā paññā. nīvaraṇīyā paññā, anīvaraṇiyā paññā. nīvaraṇavippayuttā nivaraṇīyā paññā, nivaraṇavippayuttā anīvaraṇiyā paññā. [pts page 309] [\q 309/]      parāmaṭṭhā paññā, aparāmaṭṭhā paññā. parāmāsavippayuttā parāmaṭṭhā paññā, parāmāsavippayuttā aparāmaṭṭhā paññā upādinnā paññā anupādinnā paññā. upādāniyā paññā anupādāniyā paññā. upādānavippayuttāupādāniyā paññā, upādānavipputtā anupādāniyā paññā. saṁkilesikā paññā, asaṁkalesikā paññā kilesavippayuttā saṁkilesikā paññā, kilesavippayuttā asaṁkilesikā paññā. savitakkā paññā, avitakkā paññā. savicārā paññā, avicārā paññā. sappītikā paññā, appītikā paññā. pītisahagatā paññā. na pītisahagatā paññā. sukhasahagatā paññā, na sukhasahagatā paññā upekkhāsahagatā paññā, naupekkhāsahagatā paññā. kāmāvacarā paññā, na kāmāvacarā paññā. rūpāvacarā paññā, na rupāvacarā paññā. arūpāvacarā paññā, na arūpāvacarā paññā pariyāpannā paññā, apariyāpannā paññā. niyyānikā paññā, aniyyānikā paññā. niyatā paññā, aniyatā paññā, sauttarā paññā, anuttarā paññā. atthajāpikā paññā, jāpitatthā paññā.

evaṁ duvidhena ñāṇavatthu. [pts page 310] [\q 310/]

809. tividhena ñāṇavatthu: cintāmayā paññā sutamayā paññā bhāvanāmayā paññā, dānamayā paññā sīlamayā paññā bhāvanāmayā paññā, adhisīle paññā adhicitte paññā adhipaññāya paññā, āyakosallaṁ apāyakosallaṁ upāyakosallaṁ, vipākā paññā vipākadhammadhammā paññā nevavipākanavipākadhammadhammā paññā, upādinnūpādāniyā paññā anupādinnupādāniyā paññā anupādinnānupādāniyā paññā, savitakkasavicārā paññā avitakkavicāramattā paññā avitakkaavicārā paññā, pītisahagatā paññā sukhasahagatā paññāupekkhā sahagatā paññā, ācayagāminī paññā apacayagāminī paññā nevācayagāmi1 nāpacayagāminī paññā, sekkhā paññā asekkhā paññā nevasekkhā nāsekkhā paññā, parittā paññā mahaggatā paññā appamāṇā paññā, parittārammanā paññā mahaggatārammanā paññā appamāṇārammaṇā paññā, maggārammaṇā paññā maggahetukā paññā maggādhipatinī paññā, uppannā paññā anuppannā paññā uppādinī [pts page 311] [\q 311/]      paññā, atītāpaññā anāgatā paññā paccuppannā paññā, atitārammaṇā paññā anāgatārammaṇāpaññā paccuppannārammaṇā paññā, ajjhattā paññā bahiddhā pañññā ajjhattabahiddhā paññā, ajjhattārammaṇā paññā bahiddhārammaṇā paññā ajjhattabahiddhārammaṇā paññā.

1. nevācayagāminī -sīpīvi, syā.

[bjt page 146] [\x 146/]

savitakkasavicārā paññā atthi vipākā atthi vipākadhammadhammā atthi nevavipākanavipākadhammadhammā, atthi upādinnupādāniyā. atthi anupādinnupādāniyā atthi anupādinnaanupādāniyā, atthi pīti sahagatā atthi sukhasahagatā atthi upekkhāsahagatā, atthi ācayagāminī atthi apacayagāminī atthi nevācayagāmināpacayagāminī, atthi sekkhā atthi asekkhā atthi nevasekkhā nāsekkhā, atthi parittā atthi mahaggatā atthi appamāṇā, atthi parittārammaṇā atthi mahaggatārammaṇā atthi appamāṇārammaṇā, atthi maggārammaṇā atthi maggahetukā atthi maggādhipatinī, atthi uppannā atthi anuppannā atthi uppādinī, atthi atitā atthi anāgatā atthi paccuppannā, [pts page 312] [\q 312/]      atthi atītārammaṇā atthi anāgatārammaṇā atthi paccuppannārammaṇā, atthi ajjhattā atthi bahiddhā atthi ajjhattabahiddhā, atthi ajjhattārammaṇā atthi bahiddhārammaṇā atthi ajjhattabahiddhārammaṇā.

avitakkavicāramattā paññā atthi vipākā, atthi vipākadhammadhammā, atthi nevavipākanavipākadhammadhammā, atthi upādinnupādāniyā atthi anupādinnupādāniyā atthi anupādinnaanupādāniyā. atthi ācayagāminī atthi apacayagāminī atthi nevācayagāmi nāpacayagāminī. atthi sekkhā atthi asekkhā atthi nevasekkhā nāsekkhā. attha uppannā atthi anuppannā atthi uppādinī. atthi atītā atthi anāgatā atthi paccuppannā. atthi ajjhattā atthi bahiddhā atthi ajjhattabahiddhā.

avitakkaavicārā paññā atthi vipākā atthi vipākadhammadhammā atthi nevavipākanavipākadhammadhammā, atthi upādinnupādāniyā atthi anupādinnūpādāniyā atthi anupādinnaanupādāniyā, atthi pītisahagatā atthi sukhasahagatā atthi upekkhāsahagatā, atthi ācayagāminī atthi apacayagāminī atthi nevācayagāmi nāpacayagāminī, [pts page 313] [\q 313/]      atthi sekkhā atthi asekkhā atthi neva, sekkhā nāsekkhā, atthi parittārammaṇā atthi mahaggatārammaṇā atthi appamāṇārammaṇā, atthi maggārammanā atthi maggahetukā atthi maggādhipatinī, atthi uppannā atthī anuppannā atthi uppādinī, atthī atītā atthi anāgatā atthi paccuppannā, attha atitārammaṇā atthi anāgatārammaṇā atthi paccuppannārammaṇā, atthi ajjhattā atthi bahiddhā atthi ajjhattabahiddhā, atthi ajjhattārammanā atthi bahiddhārammaṇā athī ajjhattabahiddhārammaṇā.

pītisahagatā paññā -pe- sukhasahagatā paññā atthi vipākā atthi vipākadhammadhammā atthi nevavipākanavipākadhammadhammā, atthi upādinnupādāniyā atthi anupādinnūpādāniyā atthianupādinna anupādāniyā, atthi savitakkasavicārā atthi avitakkavicāramattā atthi avitakkaavicārā, atthi ācayagāminī atthi apacayagaminī atthi nevācayagāmi nāpacayagāminī, atthi sekkhā atthi asekkhā atthi nevasekkhā nāsekkhā, atthi parittāatthi mahaggatā atthi appamāṇā, [pts page 314] [\q 314/]      atthi

[bjt page 148] [\x 148/]

parittārammanā atthi mahaggatārammaṇā atthi appamāṇārammaṇā, atthi maggārammaṇā atthimaggahetukā atthi maggādhipatinī, atthi uppannā atthi anuppannā atthi uppādinī, atthi atītā atthi anāgatā atthi paccappannā, atthi atītārammaṇā atthi anāgatārammaṇā atthi paccuppannārammaṇā, atthi ajkttā atthi bahiddhā atthi ajjhattabahiddhā, atthi ajjhattārammaṇā atthi bahiddhārammaṇā atthi ajjhattabahiddhārammaṇā.

upekkhāsahagatā paññā atthi vipākā atthi vipākadhammadhammā atthi nevavipākanavipākadhammadhammā. atthi upādinnupādāniyā atthi anupādinnupādāniyā atthi anupādinnaanupādāniyā, atthi ācayagāminī atthi apacayagāminī atthi nevācayagāmināpacayagāminī, atthi sekkhā atthi asekkhā atthi nevasekkhā nāsekkhā, atthi parittā atthi mahaggatā atthi appamāṇā, atthi parittārammaṇā atthi mahaggatārammaṇā atthi appamāṇārammaṇā, atthi maggārammaṇā atthi maggahetukā atthi maggādhipatinī, [pts page 315] [\q 315/]      atthi uppannā atthi anuppannā atthi uppādinī, atthi atitā atthi anāgatā atthi paccuppannā, attha atītārammaṇā atthi anāgatārammaṇā atthi paccuppannārammaṇā, attha ajjhattā atthi bahiddhā atthi ajjhattabahiddhā, atthi ajjhattārammaṇā atthi bahiddhārammaṇā atthi ajjhattabahiddhārammaṇā.

evaṁ tividhena ñāṇavatthu.

810. catubbidhena ñāṇavatthu: kammassakataṁ ñāṇaṁ1 saccānulomikaṁ ñāṇaṁ maggasamaṅgissa ñānaṁ phalasamaṅgissa ñāṇaṁ, dukkhe ñāṇaṁ dukkhasamudaye ñāṇaṁ dukkhanirodhe ñāṇaṁ dukkhanirodhagāminiyā paṭipadā ñāṇaṁ. kāmāvacarā paññā rūpāvacarā paññā arūpāvacarā paññā apariyāpannā paññā. dhamme ñāṇaṁ anvaye ñāṇaṁ paricchede2 ñāṇaṁ sammutiñānaṁ. 3 atthi paññā ācayāya no apacayāya atthi paññā apacayāya noācayāya, atthi paññā ācayāya ceva apacayāya ca, atthi paññā nevācayāya noapacayāya. atthi paññā nibbidāya no paṭivedhāya, atthipaññā paṭivedhāya no nibbidāya, atthi paññā nibbidāya ceva paṭivedhāya ca, atthi paññā neva nibbidāya nopaṭivedhāya. [pts page 316] [\q 316/]      hānabiginī paññā. ṭhitibhāginī paññā, visesabhāginī paññā, nibbedhabhāginī paññā.

1. kammassakatañāṇaṁ-sirimu, machasaṁ. 2. paricceñāṇaṁ- sirimu, syā, pariye-machasaṁ. 3. sammatiñānaṁ -saṁvi.

[bjt page 150] [\x 150/]

catasso paṭisambhidā, catasso paṭipadā, cattāri ārammanāni, jarāmaraṇe ñāṇaṁ jarāmaraṇasamudaye ñānaṁ jarāmaraṇanirodhe ñāṇaṁ jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ. jātiyā ñāṇaṁ -pe-bhave ñāṇaṁ -pe- upādano -ñāṇaṁ -pe- taṇhāya ñāṇaṁ -pevedanāya ñānaṁ -pe- phasse ñāṇaṁ -pesaḷāyatane ñāṇaṁ -pe nāmarūpe ñānaṁ-pe- viññāṇe ñāṇaṁ -pesaṅkhāresu ñānaṁ saṅkhārasamudaye ñāṇaṁsaṅkhāranirodhe ñāṇaṁ saṅkhāranirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ.

evaṁ catubbidhena ñāṇavatthi.

811. pañcavidhena ñāṇavatthu: pañcaṅgiko sammāsamādhi, pañca ñāṇiko sammāsamādhi, evaṁ pañcavidhena ñāṇavatthu.

812. chabbidhena ñaṇavatthu: chasu abhiññāsu paññā, evaṁ chabbidhena ñāṇavatthu.

813. sattavidhena ñāṇavatthu: sattasattati ñāṇavatthūni, evaṁ sattavidhena ñāṇavatthu. [pts page 317] [\q 317/]

814. aṭṭhavidhena ñāṇavatthu: catusu maggesu catusu phalesu paññā, evaṁ aṭṭhavidhena ñāṇavatthu.

815. navavidhena ñāṇavatthu: navasu anupubbavihārasamāpattīsu paññā. evaṁ navavidhena ñāṇavatthu.

816. dasavidhena ñāṇavatthu: dasa tathāgatassa tathāgatabalāni: yehi balehi samannāgatatotathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti. parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti, katamāni dasa: idha tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ pajānāti, yampi tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁṭhānaṁ paṭijānāti parisāsu sihanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

punacaparaṁ tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṁ kammasamādānānaṁ ṭhānaso hetuso vipākaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, yampi tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṁ kammasamādānānaṁ ṭhānaso hetuso vipākaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgata balaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsusīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

punacaparaṁ tathāgato sabbatthagāminiṁ paṭipadaṁ yathābhūtaṁ pajānāti yampi tathāgato sabbatthagāminiṁ paṭipadaṁ yathābhūtaṁ pajānāti idampi tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sihanādaṁ nadati, brahvacakkaṁ pavatteti.

[bjt page 152] [\x 152/]

punacaparaṁ tathāgato anekadhātu nānādhātu lokaṁ yathābhūtaṁ pajānāti yampi tathāgato anekadhātu nānādhātu lokaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

punacaparaṁ tathāgato ttānaṁ nānādhimuttikataṁ yathābhūtaṁ pajānāti, yampi tathāgato sattānaṁ nānādhimuttikataṁ [pts page 318] [\q 318/]      yathābhūtaṁ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ pajānāti, risāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

punacaparaṁ tathāgato parasttānaṁ parapuggālānaṁ indriyaparopariyattaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, yampi tathāgato parasttānaṁ parapuggalānaṁ indriyaparopariyattaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

panacaparaṁ tathāgato jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṁ saṁkilesaṁ vodānaṁ vuṭṭhānaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, yampi tathāgato jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṁ saṁkilesaṁ vodānaṁ vuṭṭhānaṁ yathābhataṁ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

punacaparaṁ tathāgato pubbenivāsānussatiṁ yathābhūtaṁ pajānāti, yampi tathāgato pubbenivāsānussatiṁ yathābhūtaṁ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsa sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

punacaparaja tathāgato sattānaṁ cutūpapātaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, yampi tathāgato sattānaṁ cutupapātaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṁ hāti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, ba hmacakkaṁ pavatteti.

punacaparaṁ tathāgato āsavānaṁ khayaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, yampi tathāgato āsavānaṁ khayaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahvacakkaṁ pavatteti. imāni dasa tathāgatassa tathāgatabalāni, yehā balehi samannāgato tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sihanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

evaṁ dasavidhena ñāṇavatthu.

mātikā
[pts page 319] [\q 319/]
[bjt page 154] [\x 154/]

817. pañca viññāṇā1 na hetumeva, ahetukameva, hetu vippayuttameva, sappaccayameva, saṅkhatameva, arūpameva, lokiyameva, sāsavameva, saṁyojaniyameva, ganthanīyameva, oghanīyameva, yoganīyameva, nīvaraṇīyameva, parāmaṭṭhameva, upādāniyameva, saṁkilesikameva, avyākatameva, sārammaṇameva, acetasikameva, vipākame, upādinnupādāniyameva, asaṁkiliṭṭhasaṁkilesikameva, na savitakka savicārameva, na avitakkavicāramattameva, avitakkaavicārameva, na pītisahagatameva, neva dassanena na bhāvanāya pahātabbameva neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukameva, neva ācayagāmī na apacayagāmīmeva, nevasekkhanāsekkhameva, parittameva, kāmāvacarameva, narupāvacarameva, na arūpāvacarameva, pariyāpannameva, no apariyāpannameva, aniyatameva, aniyyānikameva, uppannaṁ, manoviññāṇaviññeyyameva, aniccameva, jarābhibhūtameva.

pañca viññāṇā uppannavatthukā uppannārammaṇāti: uppannasāmiṁ vatthusmiṁ uppanne ārammaṇe uppajjanti. purejātavatthukā purejātārammaṇāti: purejātasmiṁ vaḍthusmiṁ purejāte ārammaṇe uppajjanti. ajjhattikavatthukā bāhirārammaṇāti: pañcannaṁ viññāṇānaṁ vatthu ajjhattikā, ārammaṇā bāhirā. asambhinnavatthukā asambhinnārammaṇāti: asambhinnasmiṁ vatthusmiṁ asambhinne ārammaṇe uppajjanti. nānāvatthukā nānārammaṇāti: aññaṁ cakkhuviññāṇassa vatthu ca2 ārammaṇaṁ ca, aññaṁ sotaviññāṇassa vatthu ca2 ārammanaṁ ca, aññaṁ ghānaviññāṇassa vatthu ca ārammaṇaṁ ca, aññaṁ jivhāviññāṇassa vatthū ca2 ārammaṇaṁ ca, aññaṁ kāyaviññāṇassa vatthu ca ārammaṇaṁ ca, na aññamaññassa gocaravisayaṁ paccanubhontīti: cakkhuviññāṇassa gocaravisayaṁ sotaviññāṇaṁ na paccanubhoti, sota viññāṇassa gocaravisayampi cakkhuviññāṇaṁ na paccanubhoti, cakkhu viññāṇassa gocaravisayaṁ ghāviññāṇaṁ na paccanubhoti, ghāna viññāṇassa gocaravisayampi cakkhuviññāṇaṁ na paccanubhoti, cakkhu viññāṇassa gocaravisayaṁ jivhāviññāṇaṁ [pts page 320] [\q 320/]      na paccanubhoti, jivhā viññāṇassa gocaravisayampi cakkhuviññāṇaṁ na paccanubhoti, cakkhu viññāṇassa gocaravisayaṁ kāyaviññāṇaṁ na paccanubhoti, kāya viññāṇassa gocaravisayampi cakkhuviññāṇaṁ na paccanubhoti, sota viññāṇassa -pe- ghānaviññāṇassa -pe- jivhāviññāṇassa -pekāyaviññāṇassa gocaravisayaṁ cakkhuviññāṇaṁ na paccanubhoti, cakkhu viññāṇassa gocaravisayampi kāyaviññāṇaṁ na paccanubhoti, kāya viññāṇassa gocaravisayaṁ sotaviññāṇaṁ na paccanubhoti, sota viññāṇassa gocaravisayampi kāyaviññāṇaṁ na paccanubhoti, kāya viññāṇassa gocaravisayaṁ ghānaviññāṇaṁ na paccanubhoti, ghāna viññāṇassa gocaravisayampi kāyaviññāṇaṁ na paccanubhoti, kāya viññāṇassa gocaravisayaṁ jivhāviññāṇaṁ na paccanubhoti, jivhā viññāṇassa gocaravisayampi kāyaviññāṇaṁ na paccanubhoti. na asamannāhārā uppajjantī'ti: samannāharantassa uppajjanti. na amanasikārā uppajjantī'ti: manasikarontassa uppajjanti. na abbokiṇṇā uppajjantī'ti: na paṭipāṭiyā uppajjanti. na apubbaṁ acarimaṁ uppajjantī'ti: na ekakkhaṇe uppajjanti.

1. pañcaviññāṇaṁ- sīpa1vi. 2. vatthuṁ ca -sīpīvi.
[bjt page 156] [\x 156/]

na aññamaññassa manantarā uppajjantī'ti: cakkhuviññāṇassa uppannasamanantarā sotaviññāṇaṁ na uppajjati, sota viññāṇassa uppannasamanantarāpi cakkhuviññāṇaṁ na uppajjati, cakkhu viññāṇassa uppannasamanantarā ghānaviññāṇaṁ na uppajjati, ghāna viññāṇassa uppannasamanantarāpi cakkhuviññāṇaṁ na uppajjati, cakkhu viññāṇassa uppannasamanantarā jivhāviññāṇaṁ na uppajjati, jivhā viññāṇassa uppannasamanantarāpi cakkhuviññāṇaṁ na uppajjati, cakkhu viññāṇassa uppannasamanantarā kāyaviññāṇaṁ na uppajjati, kāya viññāṇassa uppannasamanantarāpi cakkhuviññāṇaṁ na uppajjati, sota viññāṇassa -pe- ghānaviññāṇassa -pe- jivhāviññāṇassa -pekāyaviññāṇassa uppannasamanantarā cakkhuviññāṇaṁ na uppajjati, cakkhu viññāṇassa uppannasamanantarāpi kāyaviññāṇaṁ na uppajjati, kāya viññāṇassa uppannasamanantarā sotaviññāṇaṁ na uppajjati, sota viññāṇassa uppannasamanantarāpi kāyaviññāṇaṁ na uppajjati, kāya viññāṇassa uppannasamanantarā ghānaviññāṇaṁ na uppajjati, ghāna viññāṇassa [pts page 321] [\q 321/]      uppannasamanantarāpi kāyaviññāṇaṁ na uppajjati, kāya viññāṇassa uppannasamanantarā jivhāviññāṇaṁ na uppajjati, jivhā viññāṇassa uppannasamanantarāpi kāyaviññāṇaṁ na uppajjati.
pañca viññāṇā1 anābhogāti: pañcannaṁ viññāṇānaṁ natthi āvajjanā vā ābogovā samannāhāro vā manasikāro vi. pañcahi viññāṇehi na kañcī2 dhammaṁ paṭivijānātīti: pañcahi viññāṇehi na kañci dhammaṁ paṭivijānāti. aññata; abhinipātamattāti: añññatra āpātamattā. pañcannaṁ viññānānaṁ samanantarāpi na kañci2 dhammaṁ paṭivijānātīti: pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarā manodhātuyāpi na kañci dhammaṁ paṭivijānāti. pañcahi viññāṇehi na kañci iriyāpathaṁ kappetīti: pañcahi viññāṇehi na kañci iriyāpathaṁ kappetigamanaṁ vā ṭhānaṁ vā nisajjaṁ vā seyyaṁ vā. pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarāpi na kiñci iriyāpathaṁ kappetīti: pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarā manodhātuyāpi na kiñci iriyāpathaṁ kappeti gamanaṁ vā ṭhānaṁ vā nisajjaṁ vā seyyaṁ vā. pañcahi viññaṇehi na kāyakammaṁ na vacikammaṁ paṭhṭhapetīti: pañcahi viññāṇehi na kāyakammaṁ vacīkammaṁ paṭṭhapeti: pañcannaṁ viñññāṇānaṁ samanantarāpi na kāyakammaṁ na vacīkammaṁ paṭṭhapetīti: pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarā manodhātuyāpi na kāyakammaṁ navacīkammaṁ paṭṭhapeti. pañcahi viññāṇehi na kusalākusalaṁ dhammaṁ samādiyatīti: pañcahi viññāṇehi na kusalākusalaṁ dhammaṁ samādiyati. pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarāpi na kusalākusalaṁ dhammaṁ samādiyatīti: pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarā manodhātuyāpi na kusalākusalaṁ dhammaṁ samādiyati.

pañcahi viññāṇehi na samāpajjati na uṭṭhātīti: pañcahi viññāṇehi na samāpajjati na uṭṭhāti.

pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarāpi na samāpajjati na vuṭṭhātīti: pañcannaṁ [pts page 322] [\q 322/]      viññāṇānaṁ samanantarā manodhātuyāpi na samāpajjati na vuṭṭhāti.

1. viññāṇaṁ - sīpīvi. 2. kiñci -sirimu, sīpīvi.

[bjt page 158] [\x 158/]

pañcahi viññāṇehi na cavati na uppajjatī'ti: pañcahi viññaṇehi na cavati na uppajjati. pañcannaṁ viññānānaṁ samanantarāpi na cavati na uppajjatī'ti: pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarā manodhātuyāpi na cavati na uppajjati.

pañcahi viññāṇehi na supati na paṭibujjhati na supinaṁ passatīti: pañcahi viññāṇehi na supati na paṭibujjhati na supinaṁ passati.

pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarāpi na supati na paṭibujjhati: na supinaṁ passatīta: pañcannaṁ viññāṇānaṁ samanantarā manodhātuyāpi na supati na paṭibujjhati na supinaṁ passati. evaṁ yātāvakavatthuvibhāvanā paññā.

evaṁ ekavidhena ñāṇavatthu.

ekakaṁ.

818. tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā lokiyā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā lokuttarā paññā.

sabbāva paññā kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā sāsavā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā anāsavā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā āsavavippayuttā sāsavā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā āsavavippayuttā anāsavā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā saṁyojaniyā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññāasaṁyojaniyā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā saṁyojanavippayuttā saṁyojaniyā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā saṁyejana vippayuttā asaṁyojaniyā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā ganthanīyā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā aganthanīyā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā ganthaniyā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā agavthanīyā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā gavthavippayuttā ganthanīyā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā ganthavippayuttā aganthanīyā ññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā oghanīyā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā anoghanīyā paññā. [pts page 323] [\q 323/]

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā oghavippayuttā oghanīyā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā oghavippayuttā anoghaniyā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā yoganīyā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā ayoganīyā paññā.
[bjt page 160] [\x 160/]

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā yogavippayuttā yoganīyā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā yegavippayuttā ayoganīyā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā nīvaraṇiyā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā anīvaraṇiyā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā nīvaraṇavippayuttā nīvaraṇiyā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā nīvaraṇavippayuttā anīvaraṇiyā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā parāmaṭṭhā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā aparāmaṭṭhā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā parāmāsavippayuttā parāmaṭṭhā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā parāmāsavippayuttā aparāmaṭṭhā paññā.

tīsu bhumīsu vipāke paññā upādinnā paññā, tīsu bhumīsu kusale tīsu bhūmisu kiriyāvyākate catusu maggesu catusu phalesu paññā anupādinnā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā upādāniyā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā anupādāniyā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā upādānavippayuttā upādāniyā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā upādānavippayuttā anupādāniyā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā saṁkilesikā paññā. catusu maggesu catusu phalesu paññā asaṁkilesikā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā kilesavippayuttā saṁkilesikā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā kilesavippayuttā asaṁkilesikā paññā.

vitakkasampayuttā paññā savitakkā paññā, vitakkavippayuttā paññā avitakkā paññā.

vicārasampayattā paññā savicārā paññā, vicāravippayttā paññā avicārā paññā.

pītisampayuttā paññā sappītikā paññā pītivippayuttā paññā appītikā paññā.

pītisampayuttā paññā pītisahagatā paññā, pītivippayuttā paññā na pītisahagatā paññā. [pts page 324] [\q 324/]

sukhasampayuttā paññā sukhasahagatā paññā, sukhavippayuttā paññā na sukhasahagatā paññā.

upekkhāsampayuttā paññā upekkhā sahagatā paññā, upekkhā vippayuttā paññā na upekkhā sahagatā paññā.

kāmāvacarakusalāvyākate paññā kāmāvacarā paññā, rūpāvacarā paññā arūpāvacarā paññā apariyāpannā paññā na kāmāvacarā paññā.

rūpāvacarakusalāvākate paññā rupāvacarā paññā, kāmāvacarā paññā arūpāvacarā paññā apariyāpannā paññā na rṛpāvacarā paññā.

[bjt page 162. [\x 162/]     ]

arūpāvacarakusalāvyākate paññā arūpāvacarā paññā, kāmāvacarā paññā rūpāvacarāpaññā apariyāpannā paññā na arūpāvacarā paññā.

tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā apariyāpannā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññāapariyāpannā paññā.

catusu maggesu paññā niyyānikā paññā, tīsu bhumīsu kusale catusu bhumīsu vipāke tīsu bhumīsu kiriyāvyākate paññā aniyyānikā paññā.

catusu maggesu paññā niyātā paññā, tīsu bhumīsu kusale catusu bhumīsu vipāka tīsu bhumīsu kiriyā vyākate paññā aniyatā paññā.
tīsu bhumīsu kusalāvyākate paññā sauttarā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā anuttarā paññā.

tattha katamā atthajāpikā paññā: catusu bhumīsu kusale arahato abhiññaṁ uppādentassa samāpattiṁ uppādentassa kiriyāvyākate paññā atthajāpikā paññā, catusu bhumīsu vipāke arahato uppannāya abhiññāya uppannāya samāpattiyā kiriyābyākate paññā jāpitatthā ññā.

evaṁ duvidhena ñāṇavattha.

adukaṁ.

819. tattha katamā cintāmayā paññā: yogavihitesu vā kammāyatanesu yogavihitesu vā sippāyatanesu yogavihitesu vā vijjāṭṭhānesu kammassakataṁ vā saccānulomikaṁ vā rūpaṁ aniccanti vā vedanā aniccāti vā saññā aniccāti vā saṅkhārā aniccāti vāviññāṇaṁ [pts page 325] [\q 325/]      aniccanti vā yaṁ evarūpiṁ anulomikaṁ khantiṁ diṭṭhiṁ ruciṁ mutiṁ1 pekkhaṁ dhammanijjhānakkhantiṁ parato asutvā paṭilabhati, ayaṁ vuccati cintāmayā paññā. tattha katamā sutamayā ññā. yogavihitesu vā kammāyatanase yogavihitesu vā sippāyatanesuyogavihitesu vā vijjāṭṭhanesu kammassakataṁ vā saccānulomikaṁ vā rūpaṁ aniccanti vā vedanā -pe- saññā -pe- saṅkhārā-peviññāṇaṁ aniccanti vā yaṁ evarūpiṁ anulomikaṁ khantiṁ diṭṭhiṁ ruciṁ mutiṁ pekkhaṁ dhammanijjhānakkhantiṁ parato sutvā paṭilabhati, ayaṁ vuccati sutamayā paññā. sabbāpi samāpannassa paññā bhāvanāmayā paññā.

tattha katamā dānamayā paññā: dānaṁ ārabbha dānādhigaccha yā uppajjati paññā pajānanā-pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati dānamayā paññā. tattha katamā sīlamayā paññā: sīlaṁ ārabbha sīlādhigaccha yā uppajjati paññā pajānanā-pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vaccati sīlamayā paññā. sabbāpi samāpannassa paññā bhāvanāmayā paññā.

1. mudiṁ-sirimu, machasaṁ.

[bjt page 164] [\x 164/]

tattha katamā adisīle paññā: pātimokkhasaṁvarasaṁvutassa2 yā uppajjati paññā pajānanā-pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati adhisīle paññā.

tattha katamā adhicitte paññā: rūpāvacarurūpavacarasamāpattiṁ samāpajjantassa yā uppajjati paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati adicitte paññā.

tattha katamā adhipaññāya paññā: catusu maggesu catusu phalesu paññā, ayaṁ vuccati adhipaññāya paññā.

tattha katamaṁ āyakosallaṁ: ime dhamme manasikaroto anuppannā ceva akusalā dhammā na upjjanti. uppannā ca akusalā dhammā pahīyanti, ime vā panime dhamme manasikarotto anuppannā ceva kusalā dhammā uppajjanti, uppannā ca kusalā dhammā bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṁvattantīti yā tattha paññā pajānanā-pe- [pts page 326] [\q 326/]      amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ vuccati āyakosallaṁ.

tattha katamaṁ āyakosallaṁ: ime dhamme manasikaroto anuppannā ceva kusalā dhammā na upjjanti. uppannā ca kusalā dhammā nirujjhanti ime vā panime dhamme manasikarotto anuppannā ceva akusalā dhammā uppajjanti, uppannā ca akusalā dhammā bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattantīti yā tattha paññā pajānanā-pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ vuccati apāyakosallaṁ.

sabbāpi tatrūpāyā paññā upāyakosallaṁ.

catusu bhumisu vipāke paññā vipākā paññā, catusu bhumisu kusale paññā vipākadhammadhammā paññā, tisu bhumīsu kiriyāvyākate paññā nevavipākanavipākadhammadhammā paññā.

tīsu bhumīsu vipāke paññā upādinnūpādāniyā paññā, tīsu bhumīsu kusale tīsu bhumīsu kiriyāvyākate paññā anupādinnūpādāniyā ññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā anupādinna anupādāniyā paññā.

vitakkavicārasampayuttā paññā savitakkasavicārā paññā, vitakka vippayuttā vicārasampayuttā paññā avitakkavicāramattā paññā, vitakkavicāravippayuttā paññā avitakkaavicārā paññā.

pītisampayuttā paññā pītisahagatā paññā, sukhasampayuttā paññā sukhasahagatā paññā, upekkhāsampayuttā paññā upekkāsahagatā paññā.

tisu bhumīsu kusale paññā ācayagāminī paññā, catusu maggesu paññā apacayagāminī paññā, catusu bhumisu vipāke tīsu bhumīsu kiriyāvyākate paññā neva ācayagāmīnāpacayagāminī paññā.

catusu maggesu tīsu phalesu paññā sekkhā paññā, upariṭṭhi mā arahattaphale paññā asekkhā paññā, tīsu bhūmisu kusale tīsu bhumīsu vipāke tūsu bhumīsu kiriyāvyākate paññā nevasekkhānāsekkhā paññā.

2. saṁvaraṁ, saṁvarantassa- sirimu, machasaṁ.

[bjt page 166] [\x 166/]

kāmāvacarakusalāvyākate paññā parittā paññā, rūpāvacarārūpāvacarakusalāvyākate paññā mahaggatā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā appamāṇā paññā.

tattha katamā parittārammaṇā paññā: [pts page 327] [\q 327/]      paritte dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā-pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi ayaṁ vuccati parittārammaṇā paññā, tattha katamā mahaggatārammaṇā paññā: mahaggate dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati mahaggatārammaṇā paññā. tattha katamā appamāṇārammaṇā paññā: appamāṇe dhamme āhabbha yā uppajjatipaññā pajānanā-pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati appamāṇārammaṇā paññā.

tata katamā maggārammaṇā pañññā: ariyamaggaṁ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā-pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati maggārammanā paññā. catusu maggesu paññā maggahetukā paññā. tattha katamā maggādhipatinī paññā: ariyamaggaṁ adhipatiṁ karitvā yā uppajjati paññā pajānanā -peamoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati maggādhipatinī paññā.

catusu bhumisu vipāko paññā siyā uppannā siyā uppādinī, na vattabbā anuppannāti. catusu bhumisu kusale, tīsu bhumīsu kiriyā byākate paññā siyā uppannā siyā anuppannā, na vattabbā uppādinīti.

sabbāva paññā siyā atītā siyā anāgatā siyā paccuppannā.

tattha katamā atītārammaṇā paññā: atite dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā-pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi ayaṁ vuccati atītārammaṇā paññā. tattha katamā anāgatārammaṇā paññā: anāgate dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati anāgatārammaṇā paññā. tattha katamā paccuppannārammaṇā paññā: paccuppanne dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā-pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati paccuppannārammaṇā paññā.

sabbāva paññā siyā ajjhattā siyā bahiddhā siyā ajjhattabahiddhā.

tattha katamā ajjhattārammaṇā paññā: ajjhatte dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā-pe- [pts page 328] [\q 328/]      amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati ajjhattārammaṇā paññā. tattha katamā bahiddhārammaṇā paññā: bahiddhā dhamme āhabbha yā uppajjati paññā pajānanā-pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati bahiddhārammaṇā paññā. tattha katamā ajjhattabahiddhārammaṇā paññā: ajjhattabahiddhā dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati ajjhattabahiddhārammaṇā paññā.

evaṁ tividhena ñāṇavatthu.

tikaṁ

[bjt page 168] [\x 168/]

820. tattha katamaṁ kammassakataṁ ñāṇaṁ: atthi dinnaṁ, athi yiṭṭhaṁ, atthi hutaṁ, atthi sukadukkamānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko, atthi ayaṁ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammā paṭipannā, ye imaṁ ca lokaṁ paraṁ ca lokaṁ sayaṁ abhiññā sacchikatvā pavedentīti yā evarūpā paññā pajānanā-pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi idaṁ vuccati kammassakataṁ ñāṇaṁ. phapetvā saccānulomikaṁ ñānaṁ sabbāpi sāsavā kusalā paññā kammassakataṁ ñāṇaṁ. tattha katamaṁ sccānulomikaṁ ñānaṁ: rūpaṁ aniccanti vā vedanā-pe- saññā-pe- saṅkhārā-pe- viññāṇaṁ aniccanti vā yā evarūpī anulomikā khanti diṭṭhi ruci muti1 pekkhā dhammanijjhānakkhanti idaṁ vuccati saccānulomikaṁ ñāṇaṁ. catusu maggesu paññā maggasamaṅgissa ñāṇaṁ. catusu phalesu paññāphalasamaṅgissa ñānaṁ. maggasamaṅgissa ñāṇaṁ dukkhepetaṁ ñāṇaṁ, dukkhasamudayepetaṁ ñānaṁ, dukkhanirodhepetaṁ ñānaṁ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapetaṁ ñāṇaṁ.

tattha katamaṁ dukkhe ñāṇaṁ: dukkhaṁ āhabbha yā uppajjati paññā pajānanā-pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ vuccati dukkhe ñāṇaṁ. dukkhasamudayaṁ ārabbha -pe- dukkha nirodhaṁ ārabbha -pedukkhanirodhagāminiṁ [pts page 329] [\q 329/]      paṭipadaṁ āhabbha yā uppajjatipaññāpajānanā-pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ vuccati dukkha nirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ.

kāmāvacarakusalābyākate paññā kāmāvacarā paññā, rūpāvacara kusalābayākate paññā rūpāvacarā paññā, arūpāvacarakusalābyākate paññā arūpāvacarā paññā, catusu maggesu catusu phalesu paññā apariyāpannā paññā.

tattha katamaṁ dhamme ñāṇaṁ: catusu maggesu catusu phalesu paññā dhamme ñāṇaṁ.

so iminā dhammena ñātena diṭṭhena pattena viditena pariyogāḷhena atītānāgate nayaṁ neti ye pi keci atītamaddhānaṁ samaṇā vā brāhmanā vā dukkhaṁ abbhaññaṁsu, dukkhasamudayaṁ abbhaññaṁsu, dukkhanirodhaṁ abbhaññaṁsu, dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṁ abbhaññaṁsu, imaññeva te dukkhaṁ abbhaññaṁsu, imaññeva te dukkhasamudayaṁ abbhaññaṁsu, imaññeva te dukkhanirodhaṁ abbhaññaṁsu, imaññeva te dukkhanirodhagāminiṁ paṭipadaṁ abbhaññaṁsu. yepi keci anāgatamaddhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā dukkhaṁ abhijānissanti, dukkhasamudayaṁ abhijānissanti, dukkhanirodhaṁ abhijānissanti, dukkhanirodhagāminī paṭipadaṁ abhijānissanti, imaññeva te dukkhaṁ abhijānissanti. imaññeva te dukkhasudayaṁ abijānissanti, imaññeva te dukkha nirodhaṁ abijānissanti, imaññeva te dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṁ abhijānissantīti yā tattha paññā pajānanā-pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ vuccati anvaye ñāṇaṁ.

1. mudi-sirimu. machasaṁ.

[bjt page 170] [\x 170/]

tattha katamaṁ paricchede1 ñānaṁ: idha bhikkhu parasantānaṁ parapuggalānaṁ cetasā ceto paricca pajānāti. sarāgaṁ vā cittaṁ sarāgaṁ cittanti pajānāti vītarāgaṁ vā cittaṁ vītarāgaṁ cittanti pajānāti. sadosaṁ vā cittaṁ -pe- vītadosaṁ vā cittaṁ -pesamohaṁ vā cittaṁ -pe- vītamohaṁ vā cittaṁ -pe- saṁkhittaṁ vā cittaṁ -pe-vikkhittaṁ vā cittaṁ -pemahaggataṁ vā cittaṁ -pe- amahaggataṁ vā cittaṁ -pesauttaraṁ vā cittaṁ -pe- anuttaraṁ vā cittaṁ -pesamāhitaṁ vā cittaṁ -pe- asamāhitaṁ vā cittaṁ -pevimuttaṁ vā cittaṁ -pe- avimuttaṁ vā cittaṁ avimuttaṁ cittanti pajānātīti yā tattha [pts page 330] [\q 330/]      paññā pajānanā-pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, badaṁ vuccati paricchede ñāṇaṁ.

ṭhapetvā dhamme ñāṇaṁ anvaye ñānaṁ paricchede ñāṇaṁ avasesā paññā sammūtiñānaṁ.

ttha katamā paññā ācayāya no apacayāya: kāmāvacarakusale paññā ācayāya no apacāyāya, catusu maggesu paññā apacayāya no ācayāya, rūpāvacarārūpāvacarakusalepaññā ācayāya ceva apacayāya ca, avasesā paññā neva ācayāya no apacayāya.

tatthakatamā paññā nibbidāya no paṭivedhāya: yāya paññāya kāmesu vītarāgo hoti na ca abiññāyo paṭivijjhati2 na ca saccāni, ayaṁ vuccati paññā nibbidāya no paṭivedhāya, sveva paññāya kāmesu vītarāgo samāno abhiññāyo paṭivijjhati na ca saccāni, ayaṁ vuccati paññā paṭivedhāya no nibbidāya. catusu maggesu paññā nibbidāyaceva paṭivedhāya ca, avaso paññā neva nibbidāya no paṭivedhāya.

tattha katamā hānabāginī paññā: paṭhamassa jhānassa lābhiṁ3 kāmasahagatā saññā manasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā. tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhiti4bhāginī paññā avītakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā, nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgupasaṁhitā nibbedhabhāginī paññā.

dutiyassa jhānassa lābhiṁ3 vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā, tadanudhmmatā sati santiṭṭhati ṭhiti4 bhāginī paññā, upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. nibbidāsahagatā5 saññāmanasikārā samudācaranti virāgupasaṁhitā6 nibbedha bhāginī paññā.

tatiyassa jhānassalābhiṁ3 pītisukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā, tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibāginī paññā, adukkhamasukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabāginī [pts page 331] [\q 331/]      paññā, nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgupasaṁhitā6 nibbedhabhāginī paññā.

1. paricce - sirimu, syā. pariye -machasaṁ. 2. paṭivijjati -sirimu. 3. lābhi - sirimu, machasaṁ 4. dhiti-sirimu. 5. nibbidāya sahagatā - sīpīvi. 6. virāgupa saññitā-sirimu.

[bjt page 172] [\x 172/]

catutthassa jhānassa lābhīṁ upekkhāsahagatā saññā manasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā, tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā, ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā, nibbidāsahagatā saññā manasikārā samudācaranti virāgupasaṁhitā nibbedhabhāginī paññā.

ākāsanañcāyatanassa lābhiṁ1 rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā, tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā, viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā, nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgupasaṁhitā nibbedhabhāginī paññā.

viññāṇañcāyatanassa lābhiṁ1 ākāsānañcāyatanasahagatā saññā manasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā, tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā, ākiñcaññāyatanasahagatā saññā manasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā, nibbidāsahagatā saññā manasikārā samudācaranti virāgupasaṁhitā nibbedhabhāginī paññā.

ākiñcaññāyatanassa lābhiṁ1 viññāṇañcāyatanasahagatā saññā manasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā, tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā, nevasaññānāsaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā, nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgupasaṁhitā nibbedhabhāginī paññā.

tattha katamā catasso paṭisambhidā: atthapaṭisambhidā dhammapaṭisambhidā niruttipaṭisambhidā paṭibhānapaṭisambhidā. atthe ñāṇaṁ atthapaṭisambhidā, dhamme ñāṇaṁ dhammapaṭisambhidā, tattha dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṁ nirutti paṭisambhidā, ñāṇesu ñāṇaṁ paṭibhānapaṭisambhidā, imā catasso paṭisambhidā.

tattha katamā catasso paṭipadā: dukkhā paṭipadā2 dandhābhiññā paññā, dukkhā paṭipadā khippābhiññā paññā, sukhā paṭipadā3dandhābhiññā paññā, sukhā paṭipadā khippābiññā paññā.

tattha katamā dukkhā paṭipadā dandhābhiññā paññā: [pts page 332] [\q 332/]      kicchena kasirena samādhiṁ uppādentassa dandhaṁ taṇṭhānaṁ4 abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati dukkhā paṭipadā dandhābhiññā paññā.

tattha katamā dukkhā paṭipadā2khippābhiñññā paññā: kicchena kasirena samādhiṁ uppādentassa khippaṁ taṇṭhānaṁ5 abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā-pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati dukkhā paṭipadā2 khippābiññā paññā.

tattha katamā sukhā paṭipadā3 dandhābhiññā paññā: akicchena akasirena samādhiṁ uppādentassa davdhaṁ taṇṭhānaṁ4 abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā-pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati sukhā paṭipadā3 dandhābhiññā paññā.

tattha katamā sukhā paṭupadā khippābhiññā paññā: akicchena akasirena samādhiṁ uppādentassa khippaṁ taṇṭhānaṁ abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā-pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati sukhā paṭipadā3 khippābiññā paññā. imā catasso paṭipadā.

1. lābhī-sirimu 2. dukkhapaṭipadā-machasaṁ 3. sukhapaṭipadā-machasaṁ 4. dandhā taṇhānaṁ -sirimu 5. taṇhānaṁ -sirimu.

[bjt page 174] [\x 174/]

tattha katamāni cattāri ārammaṇāni: parittā parittārammaṇā paññā, parittā appamāṇārmaṇā paññā, appamāṇā parittārammaṇā paññā, appamāṇā appamāṇārammaṇāpaññā.

tattha katamā parittā parittārammaṇā paññā: samādhissa na nikāmalābissa ārammaṇaṁ thokaṁ pharantassa yā uppajjati paññā pajānanā-pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati parittā parittārammaṇā paññā.

tattha katamā parittā appamāṇārammaṇā paññā: samādhissa na nikāmalābhissa ārammaṇaṁ vipulaṁ pharantassa yā uppajjati paññā pajānanā-pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati parittā parittārammaṇā paññā.

tattha katamā appamāṇā parittārammaṇā paññā: samādissa nikāmalābhisisa ārammaṇaṁ thokaṁ pharantassa yā uppajjati paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṁ vuccati parittā parittārammaṇā paññā.

tattha katamā appamāṇā appamāṇārmmaṇā paññā: samādhissa nikāmalābhissa ārammaṇā vipulaṁ pharantassa yā uppajjati paññā pajānanā-pe- amoho [pts page 333] [\q 333/]      dhammavicayo sammā diṭṭhi, ayaṁ vuccati appamāṇā appamāṇārammaṇāpaññā. imāni cattāri ārammaṇāni.

maggasamaṅgissa ñāṇaṁ jarāmaraṇepetaṁ ñāṇaṁ, jarāmaraṇa samudayepetaṁ ñāṇaṁ jarāmaraṇanirodhepetaṁ ñāṇaṁ, jarāmaraṇa nirodhagāminiyā paṭipadāyapetaṁ ñāṇaṁ.

tattha katamaṁ jarāmaraṇe ñāṇaṁ: jarāmaraṇaṁ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā-pe-amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ vuccati jarāmaraṇe ñāṇaṁ. jarāmaraṇasamudayaṁ ārabbha -pejarāmaraṇa nirodhaṁ ārabbha -pejarāmaraṇanirodhagāminiṁ paṭipadaṁ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā-pe amohodhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ vuccati jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ.

maggasamaṅgissa ñāṇaṁ jātiyāpetaṁ ñāṇaṁ -pe- bhavepetaṁ ñāṇaṁ -peupādānepetaṁ ñāṇaṁ -pe- taṇhāyapetaṁ ñānaṁ -pevedanāyapetaṁ ñāṇaṁ -pephassepetaṁ ñāṇaṁ -pesaḷāyatanepetaṁ ñānaṁ -pe- nārūpepetaṁ ñānaṁ -peviññāṇepetaṁ ñāṇaṁ -pe-

saṅkhāresupetaṁ ñānaṁ, saṅkhārasamudayepetaṁ ñāṇaṁ, saṅkhāra nirodhepetaṁ ñāṇaṁ, saṅkhāranirodhagāminiyā paṭipadāya petaṁ ñāṇaṁ. tattha katamaṁ saṅkhāresu ñānaṁ: saṅkhāre ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ida vuccati saṅkhāresu ñāṇaṁ. saṅkhārasamudayaṁ ārabbha -pesaṅkhāranirodhaṁ ārabbha -pesaṅkhāranirodhagāminiṁ paṭipadaṁ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā-pe- ameho dhammavicayo sammādiṭṭhi, badaṁ vuccati saṅkhāranirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ.

evaṁ catubbidhena ñāṇavatthu.

catukkaṁ. [pts page 334] [\q 334/]

[bjt page 176] [\x 176/]

821. tattha katamo pañcaṅgiko sammāsamādhi: pītipharaṇatā sukha pharaṇatā cetopharaṇatā ālokapharaṇatā paccavekkhanānimittaṁ. dvīsu jhānesu paññā pītipharaṇatā, tīsu jhānesupaññā sukhapharaṇatā, paracitte ñāṇaṁ cetopharaṇatā, dibbacakkhu ālokapharaṇatā, tambhā tambhā samādhimhā vuṭṭhitassa paccavekkhanāñāṇaṁ paccavekkhanā nimittaṁ, ayaṁ vuccati pañcaṅgiko sammāsamādhi.

tattha katamo pañcañāṇiko sammāsamādhi: ayaṁ samādhi paccuppannasukho ceva āyatiñca sukhavipākoti paccattaññeva ñāṇaṁ uppajjati, ayaṁ samādhi ariyo nirāmisoti paccattaññeva ñāṇaṁ uppajjati, ayaṁ samādhi akāpurisasevitoti1 ccattaññeva ñāṇaṁ uppajjati, ayaṁ samādhi santo paṇīto paṭippassaddhaladdho2 ekodhibhāvādhigato na sasaṅkhāraniggayha vāritavatoti3 paccattaññeva ñāṇaṁ uppajjati. so kho panāhaṁ imaṁ samādhiṁ sato samāpajjāmi sato uṭṭhahāmīti paccattaññeva ñāṇaṁ uppajjati. ayaṁ pañcañāṇiko sammāsamādhi, evaṁ pañcavidhena ñāṇavatthu.

822. tattha katamā chasu abhiññāsu paññā: iddhividhe ñānaṁ, sotadhātu vusuddhiyā ñāṇaṁ, paracitte ñāṇaṁ , pubbenivāsānussatiyā ñāṇaṁ, 4 sattānaṁ cutūpapāte ñānaṁ, āsavānaṁ khaye ñāṇaṁ, imā chasu abhiññāsu paññā. evaṁ chabbidhena ñāṇavatthu.

823. tattha katamāni sattasattati ñāṇavatthūni: jātipaccayā jarāmaraṇanti ñāṇaṁ. asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇaṁ. atītampi addhānaṁ jātipaccayā jarāmaraṇanti ñāṇaṁ. asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇaṁ. anāgatampi addhānaṁ jātipaccayā jarā maraṇantiñānaṁ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇaṁ. yampissa taṁ dhammaṭṭhitima ñāṇaṁ, pi khayadhammaṁ vayadhammaṁ virāgadhammaṁ nirodhadhammanti ñāṇaṁ. bhavapaccayā jātīti ñāṇaṁ -pe- [pts page 335] [\q 335/]      upādāna paccayā bhavoti ñāṇaṁ -petaṇhāpaccayā upādānanti ñāṇaṁ-pe- vedanāpaccayā taṇhāti ñāṇaṁ -pephassapaccayā vedanāti ñāṇaṁ -pesaḷāyatanapaccayā phassoti ñāṇaṁ -pe nāmarūpa paccayā saḷāyatananti ñāṇaṁ -peviññāṇapaccayā nāmarūpanti ñāṇaṁ -pe- saṅkhārapaccayā viññāṇanti ñāṇaṁ -peavijjā paccayā saṅkhārāti ñāṇaṁ, asati avijjāya natthi saṅkhārāti ñāṇaṁ. atītampi adhānaṁ avijjāpaccayā saṅkhārāti ñāṇaṁ, asati avijjāya natthi saṅkhārāti ñānaṁ, anāgatampi addhānaṁ avijjāpaccayā saṅkhārāti ñāṇaṁ, asati avijjāya natthi saṅkhārāti ñāṇaṁ. yampissa taṁ dhammaṭṭhiti ñāṇaṁ, tampi khayadhammaṁ vayadhammaṁ virābhadhammaṁ nirodhadhammanti ñāṇaṁ. imāni sattasattati5 ñāṇavatthuni. evaṁ sattavidhenaṇavatthu.

1. mahāpurisasevitoti- sirimu, machasaṁ. 2. paṭippassaddhā-sirimu. 3. vāritagatoti-sirimu, machasaṁ. 4. pubbenivāsānussatiñāṇaṁ-sirimu, syā. 5. sattati-sirimu

[bjt page 178] [\x 178/]

824. tattha katamā catusu maggesu catusu phalesu paññā: sotāpatti magge paññā, sotāpatti phale paññā, sakadāgāmī magge paññā, sakadāgāmī phale paññā, anāgāmi magge paññā, anāgāmi phale paññā, arahattamagge paññā, arahattaphale paññā. imācatusu maggesu catusu phalesu paññā. evaṁ aṭṭhavidhena ñāṇavatthu.

825. tattha katamā navasu anupubbavihārasampattīsu paññā: paṭhamajjhānasamāpattiyā paññā, dutiyajjhānasamāpattiyā paññā, tatiyajjhānasamāpattiyā paññā, catutthajjhānasamāpattiyā paññā, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā paññā, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā paññā, ātiñcaññāyatanasamāpattiyā paññā, nevasaññā nāsaññāyatanasamāpattiyā paññā saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhitassa paccavekkhanāñāṇaṁ. imā navasu anupubbavihārasamāpattīsu paññā. evaṁ navavidhena ñāṇavatthu.

826. tattha katamāṁ tathāgatassa ṭhānaṁ ca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ ñānaṁ: idha tathāgato aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṁ niccate upagaccheyya [pts page 336] [\q 336/]      netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti, ṭhānañca ko etaṁ vijjati yaṁ puthujjano kañci saṅkhāraṁ niccato upagaccheyya ṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti. aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṁ sukhato upagaccheyya netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti, ṭhānañca ko etaṁ vijjati yaṁ puthujjano kañci saṅkhāraṁ sukhato upagaccheyya ṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti, aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ diṭṭhisampanno puggalo kañci dhammaṁ attato upagaccheyya netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti, ṭhānañca kho etaṁ vijjati yaṁ puthujjanokañci dhammaṁ attato upagaccheyya ṭhānametaṁ vijjatiti pajānāti.

aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ diṭṭhisampanno puggalo mātaraṁ jīvitā voropeyya netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti, ṭhānañca kho etaṁ vijjati yaṁ puthujjano mātaraṁ jīvitā voropeyya ṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti. aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ diṭṭhisampanno puggalo pitaraṁ jīvitā voropeyya-pearahantaṁ jīvitā voropeyya-pe- duṭṭhena cittena tathāgatassa lohitaṁ uppādeyya -pe- saṅghaṁ bhindeyya-pe- aññaṁ satthāraṁ uddiseyya-pe- aṭṭhamaṁ bhavaṁ nibbatteyya netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti, ṭhānañca kho etaṁ vijjati yaṁ puthujjano aṭṭhamaṁ bhavaṁ nibbatteyyaṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti.

[bjt page 180] [\x 180/]

aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ ekissā lokadhātuyā dve arahanto sammāsambuddhā apubbaṁ acarimaṁ uppajjyeṁ netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti, ṭhānañca ko etaṁ vijjati yaṁ ekissā lokadhātuyā eko arahaṁ sammāsambuddho uppajeyya ṭhānametaṁ vijjatītipajānāti. aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ ekissā loka dhātuyā dve rājāno cakkavattī apubbaṁ acarimaṁ uppajjeyyuṁ netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti, ṭhānañca koetaṁ vijjati yaṁ ekissā lokadhātuyā eko rājā cakkavattī uppajjeyya ṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti. aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ ittha arahaṁ assa sammāsambuddho netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti, ṭhānañca ko etaṁ vijjati yaṁ puriso arahaṁ assa sammāsambuddho ṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti. aṭṭhānametaṁ anavakāsoyaṁ itthi rājā assa cakkavattī netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti, ṭhānañca ko etaṁ vijjatiyaṁ puriso rājā assa cakkavattī ṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ itthi sakkattaṁ kareyya [pts page 337] [\q 337/]      mārattaṁ kareyya brahmattaṁ kareyya netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti -peṭhānañca kho etaṁ vijjati yaṁ puriso brahmattaṁ kareyya ṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti.

aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ kāyaduccaritassa iṭṭho kanto māpo vipāko nibbatteyya netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti, ṭhānañca ko etaṁ vijjati yaṁ kāyaduccaritassa anaṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya ṭhānametaṁ vijjatītipajānāti. aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ vacīdaccaritassa -pe- yaṁ manoduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya netaṁ ṭhānaṁ vijjatītipajānāti-pe- ṭhānañca kho etaṁ vijjati yaṁ manoduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya ṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti. aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ kāyasucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti, ṭhānañca kho etaṁ vijjati yaṁ kāyasucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya ṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti. aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ vacīsucaritassa -pe- yaṁ manosucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti-pe- ṭhānañca kho etaṁ vijjatiyaṁ manosucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya ṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti.

aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ kāyuccaritasamaṅgī taṁnidānā tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjeyya netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti, ṭhānañcakho etaṁ vijjati yaṁ kāyaduccaritasamaṅgī taṁnidānā tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjeyya ṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti, aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ vacīduccaritasamaṅgī -pe- yaṁ manoduccaritasamaṅgītaṁnidānā tappaccaya kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁupapajjeyya netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti-pe- ṭhānañca kho etaṁ vijjati yaṁmanoduccaritasamaṅgī taṁnidānā tappaccāya kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁvinipātaṁ nirayaṁ upapajjeyya ṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti.

[bjt page 182. [\x 182/]     ]

aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ kāyasucaritasamaṅgī taṁnidānā tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjeyya netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti, ṭhānañca kho etaṁ vijjati yaṁ kāyasucaritasamaṅgī taṁnidānā tappaccayā tāyassa bhedā parammaranā sugatiṁ [pts page 338] [\q 338/]      saggaṁ lokaṁ upapajjeyya ṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti. aṭṭhānametaṁ anavakāso yaṁ vacīsucaritasamaṅgī -pe- yaṁ manosucaritasamaṅgī taṁnidānā tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjeyya, netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti pajānāti-peṭhānañca kho etaṁ vijjati yaṁ manosucaritasamaṅgī taṁ nidānaṁ tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjeyya, ṭhānametaṁ vijjatīti pajānāti ye ye dhmmā yesaṁ yesaṁ dhammānaṁ hetu paccayā upādāya taṁ taṁ ṭhānaṁ ye ye dhammā yesaṁ yesaṁ dhammānaṁ na hetu appaccayā upādāya taṁ taṁ aṭṭhānanti yā tattha paññā pajānanā-peamoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ tathāgatassa ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ ñāṇaṁ.

827. tattha katamaṁ tathāgatassa atītānāgatapaccuppannānaṁ kamma samādānānaṁ ṭhānasohetuso vipākaṁ yathābhūtaṁ ñāṇaṁ: īdha tathāgato pajānāti atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni gati sampattipatibāḷhāni na vipaccanti. atthekaccāni pāpakānikamma samādānāni upadhisampattipatibāḷhāni na vipaccanti. atthekaccāni pāpakānikammasamādānāni kālasampattipatibāḷhāni na vipaccanti. atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni payogasampattipatibāḷhāni na vipaccanti. atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni gativipattiṁ āgamma vipaccanti. atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni upadhivipattiṁ āgamma vipaccanti. atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni kālavipattiṁ āgamma vipaccanti. atthe kaccāni pāpakāni kammasamādānāni payogavipattiṁ āgamma vipaccanti. atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni gativipattipatibāḷhāni na vipaccanti. atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni upadhivipattipatibāḷhāni na vipaccanti. atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni kammasamādānāni payogavipattipatibāḷhāni navipaccanti. atthekāccāni kalyāṇāni kamammasamādānāni gatisampattiṁ āgamma vipaccanti. atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni upadhisampattiṁ āgamma vipaccanti. [pts page 339] [\q 339/]      atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni kālasampattiṁ āgamma vipaccanti. atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni payogasampattiṁ āgamma vipaccantīti yā tattha paññā pajānanā -pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ tathāgatassa atītānāgatapaccuppannānaṁ kammasamadānānaṁ ṭhānaso hetuso vipākaṁ yathābhūtaṁ ñāṇaṁ.

[bjt page 184] [\x 184/]

828. tattha katamaṁ tathāgatassa sabbatthagāminīpaṭipadaṁ yathābhūtaṁ ñānaṁ: idha tathāgato ayaṁ maggo ayaṁ paṭipadā nirayagāminīti1 pajānāti. ayaṁ maggo ayaṁ paṭipadā tiracchānayonigāminīti1 pajānāti. ayaṁ maggo ayaṁ paṭipadā pettivisayagāminīti1 pajānāti. ayaṁ maggo ayaṁ paṭipadā manussalokagāminīti pajānāti ayaṁ maggo ayaṁpaṭipadā devalokagāminīti pajānāti. ayaṁ maggo ayaṁ paṭipadā nibbānāgāminīti pajānātīti yā tattha paññā pajānanā-pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ tathāgatassa sabbatthagāminīpaṭipadaṁ yathābhūtaṁ ñāṇaṁ.

829. tattha katamaṁ tathāgatassa anekadhātunānānadhātulokaṁ yathā bhūtaṁ ñāṇaṁ: idha tathāgato khandhanānattaṁ pajānāti, āyatana nānattaṁ pajānāti: dhātunānattaṁ pajānāti, anekadhātunānādhātulokanānattaṁ pajānātīti yā tattha paññā pajānanā -pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ tathāgatassa anekadhātunānā dhātulokaṁ yathābhūtaṁ ñāṇaṁ.

830. tattha katamaṁ tathāgatassa sattānaṁ nānādhimuttikataṁ yathābhūtaṁ ñāṇaṁ: īdha tathāgato pajānāti: santi sattā hīnādhimuttikā, santi sattā paṇītādhimuttikā, hīnādhimuttikā sattā hinādhimuttike satte sevanti, bhajanti, payirupāsanti, paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevanti, bhajanti, payirupāsanti, atītampi addhānaṁ hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte seviṁsu, bhajiṁsu, payirupāsiṁsu, paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhamuttike satte seviṁsu, bhajiṁsu, payirupāsiṁsu, anāgatampi addhānaṁ hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte sevissanti, bhajissanti, payirupāsissanti, paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike [pts page 340] [\q 340/]      satte sevissanti, bhajissanti, payirupāsissantīti yā tattha paññā pajānanā-pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ tathāgatassa sattānaṁ nānādhimuttikataṁ yathābhūtaṁ ñāṇaṁ.

831. tattha katamaṁ tathāgatassa parasattānaṁ parapuggalānaṁ indriyaparopariyattaṁ yathābhūtaṁ ñānaṁ: idha tathāgato sattānaṁ āsayaṁ pajānāti, anusayaṁ pajānāti, caritaṁ pajānāti, adhimuttiṁ pajānāti, apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe satte pajānāti.

katamo ca sattānaṁ āsayo: sassato lokoti vā asassato lokoti vā antavā lokoti vā anantavā lokoti vā taṁ jīvaṁ taṁ sarīranti vā, aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīranti vā hoti tathāgato parammaraṇāti vā, na hoti takhāgato parammaraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti vā, iti bhavadiṭṭhisannissitā vā sattā honti, vibhavadiṭṭhisannissitā vā, ete vā pana ubho ante anupagamma idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu anulomikā khanti paṭiladdhā hoti yathābhūtaṁ vā ñānaṁ, 2 ayaṁ sattānaṁ āsayo.

1. gāmīti-sīpīvi. 2. yathābhūtaṁ ñāṇaṁ-sirimu.

[bjt page 186] [\x 186/]

katamo ca sattānaṁ anusayo: sattānusayā: kāmarāgānusayo paṭighānusayo mānānusayo diṭṭhānusayo vivikicchānusayo bhavarāgānusayo avijjānusayo, yaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ ettha sattānaṁ rāgānusayo anuseti. yaṁ loke appīyarūpaṁ asātarūpaṁ ettha sattānaṁ paṭighānusayo anuseti iti imesu dvīsu dhammesu avijjānupatitā tadekaṭṭho māno ca diṭṭhi ca vicīkicchā ca daṭṭhabbā, ayaṁ sattānaṁ anusayo.

katamañca sattānaṁ caritaṁ: puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro parittabhumako vā mahābhumako vā, idaṁ sattānaṁ caritaṁ.

katamā ca sattānaṁ adhimutti: santi sattā hīnādhimuttikā santi sattā paṇītādhimuttikā, hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte sevanti, bhajanti [pts page 341] [\q 341/]      payirupāsanti, paṇītādhimuttikā sattā paṭhītādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti. atītampi addhānaṁ -peanāgatampi addhānaṁ hīnādhimuttikā sattā hīnādhi muttike satte sevissanti, bhajissanti payirupāsissanti, paṇītādhimuttikā sattā paṭhītādhimuttike satte sevissanti, bhajissanti, payirupāsissanti. ayaṁ sattānaṁ adhimutti.

katame te sattā mahārajakkhā: dasakilesavatthuni: lobho doso moho māno diṭṭhi vicikicchā thīnaṁ uddhaccaṁ ahirikaṁ anottappaṁ. yesaṁ sattānaṁ imāni dasakilesavatthūni āsevitāni bhāvitāni bahulīkatāni ussadagatāni. ime te sattā mahārajakkhā.

katame te sattā apparajakkhā: yesaṁ sattānaṁ imāni dasa kilesavatthūni anāsevitāni abhāvitāni abahulīkatāni anussadagatāni. ime te sattā apparajakkhā.

katame te sattā mudindriyā: pañcindriyāni: saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ paññindriyaṁ. yesaṁ sattānaṁ imāni pañcindriyāni anāsevitāni abhāvitāni abahulīkatāni anussadagatāni, 1 ime te sattā mudindriyā.
katame te sattā tikkhindriyā: yesaṁ sattānaṁ imāni pañcindriyāni āsevitāni bhāvitāni bahulīkatāni ussadagatāni, 1 ime te sattā tikkhindriyā.

katame te sattā dvākārā: ye te sattā pāpāsayā pāpānusayā pāpacaritā pāpādhimuttikā mahārajakkhā mudindriyā ime te sattā dvākārā.

katame te sattā svākārā: ye te sattā kalyāṇā kalyāṇāsayā kalyāṇacaritā kalyāṇādhimuttikā apparajakkhā tikkhindruyā, ime te sattā svākārā.

katame te sattā duviññāpayā: yeva te sattā dvākārā teva te sattā duviññāpayā, yeva te sattā svākārā, teva te sattā suviññāpayā.

1. katāni-sīpīvi.

[bjt page 188] [\x 188/]

katame te sattā ahabbā: ye te sattā kammāvaraṇena samannāgatā, kilesāvaraṇena samannāgatā, vipākāvaraṇena samannāgatā, assaddhā acchandukā duppaññā abhabbā niyāmaṁ okkamituṁ kusalesu dhammesu sammattaṁ, ime te sattā ahabbā. [pts page 342] [\q 342/]

katame te sattā bhabbā: ye te sattā na kammāvaraṇena samannāgatā, na kilesāvaraṇena samannāgatā, na vipākāvaraṇena samannāgatā, saddhā chandikā paññāvanto bhabbā niyāmaṁ okkamituṁ kusalesu dhammesu sammattaṁ. ime te sattā bhabbāti yā tattha paññā pajānanā-pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ tathāgatassa parasattānaṁ parapuggalānaṁ indriyaparopariyattaṁ yathābhūtaṁ ñāṇaṁ.

832. tattha katamaṁ tathāgatassa jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṁ saṁkilesaṁ vodānaṁ vuṭṭhānaṁ yathābhūtaṁ ñānaṁ. jhāyīti cattāro jhāyī: atthekacco jhāyī sampattiṁyeva1 samānaṁ vipattīti pacceti. atthekacco jhāyī vipattiṁyeva2 samānaṁ sampattīti pacceti. atthekacco jhāyī sampattiṁyeva samānaṁ sampattīti pacceti. atthekacco jhāyī vipattiṁyeva samānaṁ sampattīti pacceti. ime cattāro jhāyī. .

aparepi cattāro jhāyī. atthekacco jhāyī davdhaṁ samāpajjati khippaṁ vuṭṭhāti, atthekacco jhāyī. khippaṁ samāpajjati dandhaṁ vuṭṭhāti, atthekacco jhāyī dandhaṁ samāpajjati dandhaṁ vuṭṭhāti, atthekacco jhāyī khippaṁ samāpajjati khippaṁ vuṭṭhāti. ime cattāro jhāyī.

aparepi cattāro jhāyī: atthekacco jhāyī samādhismiṁ samādi kusalo hoti na samādhismiṁ samāpattikusalo, atthekacco jhāyī samādhismiṁ samāpattikusalo hoti na samādhismiṁ samādhikusalo, atthekacco jhāyī samādhismiṁ samādhikusalo ca hoti samādhismiṁ samāpatti kusalo ca, atthekacco jhāyī neva samādhismiṁ samādhi kusalo hoti na samādismiṁ samāpattikusalo. ime cattāro jhāyī.
jhānanti cattāri jhānāni: paṭhamaṁ jhānaṁ dutiyaṁ jhānaṁ tatiyaṁ jhānaṁ catutthaṁ jhānaṁ.

vimokkhoti aṭṭhavimokkhā: rūpī rūpāni passati, ayaṁ paṭhamo vimokkho. ajjhattaṁ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati, ayaṁ dutiyo vimokkho. subhanteva adhimutto hoti, ayaṁ tatiyo vimokkho. sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto akākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati, ayaṁ catuttho vimokkho. sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viñññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati, ayaṁ pañcamo vimokkho. sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ [pts page 343] [\q 343/]      samatikkamma natthi kiñcita ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati, ayaṁ chaṭṭho vimokkho. sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. ayaṁ sattamo vimokkho. sabbaso nevasaññā nāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati, ayaṁ aṭṭhamo vimokkho.

1. sampattiyeva-machasaṁ 2. vipattiyeva-machasaṁ.

[bjt page 190] [\x 190/]

samāditi tayo samādi: savitakkasavicāro samādhi, avitakka vicāramatto samādhi, avitakka avicāro samādhi.

samāpattīti nava anupubbavihārasamāpattiyo, paṭhamajjhānasamāpatti dutiyajjhānasamāpatti tatiyajjhānasamāpatti catutthajjhāna samāpatti ākāsānañcāyatanasamāpatti viññāṇañcāyatanasamāpatti ākiñcaññāyatanasamāpatti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti saññāvedayitanirodhasamāpatti.

saṁkilesanti hānabhāgiyo dhammo.

vodānanti visesabāgiyo dhammo.

vuṭṭhānanti vodānampivuṭṭhānaṁ, tamhā tamhā samādimhā vuṭṭhānampi vuṭṭhānanti yā tattha paññā pajānanā-pe- amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ tathāgatassa jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṁ saṁkilesaṁ vodānaṁ vuṭṭhānaṁ yathābhūtaṁ ñāṇaṁ.

833. tattha katamaṁ tathāgatassa pubbenivāsānussati yathābhūtaṁ ñāṇaṁ: idha tathāgato anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati. seyyathīdaṁ: ekampi jāti, dvepi jitiyo tissopi jātiyo, catassopi jātiyo, pañcapi jātiyo, dasapi jātiyo, vīsatimpi jātiyo, tiṁsampi jātiyo, cattāḷīsampi jātiyo, paññāsampi jātiyo, jātisatampi jāti sahassampi jāti satasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe, anekepi vivaṭṭakappe, anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsaṁ evaṁnāmo evaṁgottā evaṁvaṇṇo, evamāhāro, evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedi, evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṁ tatrāpāsiṁ evaṁnāmo evaṁgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. so tato cuto edhūpapannoti iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussaratīti yā tattha paññā pajānanā-pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ tathāgatassa pubbenivāsānussati yathābhūtaṁ ñānaṁ. [pts page 344] [\q 344/]

834. tattha katamā tathāgatassa sattānaṁ vūtupapātaṁ yathābhūtaṁ ñāṇaṁ: idha tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkamantaṁmānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvanṇe dubbanṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. ime vatabhontā sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṁ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapannā. ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannāti, iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānātīti, yā tattha paññā pajānanā-pe amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ tathāgatassa sattānaṁ cutūpapātaṁ yathābhūtaṁ ñāṇaṁ.

[bjt page 192. [\x 192/]     ]

835. tattha katamaṁ tathāgatassa āsavānaṁ khaye yathābhūtaṁ ñāṇaṁ: idha tathāgato āsavānaṁ khāyā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abiññā sacchikatvāupasampajja viharatīti yā tattha paññā pajānanā sallakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṁ kosallaṁ nepuññaṁ vebhavyā cintā upaparikkhā bhuri medā parināyikā vipassanā sampajaññaṁ patodo paññā paññindriyaṁ paññābalaṁ paññāsatthaṁ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññā pajjoto paññāratanaṁ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṁ tathāgatassa āsavānaṁ khaye yathābhūtaṁ ñāṇanti, imāni dasa tathāgatassa tathāgatabalāni, yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

evaṁ dasavidhena ñāṇavatthu.

√āṇavibhaṅgo niṭṭhito. [pts page 345] [\q 345/]

[bjt page 194] [\x 194/]

17. khuddakavatthuvibhaṅgo.
836. jātivado gottamado ārogyamado yobbanamado jīvitamado lābhamadosakkāramado garukāramado purekkhāramado parivāramado bhogamado vanṇamado sutamado paṭibānamado rattaññūmado piṇḍapātikamado anavaññattimado1 iriyāpathamado iddhimado yasamado sīlamado jhānamado sippamado ārohamado pariṇāhamado sanṭhānamado pāripūrimado mado pamādo thamho sārambho atricchatāmahicchatā pāpicchatā siṅgaṁ tintinaṁ cāpalyaṁ asabhāgavutti, arati tandi vijambhikā bhattasammado cetaso ca līnattaṁ, kuhanā lapanā nemittikatā nippesikatā [pts page 346] [\q 346/]      lābhena lābhaṁ nijigiṁsanatā, seyyo hamasmīti māno sadisohamasmīti māno hīnohamasmīti māno, seyyassa seyyāhamasmīti māno seyyassa sadisohamasmīti māno seyyassa hīnohamasmīti māno, sadisassa seyyohamasmīti māno sadisassa sadisohamasmīti mānosadisassa hīnohamasmīti māno, hinassa seyyohamasmīti māno, māno atimāno mānātimāno omāno adhimāno asmimāno micchāmāno, ñātivitakko janapadavitakko amaravitakko parānuddayatāpaṭisaṁyutto vitakko lābhasakkārasilokapaṭisaṁyutto vitakko anavaññattipaṭisaṁyutto vitakko.

ekakaṁ.

837. kodho da upanāho ca, makkho ca palāso ca, issāca macchariyaṁ ca. māyā ca sāṭheyyaṁ ca, avijjā ca bhavataṇhā ca, bhavadiṭṭhica vibhavadiṭṭhica, sassatadiṭṭhi ca ucchedadiṭṭhi ca, antavādiṭṭhi ca anantavā diṭṭhi ca, pubbantānudiṭṭhi ca aparantānudiṭṭhi ca, ahirikaṁ ca anottappaṁ ca, dovacassatā ca pāpamittatā ca, anajjavo ca amaddavoca, akkanti ca asoraccaṁ ca, asākhallaṁ ca appaṭisanthāro [pts page 347] [\q 347/]      ca, indriyesu aguttadvāratā ca bhojane amattaññutā ca, muṭṭhasaccā ca asampajaññaṁ ca, sīlavipatti cadiṭṭhivipatti ca, ajjhattasaṁyojanaṁ ca bahiddhāsaṁyojanaṁ ca.

dukaṁ.

838. tīṇi akusalamūlāni, tayo akusala vitakkā, tisso akusala saññā, tisso akusaladhātuyo, tīṇi duccaritāni, tayo āsavā, tīṇi saṁyojanāni, tisso taṇhā, aparāpi tisso tanhā, tisso esanā, tisso vidā, tīṇi bhayāni, tīṇi tamāni, tiṇi titthāyatanāni, tayo kiñcanā, tīṇi aṅgaṇāni, tīṇi malāni, tīṇi visamāni aparānipi tīṇi visamāni, tayo aggī, tayo kasāvā, aparepi tayo kasāvā, assādadiṭṭhi attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, arati vihesā adhammacariyā.

1. anavaññātamado-sirimu, machasaṁ.

[bjt page 196] [\x 196/]

dovacassatā pāpamittatā nānattasaññā, uddhaccaṁ kosajjaṁ pamādo, asantuṭṭhitā asampajaññatā mahicchatā, ahirikaṁ anottappaṁ pamādo, anādariyaṁ dovacassatā pāpamittatā, assaddhiyaṁ avadaññūtā kosajjaṁ, uddhaccaṁ asaṁvaro dussīlyaṁ, ariyānaṁ adassanakamyatā saddhammaṁ asotukamyatā upārambhachittatā, muṭṭhasaccaṁ asampajaññaṁ cetaso vikkhepo, [pts page 348] [\q 348/]      ayonisomanasikāro kummaggasevanā cetasoca līnattaṁ.

tikaṁ.

839. cattāro āsavā, cattāro ganthā, cattāro oghā, cattāre yogā, cattāri upādānāni, cattāro taṇhuppādā, cattāri agatigamanāni, cattāro vipariyesā, cattāro anariyavohārā, aparepi cattāro anariyavohārā, cattāri duccaritāni, aparānipi cattāri duccaritāni, cattāri bhayāni, aparānipi cattāri bhayāni, catasso diṭṭhiyo.

catukkaṁ.
840. pañcorambhāgiyāni saññojanāni, pañcuddhambhāgiyāni saññojanāni, pañca macchiriyāni, pañca saṅgā, pañca sallā, pañca cetokhilā, pañca cetaso vinibavdhā, pañca nīvaraṇāni, pañca kammāni ānantarikāni, pañca diṭṭhiyo, pañca verā, pañca vyasanā, pañca akkhantiyā ādīnavā, pañca bhayāni, pañca diṭṭhadhammanibbānavādā.

pañcakaṁ. [pts page 349] [\q 349/]
841. cha vivāda mūlāni, cha chandarāgā gehasitā dhammā, 1 cha virodha vatthūni, cha taṇhākāyā, cha agāravā, cha parihāniyā dhammā, aparepi cha parihāniyā dhammā, cha somanassupavicārā, cha domanassupavicārā, cha upekkhupavicārā, cha gehasitāni somanassāni, cha gehasitāni domanassāni, cha gehasitā upekkhā, cha diṭṭhiyo.

chakkaṁ.

842. sattānusayā, satta saññojanāni, satta pariyuṭṭhānāni, satta asaddhammā, sattaduccaritāni, satta mānā, satta diṭṭhiyo.

sattakaṁ.

843. aṭṭha kilesavatthuni, aṭṭha kusītavatthūni, aṭṭhasu lokadhammesu cittassa paṭighāto, aṭṭha anariyavohārā, aṭṭha micchattā, aṭṭha purisadosā, aṭṭha asaññivādā, aṭṭha nevasaññināsaññivādā.

aṭṭhakaṁ.

844. nava āghātavatthūni, nava purisamalāni, navavidha mānā, nava taṇhāmūlikā dhammā, nava iñjitāni, nava maññitāni, nava evditāni, nava papañcitāni, nava saṅkhatāni.

navakaṁ.

1. cha chandarāgā- sirimu, machasaṁ.

[bjt page 198. [\x 198/]     ]

845. dasa kilesavatthūni, dasa āghātavatthūni, dasa akusalakammapathā, dasa saññojanāni, dasa micchattā, dasavatthukā micchādiṭṭhi, dasavatthukā antaggāhikā diṭṭhi.

dasakaṁ.

846. aṭṭhārasa taṇhā vicaritāni ajjhattikassa upādāya, aṭṭhārasa taṇhā vicaritāni bāhirassa upādāya, tadekajjhaṁ abhisaññūhitvā ahaṁsaṁkhipitvā chattiṁsa taṇhāvicaritāni honti. iti atītāni chattiṁsa taṇhāvicaritāni, anāgatāni chattiṁsa taṇhāvicaritāni, paccuppannāni chattiṁsa taṇhā vicaritāni, tadekajjhaṁ abhisaññūhitvā abhisaṁkhipitvā aṭṭhataṇhāvicaritasataṁ hoti. yāni ca dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni brahmajāle veyyākaraṇe vuttāni bhagavatā.

mātikā. [pts page 350] [\q 350/]

847. tattha katamo jātimado: jātiṁ paṭicca mado majjanā majjitattaṁ māno maññanā maññitattaṁ unnati unnāmo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati jātimado.

848. tattha katamo gottamado: gottaṁ paṭicca -peārogyaṁ paṭicca -peyobbanaṁ paṭicca -pe jīvitaṁ paṭicca -pe- lābhaṁ paṭicca -pe- sakkāraṁ paṭicca -pe-garukāraṁ paṭicca -pe- purekkhāraṁ paṭicca -pe- parivāraṁ paṭicca -pebhogaṁ paṭicca -pe- vaṇṇaṁ paṭicca -pe- sutaṁ paṭicca -pe-paṭibhānaṁ paṭicca -pe-rattaññutaṁ paṭicca -pepinḍapātikattaṁ paṭicca -pe- anavaññattiṁ1 paṭicca-peiriyāpathaṁ paṭicca -peiddhiṁ paṭicca -pe- yasaṁ paṭicca -pe-sīlaṁ paṭicca -pejhānaṁ paṭicca -pe- sippaṁ paṭicca -peārohaṁ paṭicca -pe-pariṇāhaṁ paṭicca -pe- saṇṭhānaṁ paṭicca -pe- pāripūriṁ paṭicca mado majjanā majjitattaṁ māno maññā maññitattaṁ unnati unnāmo dhajo sampaggāho ketukamyatā cīttassa ayaṁ vuccati pāripūrimado.
849. tattha katamo mado: yo mado majjanā majjitattaṁ māno maññanā maññitattaṁ unnati unnāmo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati mado.

850. tattha katamo pamādo: kāyaduccarite vā vacīduccarite vā mano duccarite vā pañcasu vā kāmaguṇesu cittassa vossaggo vossaggānuppādānaṁ kusalānaṁ vā dhammānaṁ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā nikkhittachandatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṁ anadhiṭṭhānaṁ ananuyogo pamādo. yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṁ. ayaṁ vuccati pamādo.

1. anavaññātaṁ- sirimu, machasaṁ.

[bjt page 200] [\x 200/]

851. tattha katamo thambho: yo thambho thambhanā thambhitattaṁ kakkhaliyaṁ phārusiyaṁ ujucittatā amudutā, ayaṁ vuccati thambho.

852. tattha katamo sārambho: yo sārambho paṭisārambho sārambhanā paṭisārambhanā paṭisārambhitattaṁ, ayaṁ vuccati sārambho.

853. tattha katamā atricchatā: itarītaracivarapinḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi pañcahi vā kāmaguṇehi asantuṭṭhassa bhiyyokammyatā [pts page 351] [\q 351/]      yā evarūpā icchā icchāgataṁ1 atricchatā rāgo sārāgo anunayo anurodho vandi nandirāgo cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati atricchatā.

854. tattha katamā mahicchatā: itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārehi pañcahi vā kāmaguṇehi asantuṭṭhassa bhiyyokamyatā, yā evarūpā icchā icchāgataṁ mahicchatā rāgo sārāgo -pe- cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati mahicchatā.

855. tattha katamā pāpicchatā: idhekacco assaddho samāno saddhoti maṁ jano jānātuti icchati, dussīlo samāno sīlavāti maṁ jano jānātūti icchati, appassutosamāno bahussutoti maṁ jano jānātuti icchati, saṅgaṇikārāmo samāno pavicittoti maṁ jano jānātūti icchati, kusīto samāno āraddhaviriyoti maṁ jano jānātuti icchati, muṭṭhassati samāno upaṭṭhitasatīti maṁ jano jānātuti icchati, asamāhito samāno samāhitoti maṁ jano jānātuti icchati. duppañño samāno paññavāti maṁ jano jānātūti icchati. akhīṇāsavo samāno khīṇāsavoti maṁ jano jānātūti icchati. yi evarūpā icchā icchāgataṁ pāpicchatā rāgo sārāgo-pecittassa sārāgo, ayaṁ vuccati pāpicchatā.

856. ttha katamaṁ siṅgaṁ: yaṁ siṅgaṁ siṅgāratā caturatā2 cāturiyaṁ parikkhattatā pārikkhattiyaṁ, idaṁ vuccati siṅgaṁ.

857. tattha katamaṁ tintinaṁ: yaṁ tintinaṁ tintināyanā tintināyitattaṁ loluppaṁ loluppāyanā loluppayitattaṁ pucchañcikatā3 sādukamyatā4. idaṁ vuccati tintinaṁ.

858. tattha katamaṁ cāpayyaṁ: 5 cīvaramaṇḍanā pattamaṇḍanā senāsanamaṇḍanā imassa vā pūtikāyassa bāhirānaṁ vā parikkhārānaṁ maṇḍanā vibhūsanā kelāyanā parikelāyanā6 gedhikatā gedhikattaṁ capalatā cāpalyaṁ, idaṁ vuccati cāpalyaṁ.

1. icchāgatā- sirimu, machasaṁ 2. cāturatā-sirimu, machasaṁ. 3. pucchañjikatā-sirimu, machasaṁ. puñcikatā-syā. 4. sādhukamyatā-sirimu, machasaṁ, syā. 5. cāpallaṁ-si pīvi. 6. kelanā, parikelanā-sirimu, machasaṁ, syā.

[bjt page 202] [\x 202/]

859. tattha katamā asabhāgavutti: mātari vā pitari vā jeṭṭhe vā kaniṭṭhe vā bhātariācariyesu vā upajjhāye vā buddhe vā sāvakesu vā aññataraññataresu garuṭṭhānīyesu vippaṭikulagāhitā vipaccanikasātatā [pts page 352] [\q 352/]      anādariyaṁ anādaratā1 agāravatā appatissavatā, ayaṁ vuccati asabhāgavutti.

860. tattha katamā arati: pantesu vā senāsanesu aññataraññataresu vā adikusalesu dhammesu arati aratitā anabhirati anabhiramanā ukkanṭhitā paratassitā, ayaṁ vuccati arati.

861. tattha katamā tandi: yā tandi tandiyanā tandimanakatā ālasyaṁ ālasyāyanā ālasyāyitattaṁ, ayaṁ vuccati tandi.

862. tattha katamā vijambhikā: yā kāyassa jambhanā vijambhanā ānamanā vinamanā sannamanā panamanā vyādhiyakaṁ, ayaṁ vuccati vijambhikā.

863. tattha katamo bhattasammado: yā bhuttāvissa bhattamucchā bhattakilamatho bhattaparilāho kāyaduṭṭhullaṁ, ayaṁ vuccati bhattasammado.

864. tattha katamaṁ cetaso ca līnattaṁ: yā cittassa akallatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnaṁ līyanā līyitattaṁ thinaṁ thiyanā thiyitattaṁ cittassa, idaṁ vuccati cetaso ca līnattaṁ.

865. tattha katamā kuhanā: lābhasakkārasilokasannissitassa pāpicchassa iccāpakatassa paccayapaṭisedhanasaṅkhātena vā sāmantajappitena vā iriyāpathassa vā aṭṭhapanā2 ṭhapanā saṇṭhapanā bhākuṭitā bhākuṭiyaṁ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṁ, ayaṁ vuccati kuhanā.

866. tattha katamā lapanā: lābhasakkārasilokasannissitassa pāpicchassa icchāpakatassa yā paresaṁ ālapanā lapanā sallapanā ullapanā samullapanā unnahanā samunnahanā ukkācanāsamukkācanā anuppiyabhāṇitā3 cāṭukamyatā muggasuppyatā pāribhaṭṭatā, ayaṁ vuccati lapanā.

867. tathe katamā nemittikatā: lābhasakkārasilokasannissitassa pāpicchassa icchāpakatassa [pts page 353] [\q 353/]      yaṁ paresaṁ nimittaṁ nimittakammaṁ obhāso obhāsakammaṁ sāmantajappā parikathā, ayaṁ vuccati nemittikatā.

868. tattha katamā nippesikatā: lābhasakkārasilokasannissitassa pāpicchassa icchāpakatassa yā paresaṁ akkosanā vambhanā garahanā ukkhepanā samukkhepanā khipanā saṁkhipanā pāpanā sampāpanā avaṇṇāhārikā4 parapiṭṭhimaṁsikatā, ayaṁ vuccati nippesikatā.

1. anādariyatā-sirimu, machasaṁ. 2. āṭhapanā-sīmu. 3. anuppiyabhāsitā-sīpīvi. 4. avanṇahāriyā-sīpīvi.

[bjt page 204] [\x 204/]

869. tattha katamā lābhena labhaṁ nijigiṁsanatā: lābhasakkārasilokasannissito pāpiccho icchāpakato ito laddhaṁ āmisaṁ amutra harati, amutra vā laddhaṁ āmisaṁ idha āharati, yā evarūpā āmisena āmisassa eṭṭhi gaveṭṭhi pariyeṭṭhi esanā gavesanā pariyesanā, ayaṁ vuccati lābhena lābhaṁ nijigiṁsanatā.

870. tattha katamo seyyohamasmīti māno: idhekacco jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vāsippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vatthunā mānaṁ jappeti, yo evarūpo māno maññanā maññitattaṁ unnati unnāmodhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa ayaṁ vuccati seyyohamasmīti māno.

871. tattha katamo sadisohamasmīti mano: idhekacco jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭihānena vā aññataraññatarena vatthunā mānaṁ jappeti, yo evarūpo māno maññanā maññitattaṁ unnati unnāmodhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati sadiso'hamasmīti māno.

872. tattha katamo hīnohamasmīti māno: idhekacco jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatane vatthunā omānaṁ jappeti, yo evarūpo omāno omaññanā omaññitattaṁ hīḷanā ohīḷanā ohīḷitattaṁ attuññā attavaññā attaparibhavo, ayaṁ vuccati hīno'hamasmīti māno. [pts page 354] [\q 354/]

873. tattha katamo seyyassa seyyohamasmīti māno: idekacco seyyo hotijātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāyā vā dhanena vāajjhanena vā kammāyatananena vā sippāyatananena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vāpaṭibhānena vā aññataraññatarena vatthunā parehi seyyaṁ attānaṁ dahati. so taṁ nissāya mānāṁ jappeti, yo evarūpo māno maññanā maññitattaṁ unnati annāmo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati seyyassa seyye'hamasmīti māno.

874. tattha katamo seyyassa sadiso'hamasmīti māno: idhe kacco seyyo hoti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vatthunā parehi sadisaṁ attānaṁ dahati. so taṁ nissāya mānaja jappeti. yo evarūpo māno maññanā maññitattaṁ unnati unnāmo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati seyyassa sadiso'hamasmīti māno.
[bjt page 206] [\x 206/]

875. tattha katamo seyyassa hīno'hamasmīti māno: idhe kacco seyyo hoti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vatthunā parehi hīnaṁ attānaṁ dahati. so taṁ nissāya omānaṁ jappeti. yo evarūpo omāno omaññanā omaññitattaṁ hīḷanā ohīḷanā ohīḷitattaṁ attuññā attavaññā attaparibhavo, ayaṁ vuccati seyyassa hīno'hamasmīti māno.

876. tattha katamo sadisassa seyyo'hamasmīti māno: idhekacecā sadiso hoti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vatthunā parehi seyyaṁ attānaṁ dahati. so taṁ nissāya mānaṁ jappeti. yo evarūpo māno maññanā maññitattaṁ unnati unnāmo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati sadisassa seyye'hamasmīti māno.

877. tattha katamo sadisassa sadiso'hamasmīti māno: idhekacco sadiso hoti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vatthunā parehi sadisaṁ attānaṁ dahati. so taṁ nissāya mānaṁ jappeti. yo evarūpo māno maññanā maññitattaṁ unnati unnāmo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati sadisassa sadiso'hamasmīti māno.
878. tattha katamo sadisassa'hīnohamasmīti māno: idhekacco sadiso hoti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vatthunā parehi sadisaṁ attānaṁ dahati. so taṁ nissāya omānaṁ jappeti. yo evarūpo omāno omaññanā omaññitattaṁ hīḷanā ohīḷanā ohīḷitattaṁ attuññā attavaññā attaparibhavo, ayaṁ vuccati hīnassa seyyo'hamasmīti māno.

879. tattha katamo hīnassa seyye'hamasmīti māno: idhekacco hīno hoti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vatthunā parehi sadisaṁ attānaṁ dahati. so taṁ nissāya mānaṁ jappeti. yo evarūpo māno maññanā maññitattaṁ unnati unnāmo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati hīnassa seyyo'hamasmīti māno.
880. tattha katamo hīnassa sadiso'hamasmīti māno: idhekacco hīno hoti, jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vatthunā parehi sadisaṁ attānaṁ dahati. so taṁ nissāya mānaṁ jappeti. yo evarūpo māno maññanā maññitattaṁ unnati unnāmo [pts page 355] [\q 355/]      dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati hīnassa sadiso'hamasmīti māno.

[bjt page 208] [\x 208/]

881. tattha katamo hīnassa hīno'hamasmīti māno: idhekacco hīno hoti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vatthunā parehi sadisaṁ attānaṁ dahati. so taṁ nissāya omānaṁ jappeti. yo evarūpo omāno omaññanā omaññitattaṁ hīḷanā ohīḷanā ohīḷittaṁ attuññā attavaññā attaparibhavo, ayaṁ vuccati hīnassa hīno'hamasmīti māno.

882. tattha katamo māno: yo māno maññanā maññitattaṁ unnati unnāmo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati māno.

883. tattha katamo atimāno: idhekacco jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vatthunā parehi attānaṁ atimaññati. yo evarūpo māno maññanā maññitattaṁ unnati unnāmo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati atimāno.  seyyassa sadiso'hamasmīti māno.

884. tattha katamo mānātimāno: idhekacco jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vatthunā pubbakālaṁ parehi sadisaṁ attānaṁ dahati. aparakālaṁ attānaṁ seyyaṁ dahati. yo evarūpo māno maññanā maññitattaṁ unnati unnāmo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati mānātimāno.

885. tattha katamo omāno: idhekacco jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vatthunā omānaṁ jappeti. yo evarūpo omāno omaññanā omaññitattaṁ hīḷanā ohīḷanā ohīḷitattaṁ attuññā attavaññā attaparibhavo, ayaṁ vuccati omāno.

886. tattha katamo adhimāno: appatte pattasaññitā akate katasaññitā anadhigate adhigatasaññitā asacchikate sacchikatasaññitā, yo evarūpo māno maññānā maññitattaṁunnati unnāmo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati adhimāno. [pts page 356] [\q 356/]

887. tattha katamo asmimāno: rūpaṁ asmīti māno, asmiti chando, asmīti anusayo, vedanā -pe- saññā-pe- saṅkhārā -pe- viññāṇaṁ asmīti māno, asmiti chando, asmīti anusayo. yo evarūpo māno maññanā maññitattaṁ unnati unnāmo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati asmimāno.

888. tattha katamo micchāmāno: idhekacco pāpakena vā kammāyatanena pāpakenavā sippāyatanena pāpakena vā vijjāṭṭhānena pāpakena vā sutena pāpakena vā paṭibhānena pāpakena vā sīlena pāpakena vā vatena pāpakena vā sīlabbatena pāpikāya vā diṭṭhiyā aññataraññatarena vatthunā mānaṁ jappeti. yo evarūpo māno maññanā maññitattaṁ unnati unnāmo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, ayaṁ vuccati micchāmāno.

[bjt page 210] [\x 210/]

889. tattha katamo ñātivitakko: ñātake ārabbha gehasito takko vitakko micchāsaṅkappo, ayaṁ vuccati ñātivitakko.

890. tattha katamo janapadavitakko: janapadaṁ ārabbha gehasito takko vitakko micchāsaṅkappo, ayaṁ vuccati janapadavitakko.

891. tattha katamo amaravitakko: dukkarakāritā paṭisaṁyutto vā diṭṭhigatapaṭisaṁyutto vā gehasito takko vitakko micchā saṅkappo, ayaṁ vuccati amaravitakko.

892. tattha katamo parānuddayatāpaṭisaṁyutto vitakko: idhekacco gihīsaṁsaṭṭho viharati sahanandī sahasokī sukhītesu sukhīte dukkhitesu dukkhito uppannesu kicca karaṇayesu attanā vā yogaṁ āpajjati. yo tattha gehasito takko vitakko micchāsaṅkappo, ayaṁ vuccati parānuddayatāpaṭisaṁyutto vitakko.

893. tattha katamo lābhasakkārasilokapaṭisaṁyutto vitakko: lābhasakkārasilokaṁ ārabbha gehasito takko vitakko micchāsaṁkāppo, ayaṁ vuccati lābhasakkārasilokapaṭisaṁyutto vitakko.

894. tattha katamo anavaññattipaṭisaṁyutto vitakko: idhekacco jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vatthunā 'mā maṁ [pts page 357] [\q 357/]      pare' avajāniṁsū1ti. yo tattha gehasito takko vitakko micchāsaṅkappo, ayaṁ vuccati anavaññattipaṭisaṁyutto vitakko.
ekakaṁ.

895. tattha katamo kodho: yo kodho kujjhanā kujkditattaṁ doso dussanādussitattaṁ, 2 vyāpatti vyāpajjanā vyāpajjitattaṁ, virodho paṭivirodo caṇḍikkaṁ asuropo3 anattamanatā cittassa, ayaṁ vuccati kodho.

tattha katamo upanāho: pubbakālaṁ4 kodo aparakālaṁ5 upanāho. yo evarūpo upanāho upanayhanā upanayahitattaṁ. āṭhapanā, ṭhapanā saṇṭhapanā anusaṁsandanā anupubbabandhanā daḷhīkammaṁ kodhassa, ayaṁ vuccati upanāho.

1. vatthunā, maṁ-sirimu. 2. dūsanā dūsitattaṁ-syā. 3. assuropo-sirimu. 4. pubbakāle-sīpīvi. 5. aparakāle-sīpīvi.

[bjt page 212] [\x 212/]

896. tattha katamo makkho: yo makko makkhiyanā1 makkhīyitattaṁ niṭṭhuriyaṁ niṭṭhuriyakammaṁ, ayaṁ vuccati makkho.

tattha katamo paḷāso: yo paḷāso paḷāsāyanā paḷāsāhāro vivādaṭṭhānaṁ yugaggāho appaṭinissaggo, ayaṁ vuccati paḷāso.

897. tattha katamā issā: yā paralābhasakkāragarukāramānanavandanapujanāsu issā issāyanā issāyitattaṁ, usūyā usūyanā usūyitattaṁ, ayaṁ vuccati issā.

tattha katamaṁ macchariyaṁ: pañca macchariyāni: āvāsamacchariyaṁ kula macchariyaṁ lābhamacchariyaṁ vaṇṇamacchariyaṁ dhammamacchariyaṁ. yaṁ evarūpaṁ maccheraṁ maccharāyanā maccharāyitattaṁ vevicchaṁ kadariyaṁ kaṭukañcukatā aggahitattaṁ cittassa, idaṁ vucacti macchariyaṁ.

898. tattha katamā māyā: idhekacco kāyena duccaritaṁ caritvā vācāya duccaritaṁ caritvā manasā duccaritaṁ caritvā tassa paṭicchādana hetu pāpikaṁ icchaṁ panidahati, mā maṁ jaññāti icchati, [pts page 358] [\q 358/]      mā maṁ jaññāti saṁkappeti, mā maṁ jaññāti vācaṁ bhāsati, mā maṁ jaññāti kāyena parakkamati, yā evarūpā māyā māyāvitā accāsarā2 vañcanā nikati vikiraṇā pariharaṇā guhanā pariguhanā chādanā paṭicchādanā anuttānīkammaṁ anācikammaṁ vecchādanā pāpakiriyā, ayaṁ vuccati māyā.

tattha katamaṁ sāṭheyyaṁ: idhekacco saṭho hoti parisaṭho. yaṁ tattha saṭhaṁ saṭhatā sāṭheyyaṁ kakkhaḷatā kakkhaḷiyaṁ3 parikkhattatā pārikkhattiyaṁ, idaṁ vuccati sāṭheyyaṁ.

899. tattha katamā avijjā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -peavijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjā.

tattha katamā bhavataṇhā: yo bhavesu bhavacchando bhavarāgo bhavanandi bhavataṇhā bhavasneho bhavaparilāho bhavamucchā bhavajjhosānaṁ. ayaṁ vuccati bhavataṇhā.

900. tattha katamā bhavadiṭṭhi: bhavissati attā ca lokocāti yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -pe- vipariyesagāho4 ayaṁ vuccati bhavadiṭṭhi.

tattha katamā vibhavadiṭṭhi: na bhavissati attā ca loko cāti yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṁ-pe- vipariyesagāho, ayaṁ vuccati vibhavadiṭṭhi.

901. tattha katamā sassatadiṭṭhi: sassato attā ca loko cāti yā evarūpā diṭṭhidiṭṭhigataṁ -pe- vipariyesagāho, ayaṁ vuccati sassatadiṭṭhi.

1. makkhiyanā-sirimu-syā. makkhāyanā-machasaṁ. 2. accasarā-sīpīvi. 3. kakkaratā kakkariyaṁ-sirimu. machasaṁ. kakkharatā, kakkhariyaṁ-aṭṭhakathā 4. vipariyāsaggāho-machasaṁ.

[bjt page 214] [\x 214/]

tattha katamā ucchedadiṭṭhi: ucchijjissati attā ca loko cāti yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -pe- vipariyesagāho, ayaṁ vuccati ucchedadiṭṭhi.

902. tattha katamā antavādiṭṭhi: antavā attā ca loko cāti yā evarūpā diṭṭhidiṭṭhigataṁ -pe- vipariyesagāho, ayaṁ vuccati antavādiṭṭhi. [pts page 359] [\q 359/]

tattha katamā anantavādiṭṭhi: anantavā attā ca loko cāti yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -pe- vipariyesagāho, ayaṁ vuccati anantavādiṭṭhi.

903. tattha katamā pubbantānudiṭṭhi: pubbantaṁ ārabbha yā uppajjati diṭṭhi diṭṭhigataṁ -pe- vipariyesagāho, ayaṁ vuccati pubbantānudiṭṭhi.

tattha katamā aparantānudiṭṭhi: aparantaṁ āhabbha yā uppajjati diṭṭhi diṭṭhigataṁ -pe vipariyesagāho, ayaṁ vuccati aparantānudiṭṭhi.

904. ttha katamaṁ ahirikaṁ: yaṁ na hirīyati hirīyitabbena na hirīyati pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā, idaṁ vuccati ahirikaṁ.

tattha katamaṁ anottappaṁ: yā na ottappati ottappitabbena na ottappati pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā, idaṁ vuccati anottappaṁ.

905. tattha katamā dovacassatā: sahadhammike vuccamāno dovacassatā devacassāyaṁ dovacassiyaṁ dovacassatā vippaṭikūlagāhitā vipaccanikasātatā anādariyaṁ anādaratā agāravatā appatissavatā, ayaṁ vuccati dovacassatā.

tattha katamā pāpamittatā: ye te puggalā assaddhā dussīlā appassutā maccharino duppaññā yā tesaṁ sevanā nisevanā saṁsevanā bhajanā jaṁbhajanā bhatti sambhatti sampavaṅkatā, ayaṁ vucacti pāpamittatā.

906. tattha katamo anajjavo: yo anajjavo anajjavatā jimhatā vaṅkatā kuṭilatā, ayaṁ vuccati anajjavo.

tattha katamo amaddavo: yā amudutā amaddavatā kakkhaḷiyaṁ phārusiyaṁ kakkhaḷatā kaṭhinatā ujucittatā amudutā, ayaṁ vuccati amaddavo. [pts page 360] [\q 360/]

907. tattha katamā akkhanti: yā akkhanti akkhamanatā anadhivāsanatā caṇḍikkaṁ asuropo anattamanatā cittassa, ayaṁ vuccati akkhanti.

tattha katamaṁ asoraccaṁ: kāyiko vītikkamo vācasiko vītikkamo kāyika vācasikovītikkamo, idaṁ vuccati asoraccaṁ, sabbampi dussīlyaṁ asoraccaṁ.

[bjt page 216] [\x 216/]

908. tattha katamaṁ asākhalyaṁ, yā sā vācā aṇḍakā kakkasā parakaṭukā parābhisajjanīkodhasāmantā asamādhi saṁvattanikā tathā rupiṁ vācaṁ bhāsitā hoti. yātattha asaṇhavācatā asakhilavācatā pharusavācatā, idaṁ vucacti asākhalyaṁ.

tattha katamo apaṭisavthāro: dve paṭisanthārā āmisapaṭisanthāro ca dhammapaṭisavthāro ca idhekacco apaṭisanthārako hoti āmisapaṭisanthārena vā dhammapaṭisanthārena vā, ayaṁ vuccati apaṭisavthāro.

909. tattha katamā indriyesu aguttadvāratā: idhekacco cakkhunā rūpaṁ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. yatvādhikaraṇa menaṁ cakkhundriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁabhajjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavyeṁ, tassa saṁvarāya na paṭipajjati na rakkhati cakkhundri cakkhundriye na saṁvaraṁ āpajjati. sotena saddaṁ sutvā -pa- ghānena gandhaṁ ghāyitvā -pe- jivhāya rasaṁ sāyitvā -pe kāyena phoṭṭhabbaṁ phusitvā -pe- manasā dhammā viññāya nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṁ manindriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā avvāssaveyyuṁ. tassa saṁvarāya na paṭipajjati, na rakkhati manindriyaṁ manindriye na saṁvaraṁ āpajjati. yā imesaṁ channaṁ indriyānaṁ agutti agopanā anārakkho asaṁvaro, ayaṁ vuccati indriyesu aguttadvāratā.

tattha katamā bhojane amattaññutā: idhekacco appaṭisaṅkhā ayoniso āhāraṁ āhāreti, davāya madāya maṇḍanāya vibhusanāya. yā tattha asantuṭṭhitā amattaññutā appaṭisaṅkhā bhejane, ayaṁ vuccati bhojane amattaññutā.

910. tattha katamaṁ muṭṭhasaccaṁ: yā asati ananussati appaṭissati asaraṇatā adhāraṇatā pilāpanatā saṁmussanatā, 1 idaṁ vuccati muṭṭhasaccaṁ. [pts page 361] [\q 361/]

tattha katamaṁ asampajaññaṁ: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ-peavijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, idaṁ vuccati asampajaññaṁ.

911. tattha katamā sīlavipatti: yo kāyiko vitikkamo vācisiko vitikkamo kāyikavācasiko vītikkamo, ayaṁ vuccati sīlavipatti. sabbampi dussīlyaṁ sīlavipatti.

tattha katamā diṭṭhivipatti: nattha  dinnaṁ natthi yiṭṭhaṁ-pe- ye imañca lokaṁ parañca lokaṁ sayaṁ abiññā sacchikatvā pavedentīti yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -pe vipariyesagāho, ayaṁ vuccati diṭṭhivipatti sabbāpi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti.

912. tattha katamaṁ ajjhattasaṁyojanaṁ: pañcorambhāgiyāni saṁyojanāni ajjhattasaṁyojanaṁ. pañcuddhambhāgiyāni saṁyojanāni bahiddhāsaṁyojanaṁ.

dukaṁ.

1. pammossanatā- sīpīvi.

[bjt page 218. [\x 218/]     ]

913. tattha katamāni tīṇi akusalamūlāni: lobho doso moho

tattha katamo lobho: yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandi1 nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṁ gedho parigedho saṅgo paṅko ejā māyā janikā2 sañjananī sibbanī3 jālinī saritā visattikā suttaṁ4 visaṭā5 āyūhanī dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṁ vanato santhavo sneho6 apekkhā paṭibavdhu āsā āsiṁsanā āsiṁsitattaṁ rūpāsā saddāsā gavdhāsā rasāsā phoṭṭhabbāsā lābhāsā dhanāsā puttāsā jīvitāsā jappā abhijappā jappanā jappitattaṁ loluppaṁ loluppāyanā loluppāyitattaṁ pucchañcikatā7 sādukamyatā8 adhammarāgo visamalobho nikanti [pts page 362] [\q 362/]      nikāmanā paṭhthanā pihanā saṁpatthanā kāmatanhā bhavataṇhā vibhavataṇhā rūpatanhā arūpataṇhā nirodhataṇhā sdataṇhā gavdhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbatanhā dhammataṇhā ogho yogo gantho upādānaṁ āvaraṇaṁ nīvaranaṁ chadanaṁ bavdhanaṁ upakkileso anusayo pariyuṭṭhānaṁ latā vevicchaṁ dukkhamūlaṁ dukkhanidānaṁ dukkhappabhavo mārapāso mārabaḷisaṁ māravisayo tanhānadī tanhājālaṁ tanhāgaddulaṁ taṇhāsamuddo abhijjhā lobho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati lobho.

tattha katamo doso: anatthaṁ me acarīti āghāto jāyati, anatthaṁ me caratīti āghāto jāyati, anatthaṁ me carissatīti āghāto jāyati, piyassa me manāpassa anatthaṁ cari anatthaṁ carati anatthaṁ carissatīti āghāto jāyati, appiyassa me amanāpassa atthaṁ acari atthaṁ carati atthaṁ carissatīti āghāto jāyati, aṭṭhāne vā pana āghāto jāyati, yo evarūpo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṁ paṭavirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṁ doso dussanā dussitattaṁ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṁ virodho paṭivirodho canḍikkaṁ asuropo9 anattamanatā cittassa, ayaṁ vucacti doso.

tattha katamo moho: dukkhe aññāṇaṁ dukkhasamudaye aññāṇaṁ, dukkhanirodhe aññāṇaṁ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṁ, pubbante aññāṇaṁ, aparante aññāṇaṁ, pubbantāparante aññāṇaṁ, idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṁ. yaṁ evarūpaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ-peavijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati moho. imāni tīṇi akusalamūlāni.

1. nandī-machasaṁ. 2. janiyā-sirimu, sīpīvi. 3. sabbini-sirimu, syā, machasaṁ. 4. sotaṁ-sirimu, machasaṁ. 5. visadā-sirimu. 6. sineho-machasaṁ, syā. 7. pucchañjikatā-sirimu, machasaṁ puñcikatāsīpīvi, syā. 8. sādhukamyatyā-sirimu, syā, machasaṁ. 9. assuropo-sirimu.

[bjt page 220] [\x 220/]

914. tattha katame tayo akusalavitakkā: kāmavitakko vyāpādavitakko vihiṁsāvitakko. tattha katamo kāmavitakko: [pts page 363] [\q 363/]

ttha katamo vyāpāda vitakko: vyāpādapaṭisaṁyutto takko vitakko -pemicchāsaṅkappo, ayaṁ vuccati vyāpādavitakko.

tattha katamo vihiṁsāvitakko: vihiṁsāpaṭisaṁyutto takko vitakko -pemicchāsaṅkappo, ayaṁ vuccati vihiṁsāvitakko. ime tayo akusalavitakkā.

915. tattha katamā tisso akusalasaññā: kāmasaññā vyāpādasaññā vihiṁsāsaññā. tattha katamā kāmasaññā: kāmapaṭisaṁyuttā saññā sañjānanā sañjānitattaṁ, ayaṁ vuccati kāmasaññā.

sattha katamā vyāpādasaññā: vayāpādapaṭisaṁyuttā saññā sañjānanā sañjānitattaṁ, ayaṁ vuccati vyāpādasaññā.

tattha katamā vihiṁsāsaññā: vihiṁsāpaṭisaṁyuttā saññā sañjānanā sañjānitattaṁ. ayaṁ vuccati vihiṁsā saññā. imā tisso akusalasaññā.

916. tattha katamā tisso akusaladhātuyo: kāmadhātu, vyāpādadhātu, vihiṁsādhātu. tattha katamā kāmadhātu: kāmavitakko kāmadhātu vyāpādavitakko vyāpādadhātu vihiṁsāvitakko vihiṁsādhātu.

tattha katamo kāmavitako: kāmapaṭisaṁyutto takko vitakko -pe- vicchāsaṅkappo, ayaṁ vuccati kāmavitakko.

tattha katamo vyāpāda vitakko: vyāpadāpaṭisaṁyutto takko vitakko -pemicchāsaṅkappo, ayaṁ vuccati vayāpādavitakko.

tattha katamo vihiṁsā vitakko: vihiṁsāpaṭisaṁyutto takko vitakko -pemicchajasaṅkappo, ayaṁ vuccati vihiṁsā vitakko. imā tisso akusaladhātuyo.

917. tattha katamāni tīṇi duccaritāni: kāyaduccaritaṁ vacīduccaritaṁ manoduccaritaṁ. tatthakatamaṁ kāyaduccaritaṁ: pānātipāto adinnādānaṁ kāmesu micchācāro, idaṁ vuccati kāyaduccaritaṁ.

tattha katamaṁ vacīduccaritaṁ: musāvādo pisuṇāvācā pharusāvācā samphappalāpo, idaṁvuccati vacīduccaritaṁ:

tattha katamaṁ manoduccaritaṁ: [pts page 364] [\q 364/]      abhijjhā vayāpādo micchādiṭṭhi, idaṁ vuccati manoduccaritaṁ.

tattha katamaṁ kāyaduccaritaṁ: akusalaṁ kāyakammaṁ kāyadaccaritaṁ, akusalaṁ vacīkammaṁ vacīduccaritaṁ, akusalaṁ manokammaṁ manoduccaritaṁ. tattha katamaṁ akusalaṁ kāyakammaṁ: akusalā kāya sañcetanā akusalaṁ kāyakammaṁ, akusalā vacīsañcetanā akusalaṁvacīkammaṁ, akusalā manosañcetanā akusalaṁ manokammaṁ. imāni tīṇi duccaritāni.

[bjt page 222] [\x 222/]

918. tattha katame tayo āsavā: kāmāsavo bhavāsavo avijjāsavo. tattha katamo kāmāsavo: yo kāmesu kāmacchando -pe- kāmajjhosānaṁ, ayaṁ vuccati kāmāsavo.

tattha katamo bhāvāsavo: yo bhavesu bhavacchavdo -pebhavajjhosānaṁ, ayaṁ vuccati bhavāsavo.

tattha katamo avijjāsavo: dukhe aññāṇaṁ -pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjāsavo. ime tayo āsavā.

919. tattha katamāni tīṇi saṁyojanāni: sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbataparāmāso. tattha katamā sakkāyadiṭṭhi: idha assutavā puthujjano ariyānaṁ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṁ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṁ attato samanupassati rūpavantaṁ vā attānaṁ attanivā rūpaṁ rūpasmiṁ vā attānaṁ, vedanaṁ -pesaññaṁ -pe- saṅkhāre -peviññāṇaṁ attato samanupassati viññāṇavantaṁ vā attānaṁ attani vā viññāṇaṁ viññāṇasmiṁ vā attānaṁ. yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -pe- vipariyesagāho, ayaṁvuccati sakkāyadiṭṭhi.

tattha katamā vicikicchā: satthari kaṅkhati vicikicchati, dhamme kaṅkhati vicikicchati, saṅghe kaṅghativa vicikicchati, sikkhāya kaṅkhati vicikicchati, pubbante saṅkhati vicikicchati, aparante kaṅkhati vicikicchati, pubbantāparante kaṅkhati vichikicchati, [pts page 365] [\q 365/]      idappaccayatā paṭicca samuppannesu dhammesu kaṅkhati vicikicchati. yā evarūpā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṁ thambhitattaṁ1 cittassa manovileko, ayaṁ vuccati vicikicchā.

tattha katamo sīlabbataparāmāso: ito bahiddhā samaṇabrāhmaṇānaṁ sīlena suddi vatnesuddhi sīlabbatena suddhīti yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -pe- vipariyesagāho, ayaṁ vuccati sīlabbataparāmāso imāni taṇi saṁyojanāni.

920. tattha katamā tisso taṇhā: kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā. tattha katamā bhavataṇhā: bhavadiṭṭhisahagato rāgo sārāgo cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati bhavataṇhā.

tattha katamā vibhavataṇhā: ucchedadiṭṭhi sahagato rāgo sārāgo cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati vibhavataṇhā. avasesā taṇhā kāmatanhā.

tattha katamā kāmataṇhā: kāmadhātu paṭisaṁyutto rāgo sārāgo, -pe- cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati kāmataṇhā. rūpadhātu arūpadhātu paṭisaṁyutto rāgo sārāgo -pecittassa sārāgo, ayaṁ vuccati vibhavataṇhā. imā tisso taṇhā.

1. chamhitattaṁ-sirimu.

[bjt page 224] [\x 224/]

921. tattha katamā aparāpi tisso taṇhā: kāmataṇhā rūpataṇhā arūpataṇhā. tattha katamā kāmatanhā: kāmadhātu paṭisaṁyutto rāgo sārāgo-pe- cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati kāmataṇhā. [pts page 366] [\q 366/]

tattha katamā rupataṇhā: rūpadhātupaṭisaṁyutto rāgo sārāgo -pe- cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati arūpataṇhā. imā tisso taṇhā.

922. tattha katamā aparāpi tisso taṇhā: rūpataṇhā arūpataṇhā nirodhataṇhā. tattha katamā rūpataṇhā: rupadhātupaṭisaṁyutto rāgo sārāgo -pe- cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati rūpataṇhā.

tattha katamā arūpataṇhā: arūpadhātupaṭisaṁyutto rāgo sārāgo -pe- cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati arūpataṇhā.

tattha katamā nirodhataṇhā: ucchedadiṭṭhi sahagato rāgo sārāgo-pe- cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati nirodhataṇhā. imā tisso taṇhā.

923. tattha katamā tisso esāna: kāmesanā bhavesanā brahmacariyesanā. tattha katamā kāmesanā: yo kāmesu kāmacchando -pe- kāmajjhosānaṁ, ayaṁ vuccati kāmesanā.

tattha katamā bhavesanā: yo bhavesu bhavacchavdo -pebhavajjhosānaṁ, ayaṁ vuccati bhavesanā.

tattha katamā brahmacariyesanā: sassato lokoti vā asassato lokoti vā -pe-neva hoti. na na hoti tathāgato parammaranāti vā yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -pe vipariyesagāho, ayaṁ vuccati brahmacariyesanā.

tattha katamā kāmesanā: kāmabhavo, tadekaṭṭhaṁ akusalaṁ kāya kammaṁ vacikammaṁ manokammaṁ, ayaṁ vuccati kāmesanā.

tattha katamā bhavesanā: bhavarāgo tadekaṭṭhaṁ akusalaṁ kāyakammaṁ vacīkammaṁ manokammaṁ, ayaṁ vuccati bhavesanā.

tattha katamā [pts page 367] [\q 367/]
brahmacariyesanā: antaggāhikādiṭṭhi tadekaṭṭhaṁ akusalaṁ kāyakammaṁ vacīkammaṁmanokammaṁ, ayaṁ vuccati brahmacariyesanā. imā tisse esanā.

924. tassa katamā tisso vidhā: 'soyyohamasmī'tividhā. 'sadiso hamasmī'ti vidhā'hīnohamasmī'ti vidhā. imā tisso vidhā.

325. tattha katamāni tīṇī bhayāni: jātibhayaṁ jarābhayaṁ maraṇabhayaṁ. tattha katamaṁ jātibhayaṁ: jitiṁ paṭicca bhaṁ bhayānakaṁ chamhitattaṁ lomahaṁso cetaso utrāso, idaṁ vuccati jātibhayaṁ.

[bjt page 226. [\x 226/]     ]

tattha katamaṁ jarābhayaṁ: jaraṁ paṭicca bhayaṁ bhayānakaṁ chamhitattaṁ lomahaṁso cetaso utrāso, idaṁ vuccati jarābhayaṁ.

tattha katamaṁ maraṇabhayaṁ: maraṇaṁ paṭicca bhayaṁ bhayānakaṁ chambhitattaṁ lomahaṁso cetaso utrāso, idaṁ vuccati maraṇabhayaṁ. imāni tīṇi bhayāni.

926. tattha katamāni tīṇi tamāni: atītaṁvā addhānaṁ ārabbha kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasadati, anāgataṁ vā addhānaṁ ārabbha kaṅkhata vicikicchati nādhimuccati nasampasīdati, etarahi vā paccuppannaṁ addhānaṁ ārabbha kaṅkhati vicikicchati nādhimucchati na sampasīdati. imāni tīṇi tamāni.

927. tattha katamāni tīṇi titthāyatanāni: idhekacco samano vā brāhmano vā evaṁvādi hoti evaṁdiṭṭhi 'yaṁ kiñcāyaṁ purisaṁ puggalo paṭisaṁvedeti sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkhamasukaṁ vā sabbantaṁ pubbekatahetu'ti.

idha panekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṁvādi hoti evaṁdiṭṭhi. ' yaṁ kiñcāyaṁ purisapuggalo paṭisaṁvedeti sukaṁ vā dukkhaṁ vā adukkhamasukhaṁ vā sabbantaṁ issaranimaṁmāṇahotra'ta.

idha panekacco samano vā brāhmano vā evaṁvādi hoti evaṁdiṭṭhi 'yaṁ kiñcāyaṁ purisapuggalo paṭisaṁvedeti [pts page 368] [\q 368/]      sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkhamasukhaṁ vi sabbantaṁ ahotuappaccayā'ti. imāni tīṇi titthāyatanāni.

928. tattha katame tayo kiñcanā: rāgo kiñcanaṁ doso kiñcanaṁ moho kañcanaṁ. imo tayo kiñcanā.

929. tattha katamāni tīṇi aṅganāni: rāgo aṅgaṇaṁ doso aṅgaṇaṁ moho aṅgaṇaṁ. imāni tīṇi aṅgaṇāni.

930. tattha katamāni tīṇi malāni: rāgo malaṁ doso malaṁ moho malaṁ. imānitīni malāni.

931. tattha katamāni tīṇi visamāni: rāgo visamaṁ doso visamaṁ mohe visamaṁ, imāni tīṇi visamāni.

932. tattha katamāni aparānipi taṇa visamāni: kāyamisamaṁ vacīvisamaṁ manovisamaṁ. imānitīṇi visamāni.

933. tattha katamo tayo aggī: rāgaggi dosaggi mohaggi, ime tayo aggī.

934. tattha katamo tayo kasāvā: rāgakasāvo dosakasāvo mohakasāvo imo tayo kasāvā.

935. tattha katame aparepi tayo kasāvā: kāyakasāvo vacikasāvo mano kasāvo. imo tayo kasāvā.

[bjt page 228] [\x 228/]

936. tattha katamā assādadiṭṭhi: idhekacco samano vā brāhmaṇo vā evaṁvādi hoti evaṁdiṭṭhi 'natthi kāmesu doso'ti. so kāmesu pātavyataṁ āpajjati. ayaṁvuccati assādadiṭṭhi.

tattha katamā attānudiṭṭhi, idha assutavā puthujjano ariyānaṁ adssāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṁ adassāvī sappurisadambmassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṁ attato samanupassati rūpavantaṁ vā attānaṁ attani vārūpaṁ rūpasmiṁ vā attānaṁ. vedanā -pe- saññaṁ -pe- saṅkhāre -pe viññāṇaṁ attato samanupassati viññāṇavantaṁ vā attānaṁ attani vā viññāṇaṁ viññāṇasmiṁ vā attānaṁ, yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -pe- vipariyesagāho, ayaṁvuccati attānudiṭṭhi. [pts page 369] [\q 369/]

tattha katamā micchādiṭṭhi: natthi dinnaṁ natthi yiṭṭhaṁ-pe- ye imañca lokaṁ parañca lokaṁ sayaṁ abhiññā sacchikatvā pavedentīti. ya evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -peviriyesagāho, 1 ayaṁ vuccati micchādiṭṭhi. sassatadiṭṭhi assādadiṭṭhi, sakkāyadiṭṭhi attānudiṭṭhi, uccheda diṭṭhi micchādiṭṭhi.

937. tattha katamā arati: pattesu vā senāsanesu aññataraññataresu vā adhikulesu dhammesu arati aratitā2 anabhirati anabiramaṇā ukkaṇṭhitā paritassitā3, ayaṁ vucacti arati.

tattha katamā vihesā: idhekacco pāninā vā leḍḍunā vā danḍena vā satthena vā rajjuyā vā aññataraññatarena satte viheṭheti, yā evarūpā heṭhanā viheṭhanā hiṁsanāvihiṁsanā rosanā virosanā parūpaghāto, ayaṁ vuccati vihesā.

tattha katamā adhammacariyā: kāye adhammacariyā visamacariyā vācāya adhammacariyā visamacariyā manasā adhammacariyā visamacariyā, ayaṁ vuccati adhammacariyā.

938. tattha katamā dovacassatā: sahadhammike vuccamāne dovacassāyaṁ devacassiyaṁ devacassatā vippaṭikulagāhitā vipaccanikasātatā anādariyaṁ anādaratā agāravatā appatissavatā, ayaṁ vucacti dovacassatā.

tattha katamā pāpamittatā: ye te puggalā assaddhā dussīlā appassutā maccharino duppaññā. yā tesaṁ sevanā nivesanā saṁsecanā bhajanā saṁbhajanā bhatti sambhatti taṁ sampavaṅkatā, ayaṁ vucacti pāpamittatā.

tattha katamā nānattasaññā: kāmasaññā vyāpādasaññā vihiṁsā saññā, ayaṁ vuccati nānattasaññā. sabbāpi akusalasaññā nānattasaññā.

1. vipariyāsaggāho-machasaṁ vipariyesaggāho-syā. 2. aratikā -sirimu. sīpīvi, syā. 3. paritassikā-sirimu, sipīvi, syā.

[bjt page 230] [\x 230/]

939. tata katamaṁ uddhaccaṁ: yaṁ cittassa uddhaccaṁ avupasamo cetaso vikkhepo bhantattaṁ cittassa, idaṁ vuccati uddhccaṁ.

tattha katamaṁ kosajjaṁ: kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite [pts page 370] [\q 370/]      vā pañcasu vā kāmaguṇesu cittassa vossaggo vossaggānuppadānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā nikkhittachandatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṁ anadhiṭṭhānaṁ ananuyogo pamādo, idaṁ vuccati kosajjaṁ.

tattha katamaṁ pamādo: kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite vā pañcasu vā kāmaguṇesu cittassa vossaggo vossaggānuppadānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā nikkhittachandatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṁ anadhiṭṭhānaṁ ananuyogo pamādo, yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṁ, ayaṁ vuccati pamādo.

940. tattha katamā asantuṭṭhitā: itarītaracīvarapinḍapāta senāsanagilānapaccayabhesajjaparikkārehi pañcahi vā kāmaguṇehi asantuṭṭhassa bhiyyokamyatā. yā evarūpā icchā icchāgataṁ asantuṭṭhitā rāgo sārāgo -pe-cittassa sārāgo, ayaṁ vuccati asantuṭṭhitā.

tattha katamā asampajaññatā: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ -peavijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati asampajaññatā.

tattha katamā mahicchatā: itarītaracīvarapinḍapātasenāsana gilānapaccayabhesajjaparikkhārehi pañcahi vā kāmaguṇehi asantuṭṭhassa bhiyyokamyatā. yā evarūpā iccā icchāgataṁ mahicchatā rāgo sārāgo -pe- cittassa sārāgo, ayaṁ vucacti mahicchatā.

941. tattha katamaṁ ahirikaṁ: yaṁ na hirīyati hirīyitabbena na hirīyati pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā, idaṁ vuccati ahirikaṁ.

tattha katamaṁ anottappaṁ: yaṁ na ottappati ottappitabbena na ottappati pāpakānaṁ akusalānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā, idaṁ vuccati anottappaṁ.

tattha katamoṁ pamādo: kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite vā pañcasu vā kāmaguṇesu cittassa vossaggo vossaggānuppadānaṁ [pts page 371] [\q 371/]      kusalānaṁ dhammānaṁ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā nikkhittachandatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṁ anadhiṭṭhānaṁ ananuyogo pamādo, yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṁ. idaṁ vuccati pamādo.

[bjt page 232] [\x 232/]

942. tattha katamaṁ anādariyaṁ: yaṁ anādariyaṁ anādaratā agāravatā appatissavatā anaddā anaddāyanā anaddāyitattaṁ asīlyaṁ acittīkāro, idaṁ vuccati anādariyaṁ.

tattha katamā dovacassatā: sahadhammiko vuccamāno dovacassāyaṁ dovacassiyaṁ dovacassatā vippaṭikulagāhitā vipaccanikasātatā1 anādariyaṁ anādaratā agāravatā appatissavatā, ayaṁ vuccati dovacassatā.

tattha katamā pāpamittatā: ye te puggalā assaddhā dussīlā appassutā maccharino duppaññā. yā tesaṁ sevanā nisevanā saṁsevanā paṭisevanā bhajanā saṁbhajanā bhatti saṁbhatti taṁ sampavaṅkatā, ayaṁ vuccati pāpamittatā.

943. tattha katamaṁ assaddhiyaṁ: idhekacco assaddho hoti. na saddahati buddhaṁ vādhammaṁ vā saṁghaṁ vā. yaṁ evarūpaṁ assaddhiyaṁ asaddahanā anosappanā anabhippasādo, idaṁ vuccati assaddhiyaṁ.

tattha katamā avadaññutā: pañcamacchariyāni: āvāsamacchariyaṁ kulamacchariyaṁ lābhamcchariyaṁ vaṇṇamacchariyaṁ dhammamacchariyaṁ. yaṁ evarūpaṁ maccheraṁ maccharāyanā maccharāyitattaṁ vevicchaṁ kadariyaṁ kaṭukañcukatā aggahitattaṁ cittassa, ayaṁ vuccati avadaññutā.

tattha katamaṁ kosajjaṁ: kāyaduccarite vā vaciduccarite vā manoduccarite vā. pañcasuvā kāmaguṇesu cittassa vossaggo vossaggānuppadānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā [pts page 372] [\q 372/]      nikkhittachavdatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṁ anadiṭṭhānaṁ ananuyogo pamādo, idaṁ vuccati kosajjaṁ.

944. tattha katamaṁ uddhaccaṁ: yaṁ cittassa uddhaccaṁ avupasamo cetaso vikkhepobhantattaṁ cittassa, idaṁ vuccati uddhaccaṁ.

tattha katamo asaṁvaro: idhekacco cakkhunā rūpaṁ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. yatthādikaraṇamenaṁ cakkhundriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ, tassa saṁvarāya na paṭipajjati na rakkhiti cakkhundriyaṁ cakkhundriye na saṁvaraṁ āpajjati, sotena saddaṁ sutvā -pe ghānena gavdhaṁ ghāyitvā -pe- jivhāya rasaṁ sāyitvā-pe- kāyena phoṭṭhabbaṁ phusitvā -pemanasā dhammaṁ viññāya nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī, yatvādikaraṇamenaṁ manindriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā avvāssaveyyuṁ, tassasaṁvarāya na paṭipajjati na rakkhati manindriyaṁ manindriye na saṁvaraṁ āpajjati, ayaṁ vuccati asaṁvaro.

tattha katamaṁ dussīlyaṁ: kāyiko vītikkamo vācasiko vītikkamo kāyikavācasiko vītikkamo, idaṁ vuccati dussīlyaṁ.

1. vippaccanikasātatā-sīmu.

[bjt page 234] [\x 234/]

945. tattha katamā ariyānaṁ adassanakamyatā: tattha katame ariyā: ariyā vuccanti buddhā ca buddhasāvakā ca, yā imesaṁ ariyānaṁ adassanakamyatā adaṭṭhukamyatā asametukamyatā asamāgantukamyatā, ayaṁ vuccati ariyānaṁ adassanakamyatā.

tathe katamā saddhammaṁ asotukamyatā: tattha katamo sadadhammo: cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, ayaṁ vuccati saddhammo. yā imassa saddhammassa asotukamyatā asavanakamyatā anuggahetukamyatā adhāretukamyatā, ayaṁ vuccati saddhammaṁ asotukamyatā.

tattha katamā upārambhacittatā: [pts page 373] [\q 373/]      tattha katamo upārambho: yo upārambho anupārambho upārambhanā anupārambhanā anupārambhitattaṁ uññā avaññā paribhavo ravdhagavesitā. ayaṁ vuccati upārambha cittatā.

946. tattha katamaṁ muṭṭhasaccaṁ: yā asati ananussati appaṭissati asaraṇatā adhāraṇatā pilāpanatā pammussanatā, idaṁ vuccati muṭṭhasaccaṁ.

tattha katamaṁ asampajaññaṁ: yaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ-peavijjālaṅgī meho akusalamūlaṁ, idaṁ vuccati asampajaññaṁ.

tattha katamo cetaso vikkhepo: yaṁ cittassa uddhaccaṁ avupasamo cetaso vikkhepo bhantattaṁ cittassa, ayaṁ vuccati cetaso vikkhepo

947. tattha katamo ayoniso manasikāro: anicce niccanti ayoniso manasikāro, dukkhe sukhanti ayoniso manasikāro. anattani attāti ayoniso manasikāro, asubhe subhanti ayoniso manasikāro, saccavippaṭikūlena vā cittassa āvaṭṭanā anvāvaṭṭana1 ābhogo samannāhāro manasikāro, ayaṁ vuccati ayoniso manasikāro.

tattha katamā kumamggasevanā: tattha katamo kummaggo: micchā diṭṭhi micchāsaṅkappo miccāvācā micchākammanto micchāājivo micchā vāyāmo miccāsati miccāsamādhi, ayaṁ vuccati kummaggo. yā imassa kummaggassa sevanā nisevanā saṁsevanā bhajanā jaṁbhajanā bhatti samhatti taṁ sampavaṅkatā, ayaṁ vuccati kummaggasevanā.

tattha katamaṁ cetaso ca līnattaṁ: yā cittassa akalyatā akammaññatā olīyanā sallīyanālīnaṁ līyanā līyitattaṁ thinaṁ thiyanā līyitattaṁ thinaṁ thiyanā thiyitattaṁ cittassa, idaṁ vuccati cetaso ca līnattaṁ.

tikaṁ.

1. anāvaṭṭanā- sirimu. machasaṁ. āvajjanā, anāvajjanāsyā.

[bjt page 236] [\x 236/]

948. tattha katame cattāro āsavā: kāmāsavo bhāvāsavo diṭṭhāsavo avijjāsavo, tattha katamo kāmāsavo: [pts page 374] [\q 374/]      yo kāmesu kāmacchande kāmarāgo kāmanandi kāmataṇhā kāmasneho kāma parilāhā kāmamucchā kāmajjhosānaṁ, ayaṁ vuccati kāmāsavo.

tattha katamo bhavāsavo: yo bhavesu bhavacchavdo -pebhavajjhosānaṁ, ayaṁ vuccati bhavāsavo.

tattha katamo diṭṭāsavo: sassato lokoti vā asassato lokoti vā antavālokoti vā anantavā lokoti vā taṁ jīvaṁ taṁ sarīranti vā aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīranti vā. hoti tathāgato parammaranāti vā. na hoti tathāgato parammaraṇāti vā. hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇāti vā neva hoti na nahoti tathāgato parammaraṇāti vā yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -pe vipariyesagāho, ayaṁ vuccati diṭṭhāsavo. sabbāpi micchādiṭṭhi diṭṭhāsavo.

tattha katamo avijjāsavo: dukkhe aññāṇaṁ dukkhasamudaye aññāṇaṁ dukkhanirodhe aññāṇaṁ dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṁ pubbante aññāṇaṁ aparante aññāṇaṁ pubantāparante aññāṇaṁ idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṁ, yaṁ evarūpaṁ aññāṇaṁ adassanaṁ-pe- avijjālaṅgī moho akusalamūlaṁ, ayaṁ vuccati avijjāsavo. ime cattāro āsavā.

949. tattha katame cattāro gavthā [pts page half [\q /]      page missing]
-pe- cattāro oghā -pecattāro yogā -pe- cattāri upādānāni: kāmūpādānaṁ diṭṭhupādānaṁ sīlabbatupādānaṁ attavādūpādānaṁ. tattha katamaṁ kāmūpādānaṁ: yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo nāmanandi kāmatanhā kāmasneho kāmaparilāho kāmamucchā kāmajjhosānaṁ, idaṁ vuccati kāmūpādānaṁ.

tattha katamaṁ diṭṭhūpādānaṁ: natthi dinnaṁ natthi yiṭṭhaṁ -pe- ye imañca lokaṁ parañca lokaṁ sayaṁ abhiññā sacchikatvā pavedentīti yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṁ-pe vipariyesagāho, idaṁ vuccati diṭṭhupādānaṁ. ṭhapetvā sīlabbatupādānañca attavādūpādānañca sabbāpi micchādiṭṭhi diṭṭhupādānaṁ.

tattha katamaṁ sīlabbatūpādānaṁ: ito bahiddhā samaṇabrāhmaṇānaṁ sīlena suddhi vatena suddhi sīlabbatena suddhiti yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -pe- vipariyesagāho, idaṁ vuccati sīlabbatūpādānaṁ.

tattha katamaṁ attavādupādānaṁ: idha assutavā puthujjano ariyānaṁ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṁ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṁ attato samanupassati rūpavantaṁ vā attānaṁ attani vārūpaṁ rūpasmiṁ vā attānaṁ, vedanaṁ -pe- saññaṁ -pesaṅkāre-peviññāṇaṁ attato samanupassati. viññāṇavantaṁ vā attānaṁ attani vā viññāṇaṁ. viññāṇasmiṁ vā attānaṁ, yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṁ -pe- vipariyesagāho, idaṁ vuccati attavādūpādānaṁ. imānī cattāri upādānāni.

[bjt page 238] [\x 238/]

950. tattha katame cattāro taṇhuppādā: cīvarahetu vā bhikkhuno tanhā uppajjamānā uppajjati, piṇḍapātahetu vā bhikkhuno tanhā uppajjamānā uppajjati, senāsanahetu vā bhikkhuno tanhā uppajjamānā uppajjati, iti bhavābhava hetu vā bhikkhuno tanhā uppajjamānā uppajjati, ime cattāro taṇhuppādā.

951. tattha katamāni cattāri agatigamanāni: [pts page 376] [\q 376/]      chandāgatiṁ gacchati dosāgatiṁ gacchati. mo hāgatiṁ bhayāgatiṁ gacchati. yā evarūpā agatigamānā chandagamanā vaggagamanā vārigamanā, imāni cattāri agatigamanāni.

952. tattha katamo cttāro vipariyesā1: anicce niccanti saññā vipariyeso cittavipariyeso diṭṭhivipariyeso, dukkhe sukhanti saññā vipariyeso cittavipariyeso diṭṭhivipariyeso, anattani attāti saññāvipariyeso cittavipariyeso diṭṭhivipariyeso, asubhe subhanti saññāvipariyeso cittavipariyeso diṭṭhivipariyeso. ime cattāro vipariyesā.

953. tattha katamo cattāro anariyavohārā: adiṭṭhe diṭṭhavāditā assute sutavāditā amuto mutavāditā aviññāte viññātavāditā. ime cattāro anariyavohārā.

954. tattha katamo aparepi cattāro anariyavohārā: diṭṭhe adiṭṭhavāditā sute assutavāditā mute amutavāditā viññāte aviññātavāditā. ime cattāro anariyavohārā.

955. tattha katamāni cattāri duccaritāni: pāṇātipāto adinnādānaṁ kāmesu micchācāro musāvādo, imāni cattāri duccaritāni.

956. tattha katamāni aparānipi cattāri duccaritāni: musāvādo pisunāvācā pharusāvācā samphappalāpe, imāni cattāri duccaritāni.

957. tattha katamāni cattāri bhayāni: jātibhayaṁ jarābhayaṁ vyādhibhayaṁ maraṇabhayaṁ, imāni cattāri bhayāni.

958. tattha katamāni aparāni cattāri bhayāni: rājabhayaṁ cora bhayaṁ aggibhayaṁ udakabhayaṁ, imāni cattāri bhayāni.

959. tattha katamāni aparānipi cattāri bhayāni: ūmibhayaṁ, kumabhīlabhayaṁ, āvaṭṭabhayaṁ, susukābhayaṁ, imāni cattāri bhayāni.

960. tattha katamāni aparānipi cattāri bhayāni: attānuvādabhayaṁ. parānuvādābhayaṁ daṇḍabhayaṁ duggatibhayaṁ, imāni cattāri bhayāni.

1. viriyāsā-machasaṁ.

[bjt page 240] [\x 240/]

961. tattha katamā catasso diṭṭhiyo: sayaṁ kataṁ sukhadukkhanti saccato thetato diṭṭhiuppajjati. paraṁ kataṁ sukhadukkhanti saccato thetato [pts page 377] [\q 377/]      diṭṭhi uppajjati. sayaṁ katañca paraṁ katañca sukhadukkhanti saccato thetato diṭṭhi uppajjati. asayaṁkāraṁ aparaṁkāraṁ adhiccasamuppannaṁ sukhadukkhanti saccato thetato diṭṭhi uppajjati. imā catasso diṭṭhiyo

catukkaṁ.

962. tattha katamāni pañcorambhāgiyāni saññojanāni: sakkāya diṭṭhi vicikicchā sīlabbataparāmāso kāmacchando vyāpādo, imāni pañcorambhāgiyāni saññojanāni.

963. tattha katamāni pañcuddhambhāgiyāni saññojanāni: rūpa rāgo arūparāgo mānouddhaccaṁ avijjā, imāni pañcuddhambhāgiyāni saññojanāni.

964. tattha katamāni pañcamacchariyāni: āvāsamacchariyaṁ kulamacchariyaṁ lābhamacchariyaṁ vaṇṇamacchariyaṁ dhammamacchariyaṁ. imāni pañca macchariyāni.

965. tattha katame pañca saṅgā: rāgasaṅgo dosasaṅgo mohasaṅgo mānasaṅgo diṭṭhisaṅgo, ime pañcasaṅgā.
966. tattha katame pañcasallā: rāgasallaṁ dosasallaṁ mohasallaṁ mānasallaṁ diṭṭhisallaṁ, ime pañca sallā.

967. tattha katame ñcacetokhilā: satthiri kaṅkhatī vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati, dhamme kaṅkhati vicikicchati nādimuccati na sampasīdati, saṅghe kaṅkhati vicikicchati nādhimucchati na sampasīdati, sikkhāya kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati. sabrahmacārīsu kupito hoti anattamanato āhatacitto kilajāto, ime pañca cetokhilā.

968. tattha katame pañca cetaso vinībandhā: kāme avītarāgohoti avigatachando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatatanho. kāye avītarāgo hoti. -perūpe avitarāgo hoti. [pts page 378] [\q 378/]
-pe- yāvadatthaṁ udarāvadehakaṁ bhuñjitvā seyyasukaṁ passasukaṁ1 middhasukaṁ anuyutto viharati. aññataraṁ devanikāyaṁ paṇidhāya brahmacariyaṁ carati imināhaṁ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti, ime pañca cetaso vinibandhā.

969. tattha katamāni pañca nīvaraṇāni: kāmacchandanīvaraṇaṁ vyāpādanīvaranaṁ thinamiddhanīvaranaṁuddhaccakukkuccanīvaranaṁ vicikicchānīvaranaṁ, imāni pañca nīvaraṇāni.

1. phassasukhaṁ - simu.

[bjt page 242. [\x 242/]     ]

970. tattha katamāni pañca kammāni ānantariyāni: mātā jīvitā voropitā hoti. pitā jīvitā voropito hoti. arahanto jīvitā voropito hoti. duṭṭhena cittena tathāgatassa lohitaṁ uppaditaṁ hoti. saṅgho bhinno hoti. imāni pañca kammāni ānantariyāni.

971. tattha katamā pañca diṭṭhiyo: saññī attā hoti arogo parammaraṇāti ittheke abivadanti, asaññī attā hoti arogo parammaraṇāti ittheke abivadanti, nevasaññī nāsaññi attā hoti arogo parammaraṇāti ittheke abhivadanti, sato vāpana sattassa ucchedaṁ vināsaṁ vibhavaṁ paññāpenti. diṭṭhadhammanibbānaṁ vāpaneke abhivadanti, imā pañca diṭṭhiyo.

972. tattha katame pañca verā: pāṇātipāto adinnādānaṁ kāmesumicchācāro musāvādo surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ, ime pañca verā.

973. tattha katame pañca vyasanā: ñātivyasanaṁ bogavyanaṁ rogavyasanaṁ sīlavyasanaṁ diṭṭhivyasanaṁ, ime pañca vyasanā.

974. tattha katame pañca akhantiyā ādīnavā: bahuno janassa appiyo hoti amanāpo, verabahulo ca hoti, vajjabahulo ca, sammuḷho kālaṁ karoti, kāyassa [pts page 379] [\q 379/]      bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati. ime pañca akhantiyā ādīnavā.

975. tattha katamāni pañca bhayāni: ājivikabhayaṁ asilokabhayaṁ parasasārajjabhayaṁ maraṇabhayaṁ duggatibhayaṁ, imāni pañcabhayāna.

976. tattha katamo pañca diṭṭhadhammanibbānavādā: idhekacco samano vā brāhmaṇo vā evaṁvādi hoti evaṁdiṭṭhi. yato ko bo ayaṁ attā pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhuto paricāreti. ettāvatā ko bo ayaṁ attā paramadiṭṭhadhamma nibbānappatto hotīti, ittheke sato sattassa paramadiṭṭhadhamma nibbānaṁ paññāpenti.

tamañño evamāha: atthi ko bo eso attā yaṁ tvaṁ vadesi neso natthīti vadāmi. ne ca ko bo ayaṁ attā ettāvatā paramadiṭṭhadhammanibbānappatto hoti. taṁ kissa hetu: kāmā hā bo aniccā dukkā vipariṇāmadhammā, tesaṁ vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. yato ko bhoayaṁ attā vivicceva kāmehi -pe- paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. ettāvatāko bho ayaṁ attā paramadiṭṭhadhammanibbānappatto hotīti ittheke sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṁ paññāpenti.

[bjt page 214] [\x 214/]

tamañño evamāha: atthi kho bho eso attā yaṁ tvaṁ vadesi. neso natthīti vadāmi. no ca kho bho ayaṁ attā ettāvatā paramadiṭṭhadhammanibbānappatto hoti. taṁ kissa hetu: yadeva tattha vitakkitaṁ vicāritaṁ etena etaṁ oḷārikaṁ akkhāyati. yato kho bho ayaṁ attā vitakkavicārānaṁ vūpasamā -pe dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. ettāvatā kho bho ayaṁ attā parama diṭṭhadhamma nibbānappatto hotīti ittheke sato sattassa paramadiṭṭhadhamma nibbānaṁ paññāpenti.

tamañño evamāha: atthi kho bho eso attā yaṁ tvaṁ vadesi. neso natthīti vadāmi. no ca kho bho ayaṁ attā ettāvatā paramadiṭṭhadhammanibbānappatto hoti. taṁ kissa hetu: yadeva tattha pītigataṁ cetaso ubbillāvitattaṁ1 etena etaṁ oḷārikaṁ akkhāyati. yato kho bho ayaṁ attā pītiyā ca virāgā -pe- tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. ettāvatā kho bho ayaṁ attā parama diṭṭhadhamma [pts page 380] [\q 380/]      nibbānappatto hotīti ittheke sato sattassa paramadiṭṭhadhamma nibbānaṁ paññāpenti.

tamañño evamāha: atthi kho bho eso attā yaṁ tvaṁ vadesi. neso natthīti vadāmi. no ca kho bho ayaṁ attā ettāvatā paramadiṭṭhadhammanibbānappatto hoti. taṁ kissa hetu: yadeva tattha sukhamiti cetaso2 ābhogo etena etaṁ oḷārikaṁ akkhāyati. yato kho bho ayaṁ attā sukhassa ca pahānā -pe-catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. ettāvatā kho bho ayaṁ attā parama diṭṭhadhamma nibbānappatto hotīti ittheke sato sattassa paramadiṭṭhadhamma nibbānaṁ paññāpenti.
√ñāpenti.

pañcakaṁ.

977. tattha katamāni cha vivādamūlāni: kodho makkho issā sāṭheyyaṁ pāpicchatā sandiṭṭhiparāmāsitā. imāni cha vivādamūlāni.

978. tattha katamo cha chandarāgā hegasitā dhammā: manāpiyesu rūpesu gehasito rāgo sārāgo cittassa sārāgo. manāpiyosu saddesu -pe- manāpiyesu gandhesu- pe- manāpiyesu rasesu -pe- manāpiyesu phoṭṭhabbesu -pe- manāpiyesu dhammesu gehasito rāgo sārāgo cittassa sārāgo, ime cha chandarāgā gehasitā dhammā.

979. tattha katamāni cha virodhavatthūni: amanāpiyosu rūpesu cittassa āghāto paṭigāto canḍikkaṁ asuropo anattamanatā cittassa. amanāpiyesu saddesu -peamanāpiyesu gandhesu -peamanāpiyosu rasosu -pe- amanipiyesu phoṭṭhabbesu -peamanāpiyesu dhammesu cittassa āghāto paṭighāto caṇḍikkaṁ asuropo anattamanatā cittassa, imāni cha virodhevatthanu.

1. ubillāvitaṁ -sī- ubbillāvitaṁ [pts] upillāvitaṁ -sirimu. machasaṁ 2. sukhapīti cetaso ābogo- sirimu, machasaṁ.

[bjt page 246] [\x 246/]

980. tattha katamā cha taṇhākāyā: rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā. ime cha taṇhākāyā. [pts page 381] [\q 381/]

981. tattha katamo cha agāravā: satthari agāravo viharati appatisso, dhamme agāravo viharati appatisso, saṅghe agāravo viharati appatisso, sikkhāya agāravo viharati appatisso. appamādo agāravo viharati appatisso paṭisavthāreagāravo virahati appatisso ime cha agāravā.

982. tattha katamo cha parihāniyā dhammā: kammārāmatā bhassārāmatā niddārāmatā saṅgaṇikārāmatā saṁsaggārāmatā papañcārāmatā, ime cha parihāniyā dhammā.

983. tattha katame aparepi cha parihāniyā dhammā: kamamārāmatā bhassārāmatā niddārāmatā saṅgaṇikārāmatā dovacassatā pāpamittatā. ime cha parihāniyā dhammā.

984. tattha katamo cha somanasasupavicārā: cakkhunā rūpaṁ disvā somanassaṭṭhāniyaṁrūpaṁ upavicarati. sotena saddaṁ sutvā -pe ghānena gavdhaṁ ghāyitvā -pe- jivhāya rasaṁ sāyitvā -pe kāyena phoṭṭhabbaṁ phūsitvā -pemanasā dhammaṁ viñññāya somanassaṭṭhānīyaṁ dhammaṁ upavicarati, ime cha somanassupavicārā.

985. tattha katamo cha domanasasupavicārā: cakkhunā rūpaṁ disvā domanassaṭṭhāniyaṁ rūpaṁ upavicarati. sotena saddaṁ sutvā -pe ghānena gavdhaṁ ghāyitvā -pe- jivhāya rasaṁ sāyitvā -pe kāyena phoṭṭhabbaṁ phūsitvā -pe- manasā dhammaṁ viñññāya domanassaṭṭhānīyaṁ dhammaṁ upavicarati, ime cha domanassupavicārā.

986. tattha katamo cha upekkhūpavicārā: cakkhunā rūpaṁ disvā upekkhāniyaṁrūpaṁ upavicarati. sotena saddaṁ sutvā -pe ghānena gavdhaṁ ghāyitvā -pe- jivhāya rasaṁ sāyitvā -pe kāyena phoṭṭhabbaṁ phūsitvā -pe- manasā dhammaṁ viñññāya upekkhānīyaṁ dhammaṁ upavicarati, ime cha upekkhūpavicārā.
pavicārā.

987. tattha katamāni cha gehasitāni somanassāni: manāpiyesu rūpesu gehasitaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ, ceto samphassajaṁ sātaṁ sukhaṁ vedayitaṁ, ceto samphassajā sātā sukhā vedanā, manāpiyesu saddesu -pe- manāpiyesu gandhesu -pemanāpiyesu rasosu -pemanāpiyesu phoṭṭhabbesu -pemanāpiyosu dhammesu gehasitaṁ cetasikaṁ sātaṁ cetasikaṁ sukhaṁ ceto samphassajaṁ sātaṁ [pts page 382] [\q 382/]      sukhaṁ vedayitaṁ, cetosamphassajā sātā sukhā vedanā, imāni cha hegasitāni somanassāni.

[bjt page 248. [\x 248/]     ]

988. tattha katamāni cha gehasitāni domanassāni: amanāpiyosu rūpesu gehasitaṁ cetasikaṁ asātaṁ cetasikaṁ dukkhaṁ, ceto samphassajaṁ asātaṁ dukkhaṁ vedayitaṁ, cetosamphassajā asātā dukkhā vedānā, amanāpiyesu saddesu -pe-amanāpiyesu gavdhesu -pe- amanāpiyesu rasosu -pe- amanāpiyesu phoṭṭhabbesu -peamanāpiyesu dhammesu gehasitaṁ cetasikaṁ asātaṁ cetasikaṁ dukkhaṁ cetosamphassajaṁ asātaṁ dukkaṁ vediyitaṁ cetosamphassajā asātā dukkā vedāni, imāni cha gehasitāni domanassāni.

989. tattha katamā cha gehasitā upekkhā: upekkhāṭhānīyesu rūpesu gehasitaṁ cetasikaṁ nevasātaṁ nāsātaṁ cetosamphassajaṁ adukkhamasukaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā upekkhāṭhānīyesu saddesu -peupekkhāṭhānīyesu gavdhesu -pe-upekkhāṭhānīyesu rasesu -peupekkhāṭhānīyesu phoṭṭhabbesu -peupekkāṭhānīyesu dhammesu gehasitaṁ cetasikaṁ nevasātaṁ nāsātaṁ cetosamphassajaṁ adukkhamasukhaṁ vedayitaṁ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedānā, imā cha gehasitā upekkhā.

990. tattha katamā cha diṭṭhiyo: atthi me attāti vā assa saccato thetato diṭṭhi uppajjati, natthi me attāti vā assa saccato thetato diṭṭhi uppajjati. attanāvā attānaṁ sañjānāmīti vā assa saccato thetato diṭṭhi uppajjati. attanāvā anattānaṁ sañjānāmīti vā assa saccato thetato diṭṭhi uppajjati. anattanā vā attānaṁ sañjānāmīti vā assa saccato thetato diṭṭhi uppajjati. atha vā panassa evaṁ diṭṭi hoti. so me ayaṁ attā vado vedeyyo. tatra tatra dīgharattaṁ kalyāṇapāpakānaṁ kammānaṁ vipākaṁ paccanubhoti na so jāto nāhosi. na so jāto na bhavissati. nicco dhuvo sassato aviparināmadhammoti vā panassa saccato thetato diṭṭhi uppajjati, imā cha diṭhiyo.

chakkaṁ. [pts page 383] [\q 383/]

991. tattha katame sattānusayā: kāmarāgānusayo paṭighānusayo mānānusayo diṭṭhānusayo vicikicchānusayo bhavarāgānusayo avijjānusayo, ime satta anusayā.

992. tattha katamāni satta saññojanani: kāmarāgasaññojanaṁ paṭighasaññojanaṁ mānasaññojanaṁ diṭṭhisaññojanaṁ vicikicchāsaññojanaṁ bhavarāgasaññojanaṁ avijjāsaññojanaṁ, imāni satta saññojanāni.

993. tattha katamāni satta pariyuṭṭhānāni: kāmarāgapariyuṭṭhānaṁ paṭighapariyuṭṭhānaṁ mānapariyaṭṭhānaṁ diṭṭhipariyuṭṭhānaṁ vicikicchā pariyuṭṭhānaṁ bhavarāgapariyuṭṭhānaṁ avijjāpariyuṭṭhānaṁ, imāni satta pariyuṭṭhānāni.

[bjt page 250] [\x 250/]

994. tattha katame satta asaddhammā: assaddho hoti, ahiriko hoti, anottappī hoti, appassuto hoti. kusīto hoti. muṭṭhassati hoti, ppañño hoti. imo satta asaddhammā.

995. tattha katamāni satta duccaritāni: pāṇātipāto adinnādānaṁ kāmosu micchācāro musāvādo pisunāvācā pharusāvācā samphappalāpo. imāni satta duccaritāni.

996. tattha katamo satta mānā: māno atīmāno mānātimāno omānoadhimāno asmimāno miccāmāno. ime satta mānā.

997. tattha katamā satta diṭṭhiyo: idhekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṁvādihoti evaṁdiṭṭhi. yato kho bho ayaṁ attā rūpī cātummahābhūtiko mātāpettikasambhavo kāyassa bhedā ucjijjati vinassati na hoti parammaranā ettāvatā kho bho ayaṁ attā sammā samucchinno hotīti. ittheke sato sattassa ucchedaṁ vināsaṁ vibhavaṁ paññapenti.

tamañño evamāha: atthi kho bho eso attā yaṁ tvā vadesi neso natthi vadāmi. no ca kho bho ayaṁ attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. atthi kho bho añño attā dibbo rūpi kāmāvacaro kabaḷiṅkārabhakkho, [pts page 384] [\q 384/]      taṁ tvaṁ na jānāsi na passasi tamahaṁ jānāmi passāmi. so kho bo attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati na hoti parammaraṇā, ettāvatā kho bho ayaṁ attā sammā samucchinno hotīti, ittheke sato sattassa ucchedaṁ vināsaṁ vibhavaṁ paññāpenta.

tamañño evamāha: atthi kho bho eso attā yaṁ tvaṁ vadesi neso natthīti vadāmi. no ca kho bho ayaṁ attā ettāvatā sammā samucchinno hoti atthi kho bo añño attā dibbo rūpī manomayo sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo, taṁ tvaṁ na jānāsi na passasi, tamahaṁ jānāmi passāmi. so kho bho attā yato kāyassa bhedā ucchijjati, vinassati, na hoti, parammaraṇā. ettāvatā ko bho ayaṁ attāsammā samucchinno hotīti, ittheke sato sattassa ucchedaṁ vināsaṁ vibhavaṁ paññāpenti.

tamañño evamāha: atthi ko bho eso attā yaṁ tvaṁ vadesi noso natthīti vadāmi. no ca kho bo ayaṁ attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. atthi kho bho añño attā sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanūpago taṁ tvaṁ na jānāsi na passasi, tamahaṁ jānāmi passāmi. so kho bho attā yato kāyassa bhedā uccijjati, vinassati, na hoti parammaraṇā. ettāvatā kho bho ayaṁ attā sammā samucchinno hotīti, ittheke sato sattassa ucchedaṁ vināsaṁ vibhavaṁ paññāpenti.

[bjt page 252. [\x 252/]     ]

tamañño evamāha: atthi kho bho eso attā yaṁ tvaṁ vadesi neso natthīti vadāmi. no ca kho bho ayaṁ attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. atthi ko bho añño attā sabbaso, ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanūpago, taṁ tvaṁ na jānāsi na passasi tamahaṁ jānāmi passāmi. so kho bho attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati na hoti parammaraṇā, ettātā kho bho ayaṁ attā sammā samucchinno hotīti, ittthake sato sattassaucchedaṁ vināsaṁ vibhavaṁ paññāpenti.

tamañño evamāha: atthi kho bho eso attā yaṁ tvaṁ vadesi neso natthīti vadāmi. no ca kho bho ayaṁ attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. atthi kho bho añño attā sabbaso, ākiñcaññcāyatanaṁ samatikkamma nattha kiñciti ākiñcaññāyatanūpago, taṁ tvaṁ na jānāsi na passasi [pts page 385] [\q 385/]      tamahaṁ jānāmi passāmi. so kho bho attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati na hoti parammaraṇā, ettātā kho bho ayaṁ attā sammā samucchinno hotīti, ittthake sato sattassa ucchedaṁ vināsaṁ vibhavaṁ paññāpenti.

tamañño evamāha: atthi kho bho eso attā yaṁ tvaṁ vadesi neso natthīti vadāmi. no ca kho bho ayaṁ attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. atthi kho bho añño attā sabbaso, ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññā yatanūpago. taṁ tvaṁ na jānāsi na passasi tamahaṁ jānāmi passāmi. so kho bho attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati na hoti parammaraṇā, ettātā kho bho ayaṁ attā sammā samucchinno hotīti, ittthake sato sattassaucchedaṁ vināsaṁ vibhavaṁ paññāpenti. ime satta diṭṭhiyo.

sattakaṁ.

998. ttha katamāni aṭṭha kilesavatthuni: lobho doso moho māno diṭṭhi vicikicchā thinaṁ uddhaccaṁ. imāni aṭṭha kilesavatthuni.

999. tattha katamāni aṭṭha kusītavatthuni: idha bhikkhunā kammaṁ kātabbaṁ hoti, tassa evaṁ hoti: kammaṁ kho me kātabbaṁ bhavissati. kammaṁ kho pana me karontassa kāyo kilamissati. handāhaṁ nipajjāmīti so nipajjati na viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. idaṁ paṭhamaṁ kusītavatthu.

puna ca paraṁ bhikkhunā kammaṁ kataṁ hoti. tassa evaṁ hoti: ahaṁ kho kammaṁ akāsiṁ, kammaṁ ko pana me karontassa kāyo kilanto handāhaṁ nipajjāmīti so nipajjati. na viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā, anadhigatassa adhigamāya, asacchikatassa sacchikiriyāya. idaṁ dutiyaṁ kusītavatthu.

[bjt page 254] [\x 254/]

puna ca paraṁ bhikkhunā maggo gantabbo hoti, tassa [pts page 386] [\q 386/]      evaṁ hoti: maggo kho pana me gantabbo bhavissati. maggaṁ kho pana me gacchantassa kāyo kilamissati, handāhaṁ nipajjāmīti, so nipajjati. na viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. idaṁ tatiyaṁ kusūtavatthu.

puna ca paraṁ bhikkunā maggo gato hoti. tassa evaṁ hoti: ahaṁ kho maggaṁ agamāsiṁ. maggaṁ ko pana me gacchantassa kāyo kilanto handāhaṁ nipajjāmīti. so nipajjati. na viriyaṁ ārabhati. appattassa pattayā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. idaṁ catutthaṁ kusītavatthu.

puna ca paraṁ bhikkhu gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya caranto na labhati lukhassa vā paṇītassa vā bojanassa yāvadatthaṁ pāripūriṁ. tassa evaṁ hoti: ahaṁ ko gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya caranto nālatthaṁ lukhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṁ pāripūriṁ. tassa me kāyo kilanto akammañño handāhaṁ nipajjāmīti. so nipajjati, na viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadigatassa adigamāya asacchikatassa saccikiriyāya. idaṁ pañcamaṁ kusītavatthu.

puna ca paraṁ bhikkhu gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya caranto labhati lukhassa vā paṇītassa vābojanassa yāvadatthaṁ pāripūriṁ. tassa evaṁ hoti: ahaṁ kho gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya caranto alatthaṁ lukhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṁ pāripūri. tassa me kāyo kilanto akammañño māsācitaṁ vaññe. handāhaṁ nipajjāmīti se nipajjati na viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. idaṁ chaṭṭhaṁ kusītavatthu.

puna ca paraṁ bhikkhuno uppanno hoti appamattako ābādho. tassa evaṁ hoti: uppanno kho me ayaṁ appamattako ābādho atthi kappo nipajjituṁ. handāhaṁ nipajjāmīti so nipajjati na viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. idaṁ sattamaṁ kusītavatthu.

puna ca paraṁ bikkhu gilānā vucaṭṭhito hoti aciravuṭṭhito gelaññā, tassa evaṁ hoti: ahaṁ kho gilānā vuṭṭhito aciravuṭṭhito gelaññā. tassa me kāyo dubbalo akammañño havdāhaṁ nipajjāmīti. so nipajjati. na viriyaṁ ārabhati, appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. idaṁ aṭṭhamaṁ kusītavatthu. imāni aṭṭha kusītavatthuni. [pts page 387] [\q 387/]

1000. tattha katamesu aṭṭhasu lokadhammesu cittassa paṭighāto: lābhe sārāgo alābhe paṭivirodho yaso sārāgo ayase paṭivirodho pasaṁsāya sārāgo nindāya paṭivirodho sukho sārāgo dukkhe paṭivirodo, imesu aṭṭhasu lokadhammesu cittassa paṭighāto.

[bjt page 256] [\x 256/]

1001. tattha katame aṭṭha anariyavohārā: adiṭṭhe diṭṭhavāditā assute sutavāditā amute mutavāditā aviññāte viññātavāditā diṭṭhe adiṭṭhavāditā sute assutavāditā, mute amutavāditā, viññāte aviññātavāditā. ime aṭṭha anariyavohārā.

1002. tattha katame aṭṭha micchattā: micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvācā micchākammanto miccāājīvo micchāvāyāmo micchāsati micchāsamādhi. ime aṭṭhamicchattā.

1003. tattha katame aṭṭha purisadosā: idha bhikkhu bhikkhuṁ āpattiyā codenti so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno na sarāmi na sarāmī'ti asatiyāva nibbeṭheti. ayaṁ paṭhamo purisa doso.

puna ca paraṁ bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti, so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno codakaṁ yeva paṭippharati. kiṁ nu kho tuyhaṁ bālassa avyattassa bhaṇitena, tuvampi nāma maṁ bhaṇitabbaṁ maññasīti. ayaṁ dutiyo purisadoso.

punaca paraṁ bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti, so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno vodakaṁyeva paccāropeti. tvampi khosi itthannāmaṁ apāttiṁ āpanno, tvaṁ tāva paṭhamaṁ paṭikarohīti ayaṁ tatiyo purisadoso.

puna ca paraṁ bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti. so bikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno aññenaññaṁ paṭicarati. bahiddhā kathaṁ apanāmeti. kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. ayaṁ catuttho purisadoso.
puna ca paraṁ bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti. so [pts page 388] [\q 388/]      bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno saṅghamajjhe bāhā vikkhepakaṁ bhaṇati. ayaṁ pañcamo purisadoso. appaccayañca pātukaroti. ayaṁ catuttho purisadoso.

puna ca paraṁ bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti. so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno nevāhaṁ āpannosmi na panāhaṁ anāpannosmīti tuṇhībhuto saṅghaṁ viheseti. ayaṁ chaṭṭho purisadoso.

puna ca paraṁ bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti. so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno anādiyitvā saṅghaṁ, anādisitvā codakaṁ, sāpattikova yena kāmaṁ pakkamati. ayaṁ sattamo purisadoso.
puna ca paraṁ bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti. so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno evamāha: kiṁ nu kho tumhe āyasmanto atibāḷhaṁ mayi byāvaṭā. idānāhaṁ sikkhaṁ paccakkhāya hīnāyāvattissāmīti. so sikkhaṁ paccakkhāya hīnāyāvattitvā evamāha: 'idāni ko tumhe āyasmanto attamanā hothā'ti. ayaṁ aṭṭhamo purisadoso. ime aṭṭha purisadosā.

[bjt page 258] [\x 258/]

1004. tattha katame aṭṭha asaññivādā: rūpī attā hoti arogo parammaraṇātiasaññiti naṁ paññāpenti. arūpī attā -perūpī ca arūpī ca -penevarūpī nārūpī -pe- antavā attā hoti arogo parammaraṇāti asaññiti naṁ paññāpenti. anantavā attā hoti arogo parammaraṇāti. asaññiti na paññāpenti. [pts page 389] [\q 389/]      antavā ca anantavā ca attā hoti arogo parammaraṇāti asaññiti naṁ paññapenti. nevantavā nānantavā attā hoti arogo parammaraṇāti asaññiti naṁ paññāpenti. ime aṭṭha asaññivādā.

1005. tattha katame aṭṭha nevasaññī nāsaññivādā: rūpi attā hoti arogo parammaraṇāti nevasaññī nāsaññiti naṁ paññāpenti. arūpī attā hoti arogo parammaraṇāti nevasaññī nāsaññiti naṁ paññāpenti. rūpī ca arūpī ca attā hoti arogo parammaraṇāti nevasaññī nāsaññiti naṁ paññāpenti. neva rūpi nā rūpi attā hoti arogo parammaraṇāti nevasaññī nāsaññiti naṁ paññāpenti. antavā attā hoti arogo parammaraṇāti nevasaññī nāsaññiti na paññāpenti. anantavā attā hotiarogo parammaraṇāti nevasaññī nāsaññiti naṁ paññāpenti. antavā ca anantavāca attā hoti arogo parammaranāti nevasaññināsaññiti naṁ paññāpenti. nevantavā nānantavā attā hoti arogo parammaraṇāti nevasaññināsaññiti naṁ paññāpenti. ime aṭṭha nevasaññināsaññivādā.

aṭṭhakaṁ

1006. tattha katamāni nava āghātavatthūni: anatthaṁ me acarīti āghāto jāyati. anatthaṁ me caratīti āghāto jāyati. anatthaṁ me carissatīti āghāto jāyati. piyassa me manāpassa anatthaṁ acari, anatthaṁ carati, anatthaṁ carissatīti. āghāto jāyati. appiyasasa me amanāpassa atthaṁ acari, atthaṁ carati, atthaṁ carissatīti āghāto jāyati. imāni nava āghātavatthūti.

1007. tattha katamāni nava purisamalāni: kodhe makkho issā macchariyaṁ māyā sāṭheyyaṁ musāvādo pāpicchatā micchādiṭṭhi imāni nava purisamalāni.

1008. tattha katame navavidhā mānā: seyyassa seyyohamasmīti māno, [pts page 390] [\q 390/]      seyyassa sadiso hamasmīti māno, seyyassa hīno hamasmīti māno, sadisassa seyyo hamasmītimāno, sadisassa sadiso hamasmīti māno, sadisassa hīno hamasmīti māno, hīnassa seyyo hamasmīti māno, hīnassa sadiso hamasmīti māno, hīnassa hīno hamasmīti māno. ime navavidhā mānā.

[bjt page 260] [\x 260/]

1009. tattha katame nava taṇhāmulakā dhammā: taṇhā paṭicca pariyesanā, pariyesanaṁ paṭicca lābho, lābhaṁ paṭicca vinicchayo, vinicchayaṁ paṭicca chandarāgo, chandarāgaṁ paṭicca ajjhosānaṁ, ajjhosānaṁ paṭicca pariggaho, pariggahaṁ paṭicca macchariyaṁ, macchariyaṁ paṭicca ārakkho, ārkhādhikaraṇaṁ daṇḍādānasatthādānakalahaviggaha vivādatuvaṁtuvaṁpesuññamusāvādā, aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. ime nava taṇhāmūlakā dhammā.

1010. tattha katamāni nava iñjitāni: 'asmī'ti iñjitametaṁ 'ahamasmī'ti iñjitametaṁ, 'ayamahamasmī'ti iñjitametaṁ, 'bhavissa'nti iñjitametaṁ, 'rūpi bhavissa'nti iñajitametaṁ, 'arūpī bhavissa'ntī iñjitametaṁ, 'saññī bhavissa'nti iñjitametaṁ, 'asaññī bhavissa'nti iñjitametaṁ, 'nevasaññināsaññī bhavissa'nti iñjitametaṁ. imāni nava iñjitāni.

1011. tattha katamāni nava maññitāni-pe- nava phanditāni-pe- nava papañcitāni -pe nava saṅkhatāni: 'asmī'ti saṅghatametaṁ, 'ahamasmi'ti saṅkhatametaṁ, 'ayamahamasmī'ti saṁghatametaṁ, [pts page 391  [\q 391/]     ']bhavissa'ntisaṅghatametaṁ, 'rūpī bhavissa'nti saṅghatametaṁ, 'arūpi bhavissa'nti saṁghatametaṁ, 'saññī bhavissa'nti saṅghatametaṁ, 'asaññi bhavissa'nti saṅghatametaṁ, 'nevasaññināsaññī bhavissa'nti saṁghatametaṁ, imāni nava saṅghatāni.

navakaṁ.

1012. tattha katamāni dasa kilesavatthūni: lobho doso moho māno diṭṭhi vicikicchā thīnaṁ uddhaccaṁ ahirikaṁ anottappaṁ, imāni dasa kilesavatthūni.

1013. tattha katamāni dasa āghātavatthūni: anatthaṁ me acarīti āghāto jāyati, anatthaṁ me caratīti āgāto jāyati, anatthaṁ me carissatīti āghāto jāyati, piyassame manāpassa anatthaṁ acari anatthaṁ carati anatthaṁ carissatīti āghāto jāyati, appiyassa me amanāpassa atthaṁ acari atthaṁ carati atthaṁ carissatīti āghāto jāyati, aṭṭhāne vā pana āghāto jāyati, imāni dasa āghātavatthūni.

1014. tattha katame dasa akusalakammapathā: pāṇātipāto adinnādānaṁ kāmesu micchācāro musāvādo pisunāvācā pharusāvācā samphappalāpo abhijjhā vyāpādo micchādiṭṭhi, ime dasa akusala kammapathā.

1015. tattha katamāni dasa saññojanāni: kāmarāgasaññojanaṁ, paṭighasaññojanaṁ, mānasaññojanaṁ, diṭṭhisaññojanaṁ, vicikicchāsaññojanaṁ, sīlabbataparāmāsasaññojanaṁ, bhavarāgasaññojanaṁ, issāsaññojanaṁ, macchariyasaññojanaṁ, avijjāsaññojanaṁ, imāni dasa saññojanāni.

[bjt page 262] [\x 262/]

1016. tattha katamo dasa micchattā: micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo miccāvācā micchākammanto micchāājīvo miccāvāyāmo micchāsati micchāsamādhi [pts page 392] [\q 392/]      miccāñāṇaṁ miccāmimutti, ime dasa micchattā.

1017. tattha katamā dasavatthukā micchādiṭṭhi: natthi dinnaṁ, nattha yiṭṭhaṁ, natthi hutaṁ, natthi sukaṭadukkamānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko, natthi ayaṁ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammā paṭipannā ya imañca lokaṁ parañca lokaṁ sayaṁ abhiññā sacchikatvā pavedentīti, ayaṁ dasavatthukā micchādiṭṭhi.

1018. tattha katamā dasavatthukā antaggāhikā diṭṭhi: sassato lokoti vā, asassato lokoti vā antavā lokoti vā anantavā lokoti vā, taṁ jīvaṁ taṁ sarīranti vā, aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīranti vā, hoti tathāgato parammaraṇāti vā, na hoti tathāgato parammaraṇāti vā, hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti vā, ayaṁ dasavatthukā antaggāhikā diṭṭhi.

dasakaṁ.

1019. tattha katamāni aṭṭhārasa tanhāvicaritāni ajjhattikassa upādāya: asmīti hoti, itthasmiti heti, evasmīti hoti, aññathāsmīti hoti, bhavissanti hoti, itthaṁ bhavissanti hoti. evaṁ bhavissanti hoti. aññathā bhavissanti hoti, asasmīti1 hoti, satasmīti2 hoti, siyanti hoti, itthaṁ siyanti hoti, evaṁ siyanti hoti, aññathā siyanti hoti, [pts page 393] [\q 393/]      apāhaṁ siyanti hoti, apāhaṁ itthaṁ siyanti hoti, apāhaṁ evaṁ siyanti hoti, apāhaṁ aññatha siyanti hoti.

kathañca asmīti hoti: kañci dhammaṁ anavakāriṁ karitvā rūpaṁ vedanaṁ saññaṁ saṅkhāre viññāṇaṁ asmīti chandaṁ paṭilabhati. asmīti mānaṁ paṭilabhati asmīti diṭṭhiṁ paṭilabhati. tasmaṁ sati imāni papañcitāni honti: itthasmīti vā evasmīti vā aññathāsmīti vā.

kathañca itthasmīti hoti: khattiyosmīti vā brāhmanosmīti vā vessosmiti vā suddosmīti vā gahaṭṭhosmīti vā pabbajikosmīti vā devosmīti vā manussosmīti vā rupīsmīti vā arūpīsmīti vāsaññismīti vā asaññismīti vā nevasaññināsaññīsmiti vā, evaṁ itthasmīti hoti.

1. sasmiti -sirimu. 2. asasmīti -sirimu, sātasmīti - machasaṁ, syā.

[bjt page 264] [\x 264/]

kathañca evasmīti hoti: parapuggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo tathāhaṁ khattiyosmītivā, yathā so brāhmaṇe tathāhaṁ brāhmaṇosmīti vā, yathā so cesso tathāhaṁ vessosmīti vā, yathā so suddo, tathāhaṁ suddāsmīti vā, yathā so gahaṭṭho tathāhaṁ gahaṭṭhosmīti vā, yathā so pabbajito tathāhaṁ pabbajitosmiti vā, yathā so devo tathāhaṁ devosmīti vā yathā so manusso tathāhaṁ manussosmitivā, yathā so rūpī tathāhaṁ rūpīsmīti vā, yathā so arūpī tathāhaṁ arūpīsmīti vā, yathā so saññī tathāhaṁ saññismīti vā, yathā so asaññī tathāhaṁ asaññismīti vā, yathā so nevasaññi nāsaññī tathāhaṁ nevasaññī nāsaññī tathāhaṁ nevasaññī nāsaññismīti vā, evaṁ evasmīti hoti.

kathañca aññathāsmīti hoti: parapuggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo nāhaṁ tathā khattiyosmīti vā, yathā so brāhmaṇo nāhaṁ tathā brāhmaṇosmīti vā, yathā so vesso nāhaṁ tathā vessosmīti vā, yathā so suddo nāhaṁ tathā suddosmīti vā, yathā so gahaṭṭho nāhaṁ tathā gahaṭṭhosmīti vā, yathā so pabbajito nāhaṁtathā pabbajitosmīti vā, yathā so devo nāhaṁ tathā devosmiti vā, yathāso manusso nāhaṁ tathā [pts page 394] [\q 394/]      manussosmīti vā, yathā so rūpī nāhaṁ tathā rūpīsmīti vā, yathā so arūpī nāhaṁ tathā arūpīsmīti vā, yathā so saññī nāhaṁ tathā saññismīti vā, yathā so asaññi nāhaṁ tathā asaññismīti vā, yathā so nevasaññī nāsaññī nāhaṁ tathā nevasaññī nāsaññismīti vā, evaṁ aññathāsmīti hoti.

kathañca bhavissanti hoti: kañci dhammaṁ anavakāriṁ karitvā rūpaṁ vedanaṁ saññaṁ saṅkhāre viññāṇaṁ bhavissanti chandaṁ paṭilabhati, bhavissanti mānaṁ paṭilabhati. bhavissanti diṭṭhiṁ paṭilabhati. tasmiṁ sati imāni papañcitāni honti: itthaṁ bhavissanti vā evaṁ bhavissanti vā aññathā bhavissanti vā.

kathañca itthaṁ bhavissanti hoti: khattiyo bhavissanti vā, brāhmano bhavissanti vā, vesso bhavissanti vā, suddo bhavissanti vā, gahaṭṭho bhavissanti vā, pabbajito bhavissanti vā, devo bhavissanti vā, manusso bhavisnanti vā, rūpī bhavissanti vā, arūpī bhavissanti vā, saññī bhavissanti vā, asaññi bhavissanti vā, nevasaññināsaññī bhavissanti vā, evaṁ itthaṁ bhavissanti hoti.

kathañca evaṁ bhavissanti hoti: parapuggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo tathāhaṁ khattiyo bhavissanti vā, yathā so brāhmaṇo tathāhaṁ brāhmaṇo bhavissanti vā -pe-yathā so nevasaññināsaññī tathāhaṁ nevasaññināsaññī bhavissanti vā, evaṁ bhavissanti hoti.

kathañca aññathā bhavissanti hoti: parapuggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo nāhaṁ tathākhattiyo bhavissanti vā, yathā so brāhmaṇo nāhaṁ tathā brāhmaṇo bhavissanti vā-pe- yathā so nevasaññī nāsaññī nāhaṁ tathā nevasaññināsaññī bhavissanti vā, evaṁ aññathā bhavissanti hoti.

[bjt page 266] [\x 266/]

kathañca asasmīti hoti: kañci dhammaṁ anavakāriṁ1 karitvā rūpaṁ vedanaṁ saññaṁ saṅkhāre viññāṇaṁ niccosmi dhuvosmi sassatosmi aviparīnāmadhammosmīti evaṁ asasmīti hoti. [pts page 395] [\q 395/]

kathañca satasmīti hoti: kañci dhammaṁ anavakāriṁ karitvā rūpaṁ vedanaṁ saññaṁ saṅkhāreviññāṇaṁ ucchijjissāmi minassissāmi na bhavissāmīti, evaṁ satasmiti hoti.

kathañca siyanti hoti: kañci dhammaṁ anavakāriṁ karitvā rūpaṁ vedanaṁ saññaṁ saṅkhāre viññāṇaṁ siyanti chandaṁ paṭilabhati, siyanti mānaṁ paṭilabhatā, siyanta diṭṭhiṁ paṭilabhati, tasmiṁsati imāni papañcitāni honti: itthaṁ siyanti vā, evaṁ sinti vā, aññathā siyanti vā.

kathañca itthaṁ siyanti hoti: khattiyo siyanti vā, brāhmaṇo siyanti vā, vesso siyanti vā, suddo siyanti vā, gahaṭṭho siyanti vā, pabbajito siyanti vā, devosiyanti vā, manusso siyanti vā, rūpī siyanti vā, arūpī siyanti vā, saññī siyanti vā, asaññī siyanti vā, nevasaññināsaññī siyanti vā, evaṁ itthaṁ siyanti hoti.

kathañca evaṁ siyanti hoti: parapuggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo tathāhaṁ khattiyosiyanti vā, yathā so brāhmaṇo tathāhaṁ brāhmaṇo siyanti vā -pe- yathā so nevasaññināsaññi, tathāhaṁ nevasaññināsaññī siyanti vā, evaṁ evaṁ siyantihoti.

kathañca aññathā siyanti hoti: parapuggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo nāhaṁ tathākhattiyo sinti vā, yathā so brāhmaṇo nāhaṁ tathā brāhmaṇo siyanti vā -peyathā so navesaññināsaññī nāhaṁ tathā nevasaññināsaññī siyanti vā, evaṁ aññathā siyanti hoti.

kathañca apāhaṁ siyanti hoti: kañci dhammaṁ anavakāriṁ karitvā rūpaṁ vedanaṁ saññaṁ saṅkhāre viññāṇaṁ apāhaṁ siyanti chandaṁ paṭilabhati. apāhaṁ siyanti mānaṁ paṭilabhati. apāhaṁ siyanti diṭṭhiṁ paṭilabhati. tasmiṁ sati imāni papañcitāni honti: apāhaṁ itthaṁ siyanti vā, apāhaṁ evaṁ siyanti vā, apāhaṁ aññathā siyanti vā.

kathañca apāhaṁ itthaṁ siyanti hoti: apāhaṁ khattiyo siyanti vā, apāhaṁ brāhmanosiyanti vā, apāhaṁ vesso siyanti vā, apāhaṁ suddo siyanti vā, apāhaṁ gahaṭṭho siyanti vā, apāhaṁ pabbajito [pts page 396] [\q 396/]      siyanti vā, apāhaṁ devo siyanti vā, apāhaṁ manusso siyanti vā, apāhaṁ rūpī siyanti vā, apāhaṁ arūpī siyanti vā, apāhaṁ saññī siyanti vā, apāhaṁ asaññi siyanti vā, apāhaṁ nevasaññī nāsaññī siyantivā. evaṁ apāhaṁ itthi siyanti hoti.

1. anavakārī -simu.

[bjt page 268] [\x 268/]

kathañca apāhaṁ evaṁ siyanti hoti: parapuggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo apāhaṁ tathā khattiyo siyanti vā, yathā so brāhmaṇo apāhaṁ tathā brāhmaṇo siyanti vā -pe- yathā so nevasaññināsaññī apāhaṁ tathā nevasaññināsaññī siyanti vā. evaṁ apāhaṁ evaṁ siyanti hoti.

kathañca apāhaṁ aññathā siyanti hoti: parapuggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo apāhaṁ na tathā khattiyo siyanti vā, yathā so brāhmaṇo apāhaṁ na tathā brāhmano siyantivā -pe- yathā so nevasaññināsaññī apāhaṁ na tathā nevasaññināsaññī siyanti vā. evaṁ apāhaṁ aññathā siyanti hoti. imāni aṭṭhārasa taṇhā vicaritāni ajjhattikassa upādāya.

tattha katamāni aṭṭārasa taṇhāvicaritāni bāhirassa upādāya: iminā asmīti hoti iminā itthasmīti hoti. iminā evasmīti hoti. iminā aññathāsmiti hoti iminā bhavissanti hoti iminā itthaṁ bhavissanti hoti. iminā evaṁ bhavissanti hoti iminā aññathā bhavissanti hoti. iminā asasmiti hoti. iminā satasmīti hoti. iminā siyantihoti. iminā itthaṁ siyanti hoti iminā evaṁ siyanti hoti. iminā aññathā siyanti hoti. iminā apāhaṁ siyanti hoti. iminā apāhaṁ tthaṁ siyanti hoti, iminā apāhaṁ evaṁ siyanti hoti iminā apāhaṁ aññathā siyanti hoti.

kathañca iminā asmīti hoti: [pts page 397] [\q 397/]      kañci dhammaṁ avakāriṁ1 karitvā rūpaṁ vedanaṁ saññaṁ saṅkhāre viññāṇaṁ. iminā asmīti gñandaṁ paṭilabhati. imānā asmīti mānaṁ paṭilabhati. iminā asmīti diṭṭhiṁ paṭilabhati. tasmiṁ sati imāni papañcitāni honti: iminā itthasmīti vā iminā evasmīti vā iminā aññathāsmīti vā.

kathañca iminā itthasmīti hoti: iminā khattiyosmīti vā, iminā brāhmaṇosmīti vā, iminā vessosmītivā, iminā suddosmīti vā, iminā gahaṭṭhosmīti vā, iminā pabbajitosmīti vā, iminā devosmīti vā. iminā manussosmīti vā, iminā rūpīsmiti vā, iminā arūpīsmīti vā, iminā saññismīti vā, iminā asaññismiti vā, iminā nevasaññināsaññismiti vā, evaṁ iminā itthasmīti hoti.
kathañca iminā evasmīti hoti: para puggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo iminā tathāhaṁ khattiyosmīti vā, yathā so brāhmaṇo iminā tathāhaṁ brāhmaṇosmīti vā -pe- yathā so nevasaññī nāsaññī iminā tathāhaṁ nevasaññināsaññismīti vā, evaṁ iminā evasmīti hoti.

kathañca iminā aññathāsmīti hoti: parapuggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo iminā nāhaṁ tathā khattiyosmīti vā, yathā so brāhmaṇo iminā nāhaṁ tathā brāhmaṇosmīti vā -pe- yathā so nevasaññināsaññī iminā nāhaṁ tathā nevasaññināsaññismiti vā. evaṁ iminā aññathāsmīti hoti.

1. avakārī-sīmu.

[bjt page 270] [\x 270/]

kathañca iminā bhavissanti hoti: kañcidhammaṁ avakāriṁ1 karitvā rūpaṁ vedanaṁ saññaṁ saṅkhāre viññāṇaṁ iminā bhavissanti chandaṁ paṭilabhati. iminā bhavissanti manaṁ paṭilabhati: iminā bhavissanti diṭṭhiṁ paṭilabhati. tasmiṁ sati imāni papañcitāni honti: iminā itthaṁ bhavissanti vā, imināevaṁ bhavissanti vā, iminā aññathā bhavissanti vā.

kathañca iminā itthaṁ bhavissanti hoti: iminā khattiyo bhavissanti vā [pts page 398  [\q 398/]     missing two lines]
-pe- iminā arūpī bhavissanti vā, iminā saññī bhavissanti vā, iminā asaññī bhavissanti vā, iminā nevasaññī nāsaññi bhavissanti vā, evaṁ iminā itthaṁ bhavissanti hoti.

kathañca iminā evaṁ bhavissanti hoti: para puggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo iminā tathāhaṁ khattiyo bhavissanti vā, yathā so brāhmaṇo iminā tathāhaṁ brāhmaṇo bhavissanti vā -pe- yathā so nevasaññināsaññī iminā tathāhaṁ nevasaññināsaññī bhavissanti vā, evaṁ iminā evasmīti

kathañca iminā aññathā bhavissanti hoti: para puggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo iminā nāhaṁ tathā khattiyo bhavissanti vā, yathā so brāhmaṇo iminā nāhaṁ tathā brāhmaṇo bhavissanti vā -pe- yathā so nevasaññināsaññī iminā nāhaṁ tathaṁ nevasaññināsaññī bhavissanti vā, evaṁ iminā aññathā bhavissanti hoti.

kathañca iminā asasmīti hoti- kañci dhammaṁ avakāriṁ1 karitvā rūpaṁ vedanaṁ saññaṁ saṅkhāre viññāṇaṁ iminā naccosmi dhuvosmi sassatosmi avipariṇāmadhammosmīti, evaṁ iminā asasmīti hoti.

kathañca iminā satasmīti hoti: kañci dhammaṁ avakāriṁ karitvā rūpaṁ vedanaṁ saññaṁ saṅkhāre viññāṇaṁ iminā ucchijjissāmi minassissāmi na bhavissāmīti, evaṁ iminā satasmīti hoti.

kathañca iminā siyanti hoti: kiñci dhammaṁ avakāriṁ karitvā rūpaṁ vedanaṁ saññaṁ saṅkhāre viññāṇaṁ, iminā siyanti chandaṁ paṭilabhati, iminā siyanti mānaṁ paṭilabhati, iminā siyanti diṭṭhiṁ paṭilabhati. tasmiṁ sati imāni papañcītāni honti: iminā itthaṁ siyanti vā, iminā evaṁ siyanti vā, iminā aññathā siyanti vā.

kathañca iminā itthaṁ siyanti hoti: minā khattiyo siyanti vā, iminā brāhmaṇo siyanti vā, iminā messo siyanti vā, iminā suddo siyanti vā, iminā gahaṭṭho siyanti vā, iminā pabbajito siyanti vā, iminā devo siyanti vā, iminā manusso siyantivā, iminā rūpī siyanti vā, iminā arūpī siyanti vā, iminā [pts page 399] [\q 399/]      saññī siyanti vā, iminā asaññī siyanti vā, iminā nevasaññī nāsaññī siyanti vā, evaṁ iminā itthaṁsiyanti hoti.

1. avakārī-sīmu.

[bjt page 272] [\x 272/]

kathañca iminā evaṁ siyanti hoti: parapuggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo iminā tathāhaṁ khattiyo siyanti vā, yathā so brāhmaṇo iminātathāhaṁ brāhmano siyanti vā -pe- yathā so nevasaññināsaññī iminā tathāhaṁ nevasaññināsaññī siyanti vī, evaṁ iminā evaṁ siyanti hoti.

kathañca iminā aññathā siyanti hoti: parapuggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo iminā nāhaṁ tathā khattiyo siyanti vā, yathā so brāhmaṇo iminā nāhaṁ tathā brāhmaṇosiyanti vā-peyathā so nevasaññināsaññī iminā nāhaṁ tathā nevasaññi nāsaññī siyanti vā, evaṁ iminā aññathā siyanti hoti.

kathañca iminā apāhaṁ siyanti hoti: kañci dhammaṁ avakāriṁ karitvā rūpaṁ vedanaṁ saññaṁ saṅkhāre viññāṇaṁ iminā apāhaṁ siyanti gñandaṁ paṭilabhati, iminā apāhaṁ siyantimānaṁ paṭilabhati, iminā apāhaṁ siyanti diṭṭhiṁ paṭilabhati. tasmiṁ sati ini papañcitāni honti: iminā apāhaṁ itthaṁ siyanti vā, iminā apāhaṁ evaṁ siyanti vā, iminā apāhaṁ aññathā siyanti vā.

kathañca iminā apāhaṁ itthaṁ siyanti hoti: iminā apāhaṁ khattiyo siyanti vā, iminā apāhaṁ brāhmaṇo siyanti vā, iminā apāhaṁ vesso siyanti vā, iminā apāhaṁ suddo siyanti vā, iminā apāhaṁ gahaṭṭho siyanti vā, iminā apāhā pabbajito siyanti vā, iminā apāhaṁ devo siyanti vā, iminā apāhaṁ manusso siyanti vā, iminā apāhaṁ rūpī siyanti vā, iminā apāhaṁ arūpī siyanti vā, iminā apāhaṁ saññi siyanti vā, iminā apāhaṁ asaññī siyanti vā, minā apāhaṁ nevasaññi, nāsaññī siyantivā, evaṁ iminā apāhaṁ itthaṁ siyanti hoti.

kathañca iminā apāhaṁ evaṁ siyanti hoti: parapuggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo iminā apāhaṁ tathā khattiyo siyanti vā, yathā so brāhmaṇo iminā apāhaṁ tathā brāhmano siyanti vā -peyathā so nevasaññī nāsaññī iminā apāhaṁ tathā nevasaññī nāsaññī siyanti vā. evaṁ iminā apāhaṁ evaṁ siyanti hoti.

kathañca iminā apāhaṁ aññathā siyanti hoti: [pts page 400] [\q 400/]      parapuggalaṁ upanidhāya yathā so khattiyo iminā apāhaṁ na tathā khattiyo siyanti vā, yathā so brāhmaṇo iminā apāhaṁ na tathā brāhmano siyanti vā -pe- yathā so nevasaññī nāsaññi iminā apāhaṁ na tathā nevasaññī nāsaññī siyanti vā. evaṁ iminā apāhaṁ aññathā siyanti hoti. imāni aṭṭhārasa taṇhāvivaritāni bāhirassa upādāya.

[bjt page 274] [\x 274/]

iti imāni aṭṭhārasa taṇhāvicaritāni ajjhattikassa upādāya, imāni aṭṭhārasa taṇhāvicaritāni bāhirassa upādāya. tadekajjhaṁ abhisaññūhitvā ahisaṁkhipitvā chattiṁsa taṇhāvicaritāni honti. iti evarūpāni atitāni chattiṁsa taṇhāvicaritāni, anāgatāni chattiṁsa taṇhāvicaritāni, paccuppannāni chattiṁsa taṇhāvicaritāni, tade kajjhaṁ abhisaññūhitvā abhisaṁkhipitvā aṭṭhataṇhāvicaritasataṁ hoti.

tattha katamāni dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni brahmajāle veyyākaraṇe vuttāni bhagavatā: cttāro sassatavādā, cattāro ekaccasassatikā, cattāro antānantikā, cattāro amarāvikkhepikā, dve adhicca samuppannikā, soḷasa saññivādā, aṭṭha asaññivādā, aṭṭha nevasaññī nāsaññivādā, satta ucchedavādā, pañca diṭṭhadhammanibbānavādā, imāni dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni brahmajāle veyyākaraṇe vuttāni bhagavatāti.

khuddakavatthuvibhaṅgo niṭṭhito. [pts page 401] [\q 401/]

[bjt page 276] [\x 276/]

18. dhammahadaya vibhaṅgo.

1.

1020. kati khandhā: kati āyatanāni: kati dhātuye: kati saccāni: kati indriyāni: kati hetu: katiāhārā: kati phassā: kati vedanā: kati saññā: kati cetanā: kati cittāni:
1021. pañcakkhandhā, dvādasāyatanāni, aṭṭhārasadhātuyo, cattāri saccāni, bāvīsatindriyāni, nava hetu, cattāro āhārā, satta phassā, satta vedanā, satta saññā, satta cetanā, satta cittāni.

1022. tattha katame pañcakkhandhā: rupakkhandho vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho. ime vuccanti pañcakkhandhā.

1023. tattha katamāni dvādasāyatanāni: cakkhāyatanaṁ rūpāyatanaṁ sotāyatanaṁ saddāyatanaṁ ghānāyatanaṁ gandhāyatanaṁ jivhāyatanaṁ rasāyatanaṁ kāyāyatanaṁ phoṭṭhabbāyatanaṁ manāyatanaṁ dhammāyatanaṁ. imāni vuccanti dvādasāyatanāni.

1024. tattha katamā aṭṭhārasadhātuyo: cakkhudhātu rūpadhātu cakkhuviññāṇadhātu, sotadhātu saddadhātu sotaviññāṇadhātu, [pts page 402] [\q 402/]      ghānadhātu gandhadhātu ghānaviññāṇadhātu, jivhādhātu rasadhātu jivhāviññāṇadhātu, kāyadhātu phoṭṭhabbadhātu kāyaviññāṇadhātu, manodhātu dhammadhātu manoviññāṇadhātu. imā vuccanti aṭṭhārasadhātuyo.

1025. tattha katamāni cattāri saccāni: dukkhasaccaṁ samudayasaccaṁ nirodhasaccaṁ maggasaccaṁ. imāni vuccanti cattāri saccāni.

1026. tattha katamāni bāvīsatindriyāni: cakkhu ndriyaṁ sotindriyaṁ ghānindriyaṁ jivhindriyaṁ kāyindriyaṁ manindriyaṁ itthindriyaṁ purisindriyaṁ jīvitandriyaṁ sukhindriyaṁ dukkhindriyaṁ somanassi ndriyaṁ upekkhindriyaṁ saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ paññindriyaṁ anaññātaññassāmītindriyaṁ aññindriyaṁ aññātāvindriyaṁ. imāni vuccanti bāvīsatindriyāni.

1027. tattha katame nava hetu: tayo kusalahetu, tayo akusalahetu, tayo avayākatahetu. tattha katame tayo kusalahetu: alobho kusalahetu, adoso kusalahetu, amoho kusalahetu, ime tayo kusalahetu. tattha katame tayo akusalahetu, lobho akusalahetu, doso akusalahetu, moho akusalahetu, ime tayo akusalahetu. tattha katame tayo avyākatahetu: kusalānaṁ vā dhammānaṁ vipākato kiriyavyākatesu vā dhammesu alobho adoso amoho, ime tayo avyākatahetu. ime vuccanti nava hetu.

[bjt page 278] [\x 278/]

1028. tattha katame cattāro āhārā: kabaḷiṅkāro āhāro phassāhāro [pts page 403] [\q 403/]      manosañcetanāhāro viññāṇāhāro. ime vucacnni cattāro āhārā.

1029. tattha katame satta phassā: cakkhusampasso tesasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphassā kāyasamphasso manodhātusamphasso manoviññāṇadhātusampasso. ime vuccanti satta sampassā.

1030. tattha katamā satta vedanā: cakkhu samphassajā vedanā sota samphassajā vedanā ghānasamphassajā vedanā jivhāsamphassajā vedanā kāyasamphassajā vedanā manodhātusamphassajā vedanā manoviññāṇadhātusamphassajā vedanā imā vuccanti satta vedanā.

1031. tattha katamā satta saññā: cakkhu samphassajā saññā sotasamphassajā saññā ghānasamphassajā saññā jivhāsamphassajā saññā kāyasamphassajā saññā manodhātusamphassajā saññā manoviññāṇadhātusamphassajā saññā. imā vuccanti saññasaññā.

1032. tattha katamā satta cetanā: cakkhu samphassajā cetanā sotasamphassajā cetanā ghānasamphassajā cetanā jivhāsamphassajā cetanā kāyasamphassajā cetanā manodhātusamphassajā cetanā manoviññāṇadhātusamphassajā cetanā. imā vuccanti satta cetanā.

1033. tattha katamāni sattacittāni: cakkhuviññāṇaṁ sotaviññāṇaṁ ghānaviññāṇaṁ [pts page 404] [\q 404/]      jivhāviññāṇaṁ kāyaviññāṇaṁ manodhātu manoviññāṇadhātu. imāni vuccanti satta cittāni.

2.

1034. kāmadhātuyā kati khandhā: kati āyatanāni: kati dhātuyo: kati saccāni: kati indriyāni: kati hetu: kati āhārā: kati phassā: kati vedanā: kati sañññā: kati cetanā: kati cittāni:

kāmadhātuyā pañcakkhandhā, dvādasāyatanāni, aṭṭhārasadhātuyo, tīṇi saccāni, bāvīsatindriyāni, nava hetu, cattāro āhārā, satta phassā, satta vedanā, satta saññā, satta cetanā, satta cittāni.

tattha katame kāmadhātuyā pañcakkhandhā, rūpa kkhandho vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho. ime vuccanti kāmadhātuyā pañcakkhandhā.

tattha katamāni kāmadhātuyā dvādasāyatanāni: cakkhāyatanaṁ rūpāyatanaṁ sotāyatanaṁ saddayatanaṁ ghānāyatanaṁ gandhāyatanaṁ jivhāyatanaṁ rasāyatanaṁ kāyāyatanaṁ phoṭṭhabbāyatanaṁ manāyatanaṁ dhammāyatanaṁ. imāni vuccanti kāmadhātuyā dvādasāyatanāni. ccanti kāmadhātuyā dvādasāyatanāni.

tattha katamā kāmadhātuyā aṭṭhārasadhātuyo: cakkhudhātu rūpadhātu cakkhu viññāṇadhātu, sotadhātu saddadhātu sotaviññāṇadhātu, ghānadhātu gavdhadhātu ghānaviññāṇadhātu, jivhādhāturasadhātu jivhāviññāṇadhātu, kāyadhātu phoṭṭhabbadhātu kāyaviññāṇadhātu, manodhātu dhammadhātu manoviññāṇadhātu. imā vuccanti kāmadhātuyā aṭṭhārasa dhātuyo.

[bjt page 280] [\x 280/]

tattha katamāni kāmadhātuyā tīṇi saccāni: dukkhasaccaṁ samudayasaccaṁ maggasaccaṁ. imāni vuccanti kāmadhātuyā tīṇi saccāni.

tattha katamāni kāmadhātuyā bāvīsatindriyāni: cakkhu ndriyaṁ sotindriyaṁ -pe- aññātāvindriyaṁ imāni vuccanti kāmadhātuyā bāvīsatindriyāni.

tattha katame kāmadhātuyā nava hetu: tayo kusalahetu, tayo akusalahetu, tayo avayākatahetu. ime vuccanti kāmadhātuyā nava hetu. [pts page 405] [\q 405/]

tattha katame kāmadhātuyā cattāro āhārā: kabaḷiṅkāro āhāro phassāhāro manosañcetanāhāro viññāṇāhāro. ime vuccanti kāmadhātuyā cattāro āhārā.

tattha katame kāmadhātuyā satta phassā: cakkhusamphassā sotasamphassā ghānasamphassā jivhāsamphassā kāyasamphassā manodhātusamphassā manoviññāṇadhātusamphassā. ime vuccanti kāmadhātuyā satta phassā.

tattha katamā kāmadhātuyā satta vedāna: cakkhu samphassajā vedanā sotasamphassajā vedanā ghānasamphassajā vedanā jivhāsamphassajā vedanā kāyasamphassajā vedanā manodhātusamphassajā vedanā manoviññāṇadhātusamphassajā vedanā. imā vuccanti kāmadhātuyā satta vedanā.

tattha katamā kāmadhātuyā satta saññā: cakkhu samphassajā saññā sotasamphassajā saññā ghānasamphassajā saññā jivhāsamphassajā saññā kāyasamphassajā saññā manodhātusamphassajā saññā manoviññāṇadhātusamphassajā saññā. imā vuccanti kāmadhātuyā satta saññā.

tattha katamā kāmadhātuyā satta cetanā: cakkhusamphassajā cetanā sotasamphassajā cetanā ghānasamphassajā cetanā jivhāsamphassajā cetanā kāyasamphassajā cetanā manodhātusamphassajā cetanā manoviññāṇadhātusamphassajā cetanā. imā vuccanti kāmadhātuyā satta cetanā.

tattha katamāni kāmadhātuyā satta cittāni: cakkhuviññāṇaṁ sotaviññāṇaṁ ghānaviññāṇaṁ jivhāviññāṇaṁ kāyaviññāṇaṁ manodhātu manoviññāṇadhātu. imāni vuccanti kāmadhātuyāsatta cittāni.
1035. rūpadhātuya kati khandhā: kati āyatanā: kati dhātuyo: kati saccāni: kati indriyā -pe- kati cittāni:

rūpadhātuyā pañcakkhandhā, cha āyatanāni, nava dhātuyo, tīni saccāni, cuddasindriyāni, aṭṭha hetu, tayo āhārā, cattāro phassā, catasso vedanā, catasso saññā, catasso cetanā, cattāri cittāni.

tattha katame rūpadhātuyā pañcakkhandhā rūpakkhandho vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho. ime vuccanti rūpadhātuya pañcakkhandhā.

[bjt page 282] [\x 282/]

tattha katamāni rūpadhātuya cha āyatanāni: cakkhāyataṁ rūpāyatanaṁ sotāyatanaṁ saddāyatanaṁ mānāyatanaṁ dhammāyatanaṁ. imāni vuccanti rūpadhātuyā cha āyatanāni.

tattha katamā rūpadhātuyā nava dhātuyo: cakkhudhātu rūpadhātu cakkhuviññāṇadhātu, sotadhātu saddadhātu sotaviññāṇadhātu. manodhātu dhammadhātu manoviññāṇadhātu. imāni vuccanti rūpadhātuyā nava dhātuyo.

tattha katamāni rūpadhātuyā tīṇi saccāni: dukkhasaccaṁ samudayasaccaṁ maggasaccaṁ. imāni vucacnti rūpadhātuyā tīṇi saccāni.

tattha katamāni rūpadhātuyā cuddasindriyāni: cakkhundriyaṁ sotindriyaṁ manindriyaṁ jīvitindriyaṁ [pts page 406] [\q 406/]      somanassindriyaṁ upekkhindriyaṁ saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ paññindriyaṁ anaññātaññassāmītindriyaṁ aññindriyaṁ aññātāvindriyaṁ. imāni vuccanti rūpadhātuyā cuddasindriyāni.

tattha katame rūpadhātuya aṭṭha hetu: tayo kusalahetu, dve akusalahetu, tayo avayākatahetu. tattha katame tayo kusalahetu: alobho kusalahetu, adoso kusalahetu, amoho kusalahetu. ime tayo kusalahetu.

tattha katame dve akusalahotu: lobho akusalahetu moho akusalahetu. ime dve akusalahetu.

tattha katame tayo avayākata hetu: kusalānaṁ vā dhammānaṁ vipākato kiriyāvayākatesuvā dhammesu alobho adoso amoho ime tayo avyākata hetu. ime vuccanti rūpadhātuyā aṭṭha hetu.

tattha katame rūpadhātuyā tayo āhārā: phassāhāro manosañcetanāhāro viñññāṇāhāro. ime vuccanti rūpadhātuyā tayo āhārā.

tattha katame rūpadhātuyā cattāro phassā: cakkhasamphasso sotasamphasso manodhātusamphasso manoviññāṇadhātusamphasso. ime vuccanti rūpadhātuyā cattāro phassā.

tattha katamā rūpadhātuyā catasso vedanā-pe- catasso saññā -pe- catasso cetanā -pe- cattārī cittāni: cakkhuviññāṇaṁ sotaviññāṇaṁ manodhātu manoviññāṇadhātu. imāni vuccanti rūpadhātuyā cattāri cittāni.

1036. arūpadhātuyā kati khandhā: -pe- kati cittāni:

arūpadhātuyā cattāro khandhā, dve āyatanāni, dve dhātuyo, tīṇi saccāni, ekādasindriyāni, aṭṭha hetu, tayo āhārā, eko phasso, ekā vedanā, ekā saññā, ekā cetanā, ekaṁ cittaṁ. [pts page 407] [\q 407/]

tattha katame arūpadhātuyā cattāro khandhā: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho. ime vuccanti arūpadhātuyā cattāro khandhā.

tattha katamāni arūpadhātuyā dve āyatanāni: manāyatanaṁ dhammāyatanaṁ. imāni vuccanti arūpadhātuyā dve āyatanāni.

[bjt page 284] [\x 284/]
tattha katamā arūpadhātuyā dve dhātuyo: manoviññāṇadhātu dhammadhātu. imā vuccanati arūpadhātuyā dve dhātuyo. tattha katāmāni arūpadhātuyā tīṇi saccāni: dukkha saccaṁsamudaya saccaṁ maggasaccaṁ. imānivuccanti arūpadhātuyā tīṇi saccāni.

tattha katamāni arūpadhātuyā ekāsindriyāni: manindriyaṁ jīvitindriyaṁ somanassindriyaṁ upekkhindriyaṁ saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ paññindriyaṁ aññindriyaṁ aññātāvindriyaṁ. imāni vuccanti arūpadhātuyā ekādasindriyāni.

tattha katame arūpadhātuyā aṭṭhahetu: tayo kusalahetu dve akusalahetu tayo avyākatahetu. ime vuccanti arūpadhātuyā aṭṭhahetu.

tattha katame arūpadhātuyā tayo āhārā: phassāhāro mano sañcetanāhāro viññāṇāhāro. ime vuccanti arūpadhātuyā tayo āhārā.

tattha katamo arūpadhātuyā eko phasso: manoviññāṇadhātu samphasso. ayaṁ vuccatiarūpadhātuyo eko phasso.

tattha katamā arūpadhātuyā ekā vedanā-pe- ekā saññā -pe ekā cetanā -peekaṁ cittaṁ: manoviññāṇadhātu. idaṁ vuccati arūpadhātuyā ekaṁ cittaṁ.

1037. apariyāpanne kati khandhā: -pe- kati cittāni: apariyāpanne cattāro khandhā, dve āyatanāni: dve dhātuyo, dve saccāni, dvādasindriyāni, cha hetu, tayo āhārā, [pts page 408] [\q 408/]      eko phasso, ekā vedanā, ekā saññā, ekā cetanā, ekaṁ cittaṁ.

tattha katame apariyāpanne cattāro khandhā: vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho. ime vuccanti apariyāpanne cattāro khandhā.

tattha katamāni apariyāpanne dve āyatanāni: manāyatanaṁ dhammāyatanaṁ. imāni vuccanti apariyāpanne dve āyatanāni

tattha katamā apariyāpanne dve dhātuyo: manoviñññāṇadhātu dhammadhātu. imā vuccanti apariyāpanne dve saccāni.

tattha katamāni apariyāpanne dve saccāni: maggasaccaṁ nirodhasaccaṁ. imāni vuccanti apariyāpanne dve saccāni.

tattha katamāni apariyāpanne dvādasindriyāni: mani ndriyaṁ jīvitindriyaṁ somanassindriyaṁ apakkhindriyeṁ saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ paññindriyaṁ anaññātaññassāmītindriyaṁ aññindriyaṁ aññātāvindriyaṁ. imāni vuccanti apariyāpanne dvādasindriyāni.

tattha katame apariyāpanne cha hetu: tayo kusalahetu, tayo avayākatahetu.

tattha katame tayo kusalahetu: alobhe kusalahetu, adoso kusalahetu, amoho kusalahetu. ime tayo kusalahetu.

[bjt page 286] [\x 286/]
tatattha katame tayo avyākatahetu: kusalānaṁ dhammānaṁ vipākato alobho adoso amoho. ime tayo avyākatahetu. ime vuccanti apariyāpanne cha hetu.

tattha katame apariyāpanne tayo āhārā: phassāhāro, mano sañcetanāhāro, viññāṇāhāro. ime vuccanti apariyāpanne tayo āhārā,

tattha katamo apariyāpanne eko phasso: manoviññāṇadhātu samphasso. ayaṁ vuccatiapariyāpanne eko phasso.

tattha katamā apariyāpanne ekā vedanā-pe- ekā saññā -pe ekā cetanā-peekaṁ cittaṁ: [pts page 409] [\q 409/]      manoviññāṇadātu. idaṁ vuccati apariyāpanne ekaṁ cittaṁ.

3.

1038. pañcannaṁ khandhānaṁ kati kāmadhātu pariyāpannā: kati na kāmadhātupariyāpannā: -pe- sattannaṁ cittānaṁ kati kāmadhātu pariyāpannā: kati na kāmadhātupariyāpannā:

rūpakkhandho kāmadhātupariyāpanno. cattāro khandhā siyā kāmadhātupariyāpannā, siyā na kāmadhātupariyāpannā.
dasāyatanā kāmadhātupariyāpannā. dve āyatanā siyā kāmadhātu pariyāpannā, siyā na kāmadhātupariyāpannā.

soḷasa dhātuyo kāmadhātu pariyāpannā. dve dhātuyo siyā kāmadhātupariyāpannā, siyā na kāmadhātupariyāpannā.

samudayasaccaṁ kāmadhātupariyāpannaṁ. dve saccā na kāmadhātu pariyāpannā. dukkhasaccaṁ siyā kāmadhātupariyāpannaṁ, siyā na kāmadhātu pariyāpannaṁ.

dasindriyā kāmadhātupariyāpannā. tīṇindriyā na kāmadhātupariyāpannā. navindriyā siyā kāmadhātupariyāpannā. siyā na kāmadhātupariyāpannā.

tayo akusalahetu kāmadhātupariyāpannā. cha hetu siyā kāmadhātu pariyāpannā, siyā na kāmadhātupariyāpannā.

kabaḷiṅkāro āhāro kāmadhātupariyāpanno. tayo āhārā siyā kāmadhātupariyapannā, siyā na kāmadhātupariyāpannā.

cha phassā kāmadhātupariyāpannā. manoviññāṇadhātusamphasso siyā kāmadhātupariyāpanno, siyā na kāmadhātupariyāpanno.

cha vedanā -pe- cha saññā -pe- cha cetanā -pe- cha cittā kāmadhātupariyāpannā. manoviññāṇadhātu siyā kāmadhātupariyāpannā, siyā na kāmadhātupariyāpannā.

1039. pañcannaṁ khandhānaṁ kati rūpadhātupariyāpannā: kati na rūpadhātupariyāpannā -pesattannaṁ cittānaṁ kati rūpadhātupariyāpannā: kati na rūpadhātupariyāpannā:

[bjt page 288] [\x 288/]

rūpakkhandho na rūpadhātupariyāpanno. cattāro [pts page 410] [\q 410/]      khandhā siyā rūpadhātupariyāpannā, siyā na rūpadhātupariyāpannā.

dasāyatanā na rūpadhātupariyāpannā. dve āyatanā siyā rūpadhātu pariyāpannā, siyā na rūpadhātupariyāpannā.

soḷasa dhātuyo na rūpadhātupariyāpannā, dve dhātuyo siyā rūpadhātupariyāpannā, siyā na rūpadhātupariyāpannā.

tīṇi saccāni na rūpadhātupariyāpannā, dukkhasaccaṁ siyā rūpadhātupariyāpannaṁ, siyā na rūpadhātupariyāpannaṁ,

terasindriyā na rūpadhātupariyāpannā, navīndriyā siyā rūpadhātupariyāpannā, siyā na rūpadhātupariyāpannā.

tayo akusalahetu na rūpadhātupariyāpannā, cha hetu siyā rūpadhātupariyāpannā, siyā narūpadhātupariyāpannā.

kabaḷiṅkāro āhāro na rūpadhātupariyāpanno. tayo āhārā siyā rūpadhātupariyāpannā, siyā na rūpadhātupariyāpannā.

cha phassā na rūpadhātupariyāpannā. manoviññāṇadhātusamphasso siyā rūpadhātupariyāpanno, siyā na rūpadhātupariyāpanno.

cha vedāna-pe- cha saññā -pe- cha cetanā-pe- cha cittā na rūpadhātupariyāpannā. manoviññāṇadhātu siyā rūpadhātupariyāpannā. siyā na rūpadhātupariyāpannā.

1040. pañcannaṁ khandhānaṁ kati arūpadhātupariyāpannā: kati na arūpadhātupariyāpannā: -pe- sattannaṁ cittānaṁ kati arūpadhātupariyāpannā: kati na arūpadhātupariyāpannā:

rūpakkhandho na arūpadhātupariyāpanno. cattāro dhavdhā siyā arūpadhātupariyāpannā, siyā na arūpadhātupariyāpannā.

dasāyatanā na arūpadhātupariyāpannā. dve āyatanā siyā arūpadhātu pariyāpannā, siyā na arūpadhātupariyāpannā.

soḷasa dhātuyo na arūpadhātupariyāpannā. dve dhātuyo siyā arūpadhātupariyāpannā, siyā na arūpadhātupariyāpannā.

tīṇi saccāni na arūpadhātupariyāpannā. dukkhasaccaṁ siyā arūpadhātu pariyāpannaṁ, siyā na arūpadhātupariyāpannaṁ.

cuddasindriyā na arūpadhātupariyāpannā. aṭṭhivdriyā [pts page 411] [\q 411/]      siyā arūpadhātupariyāpannā, siyā naarūpadhātupariyāpannā.

tayo akusalahetu na arūpadhātupariyāpannā. cha hetu siyā arūpadhātupariyāpannā, siyāna arūpadhātupariyāpannā.

kabaḷiṅkāro āhāro na arūpadātupariyāpanno. tayo āhārā siyā arūpadhātupariyāpannā, siyā na arūpadhātupariyāpannā.

cha phassā na arūpadhātupariyāpannā. manoviññāṇadhātusamphasso siyā arūpadhātupariyāpanno, siyā na arūpadhātupariyāpanno.

cha vedanā -pe- cha saññā -pe- cha cetanā -pe- cha cittā na arūpadhātupariyāpannā. manoviññāṇadhātu siyā arūpadhātupariyāpannā, siyā na arūpadhātupariyāpannā.

[bjt page 290] [\x 290/]

1041. pañcannaṁ khandhānaṁ kati pariyāpannā: kati apariyāpannā -pe- sattannaṁ cittānaṁ kati pariyāpannā: kati apariyāpannā:

rūpakkhandhā pariyāpanno. cattāro khandhā siyāpariyāpannā, siyā apariyāpannā.

dasāyatanā pariyāpannā. dve āyatanā siyā pariyāpannā, siyā apariyāpannā.

soḷasa dhātuyo pariyāpannā, dve dhātuyo siyā pariyāpannā, siyā apariyāpannā.

dve saccā pariyāpannā. dve saccā apariyāpannā.

dasindriyā pariyāpannā. tīṇindriyā apariyāpannā. navīndriyā siyā pariyāpannā, siyā apariyāpannā.

tayo akusalahetu pariyāpannā. cha hetu siyā pariyāpannā, siyā apariyāpannā.

kabaḷiṅkāro āhāro pariyāpanno. tayo āhārā siyā pariyāpannā, siyā apariyāpannā.

cha phassā pariyāpannā, manoviñññāṇadhātusamphasso siyā pariyāpanno, siyā apariyāpanno.

chavedāna-pe-cha saññā -pe- cha cetanā -pe- cha cittā pariyāpannā. manoviññāṇadhātu siyā pariyāpannā, siyā apariyāpannā.

4.

1042. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe katikhandhā pātubhavanti -pekati cittāni pātubhavanti:

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe sabbesaṁ pañcakkhandhā pātubhavanti.

kassaci ekādasāyatanāni pātubhavanti. [pts page 412] [\q 412/]      kassaci dasāyatanāni pātubhavanti. kassaci aparāni dasāyatanāni pātubhavanti. kassaci navāyatanāni pātubhavanti. kassaci sattāyatanāni pātubhavanti.

kassaci ekādasa dhātuyo pātubhavanti. kassaci dasa dhātuyo pātubhavanti. kassaci aparā dasa dhātuyo pātubhavanti. kassaci nava dhātuyo pātubhavanti. kassaci satta dhātuyo pātubhavanti.

sabbesaṁ ekaṁ saccaṁ pātubhavati.

kassaci cuddasindriyāni pātubhavanti. kassaci terasindriyāni pātubhavanti. kassaci aparāni terasindriyā pātubhavanti. kassaci dvādasindriyāni pātubhavanti. kassaci dasindriyāni pātubhavanti. kassaci navindriyāni pātubhavanti. kassaci aparāni navindriyāni pātubhavanti. kassaci aṭṭhindriyāni pātubhavanti. kassaci aparāni aṭṭhindriyāni pātubhavanti. kassaci sattindriyāni pātubhavanti. kassaci pañcindriyāni pātubhavanti. kassaci cattārindriyāni pātubhavanti.

kassaci tayo hetu pātubhavanti. kassaci dve hetu pātubhavanti. keci1 ahetukā pātubhavanti.

sabbesaṁ cattāro āhārā pātubhavanti. sabbesaṁ eko phasso pātubhavanti.

sabbesaṁ ekā vedanā, ekā saññā, ekā cetanā, ekaṁ cittaṁ pātubhavati.

1. kassaci- sīmu. machasaṁ.

[bjt page 292] [\x 292/]

1643. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe sabbesaṁ katame pañcakkhandhā pātubhavanti: rūpakkhandho -pe- viññāṇakkhandho. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe sabbesaṁ ime pañcakkhandhā pātubhavanti.

1044. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa1 ekādasāyatanāni pātubhavanti: kāmāvacarānaṁdevānaṁ, paṭhamakappikānaṁ manussānaṁ, opapākitānaṁ petānaṁ, opapātikānaṁ asurānaṁ, opapātikānaṁ tiracchānagatānaṁ, nerayikānaṁ paripunṇāyatanānaṁ, uppattikkhaṇe ekādasāyatanāni pātubhavanti: cakkhāyatanaṁ rūpāyatanaṁ sotāyatanaṁ ghānāyatanaṁ gandhāyatanaṁ jivhāyatanaṁ rasāyatanaṁ kāyāyatanaṁ phoṭṭhabbāyatanaṁ manāyatanaṁ dhammāyatanaṁ, kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni ekādasāyatanāni pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa dasāyatanāni pātubhavanti: opapātikānaṁ petānaṁ opapātikānaṁ asurānaṁ opapātikānaṁ tiracchānagatānaṁ nerayikānaṁ jaccandhānaṁ uppattikkhaṇe dasāyatanāni pātubhavanti: rūpāyatanaṁ sotāyatanaṁ ghānāyatanaṁ gandhāyatanaṁ jivhāyatanaṁ [pts page 413] [\q 413/]      rasāyatanaṁ kāyāyatanaṁ phoṭṭhabbāyatanaṁ manāyatanaṁ dhammāyatanaṁ, kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni dasāyatanāni pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa aparāni dasāyatanāni pātubhavanti: opapātikānaṁ petānaṁ opapātikānaṁ asurānaṁ opapātikānaṁ tiracchānagatānaṁ nerayikānaṁ jaccabadhirānaṁ, uppattikkhaṇe dasāyatanāni pātubhavanti: cakkhāyatanaṁ rūpāyatanaṁ ghānāyatanaṁ gavdhāyatanaṁ jivhāyatanaṁ rasāyatanaṁ kāyāyatanaṁ phoṭṭhabbā yatanaṁ manāyatanaṁ dhammāyatanaṁ. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni dasāyatanāni pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa navāyatanāni pātubhavanti: opapātikānaṁ petānaṁ, opapātikānaṁ asurānaṁ, opapātikānaṁ tiracchānagatānaṁ, nerayikānaṁ, jaccabadhirānaṁ, uppattikkhaṇe navāyatanāni pātubhavanti: rūpāyatanaṁ ghānāyatanaṁ gavdhāyatanaṁ jivhāyatanaṁ rasāyatanaṁ kāyāyatanaṁ phoṭṭhabbāyatanaṁ manāyatanaṁ dhammāyatanaṁ. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni navāyatanāni pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa sattāyatanāni pātubhavanti: gabbhaseyyakānaṁ sattānaṁ uppattikkhaṇe sattāyatanāni pātubhavanti: rūpāyatanaṁ gandhāyatanaṁ rasāyatanaṁ kāyāyatanaṁ phoṭṭhabbāyatanaṁ manāyatanaṁ dhammāyatanaṁ. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni sattāyatanāni pātubhavanti.

1045. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa ekādasa dhātuyo pātubhavanti: kāmāvacarānaṁ devānaṁ paṭhamakappikānaṁ manussānaṁ, opapātikānaṁ petānaṁ, opapātikānaṁ asurānaṁ, opapātikānaṁ tiracchānagatānaṁ, nerayikānaṁ paripuṇṇāyatanānaṁ, uppattikkhaṇeekādasa dātuyo pātubhavanti: cakkhudhātu rūpadhātu sotadhātu ghānadhātu gavdhadhātu jivhādhātu rasadhātu kāyadhātu phoṭṭhabbadhātu manoviññāṇadhātu dhammadhātu. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imā ekādasadhātuyo pātubhavanti.

1. kassaci -sirimu.

[bjt page 294] [\x 294/]

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa dasa dhātuyo pātubhavanti: opapātikānaṁ petānaṁ, opapātikānaṁ asurānaṁ, opapātikānaṁ [pts page 414] [\q 414/]      tiracchānagatānaṁ, nerayikānaṁ, jaccandhānaṁ uppattikkhane dasa dhātuyo pātubhavanti: rūpadhātu sotadhātu ghānadhātu gandhadhātu jivhādhātu rasadhātu kāyadhātu phoṭṭhabbadhātu manoviññāṇadhātu dhammadhātu. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imā dasa dhātuyo pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa aparā dasa dhātuyo pātubhavanti: opapātikānaṁ petānaṁ, opapātikānaṁ asurānaṁ, opapātikānaṁ tiracchānagatānaṁ, nerayikānaṁ, jaccabadhirānaṁ uppattikkhane dasa dhātuyo pātubhavanti: cakkhudhātu rūpadhātu ghānadhātu gandhadhātu jivhādhātu rasadhātu kāyadhātu phoṭṭhabbadhātu manoviññāṇadhātu dhammadhātu. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imā dasa dhātuyo pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa nava dhātuyo pātubhavanti: opapātikānaṁ petānaṁ, opapātikānaṁ asurānaṁ, opapātikānaṁ tiracchānagatānaṁ, nerayikānaṁ, jaccandhabadhirānaṁ uppattikkhane nava dhātuyo pātubhavanti: rūpadhātu ghānadhātu gandhadhātu jivhādhātu rasadhātu kāyadhātu phoṭṭhabbadhātu manoviññāṇadhātu dhammadhātu. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imā dasa dhātuyo pātubhavanti. nti. .

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa satta dhātuyo pātubhavanti: gabbhaseyyakānaṁ sattānaṁ uppattikkhaṇe satta dhātuyo pātu bhavanti: rūpadhātu gandhadhātu rasadhātu kāyadhātu phoṭṭhabbadhātu mano viññāṇadhātu dhammadhātu. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imā satta dhātuyo pātubhavanti.

1046. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe sabbesaṁ katamaṁ ekaṁ saccaṁ pātubhavati: dukkhasaccaṁ. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe sabbesaṁ idaṁ ekaṁ saccaṁ pātubhavati.

1047. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa cuddasindriyāni pātubhavanti: kāmāvacarānaṁ devānaṁ sahetukānaṁ ñāṇasampayuttānaṁ upapattikkhaṇe cuddasindriyāni pātubhavanti: cakkhundriyaṁ sotindriyaṁ ghānindriyaṁ jivhindriyaṁ kāyindriyaṁ [pts page 415] [\q 415/]      manindriyaṁ itthindriyaṁ vā purisindriyaṁ vā jīvitindriyaṁ somanassindriyaṁ vā upekkhindriyaṁ vā saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ paññindriyaṁ kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni cuddasindriyāni pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa terasindriyāni pātubhavanti: kāmāvacarānaṁ devānaṁ sahetukānaṁ ñāṇavippayuttānaṁ uppattikkhaṇe caterasindriyāni pātubhavanti: cakkhundriyaṁ sotindriyaṁ ghānindriyaṁ jivhindriyaṁ kāyindriyaṁ manindriyaṁ itthindriyaṁ vā purisindriyaṁ vā jīvitindriyaṁ somanassindriyaṁ vā upekkhindriyaṁ vā saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni terasindriyāni pātubhavanti. ni pātubhavanti.

[bjt page 296] [\x 296/]

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe1 kassa aparāni terasindriyāni pātubhavanti: paṭhamakappikānaṁ manussānaṁ sahetukānaṁ ñāṇasampayuttānaṁ upapattikkhaṇe terasindriyāni pātubhavanti: cakkhundriyaṁ sotindriyaṁ ghānindriyaṁ jivhindriyaṁ kāyindriyaṁ manindriyaṁ jīvitindriyaṁ somanassindriyaṁ vā upekkhindriyaṁ vā saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ paññindriyaṁ kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni terasindriyāni pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa dvādasindriyāni pātubhavanti: phaṭhamakappikānaṁ manusānaṁ sahetukānaṁ ñāṇasampayuttānaṁ upapattikkhaṇe dvādasindriyāni pātubhavanti: cakkhundriyaṁ sotindriyaṁ ghānindriyaṁ jivhindriyaṁ kāyindriyaṁ manindriyaṁ jīvitindriyaṁ somanassindriyaṁ vā upekkhindriyaṁ vā saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni dvādasindriyāni pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa dasindriyāni pātubhavanti: gabbhaseyyakānaṁ sattānaṁ sahetukānaṁ ñāṇasampayuttānaṁ upapattikkhaṇe dasindriyāni pātubhavanti: kāyindriyaṁ manindriyaṁ itthindriyaṁ vā purisindriyaṁ vā jīvitindriyaṁ somanassindriyaṁ vā upekkhindriyaṁ vā saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ paññindriyaṁ kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni dasindriyāni pātubhavanti
[pts page 416] [\q 416/]
kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa navindriyāni pātubhavanti: gabbhaseyyakānaṁ sattānaṁ sahetukānaṁ ñaṇavippayuttānaṁ upapattikkhaṇe dasindriyāni pātubhavanti: kāyindriyaṁ manindriyaṁ itthindriyaṁ vā purisindriyaṁ vā jīvitindriyaṁ somanassindriyaṁ vā upekkhindriyaṁ vā saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ paññindriyaṁ kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni dasindriyāni pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa aparāni navindriyāni pātubhavanti: opapātikānaṁ ptonaṁopapātikānaṁ asurānaṁ opapitikānaṁ tiracchānagatānaṁ nerayikānaṁ paripuṇṇāyatanānaṁ upapattikkhaṇe navindriyāni pātubhavanti: cakkhundriyaṁ sotindriyaṁ ghānindriyaṁ jivhindriyaṁ kāyindriyaṁ manindriyaṁ itthindriyaṁ vā purisindriyaṁ vā jīvitindriyaṁ upekkhindriyaṁ kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni navindriyāni pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa aṭṭhindriyāni pātubhavanti: opapātikānaṁ petānaṁ opapātikānaṁ asurānaṁ opapātikānaṁ tiracchānagatānaṁ nerayikānaṁ jaccandhānaṁ uppattikkhaṇe aṭṭhindriyāni pātubhavanti: sotindriyaṁ ghānindriyaṁ jivhindriyaṁ kāyindriyaṁ manindriyaṁ itthindriyaṁ vā purisindriyaṁ vā jīvitindriyaṁ upekkhindriyaṁ. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni aṭṭhindriyāni pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa aṭṭhindriyāni pātubhavanti: opapātikānaṁ petānaṁ opapātikānaṁ asurānaṁ opapātikānaṁ tiracchānagatānaṁ nerayikānaṁ jaccabadhirānaṁ uppattikkhaṇe aṭṭhindriyāni pātubhavanti: cakkhundriyaṁ ghānindriyaṁ jivhindriyaṁ kāyindriyaṁ manindriyaṁ itthindriyaṁ vā purisindriyaṁ vā jīvitindriyaṁ upekkhindriyaṁ. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni aṭṭhindriyāni pātubhavanti.

1. upapattikkhaṇe - machasaṁ.

[bjt page 298] [\x 298/]

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa sattindriyāni pātubhavanti:
opapātikānaṁ petānaṁ opapātikānaṁ asurānaṁ opapātikinaṁ tiracchāna gatānaṁ nerayikānaṁ jaccandhabadhirānaṁ uppattikkhaṇe sattindriyāni pātubhavanti: ghānindriyaṁ [pts page 417] [\q 417/]      jivhindriyaṁ kāyindriyaṁ manindriyaṁ itthindriyaṁ vā purisindriyaṁ vā jīvitindriyaṁ upekkhindriyaṁ. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni sattindriyāni pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa pañcindriyāni pātubhavanti: gabbhaseyyakānaṁ sattānaṁ ahetukānaṁ ṭhapetvā napuṁsakānaṁ uppattikkhaṇe pañcindriyāni pātubhavanti: kāyindriyaṁ manindriyaṁ itthindriyaṁ vā purisindriyaṁ vā jīvitindriyaṁ upekkhindriyaṁ. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni pañcindriyāni pātubhavanti. sattindriyāni pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa cattārindrini pātubhavanti: gabbhaseyyakānaṁ sattānaṁ ahetukānaṁ napuṁsakānaṁ uppattikkhaṇe cattārindriyāni pātubhavanti: kāyindriyaṁ manindriyaṁ jīvitindriyaṁ upekkhindriyaṁ. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ imāni cattārindriyāni pātubhavanti.

1048.
kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa tayo hetu pātubhavanti: kāmāvacarānaṁ devānaṁ paṭhamakappikānaṁ manussānaṁ gabbhaseyyakānaṁ sattānaṁ sahetukānaṁ ñāṇasampayuttānaṁ uppattikkhaṇe tayo hetu pātubhavanti: alobho vipākahetu, adoso vipākahotu, amoho vipākahetu. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ ime tayo hetu pātubhavanti.

kāmadhātuyā uppattikkhaṇe kassa dve hetu pātubhavanti: kāmāvacarānaṁ devānaṁ paṭhamakappikānaṁ manussānaṁ gabbhaseyyakānaṁ sattānaṁ sahetukānaṁ ñāṇavippayuttānaṁ uppattikaṇe dve hetu pātubhavanti: alobho vipākahetu, adoso vipākahetu, kāmadhātuyā uppattikkhaṇe etesaṁ ime dve hetu pātubhavanti.

avasesā sattā1 ahetukā pātubhavanti.

1049. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe sabbesaṁ katame cattāro āhārā pātubhavanti: kabaḷiṅkāro āhāro phassāhāro manosañcetanāhāro viññāṇāhāro, kāmadhātuyā uppattikkhaṇe sabbesaṁ ime cattāro āhārā pātubhavanti.

1050. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe sabbesaṁ katamo eko phasso pātubhavati: manoviññāṇadātusamphasso. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe sabbesaṁ ayaṁ ekophasso pātubhavati.

1051. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe sabbesaṁ katamo ekā [pts page 418] [\q 418/]      vedanā -pe ekā saññā -pe- ekā cetanā -pe- ekaṁ cittaṁ pātubhavati: manoviññāṇadhātu. kāmadhātuyā uppattikkhaṇe sabbesaṁ idaṁ ekaṁ cittaṁ pātubhavati.

1052. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe kati khandhā pātubhavanti -pekati cittāni pātubhavanti: rūpadhātuyā uppattikkhaṇe ṭhapetvā asaññasattānaṁ devānaṁ pañcakkhandhā pātubhavanti, pañcāyatanāni pātubhavanti, pañca dhātuyo pātubhavanti, ekaṁ saccaṁ pātubhavati, dasindriyāni pātubhavanti, tayo hetu pātubhavanti, tayo āhārā pātubhavanti, eko phasso pātubhavati, ekā vedanā, ekā saññā, ekā cetanā, ekaṁ cittaṁ pātubhavati.

1. avasesānaṁ sattānaṁ -sīmu, machasaṁ

[bjt page 300] [\x 300/]

1053. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe katame pañcakkhandhā pātubhavanti: rūpakkhandho vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viñññāṇakkhandho. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe ime pañcakkhandhā pātubhavanti.

1054. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe katamāni pañcāyatanāni pātubhavanti: cakkhāyatanaṁ rūpāyatanaṁ sotāyatanaṁ manāyatanaṁ dhammāyatanaṁ. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe imāni pañcāyatanāni pātubhavanti.

1055. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe katamā pañca dhātuyo pātubhavanti: cakkhudhātu rūpadhātu sotadhātu manoviññāṇadhātu dhammadhātu. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe imā pañcadhātuyo pātubhavanti.

1056. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe katamaṁ ekaṁ saccaṁ pātubhavati: dukkhasaccaṁ. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe idaṁ ekaṁ saccaṁ pātubhavati.

1057. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe katamāni dasindriyāni pātubhavanti: cakkhundriyaṁ sotindriyaṁ mani ndriyaṁ jīvitindriyaṁ somanassindriyaṁ vā upekkhindriyaṁ vā saddhindriyaṁ [pts page 419] [\q 419/]      viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ paññindriyaṁ. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe imāni dasindriyāni pātubhavanti.

1058. rūpadhātuyā uppattikaṇe katame tayo hetu pātubhavanti: alobho vipāka hetu, adoso vipākahetu, amoho vipākahetu. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe ime tayo hotu pātubhavanti.

1059. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe katame tayo āhārā pātubhavanti: phassāhāro ma nosañcetanāhāro viññāṇāhāro. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe ime tayo āhāra pātubhavanti.

1060. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe katamo eko phasso pātubhavati: manoviññāṇadhātusamphasso. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe ayaṁ eko phasso pātubhavati.

1061. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe katamā ekā vedāna -pe ekā saññā -pe- ekā cetanā -pe- ekaṁ cittaṁ pātubhavati: manoviññāṇadhātu. rūpadhātuyā uppattikkhaṇe. idaṁ ekaṁ cittaṁ pātubhavati.

1062. asaññasattānaṁ devānaṁ uppattikkhaṇe kati khandhā pātubhavanti: -pe- kati cittāni pātubhavanti: asañññasattānaṁ devānaṁ uppattikkhaṇe eko khandho pātubhavati: rūpakkhandho. dve āyatanāni pātubhavanti: rūpāyatanaṁ dhammāyatanaṁ. dve dhātuyo pātubhavanti: rūpadhātu dhammadhātu. ekaṁ saccaṁ pātubhavati: dukkhasaccaṁ. ekindriyaṁ pātubhavati: rūpajīvitindriyaṁ. asaññasattā devā ahetukā, anāhārā, aphassakā, avedanakā, asaññakā, acetanakā, acittakā pātubhavanti.

[bjt page 302] [\x 302/]

1063. arūpadhātuyā uppattikkhaṇe kati khandhā pātubhavanti: -pekati cittāni pātubhavanti: arūpadhātuyā uppattikkhaṇe cattāro khandhā pātubhavanti, dve āyatanānipātubhavanti, dve dhātuyo pātubhavanti, ekaṁ saccaṁ pātubhavati, aṭṭhindriyāni pātubhavanti. tayo hetu pātubhavanti, tayo āhārā pātubhavanti, eko phasso pātubhavati ekā vedanā - ekā saññā-ekā [pts page 420] [\q 420/]      cetanā-ekaṁ cittaṁ pātibhavati.

1064. arūpadhātuyā uppattikkhaṇe katame cattāro khandhā pātubhavanti: vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho. arūpadhātuyā uppattikkhaṇe ime cattāro khandhā pātubhavanti.

arūpadhātuyā uppattikkhaṇe katamāni dve āyatanāni pātubhavanti: manāyatanaṁ dhammāyatanaṁ, arūpadhātuyā uppattikkhaṇe imāni dve āyatanāni pātubhavanti.

arūpadhātuyā uppattikkhaṇe katamā dve dhātuyo pātubhavanti: manoviññāṇadhātu dhammadhātu. arūpadhātuyā uppattikkhaṇe imā dve dhātuyo pātubhavanti.

arūpadhātuyā uppattikkhaṇe katamaṁekaṁ saccaṁ pātubhavati: dukkhasaccaṁ. arūpadhātuyā uppattikkhaṇe idaṁ ekaṁ saccaṁ pātubhavati.

arūpadhātuyā uppattikkhaṇe katamāni aṭṭhindriyāni pātubhavanti: manindriyaṁ jīvitindriyaṁ upekkhindriyaṁ saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ paññindriyaṁ. arūpadhātuyā uppattikkhaṇe imāni aṭṭhindriyāni pātubhavanti.

arūpadhātuyā uppattikkhaṇe katame tayo hetu pātubhavanti: alobho vipākahetu, adoso vipākahetu, amoho vipākahotu. arūpadhātuyā uppattikkhaṇe ime tayo hetu pātubhavanti.

arūpadhātuyā uppattikkhaṇe katame tayo āhārā pātubhavanti: phassāhāro manosañcetanāhāro viñññāṇāhāro. arūpadhātuyā uppattikkhaṇe ime tayo āhārā pātubhavanti.

arūpadhātuyā uppattikkhaṇe katamo eko phasso pātubhavati: manoviññāṇadhātusamphasso. arūpadhātuyā uppattikkhaṇe ayaṁ eko phasso pātubhavati.

arūpadhātuyā uppattikkhaṇe katamā ekā vedanā -pe- ekā saññā -pe- ekā cetanā -pe- ekaṁ cittaṁ pātubhavati: mano viññāṇadhātu. arūpadhātuyā uppattikkhaṇe idaṁ ekaṁ cittaṁ pātubhavati. [pts page 421] [\q 421/]

5.

1065. kāmāvacarā dhammā, na kāmāvacarā dhammā, rūpāvacarā dhammā, na rūpāvacarā dhammā, arūpāvacarā dhammā, na arūpāvacarā dhammā, pariyāpannā dhammā, apariyāpannā dhammā.

1066. katame dhammo kāmāvacarā: ṭṭheto avīcīnirayaṁ pariyantaṁ karitvā, uparito paranimmita - vasavattideve anto karitvā yaṁ etasmiṁ antare etthāvacarā ettha pariyāpannā khandhā dhātu āyatanā rūpā vedāna saññā saṅkhārā viññāṇaṁ. ime dhammā kāmāvacarā.

[bjt page 304] [\x 304/]

1067. katame dhammā na kāmāvacarā: rūpāvacarā arūpāvacarā apariyāpannā. imedhammā na kāmāvacarā.

1068. katame dhammā rūpāvacarā: heṭṭhato brahmalokaṁ pariyantaṁ karitvā uparito akaniṭṭhe deve anto karitvā yaṁ etasmiṁ antare etthāvacārā ettha pariyāpannā samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā. ime dhammā rapāvacarā.

1069. katame dhammā na rūpāvacarā: kāmāvacarā arūpāvacarā apariyāpannā. imedhammā na rūpāvacarā.

1070. katame dhammā arūpāvacarā: heṭṭhato ākāsānañcāyatanūpage deve pariyantaṁ karitvā uparito nevasaññānāsaññāyatanūpage deve anto karitvā yaṁ etasmiṁ antare etthāvacarā ottha pariyāpannā samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā. ime dhammā arūpāvacarā.

1071. katame dhammā na arūpāvacarā: kāmāvacarā rūpāvacarā apariyāpannā. ime dhammā na arūpāvacarā.

1072, katame dhammā pariyāpannā: sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā, kāmāvacarā rūpāvacarā arūpāvacarā, rūpakkhandho vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho. ime dhammā pariyāpannā.

1073. katame dhammā apariyāpannā: maggā ca maggaphalāni ca asaṅkhatā ca dhātu. ime dhammā apariyāpannaṁ. [pts page 422] [\q 422/]
6.

1074. devāti tayo devā: sammuti devā, uppatti devā, visuddhi devā. sammutidevā nāma rājāno, deviyo, kumārā. uppattidevā nāma cātummahārājike deve upādāya tadupari devā. visuddhidevā nāma arahanto vuccanti.

1075. dānaṁ datvā sīlaṁ samādiyitvā uposathakammaṁ katvā kattha uppajjanti.

dānaṁ datvā sīlaṁ samādiyitvā uposathakammaṁ katvā appekacce gahapatimahāsāḷānaṁ1 sahavyataṁ upapajjanti2, appekacce brāhmaṇamahāsāḷānaṁ sahavyataṁupapajjanti2. appekacce khattiyamahāsaḷānaṁ2 sahavyataṁ upapajjanti2, appekacce cātummahārājikānaṁ4 devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti, appekacce tāvatiṁsānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti. appekacce yāmānaṁ devānaṁ sahavyataṁupapajjanti, appekacce tusitānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti, appekacce nimmāṇaratinaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti, appekacce paranimmita vasavattīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti. 1

1. khattiyamahāsāḷānaṁ - sirimu, machasaṁ, syā. 2. uppajjanti -sirimu. 3. gahapatimahāsāḷānaṁ- sirimu, machasaṁ, syā. 4. cātumahārājikānaṁ -machasaṁ.

[bjt page 306] [\x 306/]

1076. manussānaṁ kittakaṁ āyuppamānaṁ: vassasataṁ appaṁ vā bhiyyo.

1077. cātummahārājikānaṁ devānaṁ kittakaṁ āyuppamānaṁ: yāni mānussakāni paññāsavassāni cātummahārājikānaṁ devānaṁ eso eko rattindivo. tāya rattiyā tiṁsa rattiyo māso. tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo. tena saṁvaccharena dibbāni pañca vassasatāni cātummahārājikānaṁ devānaṁ āyuppamānaṁ. manussānaṁ gaṇanāya kittakaṁ hota: navutivassasatasahassāni.

1078. tāvatiṁsānaṁ devānaṁ kittakaṁ āyuppamāṇaṁ: yaṁ mānussakaṁ vassasataṁ, tāvatiṁsānaṁ devānaṁ eso eko rattindivo. tāya rattiyā tiṁsa rattiyo māso, tena māsona dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena dibbaṁ vassasahassaṁ tāvatiṁsānaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. manussānaṁ gaṇanāya kittakaṁ hoti: tisso ca vassakoṭiyo saṭṭhi ca vassasatasahassāni.

1079. yāmānaṁ devānaṁ kittakaṁ āyuppamāṇaṁ: yāni mānussakāni dve massasatāni dve vassasatāni, yāmānaṁ devānaṁ eso [pts page 423] [\q 423/]      eko rattindivo. tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo. te saṁvaccharena dibbāni dve vassasahassāni yāmānaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. manussānaṁ gaṇanāya kittakaṁ hoti: cuddasa ca1 vassakoṭiyo cattārīsañca vassasatasahassāni.

1080. tusitānaṁ devānaṁ kittakaṁ āyuppamāṇaṁ: yāni mānussakāni cattāri dve vassasatāni, tusitānaṁ devānaṁ eso eko rattindivo. tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo. tena saṁvaccharena dibbāni cattāri vassasahassāni tusitānaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. manussānaṁ gaṇanāya kittakaṁ hoti: sattapaññāsa vassakoṭiyo saṭṭhi ca vassasatasahassāni.

1081. nimmāṇaratīnaṁ devānaṁ kittakaṁ āyuppamāṇaṁ: yāni mānussakāni aṭṭhavassasatāni, nimmāratīnaṁ devānaṁ eso eko rattindivo. tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo. tena saṁvaccharena dibbāni aṭṭha vassasahassāni nimmāṇaratīnaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. manussānaṁ gaṇanāya kittakaṁ hoti: dve vassakoṭisatāni tiṁsā ca vassakoṭiyo cattarīsañca vassasatasahassāni.

1082. paranimmitavasavattīnaṁ devānaṁ kittakaṁ āyuppamāṇaṁ: yāni mānussakāni soḷasavassasatāni, paranimmitavasavattīnaṁ devānaṁ eso eko rattindivo. tāya rattiyā tiṁsa rattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo. tena saṁvaccharena dibbāni soḷasavassasahassāni paranimmitavasavattīnaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. manussānaṁ gaṇanāya kittakaṁ hoti: nava ca vassakoṭi satāni ekavīsañca vassakoṭiyo saṭṭhi ca vassasatasahassānī'ti. ssāni.
1. cuddasañca0 sirimu, machasaṁ. 2. tisso ca vassakoṭiyo - sirimu.

[bjt page 308] [\x 308/]

1083. cha ete kāmāvacarā- sabbakāmasamiddhano.
sabbesaṁ ekasaṅkhāto- āyu bhavati kittako,
dvādasa koṭisataṁ tesaṁ -aṭṭhavīsañca koṭiyo,
paññāsa satasahassāni - vassaggena pakāsitā'ti. [pts page 424] [\q 424/]

1384. paṭhamaṁ jhānaṁ parittaṁ bhāvetvā kattha uppajjanti: paṭhamaṁ jhānaṁ1 parittaṁbhāvetvā brahmapārisajjānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti. tesaṁ kittakaṁ āyuppamānaṁ: kappassa tatiyo bāgo. paṭhamaṁ jhānaṁ majjhimaṁ bhāvetvā kattha uppajjanti: paṭhamaṁ jhānaṁ majjhimaṁ bhāvetvā brahmapurohitānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti, tesaṁ kittakaṁ āyuppamāṇaṁ: upaḍḍhakappo. paṭhamaṁ jhānaṁ paṇītaṁ bhāvetvā kattha uppajjanti: paṭhamaṁ jhānaṁ paṇītaṁ bhāvetvā mahābrahmānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti, tesaṁ kittakaṁ āyuppamāṇaṁ: kappo.

1085. dutiyaṁ jhānaṁ2 parittaṁ bhāvetvā kattha uppajjanti: dutiyaṁ jhānaṁ parittaṁbhāvetvā parittābhānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti. tesaṁ kittakaṁ āyuppamāṇaṁ: dve kappā. dutiyaṁ jhānaṁ majjhimaṁ bhāvetvā kattha uppajjanti: dutiyaṁ jhānaṁ majjhimaṁ bhāvetvā appamāṇābhānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti. tesaṁ kittakaṁ āyuppamāṇaṁ: cattāro kappā. dutiyaṁ jhānaṁ paṇītaṁ bhāvetvā kattha uppajjanti: dutiyaṁ jhānaṁ paṇītaṁ bhāvetvā ābhassarānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti. tesaṁ kittakaṁ āyuppamāṇaṁ: aṭṭha kappā.

1086. tatiyaṁ jhānaṁ3 parittaṁ bhāvetvā kattha uppajjanti: tatiyaṁ jhānaṁ parittaṁ bhāvetvā parittasubhānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti. 4 tesaṁ kittakaṁ āyuppamāṇaṁ: soḷasa kappā. tatiyaṁ jhānaṁ majjhimaṁ bhāvetva kattha uppajjanti: tatiyaṁ jhānaṁ majjhimaṁ bhāvetvā appamāṇasubhānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti. [pts page 425] [\q 425/]      tesaṁ kittakaṁ āyuppamānaṁ: dvattiṁsa kappā. tatiyaṁ jhānaṁ paṇītaṁ bhāvetva subhakiṇhānaṁ devānaṁsahavyataṁ upapajjanti. tesaṁ kittakaṁ āyuppamāṇaṁ: catusaṭṭhikappo.

1087. tatutthaṁ jhānaṁ5 bhāvetvā ārammaṇanānattatā manasikāra nānattatā chandanānattatā paṇīdhinānattatā adimokkhanānattā abhinīhāranānattatā paññānānattatā appekacce asaññasattānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti, appekacce vehapphalānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti, appekacce avihānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti, appekacce atappānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti, appekacce sudassānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti, appekacce sudassīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti, appekacce akaniṭṭhānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanta. appekacce viññāṇañcāyatanūpagānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti, appekacce ākiñcaññāyatanūpagānaṁ devānaṁ sahavyataṁupapajjanti appekacce nevasaññānāsaññāyatanūpagānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjanti.

1. paṭhamajjhānaṁ -sirimu. 2. dutiyajjhānaṁ -sirimu. 3. tatiyajjhānaṁ-sirimu. 4. uppajjanti-sirimu 5. catutthajjhānaṁ - sirimu.

[bjt page 310] [\x 310/]

1088. asaññasattānañca vehapphalānañca devānaṁ kittakaṁ āyuppamānaṁ: pañca kappasatāni.

avihānaṁ devānaṁ kittakaṁ āyupmāṇaṁ: kappasahassaṁ.
atappānaṁ devānaṁ kittakaṁ āyupmāṇaṁ: dve kappasahassāni.
sudassānaṁ devānaṁ kittakaṁ āyupmāṇaṁ: cattāri kappasahassāni.
sudassīnaṁ devānaṁ kittakaṁ āyupmāṇaṁ: aṭṭha kappasahassāni.

akaniṭṭhakānaṁ devānaṁ kittakaṁ āyupmāṇaṁ: soḷasa ka ppasahassāni.

ākāsānañcāyatanūpagānaṁ devānaṁ kittakaṁ āyupmāṇaṁ: vīsati kappasahassāni.
viññāṇañcāyatanūpagānaṁ devānaṁ kittakaṁ āyupmāṇaṁ: cattārīsa kappasahassāni. [pts page 426] [\q 426/]
ākiñcaññāyatanūpagānaṁ devānaṁ kittakaṁ āyupmāṇaṁ: saṭṭhi kappasahassāni.
nevasaññānāññāyatanūpagānaṁ devānaṁ kittakaṁ āyupmāṇaṁ: caturāsīti kappasahassāni.

1089. ukkhittā puññatejena - kāmarūpagatiṅgatā
bhavaggatampi sampattā - punāgacchanti duggati. ṁ
tāva dīghāyukā sattā - vacanti āyusaṅkhayā,
natthi kocī bhavo nicco -iti vuttaṁ mahesinā.
tasmā hi dhirā nipakā-nipuṇā atthacintakā,
jarāmaraṇamokkhāya -bhāventi maggamuttamaṁ.
bhāvayitvā suciṁ1 maggaṁ -nibbāṇogadhagāminaṁ,
sabbāsace2 pariññāya - parinibbanti anāsavā'ti.

7.

1090. pañcannaṁ khandhānaṁ kati abiññeyyā, kati pariññeyyā. kati pahātabbā, kati bhāvatabbā, kati sacchikātabbā, kati na pahātabbā, na bhāvetabbā, na sacchikātabbā -pe- sattannaṁ cittānaṁ kati abhiññeyyā, kati pariññeyyā, kati pahātabbā, kati bhāvetabbā, kati sacchikātabbā, kati na pahātabbā, na bhāvetabbā, na sacchikātabbā:

1091. rūpakkhandho abhiññeyyo pariññeyyo na pahātabbo na bhāvetabbo na sacchikātabbo. cattāro khandhā abhiññeyyā pariññeyyā, siyā pahātabbā, siyā bhāvetabbā, siyā sacchikātabbā, siyā na pahātabbā. na bhāvetabbā, na saccikātabbā.

1. suci maggaṁ -[pts 2.] sabbabhave -katthaci.

[bjt page 312. [\x 312/]     ]

1092. dasāyatanā abhiññeyyā, pariññeyyā, na pahātabbā, na bhāvetabbā, na sacchikātabbā. dve āyatanā abhiññoyyā pariññeyyā, siyā pahātabbā, siyā bhāvetabbā, siyā sacchikātabbā, siyā na pahātabbā. na bhavetabbā, na sacchikātabbā.

1093. soḷasadhātuyo abhiññeyyā, pariññeyyā, na pahātabbā. na bhāvetabbā, nasacchikātabbā. dve dhātuyo abhiññeyyā pariññeyyā, siyā pahātabbā, siyā bhāvetabbā, siyā sacchikātabbā, sāya na pahātabbā, na bhāvetabbā, na sacchikātabbā.

1094. samudayasaccaṁ abhiññeyyaṁ pariññeyyaṁ pahātabbaṁ na bhāvetabbaṁ na sacchikātabbaṁ. maggasaccaṁ abhiññeyyaṁ pariññeyyaṁ na pahātabbaṁ bhāvetabbaṁ na [pts page 427] [\q 427/]      sacchikātabbaṁ. nirodhasaccaṁ abhiññeyyaṁ pariññeyyaṁ na pahātabbaṁ na bhāvetabbaṁ sacchikātabbaṁ. dukkhasaccaṁ abhiññeyyaṁ pariññeyyaṁ, siyā pahātabbaṁ na bhāvetabbaṁ, na sacchikātabbaṁ, siyā na pahātabbaṁ.

1095. navindriyā abhiññeyyā pariññeyyā na pahātabbā na bhāvetabbā na sacchikātabbā. domanassindriyaṁ abhiññeyyaṁ pariññeyyaṁ pahātabbaṁ na bhāvetabbaṁ na sacchikātabbaṁ. anaññātaññassāmītindriyaṁ abhiññeyyaṁ pariññeyyaṁ na pahātabbaṁ. bhāve tabbaṁ na sacchikātabbaṁ. aññindriyaṁ abiññeyyaṁ pariññeyyaṁ na pahātabbaṁ. siyā bhāvetabbaṁ, siyā sacchikātabbaṁ. aññatāvindriyaṁ abhiññeyyaṁ pariññeyyaṁ na pahātabbaṁ na bhāvetabbaṁ sacchikātabbaṁ. tīnindriyā abiññeyyā pariññeyyā na pahātabbā, siyā bhāvetabbā, siyā sacchikātabbā, siyā na bhāvetabbā na sacchikātabbā. cha indriyā abhiññeyyā pariññeyyā, siyā pahātabbā, siyā bhāvetabbā siyā sacchikātabbā, siyāna pahātabbā, na bhāvetabbā, na sacchikātabbā.

1096 tayo akusalahetu abiññeyyā pariññeyyā pahātabbā, na bhāvetabbā, na sacchikātabbā. tayo kusalahetu abhiññeyyā pariññeyyā, na pahātabbā, siyā bhātebbā na sacchikātabbā, siyā na bhāvetabbā. tayo avyākatahetu abhiññeyyā pariññeyyā, na pahātabbā na bhāvetabbā, siyā sacchikātabbā, siyā na sacchikātabbā.

1097. kabaḷiṅkāro āhāro abhiññeyyo, pariññeyyo, na pahātabbo, na bhāvetabbo, na sacchikātabbo. tayo āhārā abhiññeyyā, pariññeyayā, siyā pahātabbā, siyā bhāvetabbā. siyā sacchikātabbā, siyā na pahātabbā, na bhāvetabbā. na sacchikātabbā.

1098. cha phassā abiññeyyā, pariññeyyā, na pahātabbā, na bhāvetabbā, na sacchikātabbā. manoviññāṇadhātusmaphasso abhiññeyyo, pariññeyeyā, siyā pahātabbo, siyā bhāvetabbo, siyā sacchikātabbo, siyā na pahātabbo, na bhāvetabbo, na sacchikātabbo.

[bjt page 314] [\x 314/]

1099. cha vedanā, cha saññā, cha cetanā, cha cittā abhiññeyyā pariññeyyā na pahātabbā na bhāvetabbā na sacchikātabbā.

1100. manoviññāṇadhātu abhiññeyyā pariññeyyā siyā pahātabbā, siyā bhāvetabbā, siyā sacchikātabbā, [pts page 428] [\q 428/]      siyā na pahātabbā, na bhāvetabbā na sacchikātabbā.

8.

1101. pañcannaṁ khandhānaṁ kati sārammaṇā, kati anārammaṇā-pesattannaṁ cittānaṁkati sārammaṇā, kati anārammaṇā:

1102. rūpakkhandho anārammaṇo. cattāro khandhā sārammaṇā.

dasāyatanā anārammaṇā, manāyatanaṁ sārammaṇaṁ. dhammāyatanaṁ siyā sārammaṇaṁ, siyā anārammaṇaṁ.

dasadhātuyo anārammaṇā. sattadhātuyo sārammaṇā, dhammadhātu siyā sārammaṇā, siyā anārammaṇā.

dve saccā sārammaṇā. nirodhasaccaṁ anārammaṇaṁ. dukkhasaccaṁ siyā sārammaṇaṁ, siyāanārammaṇaṁ.

sattindriyā anārammaṇā, cuddasinduyā sārammaṇā. jīvitindriyaṁ siyā sārammaṇaṁ, siyā anārammaṇaṁ.

nava hetu sārammaṇā, kabaḷiṅkāro āhāro anārammaṇo, tayo āhārā sārammaṇā.

sattaphassā, satta vedanā, satta saññā, satta cetanā, satta cittā sārammaṇā.

1103. pañcannaṁ khandhānaṁ kati sārammaṇārammaṇā, kati anārammaṇārammaṇā -pesattannaṁ cittānaṁ kati sārammaṇārammaṇā, kati anārammaṇārammaṇā:

1104. rūpakkhandho anārammaṇo. cattāro khandhā siyā sārammaṇā rammaṇā, siyā anārammaṇārammaṇā.

dasāyatanā anārammaṇā. manāyatanaṁ siyā sārammaṇārammaṇaṁ, siyā anārammaṇārammaṇaṁ. dhammāyatanaṁ siyā sārammaṇārammaṇaṁ, siyā anārammaṇārammaṇaṁ, siyā anārammaṇaṁ.

dasa dhātuyo anārammaṇā. cha dhātuyo anārammaṇārammaṇā. manoviññāṇadhātu siyā sārammaṇārammaṇā, siyā anārammaṇārammaṇā, dhammadhātu siyā sārammaṇārammaṇā, siyā anārammaṇārammaṇā, siyā anārammaṇā

nirodhasaccaṁ anārammaṇaṁ. maggasaccaṁ anārammaṇārammaṇaṁ. samudayasaccaṁ siyā sārammaṇārammaṇaṁ, siyā anārammaṇārammaṇaṁ, [pts page 429] [\q 429/]      dukkhasaccaṁ siyā sārammaṇārammaṇaṁ, siyāaṇārammaṇaṁ, siyā anārammaṇaṁ.

[bjt page 316. [\x 316/]     ]

sattindriyā anārammaṇā. pañcindriyā anārammaṇārammaṇā. navīndriyā siyā sārammaṇārammaṇā, siyā anārammaṇārammaṇā. jīvitindriyaṁ siyā sārammaṇārammaṇaṁ, siyāanārammaṇārammaṇaṁ, siyā anārammaṇaṁ.

nava hetu siyā sārammaṇārammaṇā, siyā anārammaṇārammaṇā.

kabaḷiṅkāro āhāro anārammaṇo. tayo āhārā siyā sārammaṇārammaṇā, siyāanārammaṇārammaṇā.

cha phassā anārammaṇārammaṇā. manoviññāṇadhātusamphasso siyā sārammaṇārammaṇo, siyā anārammaṇārammaṇo.

cha vedanā, cha saññā, cha cetanā, chacittā anārammaṇārammaṇā. manoviññāṇadhātu siyā sārammaṇārammaṇā, siyā anārammaṇārammaṇā.

9.

1105. pañcannaṁ khandhānaṁ kati diṭṭhā, kati sutā, kati mutā, kati viññātā, kati na diṭṭhā, na sutā, na mutā, na viññātā, -pesattannaṁ cittānaṁ kati diṭṭhā, kati sutā, kati mutā, kati viññātā, kati na diṭṭhā, na sutā, na mutā, na viññātā:

rūpakkhandho siyā diṭṭho, siyā suto, siyā muto, siyā viññāto, siyā na diṭṭho, na suto, na muto, na viññāto. cattāro khandhā na diṭṭhā, na sutā, na mutā, viññātā.

rūpāyatanaṁ diṭṭhaṁ, na sutaṁ na mutaṁ, viññātaṁ. saddāyatanaṁ na diṭṭhaṁ, sutaṁ, na mutaṁ, viñññātaṁ. gandhāyatanaṁ rasāyatanaṁ phoṭṭhabbāyatanaṁ na diṭṭhaṁ, na sutaṁ, mutaṁ, viññātaṁ. sattāyatanā na diṭṭhā, na sutā, na mutā, viññātā.

rūpadhātu diṭṭhā, na sutā, na mutā, viññātā. saddadhātu na diṭṭhā, sutā, na mutā, viññātā. gandhadhātu rasadhātu phoṭṭhabbadhātu na diṭṭhā, na sutā, mutā, viññātā. terasa dhātuyo na diṭṭhā, na sutā, na mutā, viññātā.

tīṇi saccāni na diṭṭhā, na sutā, na mutā, viññātā. dukkhasaccaṁ siyā diṭṭhaṁ, siyā sutaṁ, siyā mutaṁ, siyā viññātaṁ, siyā na diṭṭhaṁ, na sutaṁ, na mutaṁ, viññātaṁ.

bāvīsatindriyā na diṭṭhā, na sutā, na mutā, viññātā.

nava hetu na diṭṭhā, na sutā, na mutā, viññātā.

cattāro āhārā na diṭṭhā, na sutā, na mutā, viññātā. [pts page 430] [\q 430/]

satta phassā na diṭṭhā, na sutā, na mutā, viññātā.

satta vedanā, satta saññā, satta cetanā, satta cittā, na diṭṭhā, na sutā, na mutā, viññātā.

[bjt page 318] [\x 318/]

10.

1107. pañcannaṁ khandhānaṁ kati kusalā, kati akusalā, kati avyākatā, -pesattannaṁcittānaṁ kati kusalā, kati akusalā, kati avayākatā:

1108. rūpakkhandho avayākato. cattāro khandhā siyā kusalā, siyā akusalā, siyā avyākatā.

dasāyatanā avyākatā. dvāyatanā siyā kusalā, siyā akusalaja, siyā avyākatā.

soḷasa dhātuyo avyakatā. dve dhātuyo. siyā kusalā, siyā akusalā, siyā avyākatā.

samudayasaccaṁ akusalaṁ. maggasaccaṁ kusalaṁ. nirodhasaccaṁ avyākataṁ. dukkha saccaṁ siyā kusalaṁ. siyā akusalaṁ, siyā avyākataṁ.

dasindriyā avayākatā. domanassindriyaṁ akusalaṁ anaññātaññassāmītindriyaṁ kusalaṁ. cattārindriyā siyā kusalā, siyā avayākatā. cha indriyā siyā kusalā, siyā akusalā, siyā avyākatā.

tayo kusalahetu kusalaja. tayo akusalahetu akusalā. tayo avyākatahetu vyākatā.

kabaḷiṅkāro āhāro avyākato. tayo āhārā siyā kusalaja, siyā akusalaja, siyā avyākatā.

cha phassā avyākatā. manoviññāṇadhātusamphasso siyā kusalo, siyā akusalo, siyāavyākato.

cha vedanā, cha saññā, cha cetanā, cha cittā avyākatā. mano viññāṇadhātu siyā kusalā, siyā akusalā, siyā avyākatā.

1109. pañcannaṁ khandhānaṁ kati sukhāya vedanāya sampayuttā: kati dukkhāya vedanāya sampayuttā: kati adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā: -pe- sattannaṁ cittānaṁ kati sukhāya vedanāya sampayuttā: kati dukkhāya vedanāya sampayuttā: kati adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā:

1110. dve khandhā na vattabbā sukhāya vedanāya sampayuttātipi dukkhāya vedanāya sampayuttātīpi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttātipi. tayo khandhā siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. [pts page 431] [\q 431/]

dasāyatanā na vattabbā sukhāya vedanāya sampayuttātipi dukkhāya vedanāya sampayuttātipi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttātipi. manāyatanaṁ siyā sukhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṁ. dhammāyatanaṁ siyā sukhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā navatabbaṁ sukhāya vedanāya sampayuttantipi dukkhāya vedanāya sampayuttantipi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttantipi.

[bjt page 320] [\x 320/]

dasadhātuyo navattabbā sukhāya vedanāya sampayuttātipi. dukkhāya vedanāya sampayuttātipi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttātipi. pañca dhātuyo adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. kāyaviññāṇadhātu siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā dukkhāyavedanāya sampayutta. manoviññāṇadhātu siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. dhammadhātu siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā, siyā na vattabbā sukhāya vedanāya sampayuttātipi dukkhāya vedanāya sampayuttātipi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttātipi.

dve saccā siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. nirodhasaccaṁ. na vattabbaṁ sukhāya vedanāya sampayuttantipi dukkhāya vedanāya sampayuttantipi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttantapi. dukkhasaccaṁ sayā sukhāya vedanāya sampayuttaṁ. siyā dukkhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṁ. siyā na vattabbaṁ sukhāya vedanāya sampayuttantipi dukkhāya vedanāya sampayuttantipi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttantipi.

dvadasindriyā na vattabbā sukhāya vedanāya sampayuttātipi dukkhāya vedanāya sampayuttātipiadukkhamasukāya vedanāya sampayuttātipi. cha indriyā siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. tīṇindriyā siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā dukkhāya vedanāya [pts page 432] [\q 432/]      sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. jīvitivdriyaṁ siyā sukāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttaṁ, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṁ siyā na vattabbaṁ sukhāya vedanāyasampayuttantipi dukkhāya vedanāya sampayuttantipi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttantipi.

doso akusalahetu dukkhāya vedanāya sampayutto. sattahetu siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. moho akusalahetu siyā sukhāyavedanāya sampayutto, siyā dukkhāya vedanāya sampayutto, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto.

kabaḷiṅkāro āhāro na vattabbo sukhāya vedanāya sampayuttotipi dukkhāya vedanāya sampayuttotipi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttotipi. tayo āhārā siyā sukhāya vedanāya sampayuttā. siyā dukkhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā.

pañca phassā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. kāyaviññāṇadhātusamphasso siyā sukhāya vedanāya sampayutto, siyā dukkhāya vedanāya sampayutto. manoviññāṇadhātusamphasso siyā sukhāya vedanāya sampayutto, siyā dukkhāya vedanāyasampayutto, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayutto.

satta vedanā na vattabbā sukhāya vedanāya sampayuttātipi dukkhāya vedanāya sampayuttātīpi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttātīpi.

pañca saññā -pe- pañca cetanā pañca cittā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. kāyaviññāṇadhātu siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttā. manoviññāṇadhātu siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā dukkhāya vedanāyasampayuttā. siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā.

1111. pañcannaṁ khandhānaṁ katī vipākā: kati vipākadhammadhammā: kati nevavipākanavipākadhammadhammā: -pe- sattannaṁ cittānaṁ kati vipākā: katī vipākadhammadhammā: katī neva vipākanavipākadhammadhammā:

1112. rūpakkhandho nevavipākanavipākadhammadhammo. cattāro khandhā siyā vipākā, siyā vipākadhammā, siyā nevavipākanavipāka dhammadhammā. [pts page 433] [\q 433/]
dasāyatanā nevavipākanavipākadhammadhammā. dvāyatanā siyā vipākā. siyā vipākadhammadhammā, siyā nevavipākanavipākadhammadhammā.

dasadhātuyo nevavipākanavipākadhammadhammā. pañcadhātuyo vipakā. manodhātu siyā vipākā, siyā nevavipākanavipākadhammadhammā. dve dhātuyo siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā, siyā nevavipāka na vipākadhammadhammā.

dve saccā vipākadhammadhammā. nirodhasaccaṁ nevavipākanavipākadhammadhammaṁ. dukkhascaṁ siyā vipākaṁ, siyā vipākadhammadhammaṁ, siyā nevavipākanavipākadhammadhammaṁ.

sattindriyā nevavipākanavipākadhammadhammā. tīnindriyā vipākā. duvindriyā vipākadhammadhammā. aññindriyaṁ siyā vipākaṁ, siyā vipāka dhammadhammaṁ. navindriyā siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā, siyā neva vipākanavipākadhammadhammā.

cha hetu vipākadhammadhammā. tayo avyākatahetu siyā vipākā, siyā nevavipākanavipākadhammadhammā.

kabaḷiṅkāro āhāro nevavipākanavipākadhammadhammo. tayo āhārā siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā, siyā nevavipākanavipākadhammadhammā.

pañca phassā vipākā. manodhātusamphasso siyā vipāko, siyā nevavipākanavipākadhammadhammo. manoviññāṇadhātusamphasso siyā vipāko, siyā vipākadhammadhammo, siyā nevavipākanavipākadhammadhammo.

pañca vedanā, pañca saññā, pañca cetanā, pañca cittā vipākā. manodhātu sāyi vipākā, siyā nevavipākanavipākadhammadhammā. manoviññāṇadhātu siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā, siyā neva vipākanavipākadhammadhammā.

[bjt page 324] [\x 324/]

1113. pañcannaṁ khandhānaṁ kati upādinnupādāniyā: kati anupādinnupādāniyā: kati anupādinnaanupādāniyā -pesattannaṁ cittānaṁ kati upādinnupādāniyā: kati anupādinnūpādāniyā: kati anupādinnaanupādāniyā:

1114. rūpakkhandho siyā upādinnupādāniyo, siyā anupādinnupādāniyo. cattāro khandhā siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādinnaanupādāniyā. [pts page 434] [\q 434/]

pañcāyatanā upādinnūpādāniyā, saddāyatanaṁ anupādinnupādāniyaṁ. cattāro āyatanā siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā. dvāyatanā siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādinnaanupādāniyā.

dasadhātuyo upādinnupādāniyā, saddadhātu anupādinnupādāniyā pañca dhātuyo siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā. dve dhātuyo siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā siyā anupādinnaanupādāniyā.

samudayasaccaṁ anupādinnupādāniyaṁ. dve saccā anupādinnaanupādāniyā. dukkhasaccaṁ siyā udinnupādāniyaṁ, siyā anupādinnupādāniyaṁ.

navinduyā upādinnupādāniyā. domanassindriyaṁ anupādinnupādāniya. tīṇindriyā anupādinnaanupādāniyā. navīndriyā siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādinnaanupādāniyā.

tayo akusalahetu anupādinnupādāniyā. tayo kusalahotu siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādinnaanupādāniyā. tayo avyākatahetu siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādinnaanupādāniyā.

kabaḷiṅkāro āhāro siyā upādinnupādāniyo, siyā anupādinnupādāniyo. tayo āhārā siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādinnaanupādāniyā.

pañca phassā upādinnupādāniyā. manodhātusamphasso siyā upādinnupādāniyo, siyāanupādinnūpādāniyo. manoviññāṇadhātu samphasso siyā upādinnupādāniyo, siyā anupādinnupādāniyo, siyā anupādinnaanupādāniyo.

pañca vedanā, pañca sañññā, pañca cetanā, pañca cittā upādinnupādāniyā. manodhātu siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā. manoviññāṇadhātu siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādinnaanupādāniyā. .

1115. pañcannaṁ khandhānaṁ kati savitakkasavacārā: kati avitakkavicāramattā: kati avitakkaavicārā: -pe- sattannaṁ cittānaṁ kati savitakkasavicārā: kati avitakkavicāramattā: kati avitakkaavicārā:

[bjt page 326] [\x 326/]

1116. rūpakkhandho avitakkaavicāro. tayo khandhā siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā. saṅkhārakkhandho siyā savitakkasavicāro, siyā avitakkavicāramatto, siyā avitakkaavicāro, siyā na vattabbo [pts page 435] [\q 435/]      savitakkasavicārotipi avitakkavicāramattotipi. avitakkaavicārotipi.

dasāyatanā avitakka avicārā. manāyatanaṁ siyā savitakkasavicāraṁ. siyā avitakkavicāramattaṁ, siyā avitakkaavicāraṁ. dhammāyatanaṁ siyā savitakkasavicāraṁ, siyā avitakkavicāramattaṁ, siyā avitakkaavicāraṁ, siyā na vattabbaṁ savitakkasavicārantipi avitakkavicāramattantipi avitakkaavicārantipi.

paṇṇarasadhātuyo avitakkaavicārā. manodhātu savitakkasavicārā. manoviññāṇadhātu siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā. dhammadhātu sāyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā, siyā na vattabbā savitakkasavicārātipi avitakkavicāramattātipi avitakkaavicārātipi.

samudayasaccaṁ savitakkasavicāraṁ. nirodhasaccaṁ avitakkaavicāraṁ. maggasaccaṁ siyā savitakkasavicāraṁ, siyā avitakkavicāramattaṁ, siyā avitakkaavicāraṁ. dukkhasaccaṁ siyā savitakkasavicāraja, siyā avitakkavicāramattaṁ, siyā avitakkaavicāraṁ, siyā na vattabbaṁ savitakkasavicārantipi avitakkavicāramattantipi avitakkaavicārantipi.
navindriyā avitakkaavicārā. domanassindriyaṁ savitakkasavicāraṁ. upekkhindriyaṁ siyā savitakkasavicāraṁ, siyā avitakkaavicāraṁ. ekādasindriyaṁ siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā.

tayo akusalahetu savitakkasavicārā. cha hetu siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā.

kabaḷiṅkāro āhāro avitakkaavicāro. tayo āhārā siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā.

pañca phassā avitakkaavicārā manodhātusamphasso savitakka savicāro. manoviññāṇadhātusamphasso siyā savitakkasavicāro, siyā avitakkavicāramatto, siyā avitakkaavicāro.

pañca vedanā, pañca saññā, pañca cetanā, pañca cittā avitakkaavicārā. manodhātu savitakkasavicārā. manoviññāṇadhātu siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā

1117. pañcannaṁ khandhānaṁ kati rūpā: kati arūpā -pesattannaṁ cittānaṁ kati rūpā: kati arūpā:

1118. rūpakkhandho rūpaṁ. cattāro khandhā arūpā. [pts page 436] [\q 436/]

dasāyatanā rūpā. manāyatanaṁ arūpaṁ. dhammāyatanaṁ siyā rūpaṁ, siyā arūpaṁ.

dasa dhātuyo rūpā. satta dhātuyo arūpā. dhammadhātu siyā rūpā, siyā arūpā.

tīṇi saccāni arūpā. dukkhasaccaṁ siyā rūpaṁ, siyā arūpaṁ.

[bjt page 328. [\x 328/]     ]

sattindriyā rūpā. cuddasindriyā arūpā. jīvitindriyaṁ siyā rūpaṁ, siyā arūpaṁ.

nava hetu arūpā.

kabaḷiṅkāro āhāro rūpaṁ. tayo āhārā arūpā.

satta phassā arūpā.

satta vedanā, satta saññā, satta cetanā, satta cittā arūpā.

1119. pañcannaṁ khandhānaṁ kati lokiyā, kati lokuttarā: dvādasannaṁ āyatanānaṁkati lokiyā, kati lokuttarā: aṭṭhārasannaṁ dhātunaṁ kati lokiyā, kati lokuttarā: catunnaṁ saccānaṁ kati lokiyā, kati lokuttarā: -pe- sattannaṁ cittānaṁ kati lokiyā, kati lokuttarā:

1120. rūpakkhandho lokiyo. cattāro khandhā siyā lokiyā, siyā lokuttarā.

dasāyatanā lokiyā. dve āyatanā sayā lokiyā, siyā lokuttarā.

soḷasa dhātuyo lokiyā. dve dhātuyo sayā lokiyā, siyā lokuttarā.

dve saccā lokiyā. dve saccā lokuttarā.

dasindriyā lokiyā. tīṇindriyā lokuttarā. navīndriyā siyā lokiyā, siyā lokuttarā.

tayo akusalahetu lokiyā. cha hetu siyā lokiyā, siyā lokuttarā.

kabaḷiṅkāro āhāro lokiyo. tayo āhārā siyā loniyā, siyā lokuttarā.

cha phassā lokiyā. manoviññāṇadhātusamphasso siyā lokiyo, siyā lokuttaro.

cha vedanā lokiyā. manoviññāṇadhātusamphassajā vedanā siyā lokiyā, siyā lokuttarā.

cha saññā lokiyā. manoviññāṇadhātusamphassajā saññā siyā lokiyā, siyā lokuttarā.

cha cetanā lokiyā. manoviññāṇadhātusamphassajā cetanā siyā lokiyā, siyā lokuttarā.

cha cattā lokiyā. manoviññāṇadhātu siyā lokiyā, siyā lokuttarāti.

dhammahadayavibhaṅgo niṭṭhito.

vibhaṅgappakaraṇaṁ samattaṁ.